ONIỌVO-ỌMỌZAE jọ nọ a re se Julian ọ ta nọ: “Okenọ a jọ ukoko mai whowho nọ a si ọmọzae mẹ no ukoko no, o tẹ wọhọ nọ akpọ o re kẹ omẹ no. Ọye họ ọmọ ọkpako mẹ yọ ọ kẹle omẹ oma gaga; ma jẹ hai ru eware buobu kugbe. Ọ jọ emamọ ọmọ, rekọ idudhe na o te mu ekpehre uruemu họ edhesẹ. Aye mẹ ọ jẹ hai dhe ẹviẹviẹ fiki riẹ, yọ u wo oghẹrẹ ovuọvo nọ mẹ jẹ sai ro whrehe iei hi. Ma tẹ jẹ hae nọ omamai noke toke sọ ma riẹ riẹe yọrọ.”

Otẹrọnọ a te si ohwo no ukoko o rẹ da te enẹ, kọ ẹvẹ ma sae rọ ta nọ ohwo osino-ukoko yọ ọruẹrẹfihotọ oyoyou? Ẹjiroro vẹ Ebaibol na ọ ta nọ a rẹ rọ fiki riẹ si ohwo no ukoko? Kọ ugogo oware vẹ o rẹ whae ze nọ a re ro si ohwo no ukoko?

U wo eware ivẹ jọ nọ a rẹ rehọ fiki rai si ohwo no ukoko nọ o te ru ai okpokpahọ. Orọ ọsosuọ, nọ odibo Jihova nọ ọ họ-ame no ọ tẹ thuzi ulogbo. Orọ avivẹ, nọ ọ gbẹ rọwo kurẹriẹ hẹ.

Dede nọ Jihova o bi rẹro ẹgbagba mi omai hi, o rẹro nọ idibo riẹ a re ru lele utee ẹfuọ nọ o fihọ. Wọhọ oriruo, Jihova ọ gwọlọ nọ ma rẹ whaha iruemu iyoma wọhọ, ẹnwa-obro, ẹdhọgọ, ujitho, eware amọfa nọ a re fru rehọ, ohwo-okpe, gbe iruẹru-imizi.—1 Kọr. 6:9, 10; Evia. 21:8.

Kọ u gbe mu owhẹ ẹro nọ itee ẹfuọ nọ Jihova o fihọ e rrọ eware nọ ma rẹ sai ru lele jẹ rrọ rọkẹ ewoma mai? Ono o rẹ were he nọ ọ tẹ rrọ kugbe ahwo nọ a rrọ dhedhẹ, fuafo, nọ a re fievahọ? Ahwo otiọnana ma wo evaọ ukoko na. Yọ eyaa nọ ma ya evaọ etoke nọ ma jẹ roma mudhe kẹ Ọghẹnẹ inọ ma te rria lele ithubro riẹ nọ e rrọ Ebaibol na u ru nọ ma rọ rrọ oghẹrẹ ahwo otiọna.

Kinọ Oleleikristi nọ ọ họ-ame no ọ tẹ thuzi ulogbo jọ fiki sebaẹgba? Idibo Jihova jọ evaọ oke anwae a thọ izi itieye, rekọ Jihova ọ se rae riẹriẹriẹ hẹ. Devidi ovie na yọ omọvo rai jọ. Devidi o bru-ẹnwae, o te je kpe ohwo; rekọ Netan ọruẹaro na ọ ta kẹe nọ: “ỌNOWO na . . . ọ rehọ izieraha ra vrẹ owhẹ.”—2 Sam. 12:13.

Ọghẹnẹ ọ rọ vrẹ Devidi keme o kurẹriẹ no eva ze. (Ol. 32:1-5) Epọvo na re nẹnẹ, nọ odibo Jihova o gbe kurẹriẹ hẹ hayo nọ ọ tẹ be ruabọhọ oware uyoma uruo a re ro si ei no ukoko. (Iruẹru 3:19; 26:20) Nọ ekpako nọ i bi guẹdhọ oniọvo nọ o ruthọ a gbẹ ruẹ oware nọ o kẹ rai imuẹro nọ oniọvo na o kurẹriẹ hẹ, a re si ei no ukoko hrọ.

Ma te yo nọ a si ohwo no ukoko, ẹsejọ oware nọ o rẹ kake ziọ omai iroro họ, ekpako na a be nwane rehọ eware na keke hrọ hayo a kare ohrọ, maero nọ ohwo nọ a sino na ọ tẹ kẹle omai oma gaga. Ghele na, Ẹme Ọghẹnẹ ọ kẹ omai obọdẹ  ẹjiroro nọ ma rẹ rọ rọwo nọ ohwo-osino ukoko yọ ọruẹrẹfihotọ oyoyou.

Jesu ọ ta nọ “eware nọ areghẹ o ru a rẹ rọ riẹ nọ o kiẹrẹe.” (Mat. 11:19, oruvẹ-obotọ) Obọdẹ ọruẹrẹfihotọ nana nọ a re ro si ohwo nọ ọ rọwo kurẹriẹ hẹ no ukoko na o rẹ wha emamọ iyẹrẹ ze. Joma ta kpahe esa jọ:

A te si ohwo nọ ọ thuzi no ukoko, o rẹ wha orro se odẹ Jihova. Nọ a be rọ odẹ Jihova se omai na, oware kpobi nọ ma ru u re kpomahọ odẹ riẹ. (Aiz. 43:10) Wọhọ epanọ uruemu ọmọ o rẹ wha orro hayo ekela se ọsẹgboni riẹ na, ere amọfa a rẹ sae kẹ Jihova orro hayo poviẹe nọ a tẹ ruẹ idibo riẹ nọ a rehọ odẹ riẹ se nọ i bi ru oware uwoma hayo uyoma. Nọ ahwo nọ a rehọ odẹ Jihova se a te bi ru lele utee ẹfuọ riẹ u re ru nọ amọfa a rẹ rọ rehọ adhẹẹ kẹ odẹ uwoma nana. Enwenọ oghẹrẹ utiona o jọ re evaọ oke Izikiẹl ọruẹaro na, ahwo erẹwho na a riẹ ahwo Ju wọhọ ahwo Jihova.—Izik. 36:19-23.

O rẹ wha ekela se odẹ ofuafo Ọghẹnẹ nọ ma te gbe-ọfariẹ. Pita ukọ na ọ hrẹ Ileleikristi nọ: “Wọhọ emọ nọ i bi yoẹme, wha gbẹ kuvẹ hẹ re isiuru nọ wha wo vẹre evaọ okenọ wha jọ igbori e kpọ owhai, rekọ wọhọ Ọghẹnẹ Ọrẹri nọ o se owhai na, whai omarai wha jọ ọrẹri evaọ uruemu rai kpobi, keme a kere nọ: ‘Wha rẹ jọ ọrẹri hrọ, keme mẹ ọrẹri.’” (1 Pita 1:14-16) Emamọ uruemu ẹfuọ o rẹ wha orro se odẹ Ọghẹnẹ.

Egbẹnyusu gbe egbẹrioma Osẹri Jihova a rẹ sae riẹ nọ o te ru oware uyoma. Fikiere, nọ a te si ohwo otiọye no ukoko u re dhesẹ nọ Jihova o wo idibo nọ e rrọ fuafo, nọ i bi lele utee ẹfuọ riẹ wọhọ epanọ o rrọ Ikereakere na. Ọrara jọ o kpohọ Ọgwa Uvie jọ ẹdẹjọ evaọ obọ Switzerland jẹ ta nọ ọ gwọlọ zihe ruọ Osẹri Jihova. Ọzae nana o wo oniọvo-ọmọtẹ jọ nọ a si no ukoko anwẹdẹ fiki ẹnwae-obro. Ọzae na ọ ta nọ ọ gwọlọ kuomagbe ukoko nọ “o rẹ jẹ uruemu uyoma rehọ họ.”

A te si ohwo nọ ọ thuzi no ukoko, o rẹ thọ ukoko Ọghẹnẹ nọ o rrọ fuafo na. Pọl ukọ na ọ vẹvẹ Ileleikristi obọ Kọrint unu kpahe enwoma nọ i re noi ze nọ a tẹ kuvẹ re ahwo nọ a bi keke aro fihọ thuzi a gbẹ jọ ukoko na. Ọ rọ uruemu uyoma ahwo otiọnana dhesẹ ẹvi nọ o re ru ukulu soso fu. Ọ ta nọ: “Ẹvi ọsese o re ru ukulu soso fu.” Kẹsena ọ tẹ vẹvẹ ae unu nọ: “Wha si ohwo omuomu na no udevie rai.”—1 Kọr. 5:6, 11-13.

O rrọ vevẹ inọ “ohwo omuomu” nọ Pọl ọ fodẹ evaọ ileta riẹ na o je gbe-ọfariẹ odode. Yọ amọfa jọ evaọ ukoko na a tube mu ọzae nana nọ o bi ru uruemu uyoma na họ ẹthọ no. (1 Kọr. 5:1, 2) O hae jọnọ a kẹ ọzae nana nọ o bi ru uruemu uyoma na uvẹ re ọ gbẹ jọ ukoko na, Ileleikristi efa a hae te gwọlọ rehọ aro kele uruemu ọfariẹ-ogbe uyoma nana nọ o da orẹwho na fia na. A tẹ be hae kpairoro vrẹ ahwo nọ a bi keke aro fihọ thuzi evaọ ukoko na, u re ru nọ a re ro rri izi Ọghẹnẹ jeve jeve. (Ọtausi. 8:11) U te no ere no, irumuomu nọ e rẹ rọwo kurẹriẹ hẹ a rẹ sae wọhọ “itho nọ i dhere obotọ ame,” enọ i re ru ẹrọwọ amọfa whrehe evaọ ukoko na.—Jud 4, 12.

A te si ohwo nọ ọ thuzi no ukoko, o rẹ sai ru orumuomu na bruoma kpiroro. Jesu ọ ta kpahe ọmọzae jọ nọ o no uwou ọsẹ riẹ kpohọ erẹ ugbothabọ nyae raha eyero akpọ riẹ kufiẹ. Nọ eware e ga kẹ ọmọ ogbọfariẹ na thesiwa no, ẹsiẹe o ro vuhumu nọ kpakọ oware ovo o rrọ otafe he, ukpoye kọ ebẹbẹ ọvo e da obei fia. Ọmọ na o te bruoma kpiroro je kurẹriẹ, kẹsena ọ tẹ rọ iroro obọriẹ zihe bru uviuwou riẹ. (Luk 15:11-24) Oghẹrẹ nọ Jesu o dhesẹ epanọ eva e were ọsẹ oyoyou nana te fikinọ ọmọzae riẹ o bruoma kpiroro u re fiobọhọ kẹ omai riẹ oghẹrẹ nọ o rẹ jọ Jihova oma. Jihova omariẹ ọ ta nọ: “Uwhu oruumuomu o rẹ were omẹ hẹ, rekọ nọ oruumuomu na o kurẹriẹ no umuomu riẹ re ọ zọ.”—Izik. 33:11.

Epọvo na re, otu nọ a si no ukoko, koyehọ enọ i no uviuwou Ileleikristi na no a rẹ sae ruẹ vuhumu uwhremu na epanọ oware nọ a kufiẹ na o rro te. Nọ a tẹ ruẹ ebẹbẹ nọ i bi no ekpehre owojẹ rai na ze, jẹ kareghẹhọ evawere nọ a je wo evaọ okenọ a gbẹ jọ ukoko na, o rẹ sai ru nọ a re ro bruoma kpiroro.

 Uyoyou gbe uzi Jihova nọ a re ru lele u re ru nọ a re ro si orumuomu no ukoko. Devidi ọso-ilezi na ọ ta nọ: “Okiẹrẹe ọ tẹ tehe omẹ, o rẹ jọ uyoyou-ẹwo k’omẹ; ọ tẹ whọku omẹ, o rẹ jọ ewhri evaọ ehru uzou mẹ.” (Ol. 141:5, NW) Wọhọ oriruo, ma rehọ iẹe nọ ohwo jọ ọ nwoma yoyoma, o te kie fihotọ fiki aro nọ o bi rie. Ọ rẹ sai no ere whu nọ a gbe fiobọhọ kẹe vẹrẹ hẹ. Fikiere, omọfa jọ ọ sai gbe oware ororo họ iẹe oma hayo tehe iẹe re ọ ruẹsi dhidhi aro vi. Eware nana e rẹ sae dae, rekọ i re je siwi uzuazọ riẹ. Epọvo na re, Devidi o vuhumu nọ ohwo okiẹrẹe ọ sae whọku ei yoyoma fiki ewoma obọriẹ.

Ẹsibuobu, ọwhọkuo nọ o gwọlọ nọ a rẹ kẹ orumuomu họ ukoko nọ a re si ei no. Nọ ikpikpe e vrẹ no, ọmọ Julian nọ ma fodẹ evaọ obọ emuhọ na o te nwene uruemu riẹ je zihe ziọ ukoko na, yọ ọ rrọ ọkpako ukoko no enẹna. Oniọvo-ọmọzae nana ọ ta nọ: “Ukoko nọ a si omẹ no na u ru nọ mẹ rọ rehọ ẹro ruẹ ebẹbẹ nọ i no ekpehre owojẹ mẹ na ze, ọwhọkuo nana o gine fiobọhọ kẹ omẹ gaga.”—Hib. 12:7-11.

Uzẹme riẹ họ, nọ a te si ohwo no ukoko, o rẹ wha edada sei, imoni riẹ, ukoko na gbe Jihova omariẹ. Dede na, u du gwọlọ nọ onana o kẹ omai uye vrẹta ha. U wo oware nọ mai kpobi na ma rẹ sai ru nọ ẹjiroro ọruẹrẹfihotọ ohwo-osino ukoko na o re ro rugba.

Ekpako nọ i wo owha-iruo nọ a rẹ rọ vuẹ ohwo nọ ọ thuzi inọ a si rie no ukoko no, a rẹ daoma dhesẹ ọkpọ uyoyou Jihova nọ a te bi ru onana. A rẹ rọ edhere oyoyou ta kẹe vevẹ eware nọ o gwọlọ nọ o re ru re a sai zihe iei ziọ ukoko na. Re a sae kareghẹhọ ahwo nọ a si no ukoko oghẹrẹ nọ a sai ro zihe bru Jihova ze, ekpako na a sae nyabru otu rai jọ nọ e be rọ uruemu dhesẹ nọ a mu obọ họ esino ekpehre eware nọ a je ru no. *

Ahwo uviuwou riẹ a te bi ru lele ọruẹrẹfihotọ ohwo-osino ukoko na, u re dhesẹ nọ a wo uyoyou kẹ ukoko na gbe ọnọ ọ thuzi na. Julian nọ ma fodẹ no vẹre na ọ ta nọ: “Ọ gbẹ jọ ọmọ mẹ ghele, rekọ ekpehre uruemu riẹ u fi uwhru họ usu mẹ avọ iẹe.”

Ahwo nọ a rrọ ukoko na kpobi a re dhesẹ nọ a wo ọkpọ uyoyou Ọghẹnẹ rọkẹ ohwo nọ a si no ukoko na nọ a gbe bi lele iei ta ẹme hayo kuomagbei hi. (1 Kọr. 5:11; 2 Jọn 10, 11) Onana u ve fi ẹgba họ ọwhọkuo nọ Jihova ọ rọ ekpako na kẹ ohwo nọ ọ thuzi na. U te no ere no, a sai je dhesẹ uyoyou kẹ je fiobọhọ kẹ imoni ohwo nọ a si no ukoko na, enọ oware nana o da gaga na, orọnikọ a re si oma no ai hi.—Rom 12:13, 15.

Julian ọ ta uwhremu na nọ: “Ohwo-osino ukoko yọ ọruẹrẹfihotọ nọ ma gwọlọ, ọruẹrẹfihotọ nọ o re fiobọhọ kẹ omai ru lele oware nọ Jihova ọ gwọlọ mi omai. Dede nọ o rẹ da nọ a te si ohwo no ukoko, emamọ iyẹrẹ i re noi ze uwhremu na. O hae jọnọ me rolo obọ kẹ ọmọzae mẹ na, ọ hae te sae bruoma kpiroro ho.”