JESU ọ ta kẹ ọzae jọ nọ ọ gwọlọ jọ olele riẹ nọ: ‘Nya kpo bru imoni ra, re whọ vuẹ ae eware kpobi nọ Ọnowo na o ru kẹ owhẹ, gbe epanọ ọ rọ re ohrọ ra.’ O wọhọ nọ ẹwho nọ a re se Gadara, nọ o jọ ofẹ obọze ovatha-ọre Abade Galili ọ jọ evaọ okenọ ọ rọ ta ẹme nana. Ẹme Jesu na o dhesẹ nọ ọyomariẹ ọ riẹ nọ o rrọ ẹkoma ohwo re ọ vuẹ ahwo uviuwou riẹ eware nọ e riẹe oja hayo nọ i si rie urru.—Mak 5:19.

Ere ahwo buobu a rrọ nẹnẹ re, dede nọ otujọ a rẹ nwani ru enẹ ẹsikpobi evaọ ekwotọ jọ họ. Fikiere, nọ ohwo o te mu Jihova Ọghẹnẹ uzẹme na họ ẹgọ no, ọ rẹ gwọlọ ta ẹme kpahe eware ekpokpọ nọ o bi wuhrẹ na kẹ imoni riẹ. Rekọ ẹvẹ u fo nọ o re ro ru onana? Ẹvẹ ọ sai ro duobọte udu imoni riẹ nọ e rrọ egagọ efa, hayo nọ e tubẹ rrọ egagọ evuevo ho? Ma rẹ jọ Ebaibol na ruẹ ohrẹ nọ o rẹ sai fi obọ họ.

Evaọ ikpe-udhusoi ọsosuọ, Andru ọ jọ usu ahwo nọ a kaki rri mu nọ Jesu họ Mesaya na. Kọ ono Andru ọ kake vuẹ? “Saimọn oniọvo obọ riẹ, ọye ọ kake duruẹ, ọ tẹ ta kẹ e nọ, ‘Ma ruẹ Mesaya na’ (ọ nọ a [se] Kristi).” Andru o te su Pita bru Jesu jẹ rọ ere ru uvẹ fihọ nọ Pita o ro zihe ruọ olele Jesu.—Jọn 1:35-42.

Oware wọhọ ikpe ezeza nọ i lele i rie nọ Pita ọ jọ obọ Jopa, a vuẹ riẹ nọ o kpohọ uwou olori isoja jọ nọ a re se Kọniliọs evaọ obọ Sisaria. Amono a kokohọ uwou na okenọ Pita o te obei? Ebaibol ọ ta nọ, ‘oke yena yọ Kọniliọs ọ be hẹrẹ Pita avọ ahwo nọ a gbẹ jọ usu, yọ o se imoni gbe egbẹrioma riẹ kuku.’ Kọniliọs ọ tẹ rọ ere rovie uvẹ fihọ nọ imoni riẹ a re ro yo ovuẹ Pita jẹ jiroro kpahe oware nọ a yo na.—Iruẹru 10:22-33.

 Eme ma rẹ sai wuhrẹ no oghẹrẹ nọ Andru avọ Kọniliọs a yerikugbe imoni rai na ze?

Andru avọ Kọniliọs a hẹrẹ nọ uvẹ u rovie fihọ tao ho. Andru omariẹ o su Pita bru Jesu, yọ Kọniliọs o zizie imoni riẹ ze ti yo ovuẹ Pita. Rekọ Andru avọ Kọniliọs a gba imoni rai họ hayo rọ edhere ẹghẹ jọ duọ ae họ zihe ruọ ilele Jesu hu. Kọ onana u gbe wuhrẹ owhẹ oware jọ? O gwọlọ nọ ma rẹ rọ oghẹrẹ ovona fi obọ họ kẹ imoni mai zihe ruọ ilele. Ma sai lele imoni mai ta ẹme kugbe kpahe eware jọ nọ ma wuhrẹ no Ebaibol ze, jẹ gbẹ edhere nọ o re rovie uvẹ fihọ kẹ ai go kẹle ibe Ileleikristi mai je wuhrẹ kpahe Ọghẹnẹ. Dede na, ma rẹ kareghẹhọ nọ a wo uvẹ nọ a rẹ rọ salọ egagọ nọ i je rai, yọ ma rẹ duọ ae họ iwuhrẹ mai hi. Joma ta kpahe oriruo ọzae-avọ-aye jọ evaọ obọ Germany nọ a re se Jürgen avọ Petra re ma ruẹ oghẹrẹ nọ ma sai ro fi obọ họ kẹ imoni mai.

Isẹri Jihova a wuhrẹ Ebaibol kugbe Petra, o raha oke he ọ tẹ họ-ame. Jürgen ọzae riẹ ọ jọ oletu isoja. Oke ọsosuọ, eva e jẹ were Jürgen hi inọ aye riẹ o bi kuomagbe Isẹri Jihova. Rekọ nọ oke o be nyaharo na, ọ tẹ ruẹ nọ Isẹri Jihova a be rọ iwuhrẹ rai no Ebaibol ze. Kẹsena o te ti wuhrẹ obe, roma mudhe kẹ Jihova jẹ họ-ame yọ obọnana ọ rrọ ọkpako ukoko. Ohrẹ vẹ oniọvo-ọmọzae nana o wo kpahe epanọ ohwo ọ sai ro duobọte udu omoni riẹ nọ ọ rrọ ukoko na ha?

Jürgen ọ ta nọ: “Ma du ta ẹme bu hrọ kẹ imoni mai kpahe egagọ mai hi, yọ ma gba ae họ gaviezọ họ. Ma te ru ere, a te gbẹ rọwo gaviezọ vievie he. Ẹsejọhọ u ti woma nọ ma tẹ be hai lele ae ta umutho eme kpahe egagọ n’oke t’oke. U ti je woma re ma ru imoni mai nọ e rrọ ukoko ho go kẹle inievo nọ a gbẹ rrọ ọwha hayo nọ a gbẹ be rẹriẹ ovao dhe oghẹrẹ eware evona. Onana o rẹ sai ru nọ a re ro si kẹle ukoko na.”

Nọ Pita ukọ na avọ imoni Kọniliọs a nwani yo ovuẹ Ebaibol na, ẹsiẹsiẹ a jowọ nọ u fo. Rekọ o raha oke re amọfa nọ a gaviezọ kẹ ovuẹ na evaọ ikpe-udhusoi ọsosuọ a tẹ te jiroro onọ a re ru.

Imoni Jesu jọ a fi ẹrọwọ họ iẹe okenọ ọ jọ otọakpọ. Wọhọ oriruo, o wọhọ nọ Jesu avọ ikọ na Jemis gbe Jọn a jọ emọ-inievo, oni rai Salomi ọ jọ oniọvo-oni Jesu. Ẹsejọhọ Salomi ọ jọ usu eyae “nọ [e] jẹ rehọ eware rai gba odibo kẹ [Jesu avọ ikọ na].”—Luk 8:1-3.

Rekọ imoni Jesu efa jọ a fi ẹrọwọ họ iẹe ẹsiẹsiẹ hẹ. Wọhọ oriruo, nọ ẹgbukpe ọ ruọ emu no nọ Jesu ọ rọ họ-ame, ogbotu ahwo a tẹ jẹ gaviezọ kẹe ẹdẹjọ evaọ uwou jọ. “Nọ [imoni] riẹ a yoi, a tẹ nyavrẹ re amu ei keme a ta nọ, ‘Ọ be mọ oruẹ.’” Evaọ oke ofa jọ nọ inievo riẹ a nọe kpahe obonọ ọ gwọlọ kpohọ, Jesu ọ kẹ rae uyo ovavo ho. Fikieme? Fikinọ “imoni riẹ dede a rọwo riẹ gbe he.”—Mak 3:21; Jọn 7:5.

Eme ma rẹ sai wuhrẹ no oghẹrẹ nọ Jesu o yerikugbe imoni riẹ ze? Eva e dha riẹ hẹ nọ imoni riẹ jọ a ta nọ ọ be mọ oruẹ. Makọ okenọ Jesu o whu jẹ kparoma no, ọ romavia kẹ Jemis nọ ọ jọ oniọvo riẹ, onọ o jọ oware uduotahawọ kẹ Jemis. O wọhọ nọ omarọvia nana o kẹ Jemis gbe inievo Jesu efa imuẹro inọ ginọ Jesu họ Mesaya na. Fikiere, a kuomagbe ikọ na gbe amọfa evaọ ehru  uwou jọ nọ a kokohọ evaọ obọ Jerusalẹm, yọ a jọ etẹe wo ẹzi ọfuafo na. Uwhremu na, Jemis avọ Jud nọ ọ jọ oniọvo Jesu re, a reawere uvẹ-ọghọ sa-sa evaọ egagọ Ọghẹnẹ.—Iruẹru 1:12-14; 2:1-4; 1 Kọr. 15:7.

Wọhọ epanọ o jọ evaọ ikpe-udhusoi ọsosuọ na, imoni mai jọ a gwọlọ oke lelehie re a tẹ sai kurẹriẹ ruọ edhere uzuazọ na. Wọhọ oriruo, Roswitha ọ jọ ọgba egagọ Kathọlik okenọ ọzae riẹ o kurẹriẹ ruọ ukoko na jẹ họ-ame evaọ ukpe 1978. Evaọ oke ọsosuọ, Roswitha ọ jẹ wọso ọzae riẹ fiki eware sa-sa nọ ọyomariẹ ọ rọwo. Rekọ nọ oke o be nyaharo na, ọ tẹ ruẹ nọ Isẹri Jihova a bi gine wuhrẹ uzẹme na fikiere ọ gbẹ jẹ wọso ọzae na tere he. Ọ tẹ họ-ame evaọ ukpe 2003. Eme o wha riẹ ze nọ o ro nwene? Ukpenọ eva e dha ọzae riẹ nọ ọ be wọso iẹe, ọ kẹ riẹ uvẹ nọ ọ sai ro nwene. Ohrẹ vẹ aye na o wo kẹ amọfa? Ọ ta nọ: “Who te wo odiri ọgaga, ewoma ọ rẹ sai noi ze.”

Monika ọ họ-ame evaọ ukpe 1974, yọ emọ riẹ a kurẹriẹ ziọ ukoko na oware wọhọ ikpikpe nọ i lele i rie. Dede nọ ọzae riẹ nọ a re se Hans ọ wọso ae ẹdẹvo ho, u te ukpe 2006 taure ọ tẹ te họ-ame. Obọnana ohrẹ vẹ ahwo uviuwou nana a wo kẹ amọfa rono oware nọ a rọ ẹro ruẹ na ze? Monika ọ ta nọ: “Dadamu abọ Jihova, who siobọno ẹrọwọ ra ha evaọ oware kpobi.” Avro ọ riẹ hẹ, a jẹ hae rọ oghẹrẹ kpobi dhesẹ nọ a wo uyoyou kẹ ọzae na ẹsikpobi, yọ onana u wuzou gaga. A si iroro no ọzae na gbe he inọ ọ gbẹ te sai kurẹriẹ hẹ.

Jesu ọ ta nọ iwuhrẹ Ọghẹnẹ e wọhọ ame nọ ọ rẹ kẹ ohwo uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ. (Jọn 4:13, 14) Ma gwọlọ nọ imoni mai a da ame odhedhẹ uzẹme na, re a wo omosasọ nọ u re noi ze. Dede na, ma gwọlọ gba ae họ da ame na evaọ oghẹrẹ nọ ọ rẹ rọ vọ ae urru hu. Oghẹrẹ nọ ma be rọ kẹ ae ame ọrọ iwuhrẹ uzẹme na u re dhesẹ sọ ọ te vọ ai urru hayo ọ te kẹ ae omosasọ. Ebaibol na ọ ta nọ “ohwo nọ o kiẹrẹe o re roro didi epanọ ọ rẹ rọ kẹ uyo,” gbe nọ “iroro ohwo nọ o wo areghẹ i re ru eme riẹ kiẹrẹe, ọ rẹ jẹ ta eme nọ e rẹ dhẹruọ ahwo oma.” Ẹvẹ ma sai ro fi ohrẹ nana họ iruo?—Itẹ 15:28; 16:23.

Aye ọ sae gwọlọ ta ẹme kpahe orọwọ riẹ kẹ ọzae riẹ. Nọ ọ tẹ be hai “roro didi” taure ọ tẹ te ta ẹme, u ti fi obọ họ kẹe ma ẹme riẹ te re ọ tẹ te ta. U fo nọ o re dhesẹ oma ha inọ o kiẹrẹe vi ọzae riẹ. Ẹme nọ ọ riẹ salọ ziezi o rẹ sae kẹ ọzae riẹ omosasọ jẹ wha udhedhẹ ze. Taure ọ tẹ te ta ẹme, ọ sai roro kpahe enọ wọhọ: Oke vẹ mẹ sae rọ ta ẹme kẹ ọzae mẹ nọ ọ jẹ gaviezọ? Oghẹrẹ eware vẹ ọ rẹ gwọlọ ta ẹme kpahe hayo se kpahe? Kọ o wo isiuru kpahe otọkiẹ-eriariẹ, ẹme isuẹsu, hayo erozaha oma-uru-sasa? Ẹvẹ mẹ sai ro ru ei wo isiuru kpahe ẹme nọ o no Ebaibol ze nọ eva e gbẹ rọ dhae he? Nọ ọ tẹ romatotọ roro kpahe enọ nana, u re fi obọ họ kẹe ta ẹme kẹ ọzae riẹ avọ orimuo.

Re ma sai duobọte udu imoni mai nọ e rrọ ukoko ho, orọnikọ ẹme kpahe Ebaibol nọ ma rẹ ta kẹ ae n’oke t’oke ọvo o gwọlọ họ. U fo nọ uruemu mai o rẹ rọwokugbe ẹme nọ ma be ta.

Jürgen nọ ma fodẹ no ẹsejọ na ọ ta nọ: “Hai fi ithubro Ebaibol họ iruo kẹdẹ kẹdẹ. Omoni ra na ọ te jọ udu riẹ nọ egagọ uzẹme whọ ginẹ rrọ jẹ gwọlọ riẹ kpahe eware nọ whọ rọwo, o tẹ make rọnọ ọ te nwane vuẹ owhẹ gbiae he. Ẹme nọ Hans ọ ta o rọwokugbe onana. Aye Hans o kurẹriẹ ziọ ukoko na oware wọhọ ikpe 30 soso taure ọyomariẹ ọ tẹ te họ-ame. Hans ọ ta nọ: “Emamọ uruemu nọ mai Ileleikristi ma re wo u wuzou gaga, keme u re ru nọ imoni mai a rẹ rọ ruẹ epanọ iwuhrẹ uzẹme na i bi fi obọ họ kẹ omai te.” U fo nọ imoni mai a ruẹ nọ orọwọ mai u ru omai wo ohẹriẹ no amọfa evaọ ofẹ ewoma, orọnikọ ofẹ eyoma ha.

Pita ukọ na ọ kẹ eyae nọ ezae rai a rọ ukoko ho ohrẹ uwoma nana, inọ: “Wha rọ oma kpotọ kẹ ezae rai, re otẹrọnọ ejọ e kezọ ẹme na ha, a vẹ te rọ fiki uruemu eyae rai ze edhere na, omake rọnọ a yo ẹme na ha, okenọ a ruẹ uruemu rai fuafo avọ adhẹ. Wha jọ osẹ rai o jọ orọ okafe nọ a je me eto, gbe erọ idọlọro narẹ wha vọ oma, hayo erọ ikpehọ nọ a rẹ rọ gọẹgọ họ. Rekọ ruei re o jọ ohwo odidi obọ eva, avọ ẹgọ nọ ọ rẹ raha ha, rekọ o jọ  ẹgọ omaurokpotọ avọ ẹzi udhedhẹ, oyena họ onọ orẹ ghaghae obaro Ọghẹnẹ.”—1 Pita 3:1-4.

Pita o kere nọ aye ọ sae rọ uruemu uwoma ku ọzae riẹ rẹriẹ. Fiki ohrẹ nana, anwọ okenọ oniọvo-ọmọtẹ jọ nọ a re se Christa ọ rọ họ-ame evaọ ukpe 1972 ọ be rọ daoma dhesẹ uruemu nọ o rẹ sai duobọte ọzae riẹ udu. Dede nọ Isẹri Jihova a je wuhrẹ Ebaibol kugbe ọzae riẹ, o je wo ẹnyaharo ho. Ẹsejọ o re kpohọ iwuhrẹ Ileleikristi na yọ ọ be riẹ yerikugbe inievo nọ e rrọ ukoko na. Yọ inievo na a be gbae họ ru oware nọ u fo ho, keme a riẹ nọ o wo udu nọ ọ rẹ rọ salọ onọ u je rie. Eme Christa o bi ru re ọ ruẹ nọ uzẹme na u duobọte ọzae riẹ udu?

Christa ọ ta nọ: “Mẹ be dadamu oware nọ Jihova ọ gwọlọ nọ me ru. Evaọ oke ovona, mẹ be daoma dhesẹ uruemu uwoma sọ onana o sai ru ọzae mẹ kurẹriẹ. Mẹ be jẹ daoma ru oware kpobi nọ ọ ta, nọ o gbẹ wọso uzi Ọghẹnẹ hẹ. Mẹ kẹ riẹ uvẹ re ọ salọ egagọ nọ e were riẹ, mẹ tẹ jẹ nyasiọ ẹme na ba kẹ Jihova.”

Oriruo Christa o dhesẹ nọ u fo re ma rọwokugbe imoni mai evaọ eware nọ e wọso izi Ebaibol ho. Christa ọ be hai kpohọ iwuhrẹ gbe usiuwoma ota ẹsikpobi, je bi wobọ ziezi evaọ iruẹru Uvie na efa. Ghele na, ọ riẹ nọ o gwọlọ nọ o re dhesẹ uyoyou kẹ ọzae na, lele iei ta ẹme jẹ jọ kugbei. Orimuo otiọna o wuzou otẹrọnọ ma re duobọte udu imoni mai nọ e rrọ ukoko ho. Ebaibol na ọ ta nọ “koware koware kpobi ọvuọ ezi riẹ.” Onana o kẹre te oke nọ ma rẹ raha kugbe imoni mai, maero kọ erivẹ-orọo mai nọ e rrọ ukoko ho. Nọ ma tẹ be hae jọ kugbe ae, u re ru nọ ma rẹ rọ ta ẹme kugbe ziezi. Eware nọ e be via e kẹ imuẹro nọ ahwo a tẹ be hae ta ẹme kugbe ziezi, u re ru nọ ọkora gbe ihri-eriọ e gbẹ rọ jariẹ tere he.—Ọtausi. 3:1.

Nọ ahwo uviuwou oniọvo-ọmọzae jọ nọ a re se Holger a kurẹriẹ, ikpe 20 soso e ruọ emu taure ọsẹ rai ọ tẹ te họ-ame. Holger ọ ta nọ: “U wuzou re ma dhesẹ via nọ ma you ohwo uviuwou mai na, ma vẹ jẹ lẹ roro iei.” Christa nọ ma fodẹ no vẹre na ọ ta re nọ ‘ọ te kpairoro vrẹ ọzae riẹ hẹ inọ ọ gbẹ te sai kurẹriẹ ziọ ukoko Jihova ha.’ U fo nọ ma rẹ hai dhesẹ emamọ uruemu kẹ imoni mai nọ e rrọ ukoko ho ẹsikpobi, je wo irẹro nọ a ti kurẹriẹ ẹdẹjọ.

Utee mai họ re ma sẹro usu mai kugbe imoni mai, gbẹ edhere nọ a sai ro vuhu uzẹme na, je ru re ovuẹ Ebaibol na u duobọte ae udu. Evaọ eware kpobi, joma hai dhesẹ ẹzi “udhedhẹ avọ oma-urokpotọ.”—1 Pita 3:15.