1, 2. Idhere vẹ Jihova ọ rẹ rọ ta ẹme kẹ idibo riẹ?

MA RẸ jọ ikuigbe Ebaibol ruẹ nọ notọ avọ otọ ze Jihova ọ rẹ rọ idhere sa-sa kẹ ahwo ọkpọvio. Evaọ oke nọ u kpemu, Jihova ọ rọ ikọ-odhiwu, eruẹaruẹ hayo ewezẹ dhesẹ eware nọ e te via evaọ obaro kẹ idibo riẹ hayo kẹ ae iruo sa-sa. (Ik. 7:89; Izik. 1:1; Dan. 2:19) Ọ jẹ hae rọ idibo riẹ nọ o ro mu evaọ abọ otọakpọ ọrọ ukoko riẹ kẹ idibo riẹ efa ọkpọvio re. Oghẹrẹ kpobi nọ Ọghẹnẹ ọ rọ kẹ idibo riẹ ọkpọvio kẹhẹ, otu nọ ọ gaviezọ kẹe a wo erere noi ze.

² Jihova ọ be rọ Ebaibol na, ẹzi ọfuafo na gbe ukoko riẹ kpọ omai nẹnẹ. (Iruẹru 9:31; 15:28; 2 Tim. 3:16, 17) Ekpọvio nọ ma bi wo no obọ riẹ ze i vẹ te epanọ o rọ wọhọ nọ ‘ezọ mai i bi yo ẹme evaọ obọ emu mai inọ: “Ọnana họ edhere na, wha nyae.”’ (Aiz. 30:21) U te no ere no, ma sae ta nọ Jesu ọ be wha ẹme Ọghẹnẹ se omai re, keme ọ be rọ “odibo oruọzewọ, nọ o wo areghẹ” na kpọ ukoko na. (Mat. 24:45) O gwọlọ nọ ma rẹ gaviezọ kẹ ekpọvio nọ ma bi wo je rri rai ghaghae, keme ere oruo ma ti ro wo uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ.—Hib. 5:9.

3. Eware jọ vẹ e rẹ sai ru omai gbolo aro kẹ ekpọvio Jihova? (Rri uwoho nọ o rrọ emuhọ uzoẹme na.)

³ Setan Ẹdhọ na ọ gwọlọ ru omai gbolo aro kẹ ekpọvio  Jihova nọ i re siwi uzuazọ mai na. Ofariẹ, ‘udu mai nọ u wo ẹghẹ’ na o rẹ sai ru omai rri ekpọvio Jihova evevere. (Jeri. 17:9) Fikiere, joma ta kpahe eware jọ nọ i re ru ei bẹbẹ k’omai re ma gaviezọ kẹ urru Ọghẹnẹ gbe epanọ ma sai ro fi ae kparobọ. Ma te jẹ ta kpahe epanọ ẹme nọ ma rẹ ta kugbe Jihova ẹsikpobi u re ro fiobọhọ kẹ omai sẹro usu mai kugbei ghelọ uyero kpobi nọ ma rrọ kẹhẹ.

4. Ẹvẹ Setan ọ be rọ daoma raha iroro ahwo?

⁴ Setan ọ be daoma raha iroro ahwo ẹkwoma erue nọ ọ be wha haro. (Se 1 Jọn 5:19.) U te no ebe no, evuẹ iredio te etẹlẹvisiọno gbe Itanẹte e da akpọ na fia. Dede nọ a rẹ jọ eria itieye na whowho evuẹ nọ i gine wuzou, ẹsibuobu a rẹ jarai jiri iruemu gbe eware efa nọ e wọso izi Jihova. (Jeri. 2:13) Wọhọ oriruo, a rẹ jọ iredio gbe etẹlẹvisiọno ta kpahe orọo ezae avọ ezae gbe eyae avọ eyae wọhọ oware nọ o thọ họ, yọ ahwo buobu a re roro nọ ẹme nọ Ebaibol ọ ta kpahe igberedha ọ ga hrọ.—1 Kọr. 6:9, 10.

5. Eme ọ rẹ sai fiobọhọ k’omai tehe ezọ di kẹ erue Setan nọ e da oria kpobi fia?

⁵ Ẹvẹ otu nọ o you izi ikiẹrẹe Ọghẹnẹ a sai ro muẹrohotọ re a seba ekie kẹ idhere sa-sa nọ Setan ọ be rọ viẹ ahwo họ nẹnẹ? Ẹvẹ a sae rọ hẹriẹ oware uwoma no uyoma? Omomọvo ọ rẹ sai ru ere ẹkwoma “eme [Ọghẹnẹ] nọ ọ rẹ rọ ta họ oma riẹ obọ.” (Ol. 119:9) Ebaibol na o re fiobọhọ kẹ omai hẹriẹ evuẹ uzẹme no erọ eviẹhọ. (Itẹ 23:23) Jesu ọ wariẹ ẹme oria Ikereakere na jọ okenọ ọ ta nọ: ‘Ohwo ọ rẹ zọ fiki kẹme kẹme nọ ọ via no unu Ọghẹnẹ ze.’ (Mat. 4:4) O gwọlọ nọ ma re wuhrẹ epanọ ma re ro fi ithubro Ebaibol họ iruo evaọ uzuazọ. Wọhọ oriruo, taure Mosis o te ti kere uzi Ọghẹnẹ fihotọ kpahe ẹnwae-obro, Josẹf nọ ọ rria oke lelehie vrẹ no ọ riẹ nọ o thọ re ohwo o bruẹnwae. Okenọ aye Pọtifa ọ jẹ gwọlọ nọ Josẹf o lele iei wezẹ, o tubẹ jọ iroro Josẹf ẹdẹvo ho inọ ọ rẹ ghẹmeeyo kẹ Ọghẹnẹ. (Se Emuhọ 39:7-9.) Dede nọ ẹsikpobi aye Pọtifa ọ jẹ hae tẹzẹ iẹe, Josẹf ọ kuvẹ hẹ re urru nọ aye na ọ jẹ rọ lẹliẹe na u ru ei tehe ezọ di kẹ urru Ọghẹnẹ. Oware nọ u re fiobọhọ kẹ omai hẹriẹ oware uwoma no uyoma họ urru Jihova nọ ma rẹ gaviezọ kẹ gbe ezọ nọ ma rẹ tehe di kẹ erue Setan nọ e da oria kpobi fia.

6, 7. Eme o gwọlọ nọ ma re ru re ma sae whaha ekpakpọ Setan?

⁶ Iwuhrẹ egagọ erue e da oria kpobi fia te epanọ ahwo buobu a bi ro roro nọ uye-oruẹ kufiẹ o rrọ re a gwọlọ egagọ uzẹme. Rekọ Jihova o re ru iwuhrẹ riẹ vẹ kẹ ahwo nọ a gwọlọ gaviezọ kẹe. Fikiere o gwọlọ nọ ma rẹ salọ ohwo nọ ma rẹ gaviezọ kẹ. Nọ orọnọ ma rẹ sae gaviezọ kẹ imava ẹsiẹvo ho na, o gwọlọ nọ ma “riẹ uru” Jesu jẹ gaviezọ kẹe.  Keme ọye Jihova o ro mu re ọ rẹrote igodẹ Riẹ.—Se Jọn 10:3-5.

⁷ Jesu ọ ta nọ: “Wha yọrọ oma eme nọ owha re yo.” (Mak 4:24) Ekpọvio Jihova i re vevẹ jẹ rrọ gbagba, rekọ o gwọlọ nọ ma muẹrohotọ jẹ gaviezọ kẹ ae ziezi re ma sai wo erere no ae ze. Ma gbẹ yọroma ha, ukpenọ ma gaviezọ kẹ emamọ ohrẹ Ọghẹnẹ kọ orọ Setan ma te gaviezọ kẹ. Whọ kuvẹ vievie he re ile, ighe etẹlẹvisiọno, ebe, egbẹnyusu, gbe otu iwuhrẹ akpọ na a kpọ uzuazọ ra.—Kọl. 2:8.

8. (a) Ẹvẹ udu mai o sai ro ru omai kie kẹ eghẹ Setan? (b) Eme ọ rẹ via kẹ omai nọ ma te gbolo aro kẹ oka nọ u dhesẹ nọ udu mai u bi gbeku no?

⁸ Setan ọ riẹ nọ ma re wo ekpehre isiuru ẹsejọ, yọ ọ rẹ gwọlọ ru omai kie kẹ isiuru na. Setan ọ tẹ rọ enẹ ruọ omai oma, u re ru ei bẹbẹ kẹ omai re ma sai kru ẹgbakiete mai. (Jọn 8:44-47) Kọ ẹvẹ ma sai ro fi ẹbẹbẹ nana kparobọ? Roro kpahe ohwo nọ ekpehre isiuru e da oma fia te epanọ o ro ru oware uyoma nọ ọ hae gwọlọ ru hu. (Rom 7:15) Kọ eme ọ rẹ sae wha onana ze? Ẹsejọhọ ohwo yena ọ rọ ẹmẹrera tehe ezọ di kẹ urru Jihova. O sae jọnọ o muẹrohọ họ inọ udu riẹ o be rọ ẹmẹrera gbeku no, yọ o jẹ sae jọnọ o muẹrohọ rekọ o te gbolo aro kẹe. Wọhọ oriruo, o sae jọnọ ọ siọ olẹ ba no, hayo o gbe bi kpohọ usiuwoma ota gbe iwuhrẹ tere he. Ukuhọ riẹ, ekpehre isiuru riẹ na e tẹ wọe keke aro fihọ ru oware nọ o thọ. Ma rẹ sae whaha oware enwoma utioye na otẹrọnọ ma muẹrohọ nọ udu mai u bi gbeku no je ru oware jọ kpahe iẹe ẹsiẹsiẹ. Ma tẹ gaviezọ kẹ urru Jihova, ma rẹ jẹ uvumọ iwuhrẹ erue rehọ vievie he.—Itẹ 11:9.

9. Fikieme u ro wuzou re ma kaki muẹrohọ isiuru nọ e rẹ sai ru omai raha uzi?

⁹ Nọ ohwo ọ tẹ kaki muẹrohọ nọ ẹyao ọ riẹe oma, o rẹ sai siwi uzuazọ riẹ. Epọvo na re, nọ ma tẹ kaki muẹrohọ isiuru nọ e rẹ sai ru omai raha uzi, ma rẹ sae whaha okpẹtu. Ma te muẹrohọ isiuru itieye na, o gwọlọ nọ ma rẹ j’owọ kpata kpata, o gbẹ rrọ ere he, Setan o ve ti ru omai “ru oreva riẹ.” (2 Tim. 2:26) Kọ eme u fo nọ ma re ru nọ ma tẹ ruẹ nọ eware nọ Jihova o mukpahe i bi si omai urru? Ma re kurẹriẹ bru Jihova ze ababọ oke oraha, kezọ kẹ ithubro riẹ je ru lele ae. (Aiz. 44:22) Uzẹme riẹ họ, ma rẹ sai ru ekpehre oware jọ nọ o rẹ wha edada se omai te epanọ ma tẹ maki kurẹriẹ no dede,  edada na e rẹ gbẹ rọ jọ omai oma. Fikiere o rẹ mai woma re ma whaha oware utioye riẹriẹriẹ.

10, 11. (a) Eme omorro o rẹ sae lẹliẹ ohwo ru? (b) Eme ma rẹ sai wuhrẹ no ikuigbe Kora, Detan gbe Abiram ze?

¹⁰ U fo nọ ma riẹ nọ udu mai o rẹ sai su omai thọ, fiki ekpehre isiuru nọ e da riẹ fia. Wọhọ oriruo, ma rẹ sai wo omorro gbe uvou-uthei. Roro kpahe epanọ iruemu nana e sai ro ru nọ ma rẹ rọ tehe ezọ di kẹ urru Jihova, onọ o rẹ sae wha okpẹtu se omai. Ohwo nọ o wo omorro o re rri omariẹ kpehru vrẹta. O re roro nọ ohwo ọvo o wo udu nọ ọ rẹ rọ vuẹe oware nọ o re ru hu. Fikiere o re roro nọ o kpehru vi ohwo nọ ibe Ileleikristi, ekpako ukoko hayo ukoko Ọghẹnẹ dede o rẹ kẹ ọkpọvio. Ohwo otiọye na o re gbe yo edo urru Jihova tere he.

¹¹ Evaọ oke nọ ahwo Izrẹl a jọ onya igbrẹwọ na, Kora, Detan gbe Abiram a wọso udu-esuo Mosis gbe Erọn. Omorro u ru nọ a jẹ rọ gwọlọ nọ a rẹ rọ edhere obọrai gọ Jihova. Kọ eme Jihova o ru kpahe onana? O kpe rai. (Ik. 26:8-10) Ikuigbe nana i wuhrẹ omai oware jọ nọ u wuzou gaga. Okpẹtu o re noi ze nọ ma tẹ wọso Jihova. Jọ ma hae kareghẹhọ nọ “omovia o rẹ wha ọraha tha.”—Itẹ 16:18; Aiz. 13:11.

12, 13. (a) Kẹ oriruo nọ u dhesẹ epanọ uvou-uthei o rẹ rọ wha okpẹtu ze. (b) Ta epanọ uvou-uthei o rẹ rọ rehọ ẹmẹrera daruọ ohwo oma nọ ọ gbẹ whaha iẹe he.

¹² Roro kpahe uvou-uthei re. Ohwo nọ o wo uvou-uthei o re roro nọ ekpọvio Jihova i kpomahọ iẹe he, fikiere o re ru oware nọ u fo ho odode. Wọhọ oriruo, okenọ Elaesha o siwi oti Neaman osu-ogbaẹmo Siria no, ọ jẹ gwọlọ kẹ Elaesha ekẹ buobu, rekọ o mi rie he. Odibo Elaesha nọ a re se Gehazi ọ tẹ gwọlọ nọ o re wo ekẹ na. Gehazi ọ ta kẹ omariẹ nọ: “Nọ ỌNOWO ọ rọ na, mẹ rẹ dhẹ lele [Neaman] re me mi ei oware jọ.” Ọ tẹ lẹlẹ dhẹ bru Neaman, o te gu ọrue kẹe je mi ei “ikọba ivẹ, gbe iwu eha ivẹ.” Kọ eme ọ via fiki oware nana nọ Gehazi o ru gbe ọrue nọ o gu kẹ ọruẹaro Jihova na? Oti nọ ọ jọ Neaman oma na ọ tẹ ruọ Gehazi oma.—2 Iv. 5:20-27.

¹³ Ẹmẹrera uvou-uthei u re ro muhọ, yọ ohwo ọ gbẹ kake whaha iẹe he, o rẹ daruọ ẹe oma kpobi no. Ikuigbe Ekan nọ e rrọ Ebaibol na i dhesẹ epanọ uvou-uthei u yoma te. Muẹrohọ epanọ uvou-uthei u kpomahọ Ekan kpata te. Ọ ta nọ: ‘Okenọ mẹ jọ udevie egbo-ẹmo ruẹ otogbo owoma jọ nọ a wha no obọ Shina ze, gbe shekẹl egba ivẹ erọ siliva, gbe ukulu idọloro nọ unuigho riẹ u te epaọ egbaesa ikpe-ivẹ gbe eree gbe ibigho kpogbisoi, me te tho ai, mẹ jẹ rehọ ae.’ Ukpenọ Ekan ọ whaha ekpehre isiuru yena, uvou-uthei o tẹ wọe tho eware na je si ae no họ uwou-udhu riẹ. Okenọ uzioraha Ekan na o fere lahwe, Joshua ọ vuẹ riẹ nọ Jihova o ti si okpẹtu sei. Ẹdẹdẹ yena a rọ itho fi Ekan avọ uviuwou riẹ kpe. (Jos. 7:11, 21, 24, 25) Uvou-uthei yọ uruemu nọ o rẹ sae daruọ omai oma jẹ wha enwoma se omai. Fikiere, joma hae daoma “si oma . . . no uru eware eguọlọ kpobi.” (Luk 12:15) Nọ o rrọ nọ ekpehre iroro e rẹ ruọ omai udu ẹsejọ na, u wuzou gaga re ma kpọ iroro mai re ekpehre isiuru itieye e siọ omai oma ba ẹdafia te epanọ i re ro ru omai raha uzi.—Se Jemis 1:14, 15.

14. Eme u fo nọ ma re ru nọ ma te muẹrohọ nọ omorro hayo uvou-uthei o gwọlọ wọ omai ru oware jọ?

¹⁴ Omorro gbe uvou-uthei e rẹ wha okpẹtu ze. Ma te roro kpahe enwoma  nọ i re noi ze nọ ma tẹ kuvẹ re ekpehre isiuru i ru omai raha uzi, u re ru nọ ma gbẹ kuvẹ kẹ isiuru itieye re i ru omai tehe ezọ di kẹ urru Jihova ha. (Izie. 32:29) Evaọ Ebaibol na, Ọghẹnẹ uzẹme na ọ rẹ vuẹ omai kpahe oware nọ u fo gbe erere nọ o re noi ze nọ ma te ru ei. Ọ rẹ jẹ vuẹ omai enwoma nọ i re noi ze nọ ma gbe ru ei hi. Nọ omorro hayo uvou-uthei o tẹ gwọlọ wọ omai ru oware nọ u fo ho, u wuzou gaga re ma roro kpahe oware nọ u re noi ze. U fo nọ ma roro kpahe oghẹrẹ nọ u ti kpomahọ omai, ahwo uviuwou mai gbe usu mai kugbe Jihova nọ ma tẹ raha uzi.

15. Eme oriruo Jesu o rẹ sai wuhrẹ omai kpahe ẹmeọta-kugbe Ọghẹnẹ?

¹⁵ Jihova ọ gwọlọ ewoma mai. (Ol. 1:1-3) Ọ rẹ kẹ omai ọkpọvio nọ o fo evaọ okenọ ma mae rọ gwọlọ iẹe. (Se Ahwo Hibru 4:16.) Dede nọ Jesu ọ jọ gbagba, ọ rẹroso olẹ nọ ọ jẹ hae lẹ se Jihova ẹsikpobi. Jihova ọ kpọ jẹ rọ uketha kẹ Jesu. Ọghẹnẹ o vi ikọ-odhiwu nyae gbodibo kẹe, ọ kẹ riẹ ẹzi ọfuafo nọ o fiobọhọ kẹe, ọ tẹ jẹ kpọe evaọ okenọ ọ jẹ salọ ikọ 12 riẹ. Ahwo a yo edo urru Jihova okenọ ọ ta ẹme no obọ odhiwu ze ro dhesẹ nọ ọ jẹ Jesu rehọ jẹ be tha ae uke. (Mat. 3:17; 17:5; Mak 1:12, 13; Luk 6:12, 13; Jọn 12:28) Wọhọ Jesu, o gwọlọ nọ ma re horie eva mai kẹ Ọghẹnẹ evaọ olẹ. (Ol. 62:7, 8; Hib. 5:7) Olẹ o rẹ sai fiobọhọ kẹ omai ta ẹme kugbe Jihova ziezi je yeri uzuazọ nọ o rẹ wha orro sei.

16. Ẹvẹ Jihova o re ro fiobọhọ kẹ omai gaviezọ kẹ urru riẹ?

¹⁶ Dede nọ Jihova ọ rẹ kẹ ohwo kpobi ohrẹ ọvọvẹ, ọ rẹ gba ohwo họ ru lele iei hi. O gwọlọ nọ ma rẹ lẹ sei re ọ kẹ omai ẹzi ọfuafo riẹ, yọ ọ te rehọ iẹe kẹ omai ọvọvẹ. (Se Luk 11:10-13.) Dede na, u wuzou re ‘ma yọrọ oma epanọ ma re yo.’ (Luk 8:18) Wọhọ oriruo, otẹrọnọ ma be lẹ se Jihova re o fiobọhọ kẹ omai fi ekpehre isiuru ọfariẹ kparobọ rekiyọ ma be hae rri ifoto ẹbẹba hayo ighe ọfariẹ evaọ etẹlẹvisiọno, kiyọ ma bi dhesẹ nọ ma gwọlọ obufihọ Jihova ha. O gwọlọ nọ ma rẹ jọ uyero hayo oria nọ ẹzi Jihova ọ rẹ sae jọ. Ma riẹ nọ ẹzi Jihova ọ rẹ jariẹ evaọ etoke iwuhrẹ ukoko. Idibo Jihova buobu a whaha okpẹtu no fikinọ a gaviezọ kẹ Jihova evaọ etoke iwuhrẹ. Onana u ru nọ a ro muẹrohọ ekpehre isiuru nọ e rrọ udu rai, a te je si ae no udu no.—Ol. 73:12-17; 143:10.

17. Fikieme udu mai nọ ma rẹ rẹroso o rọ rrọ oware enwoma?

¹⁷ Roro kpahe Devidi ovie Izrẹl anwae. Okenọ ọ jọ uzoge, o kpe ogwara ahwo Filistia nọ a re se Goliat. Devidi o zihe ruọ ọgbaẹmo, ovie, ọthothọ, gbe ọnọ ọ rẹ jiroro kẹ orẹwho riẹ. Rekọ udu riẹ o viẹ riẹ họ okenọ ọ rẹroso ẹe, onọ u ru nọ o ro lele Batshẹba wezẹ, o te je ru nọ a ro kpe Uraya ọzae riẹ. Nọ Ọghẹnẹ ọ whọku Devidi, ọ rọwo iruthọ riẹ jẹ ruẹrẹ usu riẹ họ kugbe Jihova.—Ol. 51:4, 6, 10, 11.

18. Eme ọ rẹ sai fiobọhọ kẹ omai gaviezọ kẹ urru Jihova ẹsikpobi?

¹⁸ Ajọ ma hai ru lele ohrẹ nọ o rrọ obe 1 Ahwo Kọrint 10:12, re ma whaha eva nọ ma re fihọ omamai ga hrọ. Nọ orọnọ ma wo ẹgba nọ ma re ‘ro su omobọ mai hi na,’ kiyọ urru ohwo jọ ma te gaviezọ kẹ, orọ Jihova hayo orọ Ọwegrẹ riẹ. (Jeri. 10:23) Joma hae lẹ ẹsikpobi, lele ekpakpọ ẹzi ọfuafo na jẹ hae gaviezọ kẹ urru Jihova ziezi.