1. Fikieme Jihova o ro te ọnọ ma rẹ kẹ uyere?

JIHOVA nọ ọ rẹ kẹ “okẹ uwoma kpobi gbe okẹ ogbagba kpobi” na o te ọnọ ma rẹ kẹ uyere. (Jem. 1:17) Othuru-Igodẹ oyoyou mai na ọ be rẹrote ẹgwọlọ mai kpobi, evaọ abọ ugboma mai gbe egagọ riẹ. (Ol. 23:1-3) Ọye họ “oria adhẹzọ gbe ogaga mai,” maero evaọ oke ebẹbẹ. (Ol. 46:1) Avro ọ riẹ hẹ, u wo ẹjiroro sa-sa nọ ma rẹ rọ rọwokugbe ọso-ilezi na, nọ o kere nọ: “Wha rọ uyere kẹ Jihova, keme o woma hrọ; uyoyou riẹ nọ o rẹ hiẹ hẹ o rẹ jọ bẹdẹ bẹdẹ.”—Ol. 106:1, NW.

2, 3. (a) Enwoma vẹ e rẹ sae romavia nọ ma tẹ be hai rri eghale mai vo? (b) Enọ vẹ ma te ta kpahe evaọ uzoẹme nana?

² Fikieme u ro wuzou re ma ta kpahe ẹme uyere-okẹ? Wọhọ epanọ a ruẹaro riẹ evaọ Ebaibol na, ahwo buobu a kare uyere evaọ edẹ urere nana. (2 Tim. 3:2) Ahwo buobu a bi rri eghale rai vo. Akpọ ekiọthuọ nana nọ a be jọ ghoro eware du họ ahwo enu na o bi ru nọ ima ahwo buobu a be rọ dhogbo epanọ a re ro dhe eware ewewo viukpenọ a re wo edẹro kẹ onọ a wo no. Ma gbẹ yọroma ha, ma rẹ sai wo uruemu utiona re. Wọhọ emọ Izrẹl oke anwae, ma rẹ sae kare edẹro je wo orivo kẹ usu oghaghae  nọ ma wo kugbe Jihova gbe eghale nọ ma wo mi ei no.—Ol. 106:7, 11-13.

³ Who je roro kpahe oware nọ o rẹ sae via nọ ma tẹ rrọ otọ ebẹbẹ. Evaọ oke utioye na ma sai reghe no, ma rẹ gbẹ kareghẹhọ eghale nọ ma wo t’obọ no ho. (Ol. 116:3) Nọ o rrọ ere na, ẹvẹ ma sai ro wo ẹzi uyere-okẹ ẹsikpobi? Kọ eme o ti fiobọhọ kẹ omai wo emamọ iroro nọ ebẹbẹ ilogbo e tẹ maki te omai? Joma ruẹ.

4. Ẹvẹ ma sai ro dhesẹ ẹzi uyere-okẹ ẹsikpobi?

⁴ Re ma ruẹsi wo edẹro jẹ hae kẹ uyere ẹsikpobi, o gwọlọ nọ ma re vuhu eghale nọ ma wo no obọ Jihova ze mu je roro didi kpahe ae. O tẹ jẹ gwọlọ nọ ma re roro kpahe eware sa-sa nọ o ru no fiki uyoyou riẹ nọ o rẹ hiẹ hẹ. Nọ ọso-ilezi na o ru ere, eware buobu nọ Jihova o ru no i gbe rie unu.—Se Olezi 40:5; 107:43.

5. Eme ma rẹ sai wuhrẹ mi Pọl kpahe ẹzi uyere-okẹ nọ ma re wo?

⁵ Ma rẹ sai wuhrẹ eware buobu mi Pọl ukọ na kpahe epanọ ma sai ro wo ẹzi uyere-okẹ. Ababọ avro, Pọl ọ jẹ hai roro didi kpahe eghale nọ o wo keme ọ jẹ hae kẹ Ọghẹnẹ uyere ẹsikpobi. Pọl ukọ na ọ riẹ nọ oke nọ u kpemu ọyomariẹ ọ jọ “ọnọ ọ jẹ ta eme-aghọ, ọnọ o je kpokpo ilele [na], jẹ ta emeẹsọ kẹ ae.” Oyejabọ nọ ọ rọ kẹ Ọghẹnẹ uyere keme ghelọ izieraha riẹ erọ okenọ u kpemu, Ọghẹnẹ avọ Jesu Kristi a reohrọ riẹ jẹ kẹe iruo odibọgba. (Se 1 Timoti 1:12-14.) Pọl o rri ibe Ileleikristi riẹ ghaghae re, yọ ọ jẹ hai yere Ọghẹnẹ ẹsikpobi fiki emamọ uruemu rai gbe epanọ a kruga te evaọ egagọ Ọghẹnẹ. (Fil. 1:3-5, 7; 1 Tẹs. 1:2, 3) U te no ere no, okenọ Pọl ukọ na ọ rẹriẹ ovao dhe ebẹbẹ ilogbo, ọ jẹ hai yere Jihova ẹsikpobi kẹ obufihọ nọ u no obọ inievo na ze. (Iruẹru 28:15; 2 Kọr. 7:5-7) Agbẹta nọ Pọl ọ jẹ hae rọ tuduhọ ibe Ileleikristi riẹ awọ evaọ ileta riẹ nọ: “Wha hai dhesẹ nọ wha wo edẹro . . . , tuduhọ ohwohwo awọ avọ ilezi, ile nọ a re ro jiri Ọghẹnẹ, ile uyere nọ a rẹ so rọ gọ Ọghẹnẹ.”—Kọl. 3:15-17.

6. Oghale jọ vẹ who wo mi Jihova no nọ o be wọ owhẹ kẹe uyere?

⁶ Ẹvẹ ma sae rọ rehọ aro kele Pọl ukọ na wo ẹzi uyere-okẹ je dhesẹ iẹe? Wọhọ Pọl, o gwọlọ nọ mai omomọvo o re roro didi kpahe eware nọ Jihova o ru kẹ omai no. (Ol. 116:12) A tẹ nọ owhẹ nọ, ‘Eghale vẹ who wo mi Jihova no nọ e were owhẹ gaga?’ uyo vẹ whọ te kẹ? Kọ obọdẹ usu nọ who wo kugbe Jihova o te jọ usu eghale nọ whọ te fodẹ? Kọ ẹvẹ kpahe izieraha ra nọ a be rọ vrẹ owhẹ fiki ẹrọwọ nọ who fihọ idhe ẹtanigbo Kristi? Kọ whọ te ta kpahe obọ nọ inievo na a fihọ kẹ owhẹ evaọ okenọ ebẹbẹ sa-sa i te owhẹ? Avro ọ riẹ hẹ, whọ te fodẹ aye oyoyou ra, ọzae ezi ra, hayo emọ eghaghae nọ Ọghẹnẹ ọ rọ ghale owhẹ na. Whọ tẹ be hae romatotọ roro kpahe eghale iwoma itiena nọ who wo no obọ Ọsẹ oyoyou ra, Jihova ze no, u ti ru owhẹ wo edẹro jẹ gwọlọ kẹe uyere ẹsikpobi.—Se Olezi 92:1, 2.

7. (a) Fikieme ma jẹ lẹ olẹ uyere-okẹ? (b) Irere vẹ who re wo nọ whọ tẹ be hae kẹ Ọghẹnẹ uyere evaọ elẹ ra?

⁷ Nọ ma te bi roro kpahe eghale mai ẹsikpobi, u re ru omai lẹ se Jihova jẹ kẹe uyere. (Ol. 95:2; 100:4, 5) Ahwo buobu a roro nọ ohwo ọ tẹ gwọlọ yare oware mi Ọghẹnẹ ọvo ọ rẹ rọ lẹ. Rekọ mai idibo Ọghẹnẹ ma riẹ nọ o rẹ were iẹe nọ ma tẹ be hae lẹ olẹ uyere sei rọkẹ eware nọ ma wo no. Ma rẹ jọ Ebaibol na ruẹ unuẹse buobu nọ ahwo a lẹ olẹ uyere-okẹ.  Olẹ Hana gbe orọ Hẹzikaya yọ ejọ rai. (1 Sam. 2:1-10; Aiz. 38:9-20) Fikiere rọ aro kele idibo Ọghẹnẹ oke anwae yena nọ e jẹ hae kẹ uyere evaọ olẹ rai na. Hai yere Ọghẹnẹ evaọ olẹ ẹsikpobi rọkẹ eghale nọ who wo no. (1 Tẹs. 5:17, 18) Who te ru ere, irere nọ who ti wo e te jọ buobu. Who ti wo omosasọ, uyoyou ra kẹ Jihova u ti dhe ẹgẹga, yọ who ti sikẹle iẹe vi epaọ anwẹdẹ.—Jem. 4:8.

8. Eme ọ rẹ sai ru nọ ma gbe ro wo edẹro kẹ eware kpobi nọ Jihova o ru kẹ omai no ho?

⁸ Fikieme ma je muẹrohọ omamai ziezi re ma siọ eware iwoma nọ Jihova o ru kẹ omai no ba eriwi vo? Fikinọ mai ahwo-akpọ ma rẹ gwọlọ kẹ uyere he, onana yọ sebaẹgba nọ ma reuku riẹ. Roro kpahe onana: A fi ọsẹgboni ọsosuọ mai Adamu avọ Ivi họ ọgbọ owowoma. A je wo oware kpobi nọ a gwọlọ, yọ a wo uvẹ nọ a hae te rọ rria bẹdẹ bẹdẹ evaọ udhedhẹ. (Emu. 1:28) Rekọ eghale nana nọ a wo na e da rai ẹro ho. Uvo-uthei o wọ rai jẹ gwọlọ eware efa. U te ru nọ a ro ku eware nọ a wo no kpobi fiẹ. (Emu. 3:6, 7, 17-19) Fikinọ ahwo buobu nọ a wariẹ omai họ nẹnẹ a wo ẹzi uyere he, o rẹ sai ru nọ ma re ro rri eware nọ Jihova o ru kẹ omai no vo. Ma gbẹ yọrọ oma ha, ma rẹ sai rri usu nọ ma wo kugbe Ọghẹnẹ vo. Ma rẹ sai je rri uvẹ-ọghọ nọ ma rọ rrọ usu inievo akpọ-soso mai na vo. Yọ ma rẹ sai je duomahọ ilale eware akpọ nana nọ e te vrẹ kẹle na. (1 Jọn 2:15-17) Re eware nana e siọ omai ba ẹvia kẹ, o gwọlọ nọ ma re roro kpahe eghale nọ ma wo no obọ Jihova ze je yere iei ẹsikpobi fiki uvẹ-ọghọ nọ ma rọ rrọ idibo riẹ.—Se Olezi 27:4.

9. Nọ edawọ ilogbo i te te omai, fikieme u ro fo nọ ma roro kpahe eghale nọ ma wo no?

⁹ Ma te wo ẹzi uyere-okẹ u ti fiobọhọ kẹ omai thihakọ ebẹbẹ ilogbo nọ i te omai. O rẹ sae wọhọ nọ akpọ o re k’omai no nọ ebẹbẹ itiena i te te omai. Oghẹrẹ ebẹbẹ itiena jọ họ, nọ ọrivẹ-orọo mai o te gbe-ọfariẹ, okpẹyao o te kie omai, nọ ohwo nọ ma you gaga o te whu, hayo nọ okpẹtu ọfa nọ ohwo ọ r’obọ so ho ọ tẹ romavia. Evaọ oke utioye, udu u re kie omai vi nọ ma te roro kpahe eghale nọ ma wo no. Joma ta kpahe eware nọ e via kẹ inievo mai jọ.

10. Erere vẹ Irina o wo nọ ọ tẹrovi eghale nọ o wo no?

¹⁰ Ọkobaro oke-kpobi jọ evaọ obọ  North America nọ a re se Irina *, o wo ọzae nọ ọ jọ ọkpako ukoko. Uwhremu na ọzae na o te gbe-ọfariẹ jẹ dhẹ siọ aye na avọ emọ ba. Eme o fiobọhọ kẹ Irina ruabọhọ egagọ Jihova ghelọ ẹbẹbẹ nana? Ọ ta nọ: “Oghẹrẹ nọ Jihova ọ be rọ rẹrote omẹ o da omẹ ẹro fia. Eghale nọ me wo no nọ mẹ be tẹrovi kẹdẹ kẹdẹ u bi fiobọhọ kẹ omẹ ruẹ nọ, uvẹ-ọghọ ulogbo o rrọ inọ Ọsẹ oyoyou obọ odhiwu mai nọ ọ rẹ thọ idibo riẹ na ọ riẹ omẹ je wo uyoyou kẹ omẹ. Mẹ riẹ nọ ọ te siọ omẹ ba vievie he.” Dede nọ Irina ọ rẹriẹ ovao dhe ebẹbẹ ilogbo buobu no evaọ uzuazọ, ọ be wereva ẹsikpobi yọ oriruo riẹ o rrọ uduotahawọ kẹ amọfa.

11. Eme o fiobọhọ kẹ Kyung-sook thihakọ okpẹyao nọ o kie rie?

¹¹ Oniọvo-ọmọtẹ obọ Asia jọ nọ a re se Kyung-sook avọ ọzae riẹ a ru iruo ọkobaro oke-kpobi vrẹ ikpe 20. Ẹdẹjọ nọ o kpohọ ẹsipito fiki ẹyao, edọkita ọ tẹ vuẹe nọ o wo ọta-irue nọ ọ joma raha irue riẹ kpobi no gbe inọ ọ te gbẹ sae rria vrẹ emerae ezeza ha. Dede nọ ọyomariẹ avọ ọzae riẹ a rẹriẹ ovao dhe ebẹbẹ ilogbo gbe esese no, a je roro nọ a wo omokpokpọ. Oniọvo-ọmọtẹ na ọ ta nọ: “Ẹyao nana o kpomahọ omẹ yoyoma, o jọ omẹ oma nọ oware ovo u gbe kiọkọ kẹ omẹ hẹ, ozọ u mu omẹ gaga.” Kọ eme o bi fiobọhọ kẹ Kyung-sook thihakọ ẹbẹbẹ na? Ọ ta nọ: “K’aso k’aso, taure me te ti kiẹzẹ, me re kpobọ ehru uwou mai nyae lẹ do via kpahe eware isoi jọ nọ e mae kẹ omẹ evawere evaọ okpẹdẹ na. Kẹsena udu u ve kie omẹ vi, onọ u re ru omẹ dhesẹ uyoyou nọ me wo kẹ Jihova via.” Ẹvẹ Kyung-sook o ro wo erere no olẹ nana nọ ọ jẹ hae lẹ k’aso k’aso na ze? Ọ ta nọ: “Mẹ ruẹ vuhumu nọ Jihova ọ rẹ rẹrote omai evaọ etoke ebẹbẹ gbe inọ eghale nọ ma bi wo evaọ uzuazọ i vi ebẹbẹ nọ i bi te omai kpekufiẹ.”

12. Eme o fiobọhọ kẹ Jason wo omosasọ okenọ aye o whu ku ei?

¹² Jason nọ ọ rrọ uwou ogha jọ bi ru iruo evaọ Africa ọ rrọ iruo odibọgba oke-kpobi vrẹ ikpe 30 no. Ọ ta nọ: “Aye o whu ku omẹ ikpe ihrẹ nọ i kpemu, a rẹ ruẹ unu gbiku edada riẹ hẹ. O rẹ kẹ omẹ uye gaga nọ me te roro kpahe epanọ ẹyao ọta ọ lahiẹ e riẹ te evaọ okenọ ọ jọ uzuazọ.” Eme o fiobọhọ kẹ Jason thihakọ ẹbẹbẹ nana? Ọ ta nọ: “Ẹdẹjọ me roro kpahe etoke omawere nọ mẹ avọ aye mẹ ma jẹ hae reawere riẹ kugbe, yọ me yere Jihova kẹ oware nana nọ mẹ kareghẹhọ na. Oma u vori omẹ, me te je yere Jihova nọ o ro ru omẹ kareghẹhọ etoke omawere yena. Fikinọ me re yere Ọghẹnẹ kẹ eware nọ o ru kẹ omẹ no, u ru nọ me ro wo omosasọ no. Uwhu aye mẹ na o gbẹ be hae kẹ omẹ uye, rekọ Jihova nọ mẹ be hai yere kẹ emamọ orọo nọ mẹ jọ, gbe uvẹ-ọghọ nọ mẹ avọ aye nọ o wo uyoyou kẹ Jihova gaga na ma jẹ rọ gọe o be hai ru oma sasa omẹ.”

13. Eme o fiobọhọ kẹ Sheryl thihakọ okenọ enwenọ ahwo uviuwou riẹ kpobi a whu?

¹³ Nọ ofou-owhre ọgaga ọ wha ọraha ziọ Philippines evaọ ubrobọ ekuhọ ukpe 2013, enwenọ oware kpobi evaọ uzuazọ u vru ku Sheryl nọ ọ jọ ikpe 13 oke yena. Ọ ta nọ: “Uwou mai o raha muotọ, yọ enwenọ ahwo uviuwou mẹ kpobi a whu.” Ofou-owhre na o kpe ọsẹgboni riẹ gbe inievo esa riẹ. Eme o bi fiobọhọ kẹ Sheryl thihakọ odawọ ulogbo nana nọ ọkora ọ gbẹ be rọ dae oma fia ha? Eghale nọ o gbe wo enẹna e da riẹ ẹro, yọ eye ọ be tẹrovi. Sheryl ọ ta re nọ: “Mẹ ruẹ epanọ inievo na a daoma te nọ a dhogbo bru omai ze, gbe uduotahawọ nọ a jẹ kẹ  ahwo nọ a gwọlọ obufihọ kpobi. Mẹ riẹ nọ inievo sa-sa wariẹ akpọ na họ a jẹ lẹ roro omẹ. Eva e be were omẹ gaga inọ Jihova họ Ọghẹnẹ mẹ. Ẹsikpobi ọ rẹ kẹ omai eware nọ ma gwọlọ evaọ uzuazọ.” Ababọ avro, eghale mai nọ ma rẹ tẹrovi yọ obọdẹ ifue nọ u re ru nọ uweri o gbẹ rọ da omai oma fia ha. Edẹro nọ ma re wo kẹ eware nọ ma gbe wo u re fiobọhọ kẹ omai thihakọ ghelọ odawọ kpobi nọ u te omai kẹhẹ.—Ẹf. 5:20; se Ahwo Filipai 4:6, 7.

14. Eghale iwoma vẹ ma bi rẹro rai? (Rri uwoho nọ o rrọ emuhọ uzoẹme na.)

¹⁴ No anwae ze, idibo Jihova a be hae ghọghọ fiki eghale nọ a wo no obọ Jihova ze no. Wọhọ oriruo, okenọ Jihova o siwi emọ Izrẹl no obọ Fẹro avọ ogbaẹmo riẹ evaọ Abade Ọwawae na, emọ Izrẹl a suọ ile ro jiri Jihova. (Ọny. 15:1-21) Ẹruore nọ ma wo nẹnẹ inọ kẹlena Jihova o ti si eware kpobi nọ e be wha edada gbe uye-oruẹ se omai n’otọ, yọ oghale jọ nọ ma wo no obọ Jihova ze no. (Ol. 37:9-11; Aiz. 25:8; 33:24) A rẹ ruẹ unu gbiku evawere nọ ma ti wo ho nọ Jihova ọ tẹ raha ewegrẹ riẹ kpobi no jẹ rehọ omai ruọ akpọ ọkpokpọ nọ udhedhẹ gbe ẹrẹreokie ọvo ọ te jọ na. Ababọ avro, o te jọ etoke uyere-okẹ nọ a rẹ ruẹ obọ riẹ hẹ.—Evia. 20:1-3; 21:3, 4.

15. Eme whọ gba riẹ mu nọ who ti ru evaọ ukpe 2015 na soso?

¹⁵ Ma bi rẹro eghale buobu nọ ma te jọ egagọ Ọghẹnẹ wo evaọ ukpe 2015 na. Dede na, ma riẹ nọ ebẹbẹ e te kare iẹe he. Rekọ oghẹrẹ kpobi nọ o te jọ kẹhẹ, ma riẹ nọ Jihova ọ te siọ omai ba vievie he. (Izie. 31:8; Ol. 9:9, 10) Ọ te gbẹ kẹ omai eware kpobi nọ ma gwọlọ re ma sae gọe avọ ẹrọwọ. Fikiere, ajọ o jọ ọtamuo mai inọ ma re wo ọkpọ ẹzi Habakuk ọruẹaro na, ọnọ ọ ta nọ: “Makinọ ure fig o wha ivo họ họ, hayo evaene e mọ ibi hi, Olivi o gbẹ mọ gbe he, idhu i gbe je wo emu hu, nọ erao e te maki whu no uthuru na ọvuọvo ọ gbẹrọ owa erao na ha, [yọ] omẹ rẹ ghọghọ eva ỌNOWO na ghele, mẹ rẹ ghọghọ eva Ọghẹnẹ usiwo mẹ.” (Hab. 3:17, 18) Ẹhẹ, evaọ ukpe 2015 na soso, ajọ ma hai roro kpahe eghale nọ ma wo mi Jihova no, onọ o te wọ omai ru lele uzoẹme ẹgbukpe na, onọ o ta nọ: “Wha rọ uyere kẹ Jihova, keme o woma hrọ.”—Ol. 106:1.