1-3. Eme u ru eva nọ Pọl o fihọ Jihova ga ziezi? (Rri uwoho nọ o rrọ emuhọ uzoẹme na.)

EVAỌ ikpe-udhusoi ọsosuọ, re ohwo ọ jọ Oleleikristi evaọ Rom o jọ oware imuozọ gaga. A jẹ wọso Ileleikristi na gaga keme a ta nọ fiki rai a ro tu erae họ okpẹwho na evaọ ukpe 64 C.E. gbe inọ a mukpahe ahwo. Otẹrọnọ whọ jọ Oleleikristi oke yena, ẹsejọhọ kẹdẹ kẹdẹ a hai ti mu owhẹ je kpe owhẹ ukpe iyẹ. Yọ ẹsejọhọ a hai ti gbolo ibe Ileleikristi ra jọ kẹ erao ijihẹ nọ e hae te vae ehehẹhẹ hayo tehe ejọ fihọ ure-oja je tu erae họ ae re a ruẹse rọ elo rai ruẹ ude evaọ aso.

² O wọhọ nọ etoke nana nọ ozọ o jọ oria kpobi na a ro mu Pọl fihọ uwou-odi obọ Rom evaọ orọ avivẹ. Kọ Ileleikristi efa a te nyaze ti fiobọhọ kẹe? O sae jọnọ Pọl ọ jẹ dina ruawa onana evaọ oke ọsosuọ, keme ọ kere se Timoti nọ: “Evaọ oke ọsosuọ nọ me ro gu ẹkẹ-unu mẹ, ohwo ọvo ọ jọ abọ mẹ hẹ, rekọ aikpobi a nyasiọ omẹ ba—ajọ Ọghẹnẹ ọ rehọ oyena hwosa kẹ ae he.” Dede na, Pọl o roro ho inọ o gbe wo uvumọ obufihọ họ. O kere nọ: “Olori na o dikihẹ gba omẹ ọ tẹ kẹ omẹ ogaga.” Ọnowo na Jesu Kristi ọ kẹ Pọl ukọ na ẹgba nọ ọ gwọlọ evaọ oke yena. Ugogo obufihọ vẹ Ọnowo na ọ kẹ riẹ?  Pọl ọ ta nọ: “O siwi omẹ no unu okpohrokpo.”—2 Tim. 4:16, 17. *

³ Oke kpobi nọ Pọl ukọ na ọ tẹ kareghẹhọ onana o jẹ bọe ga, onọ u fiobọhọ kẹe wo evaifihọ inọ Jihova ọ te kẹe ẹgba nọ o ti ro thihakọ ebẹbẹ nọ ọ rẹriẹ ovao dhe okioke yena gbe efa nọ ọ te nyaku evaọ obaro. Keme Pọl ukọ na ọ ta evaọ owọ ikere nọ u lele i rie nọ: “Olori na o ti siwi omẹ no eware imuomu kpobi.” (2 Tim. 4:18) Pọl o vuhumu nọ o tẹ make rọnọ u wo okejọ nọ ahwo a te sae jọ fiobọhọ kẹe he, Jihova avọ Ọmọ riẹ a ti fiobọhọ kẹe ẹsikpobi.

4, 5. (a) Ono ọ rẹ sai fiobọhọ kẹ owhẹ ẹsikpobi? (b) Ẹvẹ whọ sae rọ bọ usu ra kugbe Jihova ga ziezi?

⁴ Kọ u wo okejọ nọ whọ wo ẹbẹbẹ nọ o rọ wọhọ nọ ohwo ọvo ọ riẹ nọ o re fiobọhọ kẹ owhẹ hẹ? O sae jọ okenọ a si owhẹ no iruo, nọ whọ rẹriẹ ovao dhe ẹbẹbẹ evaọ obọ isukulu, nọ ẹyao o kie owhẹ, hayo nọ who wo oghẹrẹ ẹbẹbẹ ọfa jọ. Ẹsejọhọ whọ nya bru ahwo jọ re a fiobọhọ kẹ owhẹ, rekọ a sae kẹ owhẹ obufihọ nọ whọ gwọlọ họ. Uzẹme riẹ họ, u wo ebẹbẹ jọ nọ ohwo-akpọ ọ sai kuhọ kẹ ohwo ho. Evaọ otọ ebẹbẹ itieye, kọ ohrẹ Ebaibol na inọ whọ “rehọ ẹroọrọsuọ ra kpobi kpahe ỌNOWO na” yọ ohrẹ ufofe gheghe? (Itẹ 3:5, 6) Kọ o sai gine wiruo? Avro ọ riẹ hẹ, ohrẹ Ọghẹnẹ kpobi u re wiruo, wọhọ epanọ ikuigbe Ebaibol sa-sa e kẹ imuẹro riẹ.

⁵ Fikiere, ukpenọ who re fi ẹgo họ eva okenọ ahwo a kẹ owhẹ obufihọ nọ whọ gwọlọ họ, daoma rri onana wọhọ uvẹ nọ who re ro fievahọ Jihova wọhọ epanọ Pọl uko na o ru, whọ vẹ te ruẹ obufihọ Ọghẹnẹ. Onana o te bọ evaifihọ nọ who wo kpahe Jihova ga je ru usu ra kugbei jọ kpekpekpe.

6. Fikieme o sae rọ jọ bẹbẹ ẹsejọ re ma fievahọ Jihova nọ ma tẹ rrọ otọ ẹbẹbẹ?

⁶ Kọ whọ sae lẹ se Jihova kpahe ẹbẹbẹ jọ no re udu u te owhẹ otọ, avọ imuẹro inọ Ọghẹnẹ ọ tẹ rẹrote obonọ o kiọkọ nọ whọ dawo utho ẹgba ra kpobi no na? Ee, whọ sai ru ere. (Se Olezi 62:8; 1 Pita 5:7.) Whọ tẹ be hẹ sai ru ere, yọ obọdẹ edhere jọ nọ who re ro wo emamọ usu kugbe Jihova. Dede na, o sae jọ bẹbẹ ẹsejọ re who fievahọ Jihova inọ ọ te kẹ owhẹ ẹgwọlọ ra. Fikieme? Oware jọ nọ o rẹ sae wha onana ze họ, ẹsikpobi Jihova o re ru ẹgwọlọ mai kẹ omai ẹsiẹsiẹe he.—Ol. 13:1, 2; 74:10; 89:46; 90:13; Hab. 1:2.

7. Fikieme Jihova ọ gbẹ rọ kiyo elẹ mai ẹsiẹsiẹ ẹsikpobi hi?

⁷ Fikieme Jihova o gbe ro ru oware kpobi nọ ma yare kẹ omai ẹsiẹsiẹe he? Kareghẹhọ nọ ọ rehọ usu mai kugbei dhesẹ usu ọsẹ gbe emọ. (Ol. 103:13) U fo ho re ọmọ o rẹro nọ ọsẹ riẹ o ti ru oware kpobi nọ ọ yare mi ei ẹsiẹsiẹe. Ẹsejọ eware nọ ọmọ ọ rẹ yare yọ eware nọ i wuzou hu hayo nọ i wiruo kẹe he. Yọ o sai wo eware efa nọ ọmọ ọ yare, nọ o rẹ gwọlọ nọ ọsẹ ọ hẹrẹ te ẹruoke taure o te ti ru ai kẹ ọmọ na. Ọmọ na ọ rẹ sae jẹ yare eware efa jọ nọ ọsẹ na o rri nọ i ti fo kẹe he, hayo nọ e rẹ sae wha ẹbẹbẹ se ọmọ na gbe amọfa nọ ayare na o kpomahọ. U te no ere no, nọ ọsẹ o te bi ru oware kpobi nọ ọmọ riẹ ọ yare kẹe ẹsiẹsiẹe, usu na u re zihe ruọ orọ ọga gbe odibo, yọ ọmọ na ọ be te jọ ọga na. Epọvona re, fiki ewoma obọmai, Jihova ọ sae kuvẹ re oke jọ o ruemu taure ọ tẹ te kiyo elẹ mai. O wo udu nọ o re ro ru  ere keme ọye họ ọnọ ọ ma omai, Olori oyoyou mai, gbe Ọsẹ obọ odhiwu mai. Re o ru ayare mai kpobi kẹ omai ẹsiẹsiẹe o rẹ sai ru nọ usu mai kugbei o gbẹ rọ jọ orọ Ọsẹ gbe emọ họ.—Rri Aizaya 29:16; 45:9.

8. Eme Jihova ọ ya eyaa riẹ kẹ omai kpahe ebẹbẹ mai?

⁸ Oware ofa jọ họ, Jihova ọ riẹ oware nọ mai omomọvo ma rẹ sai ru gbe onọ ma rẹ sai ru hu. (Ol. 103:14) Fikiere, o re rẹro ho inọ mai ọvo ma te rọ ẹgba obọmai thihakọ nọ ma tẹ rọ otọ ebẹbẹ, ukpoye o re fiobọhọ kẹ omai wọhọ ọsẹ oyoyou. Uzẹme o rrọ inọ ẹsejọ o rẹ wọhọ nọ ma te gbẹ sai thihakọ ebẹbẹ mai hi. Rekọ Jihova ọ ya eyaa kẹ omai nọ ọ te kẹ idibo riẹ uvẹ hẹ re a thihakọ ẹbẹbẹ nọ ọ rro vi ai. Ẹhẹ, ọ te “gbẹ edhere” kẹ omai. (Se 1 Ahwo Kọrint 10:13.) Fikiere, ma wo ẹjiroro kpobi nọ ma re ro fievahọ Jihova inọ ọ riẹ oware nọ ma rẹ sai thihakọ riẹ gbe onọ ma rẹ sai thihakọ riẹ hẹ.

9. Eme u fo nọ ma re ru nọ Jihova ọ gbẹ kiyo elẹ mai ẹsiẹsiẹe he?

⁹ Nọ Jihova ọ gbẹ kiyo elẹ mai ẹsiẹsiẹe he, joma thihakọ hẹrẹ iẹe, Ọnọ ọ mae riẹ ẹruoke nọ o re ro fiobọhọ kẹ omai na. Kareghẹhọ nọ ọyomariẹ o bi thihakọ re, keme oma o be kpakpe iẹe re ọ thọ omai. “ỌNOWO na ọ be hẹrẹ re o ri owhai aro, fikiere ọ jẹ kparoma riẹ kpehru re o dhesẹ ohrọ kẹ owhai. Keme ỌNOWO na họ Ọghẹnẹ nọ o re guẹdhọ kiete; jọ oghale u te ai kpobi, enọ ebe hẹrẹ iẹ.”—Aiz. 30:18.

10-12. (a) Eme ọ rẹ sai ru eware jọ gaga kẹ Oleleikristi nọ ọ be rẹrote ohwo uviuwou riẹ nọ okpẹyao o kie? (b) Ẹvẹ eva nọ ohwo o re fihọ Jihova evaọ oke ebẹbẹ u re ro kpomahọ usu riẹ kugbei? Kẹ oriruo.

¹⁰ Nọ who te wo ẹbẹbẹ ologbo, o sae jọ owhẹ oma wọhọ ẹsenọ whọ kẹle hayo tubẹ rrọ “unu okpohrokpo,” nwane wọhọ epanọ o jọ kẹ Pọl uko na. Oke utiona nọ o mae gwọlọ nọ a re fievahọ Jihova na o rẹ mae rọ jọ bẹbẹ re a ru ere. Wọhọ oriruo, ma rehọ iẹe nọ whọ be rẹrote ohwo uviuwou ra jọ nọ ọ be mọ okpẹyao. Ẹsejọhọ whọ lẹ se Jihova no re ọ kẹ owhẹ areghẹ gbe ẹgba nọ whọ sai ro ru onana. * Nọ who ru utho nọ whọ rẹ sai ru kpobi no na, kọ udu u gbe kie owhẹ vi fiki epanọ whọ riẹ nọ Jihova o bi muẹrohọ owhẹ yọ o ti fiobọhọ kẹ owhẹ thihakọ ẹbẹbẹ na?—Ol. 32:8.

¹¹ Dede na, eware jọ e sai ru owhẹ roro nọ Jihova o bi fiobọhọ kẹ owhẹ hẹ. O sae jọnọ edọkita ọ be rọwokugbe iroro-ejẹ ra ha kpahe oghẹrẹ nọ u fo nọ a rẹ rọ rẹrote ohwo nọ ọ be mọ na. Hayo imoni ra nọ who roro nọ a hae te tuduhọ owhẹ awọ a bi je ru eware ga kẹ owhẹ. Gbe fievahọ Jihova inọ ọ te kẹ owhẹ ẹgba nọ who re ro thihakọ. Gbẹ hai si kẹle iẹe. (Se 1 Samuẹle 30:3, 6.) Usu ra kugbe Jihova o te ga vi epanọ o jọ nọ who te muẹrohọ oghẹrẹ nọ o ro fiobọhọ kẹ owhẹ no.

¹² Oniọvo-ọmọtẹ mai jọ nọ a re se Linda * o vuhu onana mu okenọ ọ rẹrote ọsẹgboni riẹ nọ e jẹ mọ gaga te ikpe jọ no taure a te ti whu. Ọ ta nọ: “Okenọ ẹbẹbẹ na ọ jọ otọ na, ẹsejọ mẹ avọ ọzae mẹ gbe oniọvo-ọmọzae mẹ ma rẹ gbẹ riẹ onọ ma re ru hu. O jẹ wọhọ ẹsenọ ohwo ọvo ọ riẹ nọ o re fiobọhọ kẹ omai hi. Rekọ enẹna, ma be ruẹ nọ Jihova ọ ginẹ jọ kugbe omai. Ọ bọ omai ga jẹ kẹ omai oware kpobi nọ ma gwọlọ oke yena, makọ ẹsenọ o wọhọ nọ edhere ọvo ọ gbẹ jariẹ hẹ.”

13. Ẹvẹ eva nọ oniọvo-ọmọtẹ jọ o fihọ Jihova u ro fiobọhọ kẹe thihakọ idabolo nọ i te rie?

 ¹³ Eva kpobi nọ ma re fihọ Jihova u re je fiobọhọ re nọ idabolo i te t’omai. Okenọ ọzae oniọvo-ọmọtẹ mai jọ nọ a re se Rhonda o je si obe orọo-ofa kẹe, oniọvo-ọmọzae riẹ o ro wo ẹyao ọgaga jọ nọ a re se lupus, ẹyao nọ ọ rẹ lẹliẹ egẹgẹ-azẹ obọ ohwo họre ohwo. Emerae jọ nọ i lele i rie, aye oniọvo riẹ o te whu. Nọ Rhonda o roro nọ oma riẹ o be dina dhidhi vi no idabolo nana ze no, o te mu iruo ọkobaro oke-kpobi họ. U ri kri ha na, oni riẹ o te whu. Eme o fiobọhọ kẹ Rhonda evaọ etoke nana? Ọ ta nọ: “Me je lele Jihova ta ẹme kẹdẹ kẹdẹ, makọ kpahe iroro-ejẹ esese dede. Onana u ru usu mẹ kugbe Jihova kpekpe gaga. U wuhrẹ omẹ nọ, o gwọlọ nọ me re fievahọ iẹe viukpọ omobọ mẹ hayo omọfa jọ. Yọ mẹ rọ ẹro ruẹ obufihọ riẹ, o ru ẹgwọlọ mẹ kpobi kẹ omẹ. O wọhọ ẹsenọ Jihova o kru omẹ obọ jẹ nya.”

14. Evaifihọ vẹ Oleleikristi nọ a si omoni riẹ no ukoko ọ rẹ sai wo?

¹⁴ Roro kpahe oriruo ọfa jọ. Ma rehọ iẹe nọ a si omoni mai jọ nọ ma you gaga no ukoko. Whọ riẹ epanọ Ebaibol ọ ta nọ a re yerikugbe ohwo nọ a si no ukoko. (1 Kọr. 5:11; 2 Jọn 10) Ghele na, ẹsejọ o rẹ sae wọhọ nọ o rrọ bẹbẹ kẹ owhẹ re who ru lele uthubro Ebaibol na kpahe ẹme nana. * Kọ whọ sai fievahọ nọ Ọsẹ obọ odhiwu ra ọ te kẹ owhẹ udu nọ who re ro lele ọtamuo ra kpahe uthubro Ebaibol nana? Kọ whọ be jọ uyero nana ruẹ uvẹ nọ who re ro ru usu ra kugbe Jihova ga vi epanọ o jọ vẹre?

15. Eme o lẹliẹ Adamu ghẹmeeyo kẹ uzi Jihova evaọ ọgbọ Idẹn?

 ¹⁵ Evaọ ẹme nana, dai roro kpahe Adamu, ọzae ọsosuọ na. Kọ o je gine roro nọ ọ rẹ sae ghẹmeeyo kẹ Jihova re ọ gbẹ jọ uzuazọ? Ijo, keme Ikereakere na e ta nọ “a viẹ Adamu họ họ.” (1 Tim. 2:14) Kọ eme ọ lẹliẹ e riẹ ghẹmeeyo? Avro ọ riẹ hẹ, isiuru nọ Adamu o wo kẹ Ivi e lẹliẹ e riẹ re ubi-ure nọ ọ kẹ riẹ na. Ọ gaviezọ kẹ aye riẹ viukpọ Jihova Ọghẹnẹ.—Emu. 3:6, 17.

16. Ono u fo nọ ma rẹ mai wo uyoyou ogaga kẹ, kọ fikieme?

¹⁶ Kọ onana u dhesẹ nọ ma wo uyoyou ogaga kẹ imoni mai hi? Ijo. Rekọ u fo nọ uyoyou nọ ma wo kẹ Jihova o rẹ mae ga. (Se Matiu 22:37, 38.) Onana o rọ rọkẹ ewoma imoni mai, makọ enọ e be gọ Jihova enẹna hayo enọ e be gọe he. Fikiere hae bọ uyoyou ra kẹ Jihova ga je fievahọ iẹe. Yọ otẹrọnọ owojẹ omoni ra jọ nọ a sino ukoko o be kẹ owhẹ uye gaga, lẹ se Jihova kpahe onana. * (Rom 12:12; Fil. 4:6, 7) Nọ onana o be kẹ owhẹ uye gaga na, daoma rọ uvẹ na ru usu ra kugbe Jihova kpekpe ziezi. U ti ru nọ whọ te rọ rẹroso Jihova inọ ewoma o ti noi ze fikinọ who bi ru lele uthubro riẹ.

17. Nọ ma te bi wobọ ziezi evaọ iruo usiuwoma ota na, eme o rẹ sai mu omai ẹro nọ Jihova o ti ru?

¹⁷ Fikieme a ro siwi Pọl no “unu okpohrokpo”? Pọl omariẹ ọ ta nọ: “Re mẹ sai whowho usi uwoma na totọ, re erẹwho na kpobi a sai yoi.” (2 Tim. 4:17) Wọhọ Pọl, nọ ma bi wobọ evaọ iruo usiuwoma ota na ẹsikpobi na, ma wo evaifihọ nọ Jihova o ti “fi eware efa” kpobi nọ e roja evaọ uzuazọ họ kẹ omai. (Mat. 6:33) Mai iwhowho-uvie, a “mu usi uwoma na họ omai obọ,” Jihova o te je se omai “ibe iruiruo” riẹ. (1 Tẹs. 2:4; 1 Kọr. 3:9) Nọ ma te bi wobọ ziezi evaọ iruẹru Uvie na, o te mae rọ lọhọ re ma hẹrẹ bẹsenọ Jihova ọ rẹ kiyo elẹ mai.

18. Idhere sa-sa vẹ ma sai ro fievahọ Jihova jẹ bọ usu mai kugbei ga ziezi?

¹⁸ Fikiere, ajọ ma rọ oke nana ru usu mai kugbe Jihova jọ gaga ziezi. Oware jọ o tẹ be lẹliẹ omai ruawa, ajọ ma rọ uvẹ yena si kẹle Jihova. Ẹhẹ, nọ ma te bi wuhrẹ Ebaibol na noke toke, lẹ se Ọghẹnẹ ẹsikpobi, je bi duomahọ iruẹru Uvie na, u mu omai ẹro nọ Jihova ọ rẹ sai fiobọhọ kẹ omai thihakọ ebẹbẹ nọ ma rẹriẹ ovao dhe enẹna gbe enọ e rẹ sai te omai evaọ obaro, yọ Jihova o ti ru ere.