1. Oghẹrẹ vẹ ma rẹ rọ rehọ olẹ nọ o rrọ Matiu 6:9-13 na ta usiuwoma?

AHWO buobu a rẹ sai se Olẹ Olori na uzuzou. Nọ ma tẹ rrọ usiuwoma ota no uwou ruọ uwou, ẹsibuobu ma rẹ ta kpahe olẹ nana ro fiobọhọ kẹ ahwo riẹ nọ Uvie Ọghẹnẹ yọ egọmeti nọ o te wha inwene iwoma ziọ otọakpọ na. Hayo ma rẹ ta kpahe abọ ọsosuọ olẹ na ro dhesẹ nọ Ọghẹnẹ o wo odẹ, onọ u fo nọ a re ru fuafo.—Mat. 6:9.

2. Ẹvẹ ma rọ riẹ nọ Jesu ọ gwọlọ nọ a rẹ wariẹ eme olẹ oriruo na unọjọ utọjọ họ evaọ oke kpobi nọ ohwo ọ be lẹ?

² Kọ Jesu ọ gwọlọ nọ ma rẹ wariẹ eme olẹ nana unọjọ utọjọ evaọ oke kpobi nọ ma be lẹ wọhọ epanọ ahwo Kristẹndọm buobu a re ru na? Ijo. Taure Jesu ọ tẹ te kẹ olẹ oriruo nana, ọ ta nọ: “Nọ whọ tẹ be lẹ, who dhe eme evona ẹwẹwariẹ hẹ.” (Mat. 6:7) Oke ofa jọ o jariẹ nọ ọ lẹ olẹ nana, rekọ eme efa ọ rọ wariẹ olẹ na. (Luk 11:1-4) Jesu ọ rọ olẹ na fiobọhọ kẹ omai riẹ eware nọ i fo nọ ma rẹ yare gbe enọ e mai wuzou nọ u fo nọ ma rẹ rọ karo. Fikiere ma sai sei olẹ oriruo.

3. Didi enọ ma rẹ sae nọ omamai nọ ma te ta kpahe eme olẹ oriruo na?

 ³ Evaọ uzoẹme nana gbe onọ u lele rie, ma te ta kpahe eme olẹ oriruo nana. Fikiere hae nọ omara nọ, ‘Ẹvẹ olẹ oriruo nana o sai ro fiobọhọ kẹ omẹ ru elẹ mẹ woma vi epaọ anwẹdẹ? Mai wuzou na, kọ me bi yeri uzuazọ mẹ rọwokugbe olẹ na?’

4. Eme ẹme na “Ọsẹ mai” o rẹ kareghẹhọ omai, kọ oghẹrẹ vẹ Jihova ọ rọ rrọ “Ọsẹ” kẹ Ileleikristi nọ i wo ẹruore uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ evaọ otọakpọ?

⁴ Ẹme na “ọsẹ mai” orọnikọ “ọsẹ mẹ” hẹ, o rẹ kareghẹhọ omai inọ mai kpobi yọ “inievo” nọ i gine wo uyoyou kẹ ohwohwo. (1 Pita 2:17) Uvẹ-ọghọ riẹ o rro kẹhẹ! Ileleikristi nọ a wholo na, enọ a rọ ẹzi ru fihọ emọ Ọghẹnẹ nọ i wo ẹruore obọ odhiwu na a rẹ sai se Jihova “Ọsẹ” rai keme a ginẹ rrọ emọ riẹ no. (Rom 8:15-17) Ileleikristi nọ i wo ẹruore uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ evaọ otọakpọ na a sai se Jihova “Ọsẹ” rai re. Ọye ọ kẹ rai uzuazọ, yọ ọ be rẹrote ẹgwọlọ ahwo kpobi nọ a be gọe evaọ uzẹme. Okenọ otu nọ o wo ẹruore otọakpọ na a te te ẹgbagba no je dhesẹ via no evaọ odawọ urere na inọ Jihova ọvo a rẹ gọ no, ẹsiẹe a te rọ ginẹ jọ emọ Ọghẹnẹ.—Rom 8:21; Evia. 20:7, 8.

5, 6. Obọdẹ okẹ vẹ esẹgbini a rẹ sae kẹ emọ rai, kọ eme u fo nọ emọ na a rẹ rọ okẹ nana ru? (Rri uwoho nọ o rrọ emuhọ uzoẹme na.)

⁵ Nọ esẹgbini a te bi wuhrẹ emọ rai epanọ a rẹ lẹ je fiobọhọ kẹ ai rri Jihova wọhọ Ọsẹ oyoyou nọ ọ rrọ obọ odhiwu, yọ obọdẹ okẹ a be kẹ ae na. Oniọvo-ọmọzae jọ nọ ọ rrọ ọsẹro okogho evaọ obọ South Africa enẹna ọ kareghẹhọ nọ: “Nọ ma nwani yẹ emetẹ mai no, kaso kaso mẹ jẹ hae lẹ kugbe ai ajokpa oke nọ mẹ rrọ uwou hu. Emetẹ mai a rẹ ta nọ enẹna a be nwane kareghẹhọ uzedhe eme nọ mẹ jẹ hae ta evaọ elẹ yena ha. Rekọ, a be kareghẹhọ epanọ oke olẹ na o jẹ hae jọ, epanọ ma rri olẹ nọ ma rẹ lẹ se Ọsẹ mai, Jihova ghare te wọhọ abọjọ egagọ mai, gbe epanọ udu o jẹ hai kie ai vi te oke yena. Nọ a nwane rro te epanọ ae ọvo a sae rọ lẹ no, mẹ tẹ jẹ hae ta kẹ ae nọ a lẹ do via re me yo ẹme nọ a be ta eva olẹ rai se Jihova. Onana u je fiobọhọ kẹ omẹ riẹ oware nọ o rrọ udu rai. Kẹsena, mẹ vẹ rọ ẹmẹrera dhesẹ kẹ ae epanọ a re ro fi eware nọ i wuzou evaọ olẹ oriruo na ba elẹ rai re i wo emamọ otofa.”

⁶ Agbẹta nọ emetẹ ivẹ nana nọ oniọvo na o wo na a ro kruga je wo ẹnyaharo gaga evaọ ukoko na. Enẹna a rọo no, yọ te ai te ezae rai a rrọ iruo odibọgba oke-kpobi na. Okẹ nọ o mae rro nọ esẹgbini a rẹ kẹ emọ rai họ, obọ nọ a re fihọ kẹ ai wo emamọ usu okpekpe kugbe Jihova. O make rrọ ere na, re ohwo o wo emamọ usu kugbe Jihova obọ ohwo na o rrọ. Onana o gwọlọ nọ ohwo o re wo uyoyou gbe adhẹẹ odidi kẹ odẹ Ọghẹnẹ.—Ol. 5:11, 12; 91:14.

7. Didi uvẹ-ọghọ mai idibo Ọghẹnẹ ma wo, kọ eme onana o gwọlọ nọ ma re ru?

⁷ Uvẹ-ọghọ ulogbo ma wo keme, orọnikọ ma riẹ odẹ-oma Ọghẹnẹ ọvo ho, rekọ a be rehọ odẹ na se omai wọhọ “ahwo [nọ a rrọ] kẹ odẹ riẹ.” (Iruẹru 15:14; Aiz. 43:10) Ma be hae lẹ se Ọsẹ obọ odhiwu mai nọ: “Jọ odẹ ra o jọ fuafo.” Onana nọ whọ be hae yare na o sai ru owhẹ lẹ re inọ Jihova o fiobọhọ  kẹ owhẹ whaha oware kpobi nọ o rẹ sae wha ekela se odẹ ọfuafo riẹ. Ma gwọlọ jọ wọhọ Ileleikristi ikpe-udhusoi ọsosuọ jọ họ, enọ e rẹ ta ojọ evaọ usiuwoma no a ve ru ofa. Pọl ukọ na o kere se ai nọ: “[Ahwo] a be jọ udevie erẹwho na ta eme iyoma kpahe odẹ Ọghẹnẹ fiki rai.”—Rom 2:21-24.

8, 9. Kẹ oriruo nọ u dhesẹ epanọ Jihova ọ rẹ rọ ghale ahwo nọ a gwọlọ ru odẹ riẹ fo.

⁸ Ma gwọlọ ru odẹ Ọghẹnẹ fo. Ọzae oniọvo-ọmọtẹ jọ o whu siẹe ba idudhe, yọ ọmọzae rai nọ ọ rrọ ikpe ivẹ ọ riẹe obọ. Oniọvo-ọmọtẹ na ọ ta nọ: “O jọ oke obẹbẹ gaga evaọ uzuazọ mẹ. Kẹdẹ kẹdẹ mẹ jẹ hae lẹ se Jihova, tubọ enwenọ auwa kpobi inọ ọ kẹ omẹ ẹgba nọ mẹ sai ro su omamẹ re mẹ gbẹ jiroro hayo ru oware uyoma ovo ho nọ o rẹ lẹliẹ Setan poviẹ Jihova. Mẹ gwọlọ ru odẹ Jihova fo, jẹ gwọlọ nọ ọmọ mẹ ọ wariẹ ruẹ ọsẹ riẹ evaọ Aparadase.”—Itẹ 27:11.

⁹ Kọ Jihova o yo olẹ utioye na? Ee. Inievo ukoko na nọ oniọvo-ọmọtẹ nana o je kuomagbe kẹse kẹse u fiobọhọ kẹe. Nọ ikpe isoi e vrẹ no, oniọvo-ọmọtẹ nana ọ tẹ wariẹ wo ọzae nọ ọ rrọ ọkpako ukoko. Ikpe 20 ọmọzae riẹ ẹdẹ na ọ rrọ enẹna, yọ ọ họ-ame no. Oniọvo-ọmọtẹ na ọ ta nọ, “Eva e be were omẹ gaga inọ ọzae mẹ o fiobọhọ kẹ omẹ yọrọ iẹe.”

10. Re odẹ Ọghẹnẹ o ruẹse jọ fuafo, eme o gwọlọ?

¹⁰ Re odẹ Ọghẹnẹ o ruẹse jọ fuafo jẹ kare afuẹwẹ kpobi, eme o gwọlọ? O gwọlọ nọ Jihova o re kpe ahwo kpobi nọ a bi kekaro fihọ siọ esuo riẹ. (Se Izikiẹl 38:22, 23.) A vẹ te rọ ẹmẹrera ru ohwo-akpọ te ẹgbagba. Jọ oke na u te vẹrẹ nọ ikọ-odhiwu gbe ahwo-akpọ kpobi a ti ro ru odẹ Jihova fo. Evaọ ukuhọ riẹ, Ọsẹ obọ odhiwu oyoyou mai na ọ vẹ te “jọ eware kpobi kẹ ohwo kpobi.”—1 Kọr. 15:28.

11, 12. Evaọ oware wọhọ 1876, eme Jihova o fiobọhọ kẹ Ileleikristi uzẹme vuhumu?

¹¹ Taure Jesu o te ti muvrẹ kpohọ odhiwu, ikọ riẹ a nọ riẹ nọ: “Olori, kọ who bi zihe uvie na ziọ Izrẹl evaọ oke nana?” Uyo Jesu u dhesẹ nọ oke u ri te he nọ a rẹ rọ riẹ okenọ Uvie Ọghẹnẹ u ti ro muhọ esuo. Ọ ta kẹ ilele riẹ nọ a tẹrovi iruo usiuwoma ota nọ i wuzou na. (Se Iruẹru Ikọ 1:6-8.) Dede na, Jesu o wuhrẹ ilele riẹ nọ a rẹro Uvie Ọghẹnẹ. Fikiere, anwọ oke ikọ na ze Ileleikristi a be rọ lẹ nọ ajọ Uvie na o ze.

¹² Nọ oke u te no nọ Uvie Ọghẹnẹ nọ Jesu ọ rrọ Ovie riẹ na u ti ro muhọ esuo evaọ obọ odhiwu, Jihova o te fiobọhọ kẹ idibo riẹ vuhu etoke na mu. Evaọ 1876, a fi uzoẹme jọ nọ Charles Taze Russell o kere họ obe nọ a je se Bible Examiner. Ọ jọ uzoẹme yena nọ o ta nọ “Gentile Times: When Do They End?” (Oke Egedhọ: Okevẹ U ti ro Kuhọ?) na fodẹ nọ 1914 o te jọ ukpe oka. A jariẹ ta kpahe epanọ “asiahrẹ” nọ Daniẹl ọ fodẹ evaọ eruẹaruẹ riẹ i ro kiekpahe “oke nọ a fihọ kẹ erẹwho na” nọ Jesu ọ ta kpahe. *—Dan. 4:16; Luk 21:24.

13. Eme ọ via evaọ ukpe 1914, kọ eme eware nọ e rrọ akpọ via anwọ oke yena ze u dhesẹ?

¹³ Evaọ 1914, ẹmo o du lahwe evaọ erẹwho Europe, ọ tẹ vaha ruọ akpọ  soso. Nọ ẹmo na o kuhọ no evaọ 1918, ohọo u te je mu gaga, ẹyao ọgaga jọ o te je du lahwe nọ o kpe ahwo bu vi enọ a kpe evaọ ẹmo na. “Oka” nọ Jesu ọ kẹ nọ a ti ro vuhumu inọ o zihe ruọ Ovie ọkpokpọ nọ o ti si akpọ na no u te muhọ erugba. (Mat. 24:3-8; Luk 21:10, 11) Eware buobu e kẹ imuẹro inọ ukpe 1914 a rọ rehọ “etu-uvie” kẹ Jesu Kristi Olori na. “Ọ tẹ dhẹ vrẹ bi fi kparobọ, re o fi kparobọ riẹriẹriẹ.” (Evia. 6:2) O ru odhiwu fo evaọ ẹmo nọ o fi kugbe Setan avọ idhivẹri riẹ, o te gele ai fihọ otọakpọ na. Anwọ oke yena ze, uye u bi te ahwo-akpọ wọhọ epanọ Ebaibol ọ ta inọ: “Uye u te otọakpọ gbe abade no, keme Ẹdhọ o bru owhai ze no, o wo ofu ọgaga keme ọ riẹ nọ omoke kakao o wo.”—Evia. 12:7-12.

14. (a) Fikieme u ro wuzou re ma gbẹ hae lẹ nọ Uvie Ọghẹnẹ o ze? (b) Iruo vẹ nọ i wuzou o gwọlọ nọ ma re ru enẹna?

¹⁴ Eruẹaruẹ nọ e rrọ Eviavia 12:7-12 i dhesẹ oware nọ eromuo Uvie Ọghẹnẹ gbe emuhọ eware okpẹtu nọ e gbẹ rrọ otọakpọ kẹ omai uye nẹnẹ e rọ via oke ovona. Jesu nọ ọ rrọ Ovie Uvie Ọghẹnẹ na o mu esuo riẹ họ evaọ udevie ewegrẹ riẹ. Bẹsenọ o re fi kparobọ no riẹriẹriẹ je si emuemu kpobi no otọakpọ na no, ma te gbẹ lẹ nọ ajọ Uvie Ọghẹnẹ o ze. Ma be lẹ na yọ ma bi yeri uzuazọ mai rọwokugbe olẹ na ẹkwoma obọ nọ ma re wo evaọ erugba abọjọ “oka” na nọ o mai gbunu. Jesu ọ ta nọ: “A rẹ  te ta usi uwoma Uvie na evaọ akpọ na soso re o jọ isẹri kẹ erẹwho na kpobi, kẹsena urere na o vẹ te ze.”—Mat. 24:14.

15, 16. Ẹvẹ ma sai ro yeri uzuazọ mai rọwokugbe olẹ nọ ma be hae lẹ inọ a jọ otọakpọ na ru oreva Ọghẹnẹ?

¹⁵ Oware wọhọ ikpe idu ezeza (6,000) nọ e vrẹ, a jẹ jọ otọakpọ na ru oreva Ọghẹnẹ gbagba. Oyejabọ nọ Jihova ọ sai ro rri eware kpobi nọ ọ ruẹrẹhọ kẹ ohwo-akpọ jẹ ta nọ: “I re wowoma.” (Emu. 1:31) Kẹsena Setan ọ tẹ wọso Ọghẹnẹ, yọ anwọ oke yena ze umutho ahwo jọ ọvo a bi ru oreva Ọghẹnẹ. Rekọ obọnana, eva e be were omai inọ ma be rria etoke nọ ahwo nọ a bu te oware wọhọ ima eree a be rọ lẹ nọ jọ a jọ otọakpọ na ru oreva Ọghẹnẹ, ahwo nana a tẹ be jẹ daoma yeri uzuazọ rai rọwokugbe olẹ yena. A bi ru ere evaọ uzuazọ ikẹdẹ kẹdẹ rai, gbe oma nọ a be rọ kẹ iruo nọ a bi ro wuhrẹ ahwo zihe ruọ ilele Jesu na.

¹⁶ Wọhọ oriruo, oniọvo-ọmọtẹ jọ nọ ọ họ-ame evaọ 1948 nọ jọ imishọnare evaọ Africa ọ ta nọ: “Wọhọ epaọ abọ nana olẹ oriruo na, mẹ rẹ lẹ ẹsikpobi inọ jọ ma ruẹ ahwo kpobi nọ a wo emamọ eva re ma fiobọhọ kẹ ae riẹ Jihova taure oke o tẹ te vabọ. U te no ere no, re mẹ tẹ ta usiuwoma kẹ ohwo, mẹ rẹ lẹ nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ omẹ areghẹ nọ mẹ rẹ rọ ta ẹme duobọte ohwo na udu. Yọ mẹ rẹ lẹ kpahe ahwo nọ ma duku no inọ Jihova ọ ghale omodawọ nọ ma bi ro fiobọhọ kẹ ae riẹ jẹ daji uzẹme na.” Agbẹta nọ oniọvo nana nọ ọ kpako te ikpe 80 no na ọ be sai ro ru amọfa riẹ uzẹme na, yọ avọ obufihọ ibe Ileleikristi riẹ, o fiobọhọ kẹ ahwo buobu zihe ruọ Isẹri Jihova no. Whọ sai je roro kpahe iriruo amọfa nọ a roma kẹ oreva Ọghẹnẹ uruo ghelọ ebẹbẹ owho.—Se Ahwo Filipai 2:17.

17. Nọ who te roro kpahe eware efa nọ Jihova o ti ru rọ kuyo olẹ mai inọ jọ a ru oreva riẹ evaọ otọakpọ, ẹvẹ o be hae jọ owhẹ oma?

¹⁷ Ma te gbẹ hae lẹ nọ jọ a jọ otọakpọ na ru oreva Ọghẹnẹ bẹsenọ a re si ewegrẹ Uvie Ọghẹnẹ kpobi no otọakpọ na no. Kẹsena ma vẹ te ruẹ oreva Ọghẹnẹ nọ u ti rugba vi epaọ anwẹdẹ kpobi nọ a te kpare ahwo buobu zihe ziọ uzuazọ evaọ aparadase otọakpọ na. Jesu ọ ta nọ: “Wha jọ onana u gbe owhai unu hu keme oke o be tha nọ enọ e rrọ iki ekareghẹhọ kpobi a ti ro yo urru [mẹ] a vẹ te nya via.” (Jọn 5:28, 29) A te ruẹ unu gbiku evawere riẹ hẹ nọ ma ti dede ahwo mai nọ a whu no zihe ziọ uzuazọ! Ọghẹnẹ “o ti ririe irui-oviẹ kpobi no aro [mai].” (Evia. 21:4) Ibuobu ahwo nọ a te kpare ze na a te jọ “enọ i kiẹrẹe he,” enọ i wo uvẹ nọ a ro wuhrẹ kpahe Jihova avọ Ọmọ riẹ hẹ taure a te ti whu. Uvẹ-ọghọ o te jọ re ma wuhrẹ enọ a kpare ze oreva Ọghẹnẹ gbe ẹjiroro riẹ, ma vẹ te rọ ere fiobọhọ kẹ ai te kẹ “uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ.”—Iruẹru 24:15; Jọn 17:3.

18. Eme o mae rrọ ohwo-akpọ oja?

¹⁸ Re udhedhẹ gbe okugbe o sae jọ ehrugbakpọ na, Uvie Ọghẹnẹ u re ru odẹ Riẹ fo tao. Fikiere, nọ Ọghẹnẹ ọ tẹ kuyo ayare esa ọsosuọ olẹ oriruo na kpobi no yọ ebẹbẹ ohwo-akpọ nọ e mae rro i kuhọ no. Dede na, ma wo eware efa jọ nọ e rrọ omai oja nọ a fodẹ evaọ ayare ene nọ i kiọkọ evaọ olẹ oriruo Jesu na. Ma te ta kpahe ae evaọ uzoẹme nọ o rrọ aro na.