1, 2. Uruemu vẹ idibo Ọghẹnẹ a wo no oke anwae ze?

NO ANWAE ze, idibo Jihova a be hai yeri uzuazọ rai avọ irẹro orugba eruẹaruẹ Ọghẹnẹ sa-sa. Wọhọ oriruo, Jerimaya ọ ruẹaro nọ a te raha Juda, yọ ahwo Babilọn a ginẹ raha Juda evaọ ukpe 607 taure Kristi ọ tẹ te ze. (Jeri. 25:8-11) Aizaya ọ ruẹaro nọ Jihova o ti zihe ahwo Ju nọ a mu kpohọ igbo ziọ Juda nọ o rrọ ẹkwotọ rai, ọ ta nọ: “Oghale u te ai kpobi, enọ ebe hẹrẹ iẹ.” (Aiz. 30:18) Maeka nọ ọ ruẹaro kpahe idibo Ọghẹnẹ oke anwae re ọ gba riẹ mu nọ: “Mẹ rẹ hẹrẹ Ọghẹnẹ.” (Mae. 7:7) Evaọ ikpe udhusoi buobu, idibo Ọghẹnẹ a je rẹro orugba eyaa sa-sa kpahe Mesaya hayo Kristi na re.—Luk 3:15; 1 Pita 1:10-12. *

² Idibo Ọghẹnẹ oke mai na a bi rẹro orugba eruẹaruẹ re, keme u wo eruẹaruẹ jọ sa-sa kpahe Mesaya na nọ i gbe bi rugba nẹnẹ. Kẹle na Jihova ọ te rọ Uvie Mesaya na raha irumuomu no je siwi idibo riẹ no akpọ omuomu nana nọ ọ rrọ obọ ogaga Setan na, ọ vẹ te rọ enẹ si uye-oruẹ ohwo-akpọ kpobi notọ. (1 Jọn 5:19) Fikiere, ajọ ma jaja aro vi ẹsikpobi avọ imuẹro inọ urere akpọ nana o kẹle gaga no.

3. Onọ vẹ o rẹ sae romavia otẹrọnọ u kri gaga no nọ ma be rọ hẹrẹ ekuhọ akpọ na?

 ³ Mai idibo Ọghẹnẹ, ma bi rẹro okenọ a te rọ “jọ otọakpọ na ru oreva” Ọghẹnẹ “wọhọ epanọ o rrọ obọ odhiwu.” (Mat. 6:10) Rekọ fikinọ o rrọ ahwo jọ oma nọ u kri gaga no nọ ma bi ro rẹro ekuhọ uyero-akpọ nana, a sae nọ omarai nọ, ‘Kọ ma gbe gine wo emamọ ẹjiroro jọ nọ ma rẹ rọ ruabọhọ hẹrẹ?’ Joma ruẹ.

4. Eme họ ugogo ẹjiroro nọ ma rẹ rọ ruabọhọ erou?

⁴ Ebaibol na ọ vuẹ omai oghẹrẹ uruemu nọ u fo nọ ma re wo kpahe ẹraha akpọ omuomu nana nọ o totọ no na. Jesu ọ ta kẹ ilele riẹ nọ a “ruabọhọ erou” jẹ “jaja aro vi.” (Mat. 24:42; Luk 21:34-36) Nọ orọnọ Jesu omariẹ ọ ta ere na, onana yọ emamọ ẹjiroro nọ ma rẹ rọ ruabọhọ hẹrẹ. Ukoko Jihova u fi emamọ oriruo hotọ no evaọ ẹme nana. Noke toke, ebe nọ ukoko na u bi kere e be hae tuduhọ omai awọ nọ ma “hẹrẹ je . . . wo ẹnyaze ẹdẹ Jihova họ iroro,” re ma je fi iroro mai họ eyaa Ọghẹnẹ kpahe akpọ ọkpokpọ nọ ọ be tha na.—Se 2 Pita 3:11-13.

5. Fikieme o rọ gwọlọ nọ oke mai nana ma rẹ mae rọ ruabọhọ erou?

⁵ Otẹrọnọ Ileleikristi ikpe-udhusoi a hẹrẹ ẹdẹ Jihova evaọ oke rai, mai o tubẹ mae gwọlọ nọ ma rẹ hẹrẹ nẹnẹ. Fikieme? Keme ma be rria evaọ oke ọzino Kristi. Anwọ ukpe 1914 oka ọzino riẹ u bi ro dhesẹ oma via. Yọ oka nana nọ u wo abọ sa-sa na, onọ u kugbe ebẹbẹ nọ i bi dhe evievihọ evaọ akpọ na gbe usiuwoma Uvie na nọ u bi te oria kpobi na u dhesẹ nọ “urere uyero-akpọ na” ma rrọ na. (Mat. 24:3, 7-14) Nọ orọnọ Jesu ọ fodẹ epanọ etoke nana u ti kri te taure urere na o tẹ te ze he na, o mae gwọlọ nọ ma jaja aro vi je rou ẹsikpobi.

6. Fikieme ma je rẹro nọ uyero-akpọ nana u ti dhe eyeyoma nọ ma bi sikẹle ekuhọ akpọ na?

⁶ Ma sae nọ omamai nọ: Kọ ogbẹrọnọ oke ofa jọ evaọ obaro nọ eware i ti ro yoma vi epanọ e rrọ obọnana họ “urere uyero-akpọ na” nọ Jesu ọ ta kpahe na? Uzẹme o rrọ inọ Ebaibol na ọ ta nọ emuemu o ti vihọ gaga “evaọ edẹ urere na.” (2 Tim. 3:1, 13; Mat. 24:21; Evia. 12:12) Fikiere ma rẹ sai rẹro nọ uyero-akpọ na u ti dhe eyeyoma, tube vi epanọ o rrọ enẹna.

7. Eme obe Matiu 24:37-39 u dhesẹ kpahe epanọ eware e te jọ evaọ edẹ urere na?

⁷ Rekọ ẹvẹ who roro nọ uyero-akpọ nana u ti yoma te re “uye ulogbo na” u te ti du lawhe? (Evia. 7:14) Wọhọ oriruo, kọ who bi rẹro nọ a te jọ orẹwho kpobi fi ẹmo, inọ ẹyao ọ te jọ uviuwou ohwo kpobi, gbe inọ emu ọ te kare ohwo kpobi? Eware i te yoma te enẹ, makọ egbavro dede a rẹ sae rọwo nọ eruẹaruẹ Ebaibol i bi rugba. Rekọ Jesu ọ ta nọ ahwo buobu a ti “muẹrohọ” ọzino riẹ hẹ, a te ruabọhọ iruẹru uzuazọ ikẹdẹ kẹdẹ rai bẹsenọ oke o te rọ va ae abọ. (Se Matiu 24:37-39.) Fikiere Ikereakere na i dhesẹ nọ eware i ti yoma te ere he evaọ edẹ urere na, nọ o te rọ gba ahwo họ rọwo nọ urere na o kẹle no.—Luk 17:20; 2 Pita 3:3, 4.

8. Eme otu nọ o bi ru lele uthubro Jesu nọ o ta nọ a “ruabọhọ erou” na a bi muẹrohọ?

⁸ Evaọ abọdekọ riẹ, re oka ọzino Jesu na o sai ru ẹjiroro riẹ gba, o gwọlọ nọ orugba eka na u re dhesẹ oma via te epanọ otu nọ o bi ru lele uthubro Jesu nọ o ta nọ a “ruabọhọ erou” na a sai ro muẹrohọ ae. (Mat. 24:27, 42) Yọ ere o rrọ anwọ 1914 ze. No umuo oke yena ze, abọ  sa-sa oka ọzino Jesu na o bi ro rugba. O rrọ vevẹ nọ “urere uyero-akpọ na” ma rrọ na. Omoke nọ u kiọkọ re a tẹ te raha akpọ omuomu nana u gbe tulo ho.

9. Fikieme u ro fo nọ ma ruabọhọ hẹrẹ ekuhọ akpọ omuomu nana?

⁹ Kọ fikieme u ro fo nọ Ileleikristi nẹnẹ a ruabọhọ ohẹrẹ? Onana u re dhesẹ nọ ma bi yoẹme kẹ Jesu Kristi. U te no ere no, ma vuhu oka ọzino riẹ na mu. Orọnikọ fikinọ ma rẹ rọwo oware kpobi nọ ma yo ma be rọ hẹrẹ urere na ha, ukpoye, eruẹaruẹ Ebaibol nọ i bi rugba e kẹ omai imuẹro nọ ma be rọ jaja aro vi, rou, jẹ be hẹrẹ ekuhọ uyero-akpọ omuomu nana.

10, 11. (a) Eme Jesu ọ ruẹrẹ idibo riẹ kpahe kẹ? (b) Eme Jesu ọ vuẹ ilele riẹ nọ a ru nọ urere na o gbẹ ze evaọ okenọ a rẹro riẹ hẹ? (Rri uwoho nọ o rrọ emuhọ uzoẹme na.)

¹⁰ U kri no nọ mai otu jọ ma be rọ jaja aro vi evaọ egagọ Ọghẹnẹ. Dede na, ajọ ohẹrẹ o bẹ omai hi fikinọ u kri no nọ ma be rọ hẹrẹ urere na. O gwọlọ nọ ma rẹ ruẹrẹ oma kpahe kẹ ẹtha Jesu, Okpikpakpe nọ ọ te raha akpọ omuomu nana. Kareghẹhọ nọ Jesu ọ ta kẹ ilele riẹ nọ: “Wha muẹrohọ otọ ẹsikpobi, wha jaja aro vi ẹsikpobi, keme wha riẹ oke nọ a fihọ na ha. O wọhọ epaọ ọzae nọ o bi kpohọ erẹ evaọ orẹwho ofa nọ ọ nyasiọ uwou riẹ ba jẹ kẹ erigbo riẹ udu inọ a rẹrote eware riẹ, ọ kẹ rai ọvuọvo iruo riẹ, ọ tẹ ta kẹ ọnọ o re rou unuẹthẹ na inọ ọ hai rou ẹsikpobi. Fikiere, wha ruabọhọ erou, keme wha riẹ okenọ ọnọ o wo uwou na ọ te nyaze he, sọ owọwọ hayo udevie aso hayo okenọ ọkpa ọsosuọ o re ro bo hayo irioke, re nọ ọ tẹ nyaze idudhe, o gbe di owhai họ owezẹ hẹ. Rekọ ẹme nọ mẹ be ta kẹ owhai na, ahwo kpobi mẹ be tae kẹ: Wha ruabọhọ erou.”—Mak 13:33-37.

¹¹ Nọ ilele Jesu a vuhumu nọ oka ọzino Kristi u muhọ evaọ ukpe 1914, a tẹ ruẹrẹ oma kpahe keme a rri nọ u gbe ti lehie re urere na o tẹ ze he. A ru onana ẹkwoma iruo usiuwoma ota Uvie na nọ a duomahọ. Jesu ọ ta nọ ẹsejọhọ ẹnyaze riẹ ọ te jọ “okenọ ọkpa ọsosuọ o re ro bo hayo irioke.” O tẹ via ere, eme o te gwọlọ nọ ilele riẹ a re ru? Ọ vuẹ rai nọ: “Wha ruabọhọ erou.” Ẹme nana o dhesẹ hẹ inọ a rẹ hae jọ iroro rai kpare ẹdẹ na kpohọ obaro hayo tubẹ kpairoro vrẹe nọ a tẹ hẹrẹ bẹ no.

12. Onọ vẹ Habakuk ọ nọ Jihova, kọ uyo vẹ Jihova ọ kẹ riẹ?

¹² Roro kpahe Habakuk ọruẹaro na, ọnọ Jihova ọ vuẹ nọ o whowho inọ a te raha Jerusalẹm. Taure oke riẹ u te ti te, yọ eruẹaro efa i whowho ovuẹ kpahe araha orẹwho na no ikpe buobu nọ i kpemu. Evaọ oke Habakuk, eware i yoma te epanọ ‘irumuomu e rọ wariẹ ikiẹrẹe họ, yọ a jẹ rẹriẹ uzẹme.’ Fikiere u re gbe omai unu hu inọ Habakuk ọ nọ Jihova nọ: “Ẹvẹ me re bo ubo obọufihọ se owhẹ krite?” Ukpenọ Jihova ọ rẹ kuyo onọ na ovavo, Jihova ọ kẹ riẹ imuẹro inọ eruẹaruẹ kpahe araha na e te “raha oke he.” Ọghẹnẹ ọ ta kẹ Habakuk nọ ọ “hẹrẹ iẹe.”—Se Habakuk 1:1-4; 2:3.

13. Iroro vẹ Habakuk ọ hẹ sai wo, kọ ẹvẹ oyena o hae te rọ jọ ororothọ?

¹³ Kọ o hae jọnọ ohẹrẹ na o bẹ Habakuk te epanọ o je ro roro nọ: ‘Anwọ ikpe buobu na nọ me bi ro yo kpahe ẹraha Jerusalẹm na. Kọ otẹrọnọ ikpe buobu e te gbẹ ruemu taure onana o tẹ te via? O wọhọ nọ u fo re me gbe whowho eruẹaruẹ na ha wọhọ ẹsenọ ọraha na ọ te romavia  idudhe. Mẹ rẹ tubẹ nyasiọ iruo na ba kẹ amọfa.’ O hae jọnọ Habakuk o wo iroro itieye, ọ hae te raha emamọ usu nọ o wo kugbe Jihova, yọ ẹsejọhọ onana o hae te wha uwhu sei okenọ ahwo Babilọn a raha Jerusalẹm.

14. Ẹvẹ u ro mu omai ẹro nọ ma tẹ ruabọhọ ohẹrẹ u ti kiekpe omai hi?

¹⁴ Evaọ akpọ ọkpokpọ na, ma ti roro kpemu je muẹrohọ nọ eruẹaruẹ kpobi nọ i kiekpahe urere akpọ na i rugba re. Ma ti fievahọ Jihova gbe eyaa riẹ nọ i rri ti rugba ha vi epaọ anwẹdẹ kpobi nọ ma ti roro didi kpahe epanọ eware na e rọ via. (Se Joshua 23:14.) Eva e te were omai gaga inọ Ọghẹnẹ nọ ‘o wo udu oke hayo ezi na’ ọ vuẹ omai nọ ma hai yeri uzuazọ mai avọ ekareghẹhọ inọ “urere eware kpobi o kẹle no.”—Iruẹru 1:7; 1 Pita 4:7.

15, 16. Fikieme usiuwoma nọ ma rẹ rọ ajọwha ta o rọ rrọ oware nọ o mae gwọlọ nọ ma re ru enẹna?

¹⁵ Ma sai rẹro nọ ukoko Jihova o te gbẹ kareghẹhọ omai nọ ma gọ Jihova avọ iroro inọ urere na o kẹle gaga no. Orọnikọ a be kareghẹhọ omai onana re ma ruẹse ruabọhọ iruo egagọ Ọghẹnẹ ọvo ho, rekọ re u fiobọhọ kẹ omai riẹ ẹsikpobi inọ oka ọzino Kristi nọ u wo abọ sa-sa na u bi rugba enẹna. Eme o mae gwọlọ nọ ma re ru evaọ oke nana nọ ma rrọ na? Ababọ avro, ma rẹ rọ ajọwha ta usiuwoma na jẹ rọ enẹ dhesẹ nọ ma rọ Uvie Ọghẹnẹ gbe ẹrẹreokie riẹ karo evaọ uzuazọ.—Mat. 6:33; Mak 13:10.

¹⁶ Oniọvo-ọmọtẹ jọ ọ ta nọ: “Ma tẹ be ta usiuwoma Uvie Ọghẹnẹ kẹ ahwo, ma . . . rẹ sae rọ ere siwi ai nọ a gbe ro whu hu evaọ okpẹtu nọ o ti te akpọ na kẹle na.” Oniọvo nana ọ riẹ epanọ o rẹ jọ nọ a te siwi ohwo nọ o je ti whu, keme tei te ọzae riẹ a zọ evaọ okenọ okọ ulogbo jọ nọ a re se Wilhelm Gustloff u zue evaọ ukpe 1945. A se onana okpẹtu ame nọ a re ruẹ obọ riẹ hẹ. Makọ evaọ udevie okpẹtu otiọnana, ohwo ọ rẹ sai wo eriwo ọthọthọ kpahe oware nọ o mai wuzou. Oniọvo-ọmọtẹ na ọ ta nọ okenọ oware na o rọ via na, aye jọ o je bo nọ: “Ekpa mẹ! Ekpa mẹ! Ifiare mẹ! Ifiare mẹ kpobi e rrọ obotọ okọ na. Eware mẹ kpobi i vru no!” Wo ohẹriẹ, amọfa jọ nọ a wo ẹzi obufihọ evaọ okọ na a fi uzuazọ rai họ ọza jẹ dhogbo epanọ a re ro siwi ahwo nọ a kie fihọ abade nọ ame riẹ ọ ma ekpalekpa na. Wọhọ ahwo yena nọ a wo ẹzi obufihọ na, ma rẹ daoma mai kpobi re ma fiobọhọ kẹ ahwo. Taure oke  o tẹ te vabọ, ma rẹ kareghẹhọ nọ iruo usiuwoma ota mai na e gwọlọ ovẹrẹ. Ma vẹ rọ ajọwha fiobọhọ kẹ ahwo zọ evaọ okpẹtu nọ o bi ti te akpọ na kẹle na.

17. Ẹjiroro sa-sa vẹ ma rẹ rọ rọwo nọ ekuhọ akpọ na ọ sae ze oke kpobi?

¹⁷ Eware nọ e rrọ akpọ na via enẹna i dhesẹ nọ eruẹaruẹ Ebaibol i bi rugba na, gbe inọ urere akpọ omuomu nana o kẹle gaga no. Fikiere, ajọ ma roro ho inọ oke lelehie o te ruemu taure eware i te ti yoma te epanọ “izei ikpe” gbe “arao ojihẹ” nọ a fodẹ evaọ obe Eviavia 17:16 na e tẹ te raha Babilọn Ologbo na, koyehọ egagọ erue akpọ soso. Joma kareghẹhọ nọ Ọghẹnẹ họ Ọnọ o ti “fi iroro na họ udu rai” re a jowọ yena, yọ onana o rẹ sae romavia kpregede evaọ oke kpobi. (Evia. 17:17) Ekuhọ akpọ omuomu nana o gbe thabọ họ. Fikiere u wo obọdẹ ẹjiroro nọ ma rẹ rọ gaviezọ kẹ unuovẹvẹ Jesu nọ o ta nọ: “Wha yọroma re udu rai o seba ewhrehe fiki emuọriọ obuobu gbe udi-oda ubuobu gbe awaọruọ uzuazọ, o gbẹ rrọ ere he, ẹdẹ yena o ve ti bru owhai ze idudhe wọhọ epanọ agbefẹ o re mu oware idudhe na.” (Luk 21:34, 35; Evia. 16:15) Ajọ o jọ ọtamuo mai inọ ma rẹ gọ Jihova avọ iroro inọ ekuhọ akpọ na o te re no, avọ imuẹro nọ Jihova o ti “ru iruo rọ [thọ] enọ e be hẹrẹ iẹe.”—Aiz. 64:4.

18. Onọ vẹ ma te ta kpahe evaọ uzoẹme nọ o rrọ aro na?

¹⁸ Nọ ma be hẹrẹ ekuhọ uyero-akpọ omuomu nana, joma ru lele ohrẹ Jud olele na, nọ ọ ta nọ: “Iyoyou mẹ, wha kru oma ga evaọ ẹrọwọ ọrẹri rai jẹ hae lẹ rọwokugbe ẹzi ọfuafo na, re wha ruẹsi gbe ru eware nọ Ọghẹnẹ o re ro you owhai, nọ wha be hẹrẹ ohrọ-oriọ Olori mai Jesu Kristi nọ o te wha uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ ze.” (Jud 20, 21) Rekọ, ẹvẹ ma sai ro yeri uzuazọ nọ u dhesẹ nọ ma be hẹrẹ akpọ ọkpokpọ nọ Ọghẹnẹ ọ ya eyaa riẹ na gbe inọ ma bi gine rẹro riẹ? Ma te jọ uzoẹme nọ o rrọ aro na ta kpahe onana.