1, 2. Ẹvẹ eware e jọ kẹ Adamu avọ Ivi, kọ enọ vẹ e romavia?

OKENỌ Ọghẹnẹ ọ ma Adamu avọ Ivi, a wo uvumọ ọwegrẹ hẹ. A jọ gbagba evaọ aparadase. A jọ emọ Ọghẹnẹ nọ Ọ ma rai na, yọ a jẹ reawere usu okpekpe kugbei. (Emu. 2:7-9; Luk 3:38) Iruo nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ rai i dhesẹ oghẹrẹ nọ uzuazọ rai o te tọ te. (Se Emuhọ 1:28.) Re a sai yẹ emọ ‘vọ akpọ na je woi’ o rẹ rehọ oke jọ. Rekọ otẹrọnọ Adamu avọ Ivi a rẹ ruabọhọ iruo nọ a kẹ rai inọ a ‘wuzou eware kpobi nọ i wo uzuazọ nọ e be nya evaọ akpọ na,’ koyehọ o gwọlọ nọ a rẹ rria bẹdẹ bẹdẹ.

² Rekọ, fikieme eware e gbẹ rọ nya ere he? Ẹvẹ ewegrẹ nọ e be whaha ahwo-akpọ evawere i ro bu te enẹ, maero kọ ojihẹ na, uwhu? Eme Ọghẹnẹ o ti ru rọ raha ewegrẹ nana kpobi? Ma rẹ jọ Ebaibol ruẹ uyo enọ nana. Joma kiẹ eria ikere jọ nọ i wuzou gaga riwi.

3, 4. Uzi vẹ Ọghẹnẹ o jie kẹ Adamu avọ Ivi? (b) Ẹvẹ ẹmeoyo rai kẹ uzi na o wuzou te?

³ Dede nọ Adamu avọ Ivi a wo uvẹ nọ a rẹ rọ rria bẹdẹ bẹdẹ, a wo uzuazọ sebaewhuo ho. O gwọlọ nọ a rẹ wẹ, da ame, wezẹ owezẹ, jẹ re emu re a sae jọ uzuazọ. Mai tube wuzou na, o gwọlọ nọ a re wo emamọ usu kugbe Ọnọ ọ kẹ rai uzuazọ na. (Izie. 8:3) O tẹ jẹ roja nọ a re ru lele uthubro Ọghẹnẹ re a sae reawere uzuazọ. Jihova o ru onana vẹ kẹ Adamu taure ọ tẹ te ma Ivi dede. Evaọ oghẹrẹ vẹ? Ebaibol na ọ ta nọ: “ỌNOWO na, Ọghẹnẹ ọ tẹ juzi kẹ ohwo na nọ, ‘Whọ rẹ sae ria ibi ire nọ e rọ ogba na odode; rekọ whọ rẹ re ure ẹriẹ ewoma gbe eyoma na ha, keme eva ẹdẹ nọ whọ re riẹ, who re ti whuẹ.’”—Emu. 2:16, 17.

⁴ “Ure ẹriẹ ewoma gbe eyoma na” u dikihẹ kẹ udu nọ Ọghẹnẹ o wo nọ o re ro dhesẹ oware nọ u woma gbe onọ u yoma. Adamu ọ riẹ oware uwoma gbe uyoma no vẹre, keme a ma riẹ evaọ uwoho Ọghẹnẹ yọ o wo obroziẹ-iroro. Ure na u re dhesẹ kẹ Adamu avọ Ivi nọ a gwọlọ ọkpọvio Jihova ẹsikpobi. Nọ a tẹ re ubi ure na, u re dhesẹ nọ a gwọlọ jọ otọ Ọghẹnẹ hẹ, yọ onana o rẹ wha ebẹbẹ ilogbo se ae gbe emọ nọ a ti yẹ. Oware nọ Ọghẹnẹ ọ ta nọ o te via nọ a tẹ thuzi nọ o jie kẹ ae, o kẹ imuẹro epanọ owojẹ utioye u yoma te.

5. Ẹvẹ Setan o ro ru Adamu avọ Ivi ghẹmeeyo?

⁵ Nọ Ọghẹnẹ ọ ma Ivi no, Adamu ọ tẹ vuẹe uzi nọ Ọghẹnẹ o jie. Ivi ọ riẹ uzi na ziezi te epanọ ọ sae rọ wariẹe enwenọ epanọ Ọghẹnẹ ọ ta riẹ dẹẹ. (Emu. 3:1-3) Ọ wariẹ uzi na kẹ Setan nọ ọ jẹ rọ araomuomu ta ẹme kẹe. Setan ọ gwọlọ jọ orọ obọriẹ jẹ jọ osu wọhọ Ọghẹnẹ, ọ tẹ kuvẹ nọ isiuru nana e rọ dae oma fia. (Rri Jemis 1:14, 15.) Setan o te gu ọrue ruru Ọghẹnẹ re ọ sai le ẹgwọlọ omuomu riẹ na te obọ. Ọ vuẹ Ivi nọ ọ tẹ daoma epanọ ọ rẹ rọ jọ orọ obọriẹ o ti whu vievie he, ukpoye ọ te jọ wọhọ Ọghẹnẹ. (Emu. 3:4, 5) Ivi ọ rọwo ẹme nọ Setan ọ ta kẹe na, ọ tẹ re ubi ure na jẹ rọ ere dhesẹ nọ ọ gwọlọ jọ orọ obọriẹ, uwhremu na ọ tẹ tẹzẹ Adamu re ubi ure na re. (Emu. 3:6, 17) Ọrue Setan o gu kẹ ae na. (Se 1 Timoti 2:14.) Ghele na, Adamu o “yo uru aye” riẹ. Dede nọ araomuomu na o je ru wọhọ ẹsenọ ọ rrọ emamọ ogbẹnyusu, Setan Ẹdhọ na yọ ọwegrẹ nọ o wo ohrọ họ, ọ riẹ nọ okpẹtu o ti te Ivi nọ o te ru oware nọ ọyomariẹ ọ be ta na.

6, 7. Ẹvẹ Jihova o ro gu ẹdhọ irumuomu na?

⁶ Fiki oriobọ, Adamu avọ Ivi a tẹ ghẹmeeyo kẹ Ọghẹnẹ nọ ọ kẹ rai uzuazọ gbe eware efa kpobi nọ a wo na. Jihova ọ riẹ oware nọ o via kpobi. (1 Irv. 28:9; se Itẹ 15:3.) Ọ kẹ aimasa na uvẹ nọ a re ro dhesẹ oghẹrẹ nọ a rri uthubro nọ u no obọriẹ ze. Ababọ avro, oware nọ o via na o kẹ Jihova nọ ọ rrọ Ọsẹ rai na uye gaga. (Rri Emuhọ 6:6.) Kẹsena wọhọ Oguẹdhọ, ọ tẹ nwani ru lele oware nọ ọ ta nọ o te via kẹ irumuomu na.

⁷ Ọghẹnẹ ọ vuẹ Adamu no vẹre nọ: “Ẹdẹ nọ whọ re [ure ẹriẹ ewoma gbe eyoma na], who re ti whuẹ.” Ẹsejọhọ Adamu o je roro nọ “ẹdẹ” nana yọ ọrọ okpẹdoke nọ u wo euwa 24 na. Evaọ ẹdẹ nọ ọ rọ ghẹmeeyo na, o  sae jọnọ o je roro nọ o ti whu wọhọ epanọ Jihova ọ ta na taure oke u te siarohọ dede. Nọ omoke jọ o ruemu no ẹdẹ yena, Jihova ọ tẹ ta ẹme kẹ Adamu avọ Ivi. (Emu. 3:8) Ọghẹnẹ ọ tẹ rọ ẹme nọ ae ọvo a ta ro gu ae ẹdhọ. (Emu. 3:9-13) Kẹsena o te bruoziẹ kpe irumuomu na. (Emu. 3:14-19) O hae jọnọ o kpe ae ẹsiẹsiẹ, oware nọ ọ jiroro riẹ kpahe Adamu avọ Ivi gbe emọ rai o hai ti rugba ha. (Aiz. 55:11) Dede nọ Ọghẹnẹ ọ ta nọ a ti gine whu, yọ ẹsiẹsiẹ yena a mu oware nọ u no uzioraha rai ze họ ẹruẹ, Ọghẹnẹ ọ kẹ Adamu avọ Ivi uvẹ nọ a ro yẹ emọ nọ e rẹ sai wo erere no eruẹrẹfihotọ efa nọ ọyomariẹ o ti ru ze. Fikiere, no eriwo Ọghẹnẹ ze, Adamu avọ Ivi a whu ẹdẹdẹ nọ a rọ raha uzi na, keme a tubẹ rria te ẹdẹ ọvo Ọghẹnẹ hẹ, onọ o rrọ odu ikpe mai ahwo-akpọ na.—2 Pita 3:8.

8, 9. Ẹvẹ uzioraha Adamu u ro kpomahọ emọ riẹ? (Rri uwoho nọ o rrọ emuhọ uzoẹme na.)

⁸ Kọ oware nọ Adamu avọ Ivi a ru na o rẹ sae kpomahọ emọ rai? Ee. Obe Ahwo Rom 5:12 o ta nọ: “Fikiere epanọ umuomu orọ fiki omọvo vaha ruọ akpọ na, gbe uwhu fiki izieraha, fikiere uwhu u te zite ahwo kpobi: keme fiki onana uwhu u ro te ahwo kpobi, keme ahwo kpobi a raha uzi.” Ebẹle họ ohwo ọsosuọ nọ o whu. (Emu. 4:8) Emọ Adamu efa a te muhọ ẹwho, kẹsena a te whu re. Kọ a reuku uzioraha gbe uwhu? Pọl ukọ na ọ ta nọ: “A rọ fiki ẹme-ọsibeyo omọvo ru ibuobu erahauzi.” (Rom 5:19) Uzioraha gbe uwhu nọ ahwo-akpọ a reuku riẹ no obọ Adamu ze na i te zihe ruọ ewegrẹ ahwo-akpọ nọ a rẹ sae vabọ no ho. Dede nọ ma nwane riẹ eware kpobi kpahe oghẹrẹ nọ Adamu avọ Ivi a ro kpeze uzioraha gbe uwhu se omai hi, u bi gine kpomahọ omai.

⁹ Nwani fo, Ebaibol na o se uzioraha gbe uwhu “oware nọ a fi ruru ahwo na kpobi . . . , ubere nọ a fi ruru erẹwho na kpobi.” (Aiz. 25:7) Ubere nana u ruru ohwo-akpọ kpobi. “Ahwo kpobi a [bi] whu fiki Adam.” (1 Kọr. 15:22) Onana o rẹ sai ru omai nọ ọkpọ onọ Pọl ukọ na inọ: “Ono ọ rẹ sai ti si omẹ no oma uwhu nana?” Kọ ohwo jọ ọ riẹ? *—Rom 7:24.

10. (a) Eria Ebaibol vẹ i dhesẹ nọ Jihova ọ te raha uwhu nọ Adamu ọ wha ze na no? (b) Eme eria Ebaibol nana i dhesẹ via kpahe Jihova gbe Ọmọ riẹ?

¹⁰ Jihova ọ rẹ sai gine siwi Pọl. Nọ Aizaya ọ nwane fodẹ “oware nọ a fi ruru ahwo” no, ọ ta nọ: “Ọ vẹ lọ uwhu no ri bẹdẹ, Ọnowo na ỌGHẸNẸ o veti ririe irui oviẹ no aro rai.” (Aiz. 25:8) Wọhọ epanọ ọsẹ o re si oware nọ o be kẹ ọmọ riẹ uye no je ririe irui-oviẹ riẹ na, ere Jihova ọ gwọlọ nọ o re si uwhu n’otọ. Avọ ohwo jọ a gbe ti ru onana. Obe 1 Ahwo Kọrint 15:22 o ta nọ: “Epanọ ahwo kpobi a whu fiki Adam na, ere a je ti ru ahwo kpobi wo uzuazọ fiki Kristi.” Epọvo na, nọ Pọl ọ nọ inọ “Ono ọ rẹ sai ti si omẹ?” no, ọ ta nọ: “Me yere [Ọghẹnẹ] fiki Jesu Kristi Ọnowo mai!” (Rom 7:25) Uyoyou nọ o wọ Ọghẹnẹ ma ahwo-akpọ na o hiẹ hẹ  nọ Adamu avọ Ivi a make ghẹmeeyo kẹe no. Yọ Jesu nọ o kuomagbe Ọghẹnẹ ma ọzae-avọ-aye ọsosuọ na o gbe wo evawere kpahe emọ rai. (Itẹ 8:30, 31) Kọ ẹvẹ a ti ro siwi ahwo-akpọ?

11. Ọruẹrẹfihotọ vẹ Jihova o ru re ọ ruẹsi siwi ahwo-akpọ?

¹¹ Nọ Adamu ọ ghẹmeeyo no, Jihova o te bruoziẹ uwhu kpei, fikioye ahwo-akpọ nọ a reuku sebaẹgba no obọ Adamu ze a bi ro whu. (Rom 5:12, 16) “Oruthọ omọvo ọ wha oziẹobro se ahwo kpobi e ruọ obrukpe na.” (Rom 5:18) Ẹvẹ Jihova o ti ro si oziẹ uwhu nọ o brukpe ahwo-akpọ n’otọ ababọ izi ikiẹrẹe riẹ nọ o re gbabọkẹ? Ẹme nọ Jesu ọ ta o kuyo onọ nana, ọ ta nọ: “Ọmọ ohwo ọ ze re [ọ] rọ uzuazọ riẹ ta ibuobu.” (Mat. 20:28) Jesu Kristi nọ ọ rrọ ọmọ otuyẹ Ọghẹnẹ o ru rie vevẹ inọ ọyomariẹ nọ a yẹ gbagba na ọ te rọ uzuazọ riẹ ta ahwo no igbo. Ẹvẹ ẹtanigbo nana o sae rọ jọ uvi-ẹdhoguo?—1 Tim. 2:5, 6.

12. Idhe vẹ i dhesẹ uvi-ẹdhoguo via?

¹² Wọhọ epanọ Adamu ọ hae te rria bẹdẹ bẹdẹ na, ere Jesu nọ a yẹ gbagba na ọ hẹ sae rria otọakpọ na bẹdẹ bẹdẹ. Ẹjiroro Jihova vẹre họ re emọ egbagba nọ Adamu o ti yẹ e vọ otọakpọ na. Fikiere, uyoyou nọ Jesu o wo kẹ Jihova gbe emọ Adamu o wọ riẹ rọ uzuazọ riẹ dhe idhe. Uzuazọ ogbagba Jesu nọ o ro dhe idhe na avọ onọ Adamu o kufiẹ na ẹrẹrẹ. Kẹsena Jihova ọ tẹ kpare Ọmọ riẹ ze uzuazọ avọ oma ẹzi. (1 Pita 3:18) Jihova ọ rẹ sae jẹ idhe Jesu Kristi, ọzae ọgbagba ọvo na rehọ, re ọ ruẹse ta emọ Adamu no igbo, je ru ai wo uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ nọ Adamu o kufiẹ na. O wọhọ ẹsenọ Jesu ọ rehọ ẹta Adamu. Pọl ọ ta nọ: “Ere a kere nọ, ‘Ọzae ọsosuọ Adam ọye ọ ze ruọ ohwo uzuazọ’; Adam uwhremu na ọ tẹ zeruọ ẹzi nọ rẹ kẹ uzuazọ.”—1 Kọr. 15:45.

13. Eme “Adam uwhremu na” o ti ru ro fiobọhọ kẹ ahwo nọ a whu no?

¹³ Oke o be tha nọ Jesu nọ ọ rrọ “Adam uwhremu na” ọ te kẹ emọ Adamu kpobi uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ. Makọ ibuobu emọ Adamu nọ i whu no dede a re ti wo uzuazọ. A te kpare ai zihe ziọ uzuazọ evaọ otọakpọ.—Jọn 5:28, 29.

14. Ọruẹrẹfihotọ vẹ Jihova o ru nọ u ti fiobọhọ kẹ ahwo-akpọ no otọ sebaẹgba nọ a reuku riẹ mi Adamu?

¹⁴ Ẹvẹ ahwo-akpọ a te sai ro no otọ sebaẹgba nọ a reuku riẹ? Jihova ọ rehọ egọmeti jọ mu nọ “Adam uwhremu na” avọ ahwo-akpọ jọ nọ ọ salọ a ti su. (Se Eviavia 5:9, 10.) Ahwo nọ a ti lele Jesu su evaọ obọ odhiwu na yọ otu nọ ọ gba ha vẹre. Evaọ etoke Esuo Odu Ikpe (1,000) rai na, a ti fiobọhọ kẹ ahwo-akpọ no otọ sebaẹgba nọ ae ọvo a sae vabọ no ho na.—Evia. 20:6.

15, 16. (a) Eme Ebaibol o se “ọwegrẹ urere,” kọ oke vẹ a te rọ raha iẹe? (b) Wọhọ epanọ obe 1 Ahwo Kọrint 15:28 o ta, eme Jesu o ti ru kẹlena?

¹⁵ Okenọ Esuo Odu Ikpe na o ti ro kuhọ yọ ahwo-akpọ nọ a yoẹme kpobi a no otọ ebẹbẹ kpobi nọ aghẹmeeyo Adamu ọ wha ze no. Ebaibol ọ ta nọ: “Epanọ ahwo kpobi a whu fiki Adam na, ere a je ti ru ahwo kpobi wo uzuazọ fiki Kristi. Rekọ du-ohwo duọ ọvuọ oghẹrẹ riẹ: Kristi họ ubi ọsosuọ, eva ezihetha riẹ kọ e nọ erọ erọ Kristi [ibe isu riẹ]. Kẹsena u te te urere, oke nọ ọ rẹ te rehọ uvie na  kẹ Ọghẹnẹ Ọsẹ na, nọ ọ raha isuẹsu, udu-ogaga gbe ogaga kpobi no. Keme o re suẹ hrọ bẹsenọ Ọghẹnẹ o re ti fi ewegrẹ kpobi họ otọ evawọ riẹ, uwhu họ ọwegrẹ urere nọ ọ rẹ te raha.” (1 Kọr. 15:22-26) Ẹhẹ, oke yena yọ a raha uwhu nọ Adamu ọ wha ze na no, “ubere” nọ u ruru ahwo-akpọ kpobi nọ a be sai no otọ riẹ hẹ na.—Aiz. 25:7, 8.

¹⁶ Pọl ukọ na ọ ta eme nana ro ku ẹme riẹ họ, inọ: “Nọ eware kpobi e rẹ te jọ otọ riẹ no kẹsena ọmọ na ọ rẹ te jọ otọ riẹ i re, ọnọ ọ rehọ eware kpobi họ otọ-awọ riẹ, re Ọghẹnẹ ọ te jọ eva eware kpobi rọ kẹ kohwo kohwo.” (1 Kọr. 15:28) Oke yena yọ ẹjiroro nọ Ọmọ Ọghẹnẹ o ti ro su o rugba no. Kẹsena ọ vẹ te rọ evawere zihe udu-esuo na kẹ Jihova, je siobọno uviuwou ohwo-akpọ nọ o rrọ gbagba no na rọ kẹe.

17. Eme ọ te via kẹ Setan?

¹⁷ Kọ eme ọ te via kẹ Setan nọ ọ wha uye ahwo-akpọ kpobi ze na? Obe Eviavia 20:7-15 o kuyo na. A te kẹ Setan uvẹ re ọ daoma dawo ahwo-akpọ nọ a gba no na orọ urere. Kẹsena a vẹ te raha Ẹdhọ avọ otu nọ ọ viẹhọ ruọ abọ riẹ kpobi bẹdẹ bẹdẹ. Onana họ “uwhu avọ ivẹ” na. (Evia. 21:8) A te raha “uwhu avọ ivẹ” na ha keme otu nọ uwhu nana u ti kpe a te gbẹ ziọ uzuazọ ofa ha. “Uwhu avọ ivẹ” nana o te jọ ọwegrẹ vievie he rọkẹ otu nọ o you jẹ be gọ Jihova.

18. Ẹvẹ iruo nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ Adamu i ti ro rugba?

¹⁸ Ọghẹnẹ ọ vẹ te kẹ ahwo-akpọ nọ a te ẹgbagba no na uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ, a gbe ti wo uvumọ ọwegrẹ hẹ. Iruo nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ Adamu na i ve ti rugba ababọ riẹ. Emọ riẹ e vẹ te vọ akpọ na jẹ reawere ẹruorote riẹ kugbe erao na kpobi. Eva e be were omai gaga inọ kẹle na Jihova ọ te raha uwhu nọ o rrọ ọwegrẹ urere na no riẹriẹriẹ.