1, 2. (a) Eghale jọ vẹ who bi rẹro rai evaọ Aparadase otọakpọ na? (Rri uwoho nọ o rrọ emuhọ uzoẹme na.) (b) Kọ eghale vẹ e te mae kẹ omai evawere oke yena?

“UVI UZUAZỌ NA.” Ma te yo ẹme nana, oware nọ o rẹ ziọ omai ibuobu iroro họ ẹruore uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ evaọ Aparadase otọakpọ. O sae ginẹ jọ ere keme Pọl ukọ na o dhesẹ nọ “uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ” avọ “uvi uzuazọ na” i wobọ kugbe. (Se 1 Timoti 6:12, 19.) Ma bi rẹro uzuazọ nọ o te jọ bẹdẹ bẹdẹ gbe onọ ma ti jo wo evawere bẹdẹ bẹdẹ. A rẹ ruẹ unu gbiku epanọ o te jọ oke yena ha nọ ma te hae rọwo no owezẹ ze kohiohiẹ kohiohiẹ avọ omokpokpọ, ababọ oware ovo nọ o te kẹ omai uye. (Aiz. 35:5, 6) Roro kpahe epanọ eva e te were omai te nọ ma te jọ kugbe egbẹnyusu gbe ahwo uviuwou mai, te enọ a kpare no uwhu ze no. (Jọn 5:28, 29; Iruẹru 24:15) Ma ti je wo uvẹ nọ ma ti ro wuhrẹ eware efa buobu kpahe emama, ile-esuọ, ebabọ, gbe eware efa sa-sa.

² Dede nọ ma bi rẹro eware iwoma itiena, oware nọ o te mae kẹ omai evawere evaọ akpọ ọkpokpọ na họ eghale Jihova nọ i wobọ kugbe egagọ riẹ. Eva e te were omai gaga nọ ma tẹ ruẹ nọ a ru odẹ Jihova fo no gbe nọ ahwo kpobi a rrọ otọ esuo riẹ no. (Mat. 6:9, 10) Yọ ma te ghọghọ gaga nọ ma tẹ ruẹ nọ ẹjiroro  ọsosuọ Jihova kẹ ahwo-akpọ gbe otọakpọ na u muhọ erugba no. Dai roro epanọ o te lọhọ te oke yena re ma si kẹle Jihova vi epaọ anwẹdẹ kpobi nọ ma te rọ ẹmẹrera te ẹgbagba na.—Ol. 73:28; Jem. 4:8.

3. Eme u fo nọ ma rẹ ruẹrẹ oma kpahe kẹ enẹna?

³ Eghale nana e te sai te omai obọ, keme Jesu ọ kẹ omai imuẹro nọ, “Ọghẹnẹ ọ rẹ sai ru eware kpobi.” (Mat. 19:25, 26) Rekọ ma te bi rẹro nọ ma te rria akpọ ọkpokpọ na, jẹ gbẹ jọ uzuazọ nọ Esuo Odu Ikpe Kristi o te kuhọ no, o gwọlọ nọ enẹna họ oke nọ ma rẹ rọ “dadabọ mu” uvi uzuazọ na. Ma re yeri uzuazọ nọ u re dhesẹ nọ ma be hẹrẹ ekuhọ akpọ omuomu nana, jẹ ruẹrẹ oma kpahe enẹna kẹ uzuazọ uyero evaọ akpọ ọkpokpọ na. Ẹvẹ ma sai ro ru ere nọ ma gbẹ rrọ akpọ omuomu nana?

4. Kẹ oriruo epanọ ma sae rọ ruẹrẹ oma kpahe kẹ uzuazọ uyero evaọ akpọ ọkpokpọ na.

⁴ Ẹvẹ ma sae rọ ruẹrẹ oma kpahe enẹna kẹ uzuazọ uyero evaọ akpọ ọkpokpọ Ọghẹnẹ? Ma rehọ iẹe nọ ma gwọlọ kwa kpohọ orẹwho ofa. Edhere vẹ ma sae rọ ruẹrẹ oma kpahe kẹ onana? Ma sai mu ẹvẹrẹ ahwo orẹwho yena họ ewuhrẹ. O rẹ sai je fiobọhọ nọ ma te wuhrẹ kpahe iruemu orẹwho na. Ma rẹ sae jẹ dawo emu rai jọ. Ababọ avro, ma te hae daoma ru wọhọ ẹsenọ ma mu orẹwho yena họ ẹrria no. Onana u fo keme uzuazọ utioye ma ti yeri nọ ma tẹ nwani te obei no. Epọvo na re, ma rẹ sae jọ enẹna ruẹrẹ oma kpahe kẹ uzuazọ uyero evaọ akpọ ọkpokpọ na, wọhọ epanọ ma bi rẹro nọ o te jọ oke yena. Jọ ma ta kpahe iriruo jọ.

5, 6. Ẹvẹ eruẹrẹfihotọ ukoko na nọ ma rẹ romakpotọ kẹ enẹna o sae rọ ruẹrẹ omai kpahe kẹ akpọ ọkpokpọ na?

⁵ Evaọ akpọ ọkpokpọ na, ohwo kpobi ọ te jọ otọ esuo Jihova. Onana u ti wo ohẹriẹ gaga no akpọ Setan nana nọ ohwo ọvo ọ jọ gwọlọ ekpakpọ Jihova ha na. Ahwo jọ a re roro nọ u woma gaga re ohwo ọ jọ orọ obọ riẹ je ru oware kpobi nọ u je rie, rekọ eme o no onana ze no? Ọkpọvio Jihova nọ a bi gbabọkẹ o wha uye, edada, gbe okpẹtu se ahwo-akpọ no. (Jeri. 10:23) Ma be rọ ọwhọ rẹro okenọ ahwo kpobi a te rọ romakpotọ kẹ esuo okiẹrẹe Jihova.

⁶ O te kẹ omai evawere gaga nọ ma te jọ otọ ọruẹrẹfihotọ Jihova evaọ akpọ ọkpokpọ na, onọ ma te jọ ru iruo nọ i ti zihe otọakpọ na soso ruọ aparadase, wuhrẹ ahwo nọ a kpare no uwhu ze, je ru oreva Jihova. Rekọ ẹvẹ o te jọ omai oma oke yena nọ a tẹ kẹ omai iruo jọ nọ e were omai hi? Kọ ma te rọ evawere ru iruo na, jẹ rọ ere dhesẹ nọ ma be romakpotọ kẹ ekpọvio? Mai ibuobu ma te kuyo nọ Ee! O tẹ rrọ ere, kọ whọ be hae romakpotọ kẹ ekpọvio nọ ukoko na o be kẹ omai nẹnẹ? Ma te bi ru ere, kiyọ ma be ruẹrẹ oma kpahe kẹ uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ evaọ otọ esuo Jihova.

7, 8. (a) Fikieme u je fo nọ ma hai dhesẹ ẹzi ọrọwokugbe? (b) Inwene vẹ inievo mai jọ a rẹriẹ ovao dhe no? (c) Imuẹro vẹ ma wo kpahe uzuazọ otọakpọ evaọ akpọ ọkpokpọ na?

⁷ U te no oma nọ ma re ro kpotọ kẹ ekpọvio nọ ukoko Jihova o be kẹ omai nẹnẹ no, edhere ọfa nọ ma sae rọ ruẹrẹ oma kẹ akpọ ọkpokpọ na họ, edẹro nọ ma re wo gbe ẹzi ọrọwokugbe nọ ma re dhesẹ. Ma tẹ be hae rọwokugbe enọ e be kpọ eware evaọ ukoko na nẹnẹ, ẹkwoma edẹro gbe evawere nọ ma re ro ru iruo ekpokpọ kpobi nọ a kẹ omai evaọ ukoko na, kiyọ ma te sai wo uruemu ovona evaọ akpọ ọkpokpọ na. (Se Ahwo Hibru 13:17.) Nọ emọ Izrẹl a te Ẹkwotọ Eyaa na, a ghale ẹkwotọ na kẹ ae. (Ik. 26:52-56; Jos. 14:1, 2) Nẹnẹ, ma riẹ oria nọ a te kẹ omai omomọvo rria ha evaọ akpọ ọkpokpọ na. Rekọ ẹzi ọrọwokugbe o ti fiobọhọ kẹ omai wo edẹro  gbe evawere nọ ma ti ru oreva Jihova evaọ oria kpobi nọ ma te jọ evaọ akpọ na oke yena.

⁸ Oware kpobi nọ ma ru re ma sae rọwokugbe ukoko Ọghẹnẹ nẹnẹ u te oware ovo ho nọ a tẹ rehọ iẹe wawọ uvẹ-ọghọ nọ ma te rọ rria otọ esuo Uvie Ọghẹnẹ. Avro ọ riẹ hẹ, iruo nọ a kẹ omai evaọ ukoko na e sai nwene nọ oke o be nyaharo na. Wọhọ oriruo, a vi inievo jọ nọ i je ru iruo evaọ Ebẹtẹle obọ America kpohọ iruo usiuwoma ota no, yọ enẹna a bi wo eghale buobu evaọ abọ nana ọrọ iruo odibọgba oke-kpobi na. Fiki owho hayo ebẹbẹ efa jọ, inievo jọ nọ e jọ esẹro ọnyawariẹ vẹre e gbẹ rrọ esẹro ọnyawariẹ hẹ, ukpoye, a kẹ rai iruo ọkobaro obọdẹ no enẹna. Ma te bi dhesẹ edẹro, lẹ se Jihova kẹ obufihọ, jẹ be dawo utho ẹgba mai evaọ egagọ riẹ, ma ti wo evawere gbe eghale buobu makọ evaọ edẹ urere nana nọ e vọ avọ ebẹbẹ na. (Se Itẹ 10:22.) Kọ ẹvẹ kpahe ẹruore mai na? O sae jọnọ ma wo oria jọ họ iroro nọ ma te gwọlọ rria evaọ akpọ ọkpokpọ na, rekọ a sae vuẹ omai nọ ma nyae rria oria ofa. Ghelọ oria nọ ma te jọ oke yena gbe oware kpobi nọ ma ti ru kẹhẹ, u mu omai ẹro nọ ma ti wo edẹro je yere Jihova, avọ evawere.—Neh. 8:10.

9, 10. (a) Eware vẹ o te jọ gwọlọ nọ ma jọ thihakọ evaọ akpọ ọkpokpọ na? (b) Ẹvẹ ma sai ro dhesẹ nọ ma wo ithihakọ enẹna?

⁹ Evaọ akpọ ọkpokpọ na, u ti wo oke jọ nọ o te gwọlọ nọ ma re thihakọ. Wọhọ oriruo, ma sai yo kpahe ahwo jọ nọ a be wereva fikinọ a kpare imoni gbe egbẹnyusu rai no uwhu ze no. Rekọ o te gwọlọ nọ ma hẹrẹ re a kpare iyoyou mai no uwhu ze. O tẹ via ere, kọ ma ti lele amọfa ghọghọ, je thihakọ hẹrẹ? (Rom 12:15) Ma te bi thihakọ hẹrẹ orugba eyaa Jihova enẹna, u ti fiobọhọ kẹ omai wo ithihakọ evaọ oke yena.—Ọtausi. 7:8.

¹⁰ Ma sae jẹ ruẹrẹ oma kpahe kẹ uzuazọ uyero evaọ akpọ ọkpokpọ na nọ ma tẹ be hai thihakọ evaọ okenọ ma te wo oruvẹ ọkpokpọ kpahe uwuhrẹ Ebaibol. Kọ ma be hai ru ekiakiẹ je thihakọ nọ otoriẹ mai kpahe iwuhrẹ Ebaibol i bi dhe evevẹ na? O tẹ rrọ ere, kiyọ o te jọ bẹbẹ kẹ omai hi re ma thihakọ evaọ akpọ ọkpokpọ na, nọ Jihova ọ te vuẹ omai eware nọ ọ gwọlọ mi ahwo-akpọ oke yena.—Itẹ 4:18; Jọn 16:12.

11. Eme Jihova o bi wuhrẹ omai kpahe epanọ u fo nọ ma re lele ohwohwo yeri, kọ ẹvẹ u ti ro fiobọhọ kẹ omai evaọ akpọ ọkpokpọ na?

¹¹ Uruemu ofa jọ nọ o te ruẹrẹ omai kpahe kẹ uzuazọ uyero evaọ akpọ ọkpokpọ na họ, erọvrẹ. Evaọ etoke Esuo Odu Ikpe Kristi na, o sae rehọ omoke jọ taure enọ i kiẹrẹe gbe enọ i kiẹrẹe he na a te ti te ẹgbagba. (Iruẹru 24:15) Kọ ma te sae rọ uyoyou lele ohwo kpobi rria evaọ oke yena? Ma tẹ be daoma rọvrẹ amọfa no eva ze enẹna je wo emamọ usu kugbe ai, kiyọ o te lọhọ re ma ru ere evaọ akpọ ọkpokpọ na.—Se Ahwo Kọlọsi 3:12-14.

12. Dhesẹ oghẹrẹ nọ uzuazọ nọ ma bi yeri enẹna u ro wobọ kugbe uzuazọ nọ ma ti yeri evaọ obaro.

¹² Evaọ akpọ ọkpokpọ na, ẹsejọhọ orọnikọ oware kpobi nọ ma gwọlọ o te nwani te omai obọ evaọ okenọ ma gwọlọ e riẹ hẹ. Ukpoye, o te gwọlọ nọ ma dhesẹ edẹro evaọ uyero kpobi nọ ma rrọ, nọ ma bi wo eghale fikinọ ma be romakpotọ kẹ udu esuo okiẹrẹe Jihova na. Evaọ oke yena, o te jẹ gwọlọ nọ ma hai dhesẹ iruemu ezi nọ Jihova o bi wuhrẹ omai enẹna. Ma tẹ be daoma yeri uzuazọ nọ ma gwọlọ yeri oke yena enẹna, ma te rọ ere wo obọdẹ iruemu nọ o te gwọlọ nọ ma re dhesẹ bẹdẹ bẹdẹ. Onana u re je ru nọ ẹrọwọ nọ ma fihọ “akpọ nọ ọ be tha na” o re ro dhe ẹgẹga. (Hib. 2:5; 11:1) U te no ere no, u re je  dhesẹ nọ ma wo isiuru gaga kpahe uzuazọ ẹrẹreokie nọ o te jọ otọakpọ oke yena. Avro ọ riẹ hẹ, ma be ruẹrẹ oma kpahe kẹ uzuazọ uyero evaọ akpọ ọkpokpọ nọ Ọghẹnẹ ọ ya eyaa riẹ na.

13. Oghẹrẹ iruẹru vẹ ma te rọ karo evaọ akpọ ọkpokpọ na?

¹³ Roro kpahe edhere ọfa jọ nọ ma sae rọ ruẹrẹ oma kpahe kẹ uzuazọ nọ ma bi rẹro riẹ na. Dede nọ Ọghẹnẹ ọ ya eyaa emu obuobu gbe eware efa nọ i wuzou kẹ omai evaọ akpọ ọkpokpọ na, eware nọ e te lẹliẹ omai wo usu okpekpe kugbei nọ ma ti wo họ enọ e te mae kẹ omai evawere. (Mat. 5:3) Eware nọ i wobọ kugbe egagọ Ọghẹnẹ ma te rọ karo, yọ ma ti dhesẹvia nọ ma gine wo evawere kpahe Jihova. (Ol. 37:4) Iruẹru egagọ Ọghẹnẹ nọ ma rẹ rọ karo enẹna u re dhesẹ nọ ma be ruẹrẹ oma kpahe kẹ uvi uzuazọ nọ ma bi rẹro riẹ na.—Se Matiu 6:19-21.

14. Itee vẹ e rẹ sai fiobọhọ kẹ Ileleikristi nọ e gbẹ maha ruẹrẹ oma kpahe kẹ akpọ ọkpokpọ na?

¹⁴ Ẹvẹ ma sai ro fiba oghọghọ nọ ma bi wo evaọ iruẹru ukoko na? Edhere jọ họ, itee nọ ma re fihọ evaọ egagọ Ọghẹnẹ. Otẹrọnọ whọ gbẹ maha yọ who bi roro kpahe utee nọ whọ gwọlọ le evaọ egagọ Jihova, kọ u ti gbe woma re whọ kiẹ ebe mai jọ rri, enọ a jọ ta kpahe abọ sa-sa iruo odibọgba oke-kpobi na re who fi utee utiona jọ họ kẹ omara? * Whọ sai lele inievo jọ nọ e rrọ iruo odibọgba oke-kpobi na kri no ta ẹme. Whọ tẹ rọ iruo odibọgba na karo evaọ uzuazọ, kiyọ whọ be ruẹrẹ oma kpahe kẹ akpọ ọkpokpọ na, obonọ ewuhrẹ gbe onaa nọ who wo evaọ ukoko na i ti jo fiobọhọ kẹ owhẹ ruabọhọ egagọ Jihova ziezi.

15. Itee vẹ etausiuwoma Uvie na a rẹ sai le tobọ evaọ egagọ Jihova?

¹⁵ Itee vẹ mai iwhowho-uvie ma rẹ sai fihọ kẹ omamai? Ma sai fi utee orọ epanọ ma re ro wo onaa ziezi evaọ abọjọ iruo usiuwoma ota na họ kẹ omamai. Hayo ma sae daoma gbe fiba otoriẹ nọ ma wo kpahe ehri-izi Ebaibol gbe efihiruo rai. Ma rẹ sae jẹ dawo oma vi epaọ anwẹdẹ kpahe obe nọ ma rẹ riẹ se evaọ ẹgbede, ovuẹ, hayo iyo nọ ma rẹ riẹ kẹ evaọ obọ ewuhrẹ. Avro ọ riẹ hẹ, u wo eware efa sa-sa nọ whọ sai gbe roro kpahe. Otọ ẹme na họ: Itee nọ who re fihọ kẹ omara evaọ egagọ Jihova u re ru owhẹ wo ajọwha ziezi kẹ iruẹru ukoko na, yọ onana u ti fiobọhọ kẹ owhẹ ruẹrẹ oma kpahe kẹ uzuazọ uyero evaọ akpọ ọkpokpọ na.

16. Fikieme Jihova nọ ma rẹ gọ o rọ rrọ uzuazọ uyero nọ o mai woma kpaobọ?

¹⁶ Fikinọ ma be rọ oke mai ruẹrẹ oma kpahe kẹ akpọ ọkpokpọ na, kọ onana u dhesẹ nọ emamọ eware e be gbọ omai evaọ akpọ inẹnẹ? Vievie! Jihova nọ ma rẹ gọ họ, uzuazọ uyero nọ o mai woma kpaobọ. Orọnikọ fiki ọgbahọ hayo re ma ruẹse zọ evaọ etoke uye ulogbo na ma be rọ gọ Jihova ha. Ukpoye, ẹjiroro nana Jihova ọ rọ ma omai, yọ onana o rẹ mae kẹ ohwo evawere evaọ uzuazọ. Re Jihova ọ kpọ omai je dhesẹ uyoyou riẹ nọ o rẹ hiẹ hẹ kẹ omai u woma vi orọ obọmai nọ ma rẹ jọ. (Se Olezi 63:1-3.) U du gwọlọ nọ ma hẹrẹ te akpọ ọkpokpọ na tao ho re ma tẹ reawere eghale nọ Jihova ọ rẹ kẹ idibo riẹ nọ e be rọ eva kpobi gọe, ma be reawere rai enẹna. Otu mai jọ nọ e gọ Jihova kri no a reawere eghale nana te ikpe buobu no, yọ u mu omai kpobi ẹro nọ uzuazọ uyero ofa o riẹ hẹ nọ o rẹ kẹ evawere te egagọ Jihova.—Ol. 1:1-3; Aiz. 58:13, 14.

17. Ẹvẹ ma ti rri iruẹru obọmai gbe eware ẹkeriotọ evaọ akpọ ọkpokpọ na?

¹⁷ Evaọ akpọ ọkpokpọ na, ma te hai ru eware obọmai gbe eware efa nọ e rẹ kẹ omai evawere. Ma sae ta ere, keme ogbẹrọnọ Jihova ọ gwọlọ nọ ma ru eware obọmai gbe eware nọ e rẹ kẹ omai evawere he, ọ hae te ma omai avọ isiuru itieye he. (Ọtausi. 2:24) Jihova o ti ru “ẹgwọlọ eware nọ i wo uzuazọ kpobi rọ kẹ ae” evaọ ẹme nana gbe eware efa. (Ol. 145:16) Uzẹme, arozaha gbe eware ẹkeriotọ efa i re ru omai wereva, rekọ ma rẹ mai wo evawere nọ ma tẹ rehọ usu mai kugbe Jihova karo. Ere ọvona o te jọ evaọ Aparadase otọakpọ na. Fikiere, dede nọ ma re ru eware obọmai ẹsejọ, o rrọ oware areghẹ re ma hae rọ Uvie Ọghẹnẹ karo enẹna jẹ tẹrovi eghale nọ ma bi wo evaọ egagọ riẹ nẹnẹ.—Mat. 6:33.

18. Ẹvẹ ma sai ro dhesẹ nọ ma be ruẹrẹ oma kpahe kẹ uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ evaọ Aparadase?

¹⁸ Evaọ akpọ ọkpokpọ nọ ọ be tha na, ma ti wo evawere nọ ma re ruẹ obọriẹ ẹdẹvo ho. Ajọ ma ruẹrẹ oma kpahe ziezi enẹna jẹ rọ ere dhesẹ nọ ma ginẹ gwọlọ rria uvi uzuazọ na. Jọ ma daoma wo iruemu Oleleikristi jẹ rọ evawere gbe ajọwha ta usiuwoma Uvie na nọ a mu họ omai obọ na. Jọ ma hae wereva ẹsikpobi evaọ iruẹru egagọ Ọghẹnẹ. Avọ eva kpobi nọ ma fihọ eyaa Jihova, ajọ ma yeri uzuazọ nọ u re dhesẹ nọ ma gwọlọ rria akpọ ọkpokpọ na.