UZẸME riẹ họ, o kẹ omẹ uye he inọ umutho ahwo yena ọvo a gaviezọ kẹ ovuẹ ogbotu mẹ yena evaọ ukpe 1957. N’otọ avọ otọ ze, mẹ rẹ dhomovuọ gaga. Okenọ mẹ jọ ọmaha, mẹ jẹ hae dhẹ dhere nọ erara e tẹ ziọ uwou mai, a tẹ make rrọ ahwo nọ mẹ riẹ dede.

Rekọ iruo sa-sa nọ me ru evaọ ukoko Jihova i ru nọ o rọ gba omẹ họ nọ mẹ rẹ ta ẹme kugbe ahwo buobu, te enọ mẹ riẹ gbe enọ mẹ riẹ hẹ. Ghele na, mẹ gbẹ be hae vuoma ẹsejọ, fikiere mẹ sae ta nọ ẹgba obọmẹ me ro ru iruo yena kpobi hi. Ukpoye, eyaa Jihova i bi rugba evaọ oma mẹ, inọ: “Mẹ te kẹ owhẹ ogaga, me ti fiobọhọ kẹ owhẹ, mẹ te rehọ obokparọ mẹ kru owhẹ dikihẹ.” (Aiz. 41:10) Edhere jọ nọ Jihova ọ mai ro fiobọhọ kẹ omẹ no họ, uketha inievo nọ e rrọ ukoko na. Jọ me gbiku ejọ rai kẹ owhẹ, mẹ gwọlọ mu iku na họ no okenọ mẹ rọ jọ emaha ze.

Ohiohiẹ Ẹdoka jọ evaọ etoke ikpe 1940, aye jọ nọ a re se Elsie Huntingford ọ tẹ nyaze udhu mai nọ ma bọ uwou fihọ evaọ ofẹ jọ ukiediwo-ọre Ontario. Nọ o kporo ẹthẹ, oni mẹ o te rovie kẹe, yọ mẹ avọ ọsẹ mẹ nọ ọ rẹ dhomovuọ re ma rrọ obọ eva uwou be gaviezọ  ẹme rai. Fikinọ ọsẹ mẹ o roro nọ Sista Huntingford yọ ohwo nọ ọ be zẹ eware, yọ ẹsejọhọ oni mẹ ọ te dẹ eware jọ nọ ma gwọlọ họ, ọsẹ mẹ ọ tẹ nyae vuẹe nọ ma gwọlọ họ. Sista Huntingford ọ tẹ nọe nọ, “Wha gwọlọ uwuhrẹ Ebaibol?” Ọsẹ mẹ ọ tẹ kuyo nọ, “Ma gwọlọ oyena.”

Uzedhe ẹruoke Sista Huntingford ọ rọ nyabru omai ze na. Ọsẹgboni mẹ a jọ egba ichọche jọ nọ a re se United Church of Canada, rekọ u ri ti kri nọ a no ichọche na ha. Fikieme? Fikinọ osu ichọche na o kere edẹ ahwo nọ a rehọ ugho ziọ ichọche na kpobi othotha, no umuo ọnọ ọ mae rehọ ze bu rite ọnọ ugho riẹ o mae kawo, jẹ tae mu oria nọ a rẹ rọ rueva uwou ichọche na. Ọsẹgboni mẹ nọ a wo ugho tere he, obotọ odẹ rai o jẹ hae jọ, yọ isu ichọche na a je kpokpo ae nọ a rehọ ze bu vi ere. Osu ichọche na ọfa jọ ọ ta nọ re a siẹe ba esino iruo na, o bi wuhrẹ ahwo na eware nọ ọyomariẹ ọ rọwo ho. Fikiere ma te no ichọche na, rekọ ma gbẹ jẹ gwọlọ epanọ ma re ro wuhrẹ Ẹme Ọghẹnẹ.

Fikinọ a fi awhaha họ iruẹru Isẹri Jihova evaọ Canada oke yena, Ebaibol gbe omobe ubiebi jọ nọ Sista Huntingford o kere eware fihọ ọvo ọ jẹ hai ro wuhrẹ obe kugbe uviuwou mai. Uwhremu na nọ u mu ei ẹro no inọ ma ti viviei kẹ otu egọmeti hi, o te mu obe ukoko na jọ họ ewuhrẹ kugbe omai. Ẹsikpobi nọ ma te wuhrẹ obe no, ma ve si obe na no ziezi. *

Ghelọ ọwọsuọ gbe ebẹbẹ sa-sa, Sista Huntingford ọ jẹ rọ ajọwha ta usiuwoma na. Ajọwha riẹ ọ were omẹ gaga, u ru nọ me ro kurẹriẹ ruọ ukoko na. Nọ ọsẹgboni mẹ a họ-ame no, nọ ukpe ovo o jẹ ruemu no, mẹ tẹ họ-ame. Mẹ họ-ame evaọ Ava 27, 1949, yọ oware nọ a re vo ame fihọ kẹ erao a jọ họ omẹ ame. Oke yena yọ mẹ jọ ikpe 17. Nọ mẹ họ-ame no, mẹ tẹ gbae mu nọ mẹ re ru iruo odibọgba oke-kpobi.

Mẹ nwane ruọ iruo ọkobaro ẹsiẹsiẹe he. Me je ru iruo evaọ ebanke gbe oria ofa jọ, keme mẹ ta nọ me re wo ugho jọ fihọ obọ taure mẹ tẹ sai ru iruo ọkobaro. Rekọ ugho o jẹ hai daji omẹ obọ họ fikinọ mẹ re nwane riẹ epanọ a re koko ugho ho.  Fikiere oniọvo-ọmọzae jọ nọ a re se Ted Sargent ọ tẹ vuẹ omẹ nọ udu u bru omẹ hẹ, gbe nọ me fi ẹrọwọ họ Jihova. (1 Irv. 28:10) Ẹme yena ọ kẹ omẹ uduotahawọ nọ me ro mu iruo ọkobaro họ evaọ Akpegbọvo 1951. Oware nọ me wo oke yena kpobi họ, edọla 40 (₦6,000.00), ẹdhighere anwae jọ, gbe ẹkpa nọ a rẹ rọ wha ebe. Rekọ Jihova o je fi obọ họ kẹ omẹ wo eware nọ e ginẹ roja. Ọghẹnẹ o ru gaga nọ Brọda Ted ọ rọ tuduhọ omẹ awọ nọ mẹ ruọ iruo ọkobaro oke-kpobi. Oyena o wha eghale efa buobu se omẹ.

Owọwọ ẹdẹjọ evaọ Aria 1952, a tẹ rọ ifonu se no obọ Toronto ze, inọ uwou ogha Isẹri Jihova nọ o rrọ Canada u zizie omẹ no inọ me ti mu iruo Ebẹtẹle họ evaọ amara Azie. Dede nọ mẹ jẹ dhomovuọ, yọ me ri te uwou ogha na ẹdẹvo ho, eva e jẹ were omẹ gaga keme ekobaro efa a ta ewoma Ebẹtẹle kẹ omẹ gaga no. O raha oke he re obei ọ tẹ reria omẹ oma.

Nọ me te Ebẹtẹle no, nọ ikpe ivẹ e jẹ ruemu no, mẹ tẹ rehọ ẹta Bill Yacos, nọ ọ jọ odibo ukoko evaọ ukoko jọ evaọ Toronto (odibo ukoko a bi se ọnọ o re koko iruẹru ugboma ekpako na họ enẹna). Ikpe 23 ọvo mẹ jọ, yọ o jọ omẹ oma nọ mẹ yọ ogbori gheghe nọ ọ riẹ kpahe iruo ẹwọ ọvo. Rekọ Brọda Yacos ọ tẹ rọ edhere owowou gbe omaurokpotọ dhesẹ oware nọ me re ru kẹ omẹ. Yọ Jihova o gine fiobọhọ kẹ omẹ.

Brọda Yacos ọ jọ krigbẹ, ọ jẹ hae hwẹ gaga yọ o wo ọdawẹ kẹ ahwo. O you inievo ukoko na yọ inievo na a you rie re. Ọ jẹ hai weze bru inievo na evaọ obọ iwou rai ẹsikpobi, orọnikọ ẹsenọ a wo ẹbẹbẹ ọvo ho. Ọ vuẹ omẹ nọ me ru epọvo na, gbe nọ mẹ hai lele inievo na kpohọ usiuwoma ota. Ọ ta nọ, “Ken, ru inievo na riẹ nọ who wo ọdawẹ kẹ ai. U ti ru nọ wha gbe ti ro se iruthọ ohwohwo gb’oware he.”

Anwọ Ọvo 1957 ze, Jihova ọ rọ edhere obọdẹ jọ fi obọ họ kẹ omẹ gaga no. Amara yena mẹ rehọ Evelyn, ọnọ o nwrotọ no eklase avọ 14 ọrọ Isukulu Giliad ze. Taure ma tẹ te ruọ orọo, ọyomariẹ o je ru iruo usiuwoma ota evaọ ẹkwotọ Quebec nọ a rẹ jọ ta ẹvẹrẹ French. Evaọ oke yena, ichọche Kathọlik i je su ẹkwotọ yena. Fikiere usiuwoma ota o jọ gaga kẹ Evelyn, ghele na ọ dadamu iruo na jẹ sẹro usu riẹ kugbe Jihova.

Evelyn o wo uyoyou nọ o rẹ hiẹ hẹ k’omẹ re. (Ẹf. 5:31) Nọ ma nwane ruọ orọo no dede Evelyn o ro dhesẹ nọ o gine wo uyoyou ulogbo kẹ Jihova gbe omẹ. Omaa mai vẹre họ, ma re kpohọ erẹ evaọ Florida obọ America kẹ eriosehọ nọ ọzae-avọ-aye nọ a rọo obọ a rẹ nya, rekọ nọ ma ru ehaa orọo mai no, okiokiọ riẹ uwou ogha o tẹ ta nọ me kpohọ Ebẹtẹle Canada kẹ ẹgwae jọ nọ o te rehọ ẹkpoka soso. Ẹgwae na o kie fihọ okenọ ma gwọlọ ro kpohọ erẹ na, rekọ mẹ avọ Evelyn ma gba riẹ mu nọ ma re ru onọ Jihova ọ ta kẹ omai kpobi. Fikiere ma tẹ va erẹ mai. Evaọ oka yena, aye mẹ ọ jẹ hai kpohọ usiuwoma ota evaọ ẹkwotọ jọ nọ ọ kẹle uwou ogha na. Dede nọ ẹkwotọ na o wo ohẹriẹ no ọrọ obọ Quebec gaga, ọ ruabọhọ iruo na ghele.

 Nọ oka yena u kuhọ no, oware jọ nọ me rẹro riẹ hẹ o tẹ via, anọ me kpohọ ofẹ ẹkpẹlobọ-ọre Ontario jọ kẹ iruo ọsẹro ọnyawariẹ. Mẹ nwani wo aye obọ, ikpe 25 ọvo mẹ jọ, yọ mẹ rọ ogbori iruo na, rekọ ma nya ghele avọ eva nọ ma fihọ Jihova. Mai avọ esẹro ọnyawariẹ efa nọ i bi zihe kpohọ ọvuọ okogho riẹ ma tẹ gbẹ ruọ itreni jọ nọ ọ te dhẹ okioke, yọ o jọ etoke uriri. A tuduhọ omai awọ gaga. Oniọvo-ọmọzae jọ ọ tubẹ ta nọ ma jọ oria itreni na nọ a rẹ sae jọ kiẹzẹ nọ ọyomariẹ ọ hwosa fihọ kẹ omariẹ vẹre, re ma seba ẹkeria okioke. Okiokiọ riẹ ma ro te utu osese Hornepayne nọ mẹ ta kpahe evaọ obọ emuhọ na, yọ edẹ 15 ọvo e ruemu no nọ ma rọ ruọ orọo.

Rekọ inwene efa e jọ obaro kẹ omẹ avọ Evelyn. Evaọ ubrobọ ekuhọ ukpe 1960, a te zizie omẹ kpohọ eklase avọ 36 ọrọ Isukulu Giliad nọ u ti muhọ evaọ Ava 1961 evaọ obọ Brooklyn, New York, onọ o te rehọ emerae ikpe. Uzẹme riẹ họ, eva e were omẹ, rekọ o jẹ kẹ omẹ uye inọ a zizie Evelyn hi. Wọhọ epanọ a vuẹ eyae itieye efa, a ta kẹe nọ o kere ileta, re ọ jọ ileta ta sọ u no rie eva ze re me kpohọ isukulu na siẹe ba evaọ etoke emerae ikpe. Evelyn ọ viẹ gaga, rekọ ọ rọwo nọ me kpohọ isukulu na ghele, yọ eva e were riẹ inọ a te jọ isukulu Giliad na wuhrẹ omẹ obọdẹ eware.

Nọ mẹ jọ Isukulu na, yọ Evelyn ọ rrọ Uwou Ogha Canada ru iruo. O je lele Margaret Lovell, oniọvo-ọmọtẹ nọ ọ jọ okpodhiwu rria uwou. Ẹro mẹ o je vo aye mẹ Evelyn gaga, yọ ẹro riẹ o je vo omẹ gaga re. Rekọ avọ obufihọ Jihova, ọvuọ oboriẹ nọ ma jọ umutho oke na o tẹ te dina reria omai oma. Uruemu Evelyn u duobọte omẹ gaga nọ ọ rọ rehọ unevaze kpairoro vrẹ oke nọ ma hae rọ jọ kugbe ohwohwo re ma sai wobọ ziezi evaọ ukoko Jihova.

Nọ me te emerae esa no evaọ Isukulu Giliad na, Brọda Nathan Knorr nọ ọ jẹ kobaro evaọ ẹruorote iruẹru akpọ-soso Isẹri Jihova oke yena o te fiẹme jọ hotọ kẹ omẹ. Ọ nọ omẹ sọ mẹ sae siọ isukulu na ba re me zihe kpohọ uwou ogha Canada nyae jọ owuhrẹ Isukulu Odibọgba Uvie na evaọ ubroke. Ọ vuẹ omẹ nọ onana o rrọ oware ọgbahọ họ. Ọ ta nọ mẹ tẹ gwọlọ, mẹ sae nya Isukulu Giliad na te urere, yọ ẹsejọhọ a ve ti dhe omẹ kpohọ iruo imishọnare. Ọ tẹ jẹ ta nọ me te zihe kpohọ Canada, ẹsejọhọ a gbẹ te wariẹ zizie omẹ kẹ Isukulu Giliad he, yọ o sae jọnọ iruo usiuwoma ota na a te wariẹ dhe omẹ nya evaọ ukuhọ riẹ. Anọ mẹ salọ onọ o were omẹ nọ mẹ tẹ jiroro na kugbe aye mẹ no.

Fikinọ Evelyn ọ vuẹ omẹ kpahe oghẹrẹ nọ o rri iruo ukoko na no, mẹ tẹ nwane ta kẹ Brọda Knorr nọ, “Oware kpobi nọ ukoko Jihova o gwọlọ nọ ma ru, ma ti ru ei avọ evawere.” Ma riẹ ẹsikpobi nọ u fo nọ ma re gbobọnẹ ẹgwọlọ obọmai re ma kpohọ obonọ ukoko Jihova u vi omai nya kpobi.

Fikiere, evaọ Ane 1961, me te no Brooklyn zihe kpohọ Canada nyai wuhrẹ inievo na evaọ Isukulu  Odibọgba Uvie na. Uwhremu na, ma te zihe ruọ ahwo uviuwou Ebẹtẹle. Kẹsena uzizie nọ me rẹro riẹ hẹ o tẹ ze, inọ me kpohọ eklase avọ 40 ọrọ Isukulu Giliad nọ u ti muhọ evaọ 1965. O tẹ gwọlọ nọ Evelyn ọ rẹ wariẹ kere ileta inọ u no rie eva ze nọ mẹ nya siẹe ba kpohọ isukulu na. Rekọ nọ ekpoka jọ e vrẹ no, a te vi ileta sei nọ mẹ avọ iẹe ma gbe kpohọ isukulu na, onana u ru eva were omai gaga.

Nọ ma te obei no, Brọda Knorr ọ tẹ vuẹ omai nọ otu mai nọ a te rọ ẹvẹrẹ French wuhrẹ na, Africa a ti dhe omai kpohọ. Rekọ nọ ma nwrotọ no, a tẹ wariẹ dhe omai kpohọ Canada. A te fi omẹ họ ọsẹro uwou ogha (onọ a bi se Ọsẹro Ogbẹgwae Uwou-Ogha enẹna). Ikpe 34 ọvo mẹ jọ, fikiere mẹ tẹ ta kẹ Brọda Knorr nọ, “Mẹ maha hrọ.” Rekọ ọ tuduhọ omẹ awọ. Fikiere mẹ rẹ vuẹ inievo nọ i kri no nọ i wo onaa ziezi evaọ Ebẹtẹle na re mẹ tẹ te jiroro ilogbo.

Mẹ jọ Ebẹtẹle wo obọdẹ uvẹ nọ me ro wuhrẹ eware buobu mi amọfa. Inievo nọ ma gbẹ rrọ Ogbẹgwae Uwou-Ogha na a rrọ ghaghae kẹ omẹ. Yọ me wuhrẹ eware iwoma buobu mi inievo-emezae gbe inievo-emetẹ buobu no, te emaha te ekpako, enọ ma gbe ru iruo kugbe no evaọ uwou ogha gbe evaọ ikoko sa-sa nọ ma rri no.

Yọ mẹ jọ Ebẹtẹle wuhrẹ amọfa jẹ bọ ẹrọwọ rai ga no re. Pọl ukọ na ọ vuẹ Timoti nọ: “Ruẹabọhọ umutho [nọ] who wuhrẹ jẹ rọwo na.” Ọ tẹ jẹ ta kẹe nọ: “Mu eware nọ whọ jọ unu mẹ yo evaọ aro isẹri ibuobu na họ obọ ahwo nọ a fieva họ na, enọ ae omarai a rẹ te rehọ wuhrẹ amọfa re.” (2 Tim. 2:2; 3:14) Ẹsejọ inievo na a rẹ nọ omẹ kpahe eware nọ me wuhrẹ no anwọ ikpe 57 nọ me bi ru iruo Ebẹtẹle na. Mẹ be hẹ vuẹ ae nọ oware nọ me wuhrẹ no họ, “O gwọlọ nọ ma rẹ rọ unevaze gbe ababọ oke oraha ru oware kpobi nọ ukoko Jihova o gwọlọ nọ ma ru, avọ evaifihọ inọ Jihova o ti fiobọhọ kẹ omai.”

Oke ẹdẹ nọ mẹ ziọ Ebẹtẹle avọ oma nọ o jẹ vuọ omẹ, yọ mẹ riẹ oware ovo ho na, o gbẹ rrọ omẹ ẹro wọhọ odẹnukpo. Evaọ ikpe nana kpobi, Jihova o bi ‘kru obọze mẹ.’ Uruemu uwowou inievo ukoko na gbe obọ nọ a bi fihọ kẹ omẹ evaọ ẹruoke yọ edhere jọ nọ Jihova ọ be rọ ta kẹ omẹ nọ: “Ozọ umu owhẹ hẹ, me ti fiobọhọ kẹ owhẹ.”—Aiz. 41:13.