1. Dhesẹ epanọ omama ẹzi jọ o ro zihe ruọ Setan.

EVAỌ okejọ, omama ẹzi nana o wo emamọ usu kugbe Jihova. Rekọ evaọ oke ofa, ọ tẹ jẹ gwọlọ nọ ahwo-akpọ a rẹ gọe. Ukpenọ o re kpe isiuru iyoma nana no udu riẹ, ọ ruabọhọ urusio nana bẹsenọ o rọ ga te epanọ u ro yẹ uzioraha. (Jem. 1:14, 15) Omama ẹzi nana họ, Setan, ọnọ “o dikihẹ ga evaọ uzẹme na ha.” Ọ wọso Jihova, ọ tẹ rọ ere zihe ruọ “ọsẹ ọrue.”—Jọn 8:44.

2, 3. Eme otofa “Setan,” “Ẹdhọ,” “araomuomu anwae na,” gbe “araomuomu idudu” na i dhesẹ kpahe ọwegrẹ ologbo Jihova?

² Anwọ okenọ Setan ọ rọ wọso Jihova o ro zihe ruọ ọwegrẹ Jihova nọ ọ mae rro, yọ ọ rrọ ogbẹnyusu ahwo-akpọ gbe he. Edẹ-ovao nọ a kẹ Setan i dhesẹ epanọ iruẹru riẹ i yoma te. Otofa Setan họ “Ohwo Ọwọsuọ,” onọ u dhesẹ nọ omama ẹzi omuomu nana ọ rrọ abọ esuo Ọghẹnẹ hẹ, ukpoye o mukpahe jẹ be họre wọso esuo Ọghẹnẹ. Oware nọ o mae riẹe oja họ, epanọ ọ rẹ rọ ruẹ nọ udu-esuo Jihova u te oba.

³ Ajọ obe Eviavia 12:9 se Setan Ẹdhọ, onọ otofa riẹ o rrọ “Ọta-Ahwo-Raha.” Onana o kareghẹhọ omai nọ Setan ọ raha odẹ Jihova, o se Jihova ọtọrue. Ẹme na “araomuomu  anwae na” o rẹ kareghẹhọ omai okpẹtu nọ ọ romavia evaọ Idẹn, okenọ Setan ọ rehọ araomuomu viẹ Ivi họ. Yọ ere ọvona ẹme na “araomuomu idudu ologbo na” o rẹ jẹ kareghẹhọ omai arao imuozọ, oghẹrẹ nana nọ a dhesẹ Setan na o nwani foi keme ọ be gwọlọ raha ẹjiroro Jihova gbe idibo Jihova fiki isiuru imuomu riẹ na.

4. Eme ma te jọ uzoẹme nana ta kpahe?

⁴ O rrọ vevẹ, Setan ọ gwọlọ nọ ma kru ẹgbakiete mai vievie he. Fikiere, Ebaibol na ọ vẹvẹ omai unu nọ: “Wha sẹro iroro rai, wha hai rou. Ọwegrẹ rai, Ẹdhọ, ọ be nya kpenẹ avọ enẹ wọhọ okpohrokpo nọ o bi do enu, be gwọlọ ohwo nọ ọ rẹ re no.” (1 Pita 5:8) Fiki unuovẹvẹ yena, uzoẹme nana o fodẹ igogo eware esa jọ kpahe Setan, onọ o rọ gwọlọ nọ ma rẹ yọroma gaga kẹ Setan nọ ọ rrọ ọwegrẹ oyoma Jihova avọ idibo Riẹ na.

5, 6. (a) Kẹ oriruo nọ u dhesẹ nọ emama ẹzi yọ “egba.” (b) Oghẹrẹ vẹ Setan o ro wo “ogaga nọ ọ rẹ rọ wha uwhu ze”?

⁵ Ikọ-odhiwu yọ “egba.” (Ol. 103:20) Emama ẹzi a rrọ, fikiere a wo areghẹ gbe ẹgba vi ahwo-akpọ. Uzẹme o rrọ inọ ikọ-odhiwu ikiẹrẹe a be rọ ẹgba rai ru ewoma. Wọhọ oriruo, evaọ okejọ nọ u kpemu ukọ-odhiwu ọvo o kpe egbaẹmo Asiria nọ i bu te idu udhe-uzii gbe isoi (185,000). Oware nọ omọvo ọ rẹ sai ru hu makọ ogbaẹmo soso dede. (2 Iv. 19:35) Evaọ oke ofa jọ, ukọ-odhiwu jọ ọ rehọ ogaga ulogbo riẹ si ikọ Jesu no uwou-odi. Omama ẹzi yena ọ rehọ ogaga oghẹrẹsa rovie ẹthẹ nọ a kare je si ikọ na no uwou-odi kẹsena ọ tẹ kare ẹthẹ na zihe, yọ iroiro na a jọ iruo rai evaọ etẹe.—Iruẹru 5:18-23.

⁶ Nọ ikọ-odhiwu nọ i kiẹrẹe a be rọ ogaga rai ru ewoma, yọ Setan ọ be rọ ogaga riẹ ru eyoma. Setan o wo ogaga ulogbo. Ebaibol na o se Setan “osu akpọ nana” gbe “ọghẹnẹ uyero-akpọ nana.” (Jọn 12:31; 2 Kọr. 4:4) Setan Ẹdhọ na o tube wo “ogaga nọ ọ rẹ rọ wha uwhu ze.” (Hib. 2:14) Dede na, orọnikọ onana u dhesẹ nọ ahwo kpobi Setan ọ rẹ tehe kpe he. Rekọ ẹzi ohwo-okpe nọ ọ be wha haro ọ da akpọ na kpobi fia. Ofariẹ, fikinọ Ivi ọ rọwo ọrue nọ Setan o gu kẹe, yọ Adamu ọ ghẹmeeyo kẹ Ọghẹnẹ u ru nọ uzioraha gbe uwhu u ro te ahwo kpobi. (Rom 5:12) Oghẹrẹ utiona ma rọ ta nọ Setan o wo “ogaga nọ ọ rẹ rọ wha uwhu ze.” Jesu o se rie “ojihẹ,” yọ ere ọ ginẹ rrọ. (Jọn 8:44) Setan ginọ ọwegrẹ ologbo mai.

7. Ẹvẹ idhivẹri na a ro dhesẹ no nọ a wo ogaga ulogbo?

⁷ Ma gbẹ rrọ abọ Setan he, ma rẹ jọ ọwegrẹ riẹ gbe ahwo kpobi nọ a rrọ abọ riẹ evaọ ẹme avro kpahe udu-esuo ehrugbakpọ na. Yọ ikọ-imuomu hayo idhivẹri a rrọ usu ewegrẹ nana. (Evia. 12:3, 4) Noke toke, idhivẹri na a be rọ ogaga rai wha uye nọ a rẹ ruẹ obọ riẹ hẹ se otu nọ a be lahiẹ. (Mat. 8:28-32; Mak 5:1-5) Who du rri ogaga idhivẹri nana hayo “osu idhivẹri na” vo vievie he. (Mat. 9:34) Ababọ obufihọ Jihova, ma sai fi kparobọ vievie he evaọ ohọre mai so Setan.

8. (a) Eme Setan ọ tẹrovi? (Rri uwoho nọ o rrọ emuhọ uzoẹme na.) (b) Eme whọ rọ ẹro ruẹ no, nọ o kẹ owhẹ imuẹro inọ ẹzi omuomu Setan o bi dhesẹ oma via evaọ akpọ na?

⁸ Pita ukọ na ọ rehọ Setan dhesẹ “okpohrokpo nọ o bi do enu.” Obe jọ o ta nọ ẹme Griki nọ a fa “do enu” na u dhesẹ “ubo arao-ojihẹ nọ ohọo ogaga u bi kpe.” Onana u gine dhesẹ epanọ Setan  o muomu te! Dede nọ akpọ na soso ọ rrọ otọ ogaga riẹ, Setan ọ gbẹ be gwọlọ amọfa nọ ọ rẹ re no. (1 Jọn 5:19) Rọkẹ Setan ọ tẹ make re akpọ na soso no dede, yọ okpọ-osahọ-urru gheghe, eva e rẹ vọe he. Onana u ru nọ ọ be rọ rẹriẹ ovao dhe okiọkotọ ọrọ Ileleikristi nọ a rọ ẹzi wholo na, enọ “igodẹ efa” na i bi lele nyusu. (Jọn 10:16; Evia. 12:17) Setan ọ tẹrovi epanọ ọ rẹ rọ re idibo Jihova no. Ukpokpoma sa-sa nọ o bi ro te ilele Jesu anwọ ikpe-udhusoi ọsosuọ ze rite inẹnẹ o kẹ imuẹro epanọ Setan o muomu te.

9, 10. (a) Ẹvẹ Setan ọ jẹ rọ gwọlọ daoma raha ẹjiroro Ọghẹnẹ kpahe orẹwho Izrẹl? (Kẹ iriruo.) (b) Obọdẹ ẹjiroro vẹ Setan o wo nọ ọ rọ tẹrovi ahwo Izrẹl oke anwae? (c) Ẹvẹ who roro nọ o rẹ jọ Ẹdhọ oma nọ odibo Jihova jọ ọ tẹ thuzi ulogbo nẹnẹ?

⁹ Re ọ ruẹse raha ẹjiroro Ọghẹnẹ, Setan ọ be jowọ umuomu ofa jọ. Okpohrokpo nọ ohọo u kpe gaga no, o re wo ohrọ kẹ arao nọ ọ gwọlọ kpe re he. Ọ rẹ reohrọ họ taure o te ti kpe yọ o te kpe no o rẹ kẹe uye gbe he. Ere Setan ọ nwane rrọ, o re wo ohrọ kẹ ahwo nọ ọ gwọlọ re no ho. Wọhọ oriruo, unuẹse buobu Setan o kiekọ je rri okenọ emọ Izrẹl a je kie kẹ urusio ọfariẹ-ogbe, gbe uvou-uthe. Wọhọ oriruo, okenọ who te bi se kpahe okpẹtu nọ o te Zimrai fiki ọfariẹ-ogbe riẹ, gbe Gehazi fiki uvou-uthe riẹ, whọ rẹ sae jọ iroro ra ruẹ Setan, okpohrokpo na nọ ọ be lalọ enu fiki otujọ nọ o mu re no.—Ik. 25:6-8, 14, 15; 2 Iv. 5:20-27.

¹⁰ Setan o wo obọdẹ ẹjiroro nọ ọ jẹ rọ tẹrovi ahwo Izrẹl oke anwae. Ọ rẹ ginẹ siọ ere ba eru hu keme orẹwho yena Mesaya na o ti no ze, uzedhe ọnọ ọ te pẹhẹ Setan je ru emama kpobi vuhu udu-esuo Jihova mu. (Emu. 3:15) Setan ọ gwọlọ nọ ahwo Izrẹl a re wo emamọ usu kugbe Ọghẹnẹ hẹ, fikiere ọ tẹ jẹ dawo ẹgba riẹ kpobi re ọ ruẹ nọ a raha izi Ọghẹnẹ. Who du roro nọ Setan ọ reohrọ Devidi hi okenọ o bruẹnwae, yọ ọ reohrọ Mosis gbe he okenọ a vuẹe nọ ọ te ruọ Ẹkwotọ Eyaa na ha. Ukpoye, Setan ọ rẹ ghọghọ okenọ odibo Ọghẹnẹ  ọ tẹ thuzi ulogbo. Uzẹme riẹ họ, idibo Ọghẹnẹ a tẹ thọ izi ilogbo itieye yọ obokparọ kẹ Setan, enana yọ eware jọ nọ ọ rẹ ruẹ rọ poviẹ Jihova.—Itẹ 27:11.

11. Ẹjiroro vẹ o rẹ sae jọnọ o jẹ lẹliẹ Setan tẹrovi Sera?

¹¹ Setan o wo egrẹ oyoma heva kpahe uyẹ nọ Mesaya na o ti no ze. Wọhọ oriruo, roro kpahe oware nọ o via nọ Ọghẹnẹ ọ nwane vuẹ Abraham no inọ o re ti ru ei zihe ruọ “orẹwho ulogbo.” (Emu. 12:1-3) Nọ Abraham avọ Sera a te Ijipti, Fẹro ọ tẹ ta nọ a rọ Sera sei, yọ u muẹro nọ re ọ ruẹse te jọ aye riẹ. Rekọ Jihova ọ thọ Sera no okpẹtu nana. (Se Emuhọ 12:14-20.) Taure a te ti yẹ Aiziki, ọkpọ oware utioye o via evaọ Gera. (Emu. 20:1-7) Kọ Setan ọ jẹ wha onana kpobi ze? Kọ o je rẹro nọ Sera nọ o no okpẹwho ọruẹriọ Ọr nyae rria iwou-udhu na, o ti nwene iroro je kie kẹ Fẹro gbe Abimẹlẹk nọ ọ tẹ ruẹ ighẹ ovie ilogbo rai nọ e vọ avọ erru na? Kọ Setan o je roro nọ Sera ọ te se ọzae riẹ, kiuke ku Jihova, jẹ ruọ orọo kugbe ọzae ọfa? Ebaibol na ọ ta ha, rekọ ma wo imuẹro nọ i dhesẹ inọ eva e hae te were Setan gaga, o hae jọnọ ọ raha orọo Abraham avọ Sera evaọ oghẹrẹ nọ Sera ọ gbẹ hẹ sai ro yẹ ubi hayo ọmọ nọ a ya eyaa riẹ na ha. O hae te kẹ Setan uye vievie he o hae jọnọ ọ raha orọo emamọ aye nana, uruemu riẹ, gbe emamọ usu nọ o wo kugbe Jihova. Setan o gine muomu gaga!

12, 13. (a) Ẹvẹ Setan o ro dhesẹ umuomu riẹ via evaọ okenọ a yẹ Jesu? (b) Ẹvẹ who roro nọ Setan o bi rri izoge nọ i you Jihova jẹ be daoma ru oreva Riẹ nẹnẹ?

¹² Nọ Abraham o whu no, nọ ikpe buobu e jẹ ruemu no a te yẹ Jesu. Who du roro nọ o were Setan he inọ a yẹ emamọ ọmọ jọ nọ ọ rrọ ghaghae nọ o wo erru gaga. Vievie, keme Setan ọ riẹ nọ ọmọboba nana ọ te rro zihe ruọ Mesaya nọ a ya eyaa riẹ na. Ẹhẹ, Jesu họ abọ ọsosuọ ubi Abraham nọ a ya eyaa riẹ na, ọnọ ọ te “raha iruo Ẹdhọ.” (1 Jọn 3:8) Kọ Setan o ti roro nọ re o kpe ọmọboba u ti yoma gahrọ? Setan ọ be daezọ họ sọ oware jọ u yoma vi onọ a re ru. Setan o ru oware nọ ọ gwọlọ kpahe Jesu ababọ oke oraha. Eme o ru?

¹³ Eva e dha Herọd ovie na gaga okenọ otu nọ o re rri isi obehru rọ gbẹva a jẹ nọ kpahe “ovie ahwo Ju nọ a yẹ na,” yọ ọ gba riẹ mu nọ o re kpei no. (Mat. 2:1-3, 13) Re ọ ruẹ nọ a kpe ọmọ nọ a yẹ na no, o te juzi nọ a kpe emezae eboba kpobi nọ e rrọ umuo ikpe ivẹ kpotọ evaọ Bẹtlẹhẹm gbe ekwotọ nọ e rrọ otọ esuo riẹ. (Se Matiu 2:13-18.) Jesu o te rai obọ họ nọ a je kpe ọmaha kpobi nọ a ruẹ evaọ ekwotọ yena soso na. Rekọ eme onana u ru omai riẹ kpahe Setan, ọwegrẹ omuomu na? O rrọ vevẹ nọ Ẹdhọ o se uzuazọ ohwo-akpọ gb’oware ovo ho. Emọboba dede e rẹ lọhọ iẹe urru hu. Setan ginọ “okpohrokpo nọ o bi do enu.” Who du rri ogaga umuomu riẹ na vo vievie he!

14, 15. Ẹvẹ Setan o ro “wuhu iroro” enọ e rrọ ilele Jesu hu di no?

¹⁴ Eviẹhọ ọvo Setan ọ sai ro ru ahwo kiuke ku Jihova, Ọghẹnẹ oyoyou na. (1 Jọn 4:8) Setan ọ be rọ eviẹhọ ru nọ ahwo a gbẹ be rọ riẹ nọ “u fo re a riẹ Ọghẹnẹ” hẹ. (Mat. 5:3) Ọ be rọ enẹ “wuhu iroro rai di no, re elo usi uwoma oruaro kpahe Kristi, ọnọ ọ rrọ uwoho Ọghẹnẹ na, o gbe lo mu ai hi.”—2 Kọr. 4:4.

¹⁵ Oware jọ nọ Setan ọ be mae rọ viẹ ahwo họ nẹnẹ họ, egagọ erue. O rẹ were iẹe gaga nọ ọ tẹ be ruẹ ahwo nọ a  be gọ emama sa-sa, te erao hayo esemọ viukpọ Jihova ọvo nọ o gwọlọ nọ ma rẹ gọ. (Ọny. 20:5) Makọ ahwo buobu nọ a roro nọ a be gọ Ọghẹnẹ evaọ emamọ edhere dede, a rrọ igbo iwuhrẹ erue, gbe iruẹru nọ Ọghẹnẹ ọ jẹrehọ họ. Uyero rai u yoma kẹhẹ, nwane wọhọ orọ ahwo nọ Jihova ọ ta kẹ nọ: “Kọ fikieme wha jẹ be raha igho rai kẹ oware nọ o rọ emuore he, jẹ be ruẹ uye kẹ oware nọ o rẹ vọ eva ha? Wha kẹ ezọ kẹ omẹ ziezi, re wha re emamọ emu, wha rẹ te jọ poriẹ poriẹ.”—Aiz. 55:2.

16, 17. (a) Fikieme Jesu ọ rọ ta kẹ Pita nọ: “Ruọ emu mẹ, Setan”? (b) Ẹvẹ Setan ọ sae rọ viẹ omai họ kpahe ovẹrẹ nọ o gwọlọ nọ ma re ro ru iruo Uvie na?

¹⁶ Makọ idibo Jihova nọ i wo ajọwha dede, Setan ọ rẹ sae viẹ ae họ. Wọhọ oriruo, kareghẹhọ oware nọ o via okenọ Jesu ọ vuẹ ilele riẹ nọ a bi ti kpei. Fiki emamọ iroro nọ Pita ukọ na o wo heva kpahe Jesu, o te se Jesu họ akotọ jẹ vuẹ nọ: “Whọ rọ uye bẹ omara ha Olori; onana o rẹ via kẹ owhẹ vievie he.” Jesu ọ tẹ kpahe kẹ Pita nọ: “Ruọ emu mẹ, Setan!” (Mat. 16:22, 23) Fikieme Jesu o ro se Pita “Setan”? Fikinọ Jesu ọ riẹ oware nọ o be te via na. Oke u te no nọ o ti ro whu, nọ ọ te rọ rehọ uzuazọ riẹ dheidhe ẹtanigbo jẹ rọ ere dhesẹ Ẹdhọ fihọ ọtọrue. Evaọ etoke nana nọ o wuzou gaga evaọ ikuigbe ohwo-akpọ na, o rrọ okenọ Jesu o re ro siuke kpemu hu, nọ ọ gbẹ rọ rehọ “uye bẹ” omariẹ hẹ. Setan ọ gwọlọ nọ Jesu o siuke kpemu no oware nọ ọ rehọ fiki riẹ ziọ otọakpọ, re ọ seba erou.

¹⁷ Ma rrọ etoke nọ o wuzou gaga re nọ ma be kẹle ekuhọ akpọ omuomu nana no na. Setan ọ gwọlọ nọ ma rọ “uye bẹ” omamai hi, koyehọ ma rolo obọ kẹ iruo Uvie na. Ọ gwọlọ nọ ma le ekọ akpọ na re o ruẹse thọrọ omai ẹro nọ urere na ma rrọ na, okenọ o rọ gwọlọ nọ ma rẹ rọ ovẹrẹ ruabọhọ iruo Uvie na. Whọ jọ oyena o via kẹ owhẹ vievie he. Ukpoye, “ruabọhọ erou.” (Mat. 24:42) Who kie kẹ eghẹ Setan vievie he, nọ ọ be rọ viẹ ahwo họ nọ urere na u gbe thabọ hayo inọ o te ze vievie he.

18, 19. (a) Ẹvẹ Setan ọ sae rọ viẹ omai họ evaọ oghẹrẹ nọ ma bi roro kpahe omamai? (b) Ẹvẹ Jihova o bi ro fiobọhọ kẹ omai sẹro iroro mai je fiobọhọ kẹ omai ruabọhọ erou?

¹⁸ U wo edhere ọfa jọ nọ Setan ọ be gwọlọ rọ viẹ omai họ re. Ọ rẹ gwọlọ ru omai roro nọ Ọghẹnẹ o you omai hi gbe inọ ọ rẹ rọ vrẹ omai hi nọ ma tẹ raha uzi. Enana kpobi yọ eviẹhọ Setan. Dai roro iei, ono o gine fo ọnọ Jihova o re wo uyoyou kẹ hẹ? Setan. Ginọ ono Jihova ọ te rọ vrẹ vievie he? Setan ọvona. Rekọ Ebaibol na ọ kẹ omai imuẹro nọ: “Ọghẹnẹ ọ rrọ ohwo nọ o kiẹrẹe hẹ hẹ nọ iruo rai gbe uyoyou nọ wha dhesẹ kẹ odẹ riẹ e rẹ rọ thọrọ iẹe ẹro.” (Hib. 6:10) Omodawọ mai re ma ru oreva Jihova o be were iẹe, yọ iruo mai evaọ egagọ riẹ e rrọ ofofe he. (Se 1 Ahwo Kọrint 15:58.) Fikiere, wha jọ ma kuvẹ re Setan ọ rọ eghẹ riẹ viẹ omai họ vievie he.

¹⁹ Wọhọ epanọ ma ruẹ no na, Setan o wo ẹgba, ọ rrọ muomu, jẹ vọ avọ eghẹ. Kọ ẹvẹ ma sai ro fi ọwegrẹ ologbo otiọna kparobọ? Ma wo obufihọ no obọ Jihova ze. Ẹme riẹ o ru omai riẹ onaa sa-sa nọ Setan o wo, yọ “ma rrọ igbori eghẹ riẹ hẹ.” (2 Kọr. 2:11) Ma te wo otoriẹ eghẹ Setan, u re fiobọhọ kẹ omai sẹro iroro mai jẹ ruabọhọ erou. Rekọ eghẹ Setan nọ ma rẹ riẹ ọvo u te he. Ebaibol na ọ ta nọ: “Wọso Ẹdhọ, ọ rẹ te dhẹ siọ owhai ba.” (Jem. 4:7) Uzoẹme nọ o rrọ aro na o te ta epanọ ma sae rọ họre Setan je fi kparobọ.