IZOGE jọ nọ e rrọ Ileleikristi a be nyai rri ifimu jọ. A yo nọ ibe-emọ isukulu rai buobu a rri ifimu na no, yọ ọ were gaga. Nọ a te uwou nọ a re jo dhesẹ ifimu na, a tẹ ruẹ nọ iwoho ekwakwa-ẹmo gbe eyae nọ i ku iwu ọfariẹ fihọ e rrọ iposta ifimu na. Kọ eme inievo nana a ti ru? Kọ a te rueva nyai rri ifimu na ghele?

Oriruo nana o dhesẹ nọ n’oke t’oke ma rẹ rẹriẹ ovao dhe iroro-ejẹ sa-sa, yọ onọ ma salọ o rẹ sai ru usu mai kugbe Jihova jọ gaga hayo raha iẹe. Ẹsejọ whọ rẹ gwọlọ ru oware jọ, rekọ who ve nwene iroro uwhremu na nọ whọ tẹ romatotọ roro kpahe iẹe ziezi no. Kọ onana u dhesẹ nọ whẹ yọ ohwo nọ o re kru ẹme ọvo dhobọ họ, manikọ oware nọ u fo who ru na?

Uyoyou nọ ma wo kẹ Jihova oye o wọ omai roma mudhe kẹe jẹ họ-ame. Ma gwọlọ nọ ma re ru oreva Ọghẹnẹ ẹsikpobi. Rekọ ọwegrẹ mai, Setan Ẹdhọ na ọ gwọlọ raha usu mai kugbe Ọghẹnẹ. (Evia. 12:17) Ma gba riẹ mu no inọ ma rẹ gọ Jihova je koko izi riẹ. Nọ ma roma mudhe kẹ Jihova no na, u re yoma gaga nọ ma te nwene iroro mai kpahe eyaa nọ ma ya. Onana o rẹ sae whaha omai uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ.

Bu vrẹ ikpe idu ivẹ gbe egba ezeza (2,600) nọ i kpemu, ovie Babilọn nọ a re se Nebukadneza ọ tẹ ma ẹmema igoru ologbo jọ je jie uzi nọ ohwo kpobi o re guzou kpotọ gọ ẹmema na. Yọ ohwo kpobi nọ ọ rọwo gọe he, a re gbolo iei fihọ ebrerae. Emoha Hibru esa nọ a re se Shedrak, Mishak, gbe Abẹdnigo nọ a rrọ idibo Jihova a rọwo guzou kpotọ kẹ ẹmema na vievie he. Fikiere a te gbolo ai fihọ ebrerae. Jihova ọ rọ edhere igbunu siwi ai, rekọ taure oyena o tẹ te via, u no emoha esa nana eva ze vẹre inọ a re tube whu viukpenọ a re nwene iroro re a siọ Ọghẹnẹ rai ba ẹgọ.—Dan. 3:1-27.

 Evaọ oke ofa, Daniẹl ọruẹaro na ọ jẹ hae lẹ ẹsikpobi dede nọ a jie uzi nọ ohwo nọ o ru ere kpobi a ti gbolo iei fihọ ọgọdọ ikpohrokpo. Wọhọ epaọ uruemu riẹ, ọ ruabọhọ olẹ nọ ọ jẹ hae lẹ se Jihova isiasa okpẹdẹ. Daniẹl o nwene iroro vievie he inọ ọ rẹ siọ Ọghẹnẹ uzẹme na ba ẹgọ. Onana u ru nọ Ọghẹnẹ ọ rọ thọ ọruẹaro na no obọ “ikpohrokpo na.”—Dan. 6:1-27.

Idibo Ọghẹnẹ nẹnẹ a bi ru lele eyaa omaromudhe rai re. Evaọ isukulu Africa jọ, emọ isukulu jọ nọ e rrọ Isẹri Jihova a rọwo nọ a re guzou kpotọ kẹ oka orẹwho na jọ họ. A te guegue ai nọ a gbe kuomagbe emọ nọ i kiọkọ guzou kpotọ họ, a ti si ai no isukulu na. U kri hi, ohwo nọ ọ be rẹrote iruẹru isukulu evaọ orẹwho na ọ tẹ nyaze ẹwho na je lele emọ Isẹri Jihova na jọ ta ẹme. Avọ omaurokpotọ, emọ Isẹri Jihova na a tẹ ta oware nọ a rọwo kẹe ababọ ozọ. Anwọ oke yena ze, a gbe ri ti kpokpo ai fiki oware yena ha. Enẹna izoge Isẹri Jihova na a bi kpohọ isukulu ababọ ukpokpoma nọ u re ru ae raha usu rai kugbe Jihova.

Joma ta kpahe oriruo oniọvo-ọmọzae jọ nọ a re se Joseph re, ọnọ aye riẹ o whu idudhe fiki ẹyao-ọta. Ahwo Joseph a rọwokugbei evaọ oghẹrẹ nọ ọ ta nọ ọ gwọlọ ru uwhori na fiki orọwọ riẹ. Rekọ ahwo aye riẹ a rrọ ukoko ho, yọ a jẹ gwọlọ nọ a rẹ jọ uwhori na ru eware jọ nọ uruemu ẹwho na o gwọlọ rekọ nọ e rẹ dha Ọghẹnẹ eva. Joseph ọ ta nọ: “Fikinọ mẹ rọwo nwene iroro ho, a tẹ jẹ gwọlọ tẹzẹ emọ mẹ, rekọ a rọwo gbe he. A tẹ jẹ gwọlọ nọ a re ru ọruẹrẹfihotọ ẹkeriotọ asohẹrioke nọ a rẹ jọ gbe-ile họ ori na evaọ ighẹ mẹ wọhọ epanọ uruemu ẹwho na o gwọlọ. Rekọ mẹ tẹ vuẹ ae nọ a te si-ikẹ nọ a re ru ei, kiyọ ighẹ mẹ a te jọ ru ei hi. A riẹ nọ onana o rọwokugbe orọwọ mẹ hayo orọ aye mẹ hẹ, fikiere nọ ma ta ẹme kpahe iẹe ziezi no, a tẹ wọ ile-igbe na kpohọ obọfa.

“Evaọ etoke nana nọ uweri o rọ da omai oma fia na, mẹ lẹ se Jihova nọ o fiobọhọ kẹ omẹ avọ uviuwou mẹ re ma siọ izi riẹ ba ẹraha. O yo olẹ mẹ, o te fiobọhọ kẹ omai nọ ma ro kru ẹgbakiete mai ghelọ otunyẹ na.” Joseph avọ emọ riẹ a vuhumu nọ u fo vievie he re a nwene iroro rai evaọ ẹme nana.

Nọ a ru Ehaa ọnyavrẹ ọrọ ukpe 32 C.E. nọ omoke jọ o jẹ ruemu no, aye obọ Fonisia jọ ọ tẹ nya bru Jesu evaọ ẹkwotọ Saedọn. O je kpokpo Jesu inọ o le ẹzi ogbegbe no oma ọmọtẹ riẹ. Evaọ oke ọsosuọ, Jesu ọ ta ẹme ọvo kẹe he. Ukpoye Jesu ọ tẹ ta kẹ ilele riẹ nọ: “Igodẹ nọ ivru eva uwou Izrẹl ọvo a vi omẹ bru ze.” Rekọ fikinọ aye na o gbe je kpokpo iei, Jesu ọ tẹ ta kẹe nọ: “U fo re a rehọ ebrẹdi emaha na fi kẹ erakọ họ.” Rekọ fiki ẹrọwọ ọgaga nọ aye na o wo, o te yo kẹ Jesu nọ: “Ere, Olori, rekọ erakọ dede e rẹ re ehẹhẹ nọ i kie no emẹjẹ olori rai.” Nọ Jesu o yo ẹme nana, o te siwi ọmọtẹ na wọhọ epanọ aye na ọ jẹ yare iẹe na.—Mat. 15:21-28.

Oware nọ Jesu o ru na u dhesẹ nọ ọ jẹ hai nwene iroro nọ o tẹ gwọlọ ere, jẹ rọ ere dhesẹ nọ ọ be rọ aro kele Jihova. Wọhọ oriruo, okenọ emọ Izrẹl a ma ọmọ-eruẹ oro na, Ọghẹnẹ ọ jiroro nọ ọ rẹ raha aikpobi no, rekọ O nwene iroro okenọ Mosis ọ lẹe.—Ọny. 32:7-14.

Pọl ukọ na omariẹ ọ rọ aro kele Jihova gbe Jesu. Evaọ oke jọ, Pọl o roro nọ u fo ho re a wha Jọn Mak lele oma kpohọ erẹ imishọnare rai, keme ọ dhẹ se ọyomariẹ avọ Banabas ba okenọ a jọ erẹ imishọnare ọsosuọ rai. Rekọ uwhremu na Pọl ọ ruẹ vuhumu nọ Mak o se iruo na gboja no yọ o ti w’iruo kẹ ọyomariẹ gaga. Fikiere Pọl ọ tẹ vuẹ Timoti nọ: “Rehọ Mak kugbe oma ze; keme o re fiobọhọ kẹ omẹ eva iruo na gaga.”—2 Tim. 4:11.

Kọ ẹvẹ kpahe omai? Nọ ma be rọ aro kele Ọsẹ oyoyou obọ odhiwu mai nọ o wo ohrọ gbe odiri gaga na, ẹsejọ o rẹ sae gwọlọ nọ ma nwene iroro mai otẹrọnọ o rẹ thọ họ nọ  ma te ru ere. Wọhọ oriruo, ma rẹ sai nwene eriwo nọ ma wo kpahe amọfa. Wo ohẹriẹ no Jihova avọ Jesu, ma gba ha. Otẹrọnọ Jihova avọ Jesu nọ a rrọ gbagba na a re nwene iroro, kọ ma gbe roro kpahe uyero amọfa re ma nwene iroro nọ o tẹ gwọlọ ere?

Iroro nọ ma re nwene o rẹ sai fo nọ ma te bi roro kpahe itee jọ evaọ egagọ Ọghẹnẹ. Ahwo jọ nọ a dina wuhrẹ Ebaibol na kri no jẹ be hae ziọ iwuhrẹ a sai dhe ame-ọhọ rai ẹvẹva. Inievo jọ a rẹ gwọlọ ruọ iruo ọkobaro ho dede nọ uyero rai o rẹ sae kẹ ae uvẹ ru ere. Yọ inievo-emezae jọ a rẹ gwọlọ daoma te kẹ uvẹ-iruo sa-sa evaọ ukoko na ha. (1 Tim. 3:1) Kọ o sae jọnọ whọ rrọ usu ahwo otiọnana? Jihova ọ gwọlọ nọ who le itee itienana t’obọ. Kọ who gbe nwene iroro ra re whọ gbodibo kẹ Ọghẹnẹ gbe amọfa, je wo evawere nọ i re no onana ze?

Oniọvo-ọmọtẹ jọ nọ a re se Ella nọ ọ rrọ uwou ogha Isẹri Jihova jọ evaọ Africa ru iruo, ọ ta nọ: “Nọ mẹ kake ziọ Ebẹtẹle, me je roro nọ mẹ te rria kri hi. Mẹ gwọlọ nọ mẹ rẹ rọ uzuazọ mẹ kpobi gọ Jihova, rekọ evaọ oke ovona mẹ gwọlọ nọ mẹ rẹ nya siọ ahwo uviuwou mẹ ba ha. Evaọ oke ọsosuọ, ẹro ahwo uviuwou mẹ o je vo omẹ gaga. Rekọ oniọvo-ọmọtẹ nọ ma gbẹ jọ uwou evaọ Ebẹtẹle na ọ tuduhọ omẹ awọ, fikiere mẹ tẹ gbaemu nọ mẹ rẹ daji iruo na. Enẹna nọ mẹ jọ Ebẹtẹle ru iruo te ikpe ikpe no na, o rrọ omẹ oma nọ mẹ rẹ daji Ebẹtẹle te epanọ u re kri te kpobi re mẹ gbodibo kẹ inievo mẹ.”

Kọ whọ kareghẹhọ oware nọ o via kẹ Keni okenọ o je mu ofu ọgaga fiki ihri nọ ọ jẹ re oniọvo riẹ? Ọghẹnẹ ọ vuẹ ọzae nana nọ ofu ọ  da eva fia na inọ o te kurẹriẹ ọ te jẹe rehọ. Ọghẹnẹ ọ vẹvẹ Keni unu nọ ọ daoma re ọ ruẹse vabọ no umuomu nọ o kpahe ẹta be “hẹrẹ [iẹe] eva unu-ẹthẹ” na. Keni ọ hẹ sai nwene uruemu gbe iroro riẹ, rekọ o gbolo aro kẹ ohrẹ nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ riẹ. U yoma kẹhẹ, Keni o kpe oniọvo riẹ jẹ rọ ere zihe ruọ ojihẹ ọsosuọ evaọ otọakpọ.—Emu. 4:2-8.

Roro kpahe oriruo Uzaya re, ọnọ ọ jọ ovie. Evaọ oke ọsosuọ, o je ru oware nọ u woma evaọ aro Jihova, yọ ọ jẹ hae gwọlọ Ọghẹnẹ ẹsikpobi. Rekọ uwhremu na o te ti wo omorro, onọ u ru nọ ọ rọ raha emamọ odẹ nọ o wo vẹre. Ọ rueva etẹmpol jẹ nyae mahe insẹnse yọ ọ rrọ ozerẹ hẹ. Kọ o nwene iroro okenọ ozerẹ na ọ vẹvẹ iẹe unu kpahe ekpehre owọ nọ ọ gwọlọ jẹ na? Ijo. Ukpoye “ofu o te mu Uzaya,” o te gbolo aro kẹ unuovẹvẹ na. Fikiere Jihova ọ tẹ rọ oti tehe iẹe.—2 Irv. 26:3-5, 16-20.

Uzẹme, u re wo ẹsenọ o rẹ gba omai họ nọ ma nwene iroro mai. Joma ta kpahe oriruo oke mai nana jọ. Oniọvo-ọmọzae jọ nọ a re se Joachim ọ họ-ame evaọ ukpe 1955, rekọ a te si ei no ukoko evaọ ukpe 1978. Nọ ikpe udhegbọ e ruemu no, o te nwene iroro je kurẹriẹ, kẹsena a te zihe iei ze ukoko na. Kẹlena, ọkpako ukoko jọ ọ nọ riẹ kpahe oware nọ ọ rọ kuvẹ kri tere taure ọ tẹ te yare nọ a zihe iei ze. Joachim ọ kẹ riẹ uyo nọ: “Eva e jẹ dha omẹ yọ omorro o jẹ kẹ omẹ uye re. O da omẹ gaga nọ mẹ hẹrẹ kri tere. Evaọ okenọ a ro si omẹ no ukoko na, mẹ riẹ nọ ukoko Isẹri Jihova họ egagọ nọ i bi wuhrẹ uzẹme na.” O ginẹ gwọlọ nọ Joachim o re nwene uruemu riẹ je kurẹriẹ.

Oware jọ o rẹ sae via nọ o rẹ jọ gwọlọ nọ ma nwene iroro gbe owojẹ mai. Ajọ ma hae rọ unevaze ru ere, re ma hai ru oware nọ o rẹ were Jihova ẹsikpobi.—Ol. 34:8.