1, 2. Ọthọwẹ vẹ uyẹ ubi aye na o gwọlọ, kọ fikieme?

ERUẸARUẸ ọsosuọ nọ e rrọ Ebaibol na i wo abọ ologbo evaọ orugba ẹjiroro Jihova. Okenọ Ọghẹnẹ ọ jẹ ya eyaa ọgbọ Idẹn na, ọ ta nọ: “Me re ti fi egrẹ họ udevie ra avọ aye na, gbe udevie [ubi] ra avọ [ubi] riẹ.” Ẹvẹ egrẹ na ọ te ga te? Jihova ọ ta nọ: “[Ubi aye na] ọ rẹ te nwa owhẹ [Setan] uzou, whọ vẹ te royẹe ithihrawọ.” (Emu. 3:15) Egrẹ nọ ọ te jọ udevie araomuomu na avọ aye na ọ te ga te epanọ Setan ọ te rọ gwọlọ dao ẹgba riẹ kpobi re ọ ruẹ nọ ọ raha ubi aye na muotọ.

² Agbẹta nọ ọso-ilezi na ọ rọ yare Ọghẹnẹ evaọ olẹ kpahe idibo Riẹ nọ ọ salọ na inọ: “Ewegrẹ ra e rọ eva edo; otu nọ o mukpahe owhẹ a kpare izou rai. A jẹ iroro ẹghẹ mukpahe ahwo ra; a ruọ iroro kpahe enọ whọ rẹ thọ. A be ta nọ, ‘Wha nyaze, re ma voro ai kufiẹ wọhọ orẹwho.’” (Ol. 83:2-4) O gwọlọ nọ a rẹ thọ uyẹ ubi aye na kpobi re a siọ ae ba ekpe no hayo egbeku. Re onana o sae lọhọ, Ọghẹnẹ o te ru eruẹrẹfihotọ efa nọ i muẹro, enọ i ti ru nọ eware nọ ọ jiroro rai kpobi i ti ro rugba.

3, 4. (a) Oke vẹ ọvọ Uzi na o ro mu iruo họ, kọ eme orẹwho Izrẹl a rọwo nọ a ti ru? (b) Eme họ ẹjiroro ọvọ Uzi na?

³ Nọ emọ Abraham, Aiziki, gbe Jekọp a bi vihọ na, Jihova o te ru ai họ orẹwho, onọ a se orẹwho Izrẹl. Jihova ọ tẹ rọ Mosis re ọvọ obọdẹ kugbe orẹwho nana ẹkwoma izi nọ o jie kẹ ai, orẹwho na soso o tẹ rọwo nọ a ti koko izi na kpobi wọhọ epanọ ọvọ na ọ gwọlọ. Ebaibol na ọ ta nọ: “[Mosis] ọ tẹ rehọ obe ọvọ na, a te se ei kẹ ahwo na; a tẹ ta nọ, ‘Onọ ỌNOWO na ọ ta kpobi ma re ruẹ, ma ve je yo ẹme riẹ.’ Mosis ọ tẹ rehọ azẹ [eruẹ] na, ọ tẹ frẹ riẹ ku ahwo na, ọ tẹ ta nọ, ‘Riri, azẹ ọvọ na ọna, ọnọ ọ re kugbe owhai wọhọ epaọ eme enana.’”—Ọny. 24:3-8.

⁴ Ugbehru Saena ọvọ Uzi na ọ jọ mu iruo họ evaọ ukpe 1513 taure Kristi ọ tẹ te ze. Ọvọ yena u ru nọ emọ Izrẹl a rọ jọ orẹwho nọ Ọghẹnẹ ọ salọ, u ru nọ a ro wo ohẹriẹ no erẹwho nọ i kiọkọ. Jihova ọ tẹ jọ ‘obruoziẹ, Osu, gbe Ovie rai.’ (Aiz. 33:22) Oware nọ o via kẹ emọ Izrẹl u dhesẹ oware nọ o rẹ sae via nọ ohwo o te koko izi ikiẹrẹe Ọghẹnẹ hayo nọ o gbe koko ai hi. Nọ o rọnọ Uzi na o ghọ orọo kugbe ahwo egedhọ gbe obọ nọ a re wo evaọ egagọ erue na, o jẹ thọ uyẹ Abraham no ogbekuo egagọ erue.—Ọny. 20:4-6; 34:12-16.

5. (a) Uvẹ-ọghọ vẹ ọvọ Uzi na u ru lọhọ kẹ orẹwho Izrẹl? (b) Fikieme Ọghẹnẹ ọ rọ siọ orẹwho Izrẹl?

⁵ Ọvọ Uzi na u te je ru nọ emọ Izrẹl a ro wo utu izerẹ, onọ o riobọ kpohọ ọruẹrẹfihotọ ologbo otiọna nọ ọ te jọ evaọ obaro. (Hib. 7:11; 10:1) Ọvọ Uzi na u ru nọ emọ Izrẹl a ro wo uvẹ-ọghọ nọ a rẹ rọ jọ “uvie izerẹ” nọ a te koko izi ikiẹrẹe Jihova. (Se Ọnyano 19:5, 6.) Rekọ orẹwho Izrẹl o sai koko izi Jihova ha. Ukpenọ orẹwho Izrẹl nọ o rrọ abọ ọsosuọ ubi Abraham o rọ ọwhọ rẹro ẹtha Mesaya na, a tẹ siẹe. Fikiere Ọghẹnẹ omariẹ ọ tẹ siọ orẹwho na.

6. Eme họ ẹjiroro Uzi na?

⁶ Orẹwho Izrẹl o yoẹme kẹ Jihova ha, onọ u ru nọ uvie izerẹ u gbe ro no udevie rai ze he. Kọ onana u dhesẹ nọ ọvọ Uzi na ọ sai ru iruo riẹ gba ha? Ijo, u dhesẹ ere he. Ẹjiroro Uzi na họ re o thọ ubi na je su ahwo-akpọ bru Mesaya na. Onana u rugba evaọ okenọ Kristi na ọ romavia no, okenọ a rọ riẹ nọ ginọ ọye no. Ebaibol na ọ ta nọ: “Kristi họ ọnyaba uzi na.” (Rom 10:4) Rekọ onọ jọ o romavia: Amono a te jọ  uvie izerẹ na? Jihova ọ wariẹ re ọvọ ọfa nọ u ru nọ orẹwho okpokpọ jọ o rọ romavia.

7. Eme Jihova ọ rọ Jerimaya ta kpahe ọvọ ọkpokpọ jọ?

⁷ Oke lelehie taure a te ti si ọvọ Uzi na n’otọ, Jihova ọ rehọ Jerimaya ọruẹaro na ta no vẹre inọ ọ te “reọvọ ọkpokpọ” kugbe orẹwho Izrẹl. (Se Jerimaya 31:31-33.) Ọvọ nana o ti wo ohẹriẹ no ọvọ Uzi na keme u ti ru nọ a te sae rọ rehọ izieraha vrẹ ahwo ababọ arao nọ a te hai ro dheidhe. Ẹvẹ onana o te sae rọ lọhọ?

8, 9. (a) Eme azẹ Jesu nọ o hwẹ na o ru lọhọ? (b) Uvẹ-ọghọ vẹ u rovie fihọ kẹ otu nọ ọ rrọ ọvọ ọkpokpọ na? (Rri uwoho nọ o rrọ emuhọ uzoẹme na.)

⁸ Ikpe udhusoi buobu nọ i lele i rie, Jesu ọ to Emu Owọwọ Olori na họ evaọ Nisan 14, 33 C.E. Ọ ta kẹ ilele 11 nọ i wo ẹrọwọ kpahe egho udi na inọ: “Egho ọnana họ ọvọ ọkpokpọ azẹ mẹ ọ nọ o hwẹ fiki rai na.” (Luk 22:20) Matiu ọ niyẹrẹ ẹme nọ Jesu ọ ta kpahe udi na inọ: “Onana họ azẹ mẹ orọ ọvọ na, nọ o hwẹ kẹ ibuobu fiki erọvrẹ izieraha.”—Mat. 26:27, 28.

⁹ Azẹ Jesu nọ o hwẹ u ru nọ ọvọ ọkpokpọ na o ro wiruo. Azẹ yena nọ o hwẹ ẹsiẹvo na o te je ru ei lọhọ nọ a sae rọ rehọ izieraha kpobi vrẹ ohwo riẹriẹriẹ. Jesu ọ rrọ usu ahwo nọ a re ọvọ ọkpokpọ na ha. Jesu ọ jọ ọrahauzi hi fikiere ọ gwọlọ erọvrẹ hẹ. Rekọ Ọghẹnẹ ọ sae rọ fiki azẹ Jesu nọ o hwẹ rehọ izieraha vrẹ emọ Adamu. Ọghẹnẹ ọ rẹ sae jẹ rehọ fiki azẹ nana rọ ẹzi riẹ wholo idibo riẹ jọ evaọ otọakpọ, nọ o je se ai “emọ” Riẹ. (Se Ahwo Rom 8:14-17.) Fikinọ Ọghẹnẹ o rri rai nọ a kiẹrẹe, a te jọ wọhọ Jesu, Ọmọ Ọghẹnẹ nọ ọ kare uzioraha na. Ileleikristi nana nọ a rọ ẹzi wholo na a te jọ “ereuku kugbe Kristi,” a ve ti je wo uvẹ nọ a te rọ jọ “uvie izerẹ.” Onana yọ uvẹ-ọghọ nọ orẹwho Izrẹl nọ o jọ otọ Uzi na o hai ti wo. Pita ukọ na ọ ta kpahe enọ e te jọ “ereuku kugbe Kristi” na nọ: “Whai họ otie-ahwo nọ a sanọ rehọ, ọkwa-ozerẹ orua-uvie, orẹwho ọrẹri, ahwo obọ Ọghẹnẹ, re wha woro iruo urirẹ riẹ via ọnọ o se owhai no ebi e ruọ eva elo ọnwranwra riẹ.” (1 Pita 2:9) Ọvọ ọkpokpọ na o gine wuzou gaga. U ru nọ ilele Jesu a rọ rrọ abọ avivẹ ọrọ ubi Abraham na.

10. Oke vẹ ọvọ ọkpokpọ na o ro mu iruo họ, kọ fikieme u ro te oke yena tao?

¹⁰ Oke vẹ ọvọ ọkpokpọ na o ro mu iruo họ? Orọnikọ oke nọ Jesu ọ rọ ta kpahe iẹe evaọ aso urere nọ ọ jọ otọakpọ họ. Re ọvọ ọkpokpọ na o te mu iruo họ, o gwọlọ nọ azẹ Jesu o re hwẹ tao yọ Jesu ọ rẹ rọ aghare idhe riẹ na bru Ọghẹnẹ evaọ obọ odhiwu tao. U te no ere no, o gwọlọ nọ a re ku ẹzi ọfuafo ku enọ e te jọ “ereuku kugbe Kristi” na tao. Fikiere, ọvọ ọkpokpọ na o mu iruo họ evaọ Pẹntikọst 33 C.E. nọ a rọ ẹzi ọfuafo wholo ilele Jesu nọ i wo ẹrọwọ.

11. Ẹvẹ ọvọ ọkpokpọ na o ro ru ei lọhọ re ahwo Ju gbe ahwo erẹwho efa a jọ usu Izrẹl Ọghẹnẹ, kọ bro ahwo a te jọ ọvọ ọkpokpọ na?

¹¹ Nọ Jihova ọ rọ Jerimaya ta nọ ọ te re ọvo ọkpokpọ kugbe Izrẹl, u dhesẹ nọ ọvọ anwae na o gbe ti wo iruo ho. Ọvọ anwae na ọ “raha”  okenọ ọvọ ọkpokpọ na o mu iruo họ no. (Hib. 8:13) Ọvọ ọkpokpọ na o ru nọ Ọghẹnẹ o ro rri ahwo Ju gbe ahwo erẹwho efa nọ a yawo ho oghẹrẹ ovona, keme “uvi oyawo [rai] ọnọ ọrọ obọ eva; gbe ẹzi, o rọ eva ekere he.” (Rom 2:29) Nọ Ọghẹnẹ ọ te re ọvọ ọkpokpọ na kugbe ai, o ti fi uzi riẹ “họ eva iroro rai, [o] ve ti kere ai họ eva eva rai.” (Hib. 8:10) Ahwo idu udhuhrẹ gbe ene (144,000) a te jọ ọvọ ọkpokpọ nana, a te jọ orẹwho okpokpọ nọ a se “Izrẹl Ọghẹnẹ, NW.”—Gal. 6:16; Evia. 14:1, 4.

12. Ẹvẹ ọvọ Uzi na avọ ọvọ ọkpokpọ na i ro tho ohwohwo?

¹² Ẹvẹ ọvọ Uzi na avọ ọvọ ọkpokpọ na i ro tho ohwohwo? Evaọ ọvọ Uzi na, Jihova gbe emotọ Izrẹl a jọ ahwo ọvọ na, yọ evaọ ọvọ ọkpokpọ na Jihova gbe Izrẹl Ọghẹnẹ họ ahwo ọvọ na. Mosis ọ jọ obruthe evaọ ọvọ Uzi na, yọ Jesu họ obruthe evaọ ọvọ ọkpokpọ na. Azẹ arao o ru ọvọ Uzi na wo iruo, yọ azẹ Jesu nọ o hwẹ o ru ọvọ ọkpokpọ na wo iruo. Ọvọ Uzi na o koko emọ Izrẹl họ evaọ otọ Mosis, yọ ahwo nọ a rrọ otọ ọvọ ọkpokpọ na a rrọ ukoko ovo nọ Jesu Kristi o wuzou riẹ.—Ẹf. 1:22.

13, 14. (a) Ẹvẹ ọvọ ọkpokpọ na o ro w’obọ kugbe Uvie na? (b) Eme o gwọlọ re ahwo nọ a te jọ Izrẹl Ọghẹnẹ a sai kuomagbe Jesu su evaọ obọ odhiwu?

¹³ Ọvọ ọkpokpọ na o w’obọ kugbe Uvie na keme o ru orẹwho ọrẹri via, onọ ahwo riẹ a ti wo uvẹ nọ a rẹ rọ jọ ivie gbe izerẹ evaọ obọ odhiwu. Abọ avivẹ ubi Abraham u ru orẹwho nana via. (Gal. 3:29) Ọvọ ọkpokpọ na o ru ọvọ nọ Ọghẹnẹ ọ re kugbe Abraham na ga.

¹⁴ U wo abọjọ Uvie na ọfa nọ o re te romavia ha. Ọvọ ọkpokpọ na o ru nọ Izrẹl Ọghẹnẹ ọ rọ romavia, u te je ru ei lọhọ nọ ahwo riẹ a te rọ jọ “ereuku kugbe Kristi.” Dede na, o gwọlọ ọvọ nọ ọ rẹ kẹ ae udu nọ a te rọ jọ ivie gbe izerẹ je kuomagbe Jesu su evaọ Uvie riẹ.

15. Ọvọ vẹ Jesu ọ re kugbe ikọ riẹ?

¹⁵ Nọ Jesu ọ to Emu Owọwọ Olori na họ kugbe ilele riẹ no, ọ tẹ re ọvọ kugbe ai, ọvọ nọ a re se ọvọ Uvie na. (Se Luk 22:28-30.) Wo ohẹriẹ no evọ efa nọ Jihova Ọghẹnẹ ọ jọ usu ahwo nọ a re evọ na, ọnana yọ ọvọ nọ Jesu omariẹ ọ re kugbe ilele riẹ nọ a rehọ ẹzi wholo. Nọ Jesu ọ jẹ re ọvọ nana kugbe ai ọ ta nọ, “epanọ ọsẹ mẹ ọ rehọ uvie mu kẹ omẹ.” Jesu ọ jẹ rọ ẹme yena ta kpahe ọvọ nọ Jihova Ọghẹnẹ ọ re kugbei wọhọ “ozerẹ ebẹdẹ, eva utute Mẹlkizẹdẹk.”—Hib. 5:5, 6.

16. Udu vẹ ọvọ Uvie na o kẹ Ileleikristi nọ a rọ ẹzi wholo na?

¹⁶ Ikọ 11 Jesu na ‘i lele i rie gbẹ jọ eva ẹdawọ.’ Ọvọ Uvie na o kẹ rai imuẹro inọ a te jọ kugbei evaọ obọ odhiwu, yọ a te keria egbara Uvie lele iei su evaọ obei wọhọ ivie gbe izerẹ. Dede na, orọnikọ ikọ 11 na ọvo a ti wo uvẹ-ọghọ nana ha. Jesu ọ romavia kẹ Jọn ukọ na evaọ eruẹaruẹ jẹ vuẹe nọ: “Ohwo nọ ọ kpare-obọ, mẹ rẹ te rehọ oria kẹe keria eva agbara uvie mẹ, wọhọ epanọ mẹ kpare-obọ nọ mẹ jẹ keria gba Ọsẹ mẹ eva ehru agbara uvie riẹ” na. (Evia. 3:21) Wọhọ epanọ ọ vuẹ Jọn na, ọ re ọvọ nana kugbe ilele idu  udhuhrẹ gbe ene (144,000) nọ a rọ ẹzi wholo. (Evia. 5:9, 10; 7:4) Ọnana họ ọvọ nọ ọ kẹ rai udu nọ a ti ro lele Jesu su evaọ obọ odhiwu. O wọhọ udu nọ ọmọtẹ ọ sae rọ jọ ovie-aye nọ ọ tẹ ruọ orọo kugbe ovie. Uzẹme riẹ họ, Ebaibol na o se Ileleikristi nọ a rọ ẹzi wholo na “ọmọtẹ-ibobo” Kristi nọ ọ riẹ ọzae he, nọ Kristi omariẹ ọ sa họ otọ.—Evia. 19:7, 8; 21:9; 2 Kọr. 11:2.

17, 18. (a) Ta kpahe evọ ezeza nọ ma fodẹ no na nọ i w’obọ kugbe Uvie na. (b) Fikieme ma sai ro fi ẹrọwọ ọgaga họ Uvie na?

¹⁷ Evọ nọ ma ta kpahe no evaọ uzoẹme nọ o vrẹ na gbe uzoẹme nana i wobọ kugbe abọ sa-sa Uvie na nọ i wuzou gaga. (Rri ẹkpẹti na, “Epanọ Ọghẹnẹ O ti ro Ru Ẹjiroro Riẹ Gba.”) Onana u dhesẹ nọ Uvie na u gine muẹro. Fikiere, ma wo obọdẹ ẹjiroro nọ ma re ro fievahọ Uvie Mesaya na wọhọ oware nọ Ọghẹnẹ o ti ro ru ẹjiroro ọsosuọ riẹ gba kpahe otọakpọ na gbe ahwo-akpọ.—Evia. 11:15.

¹⁸ Kọ ma sae vro nọ eware nọ Uvie na u ti ru e te wha eghale ebẹdẹ bẹdẹ se ahwo akpọ họ? Vievie. Ma sae whowho avọ evaifihọ nọ Uvie Ọghẹnẹ ọvo họ ifue ebẹbẹ ohwo-akpọ kpobi. Ajọ ma hae rọ ajọwha whowho uzẹme nana kẹ amọfa.—Mat. 24:14.