1, 2. Idhere vẹ ẹvori ohwo-akpọ ọ rọ rrọ oghẹrẹsa?

ẸVẸRẸ o ru rie lọhọ nọ ahwo-akpọ a be sai ro se obe, kere, ta ẹme, wo otoriẹ ẹme nọ a ta, lẹ, jẹ so ile ujiro kẹ Jihova. Oghẹrẹ nọ ẹvori ohwo-akpọ ọ bẹ sai ro ru eware nana u gbunu gaga, yọ ekiotọ-eriariẹ a re te sai wo otoriẹ onana vevẹ hẹ. Fikinọ Ọghẹnẹ ọ ma ẹvori mai na evaọ edhere obọdẹ, u ru nọ ma sai ro wuhrẹ ẹvẹrẹ. Ọgba-ewuhrẹ jọ nọ ọ riẹ kpahe ẹvẹrẹ gaga ọ ta nọ: “Oghẹrẹ nọ ọmaha ọ rẹ sai ro wuhrẹ ẹvẹrẹ, yọ oware jọ nọ o viodẹ evaọ oma [ohwo-akpọ].”

² Ẹvẹrẹ nọ ohwo-akpọ ọ rẹ sai wuhrẹ, ọ vẹ riẹe ẹta na yọ okẹ igbunu jọ nọ u no obọ Ọghẹnẹ ze. (Ol. 139:14; Evia. 4:11) Ẹvori nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ omai na ọ rrọ oghẹrẹsa evaọ edhere ọfa jọ re. Wo ohẹriẹ no erao, Ọghẹnẹ a ma ohwo-akpọ evaọ “uwoho riẹ.” Ohwo-akpọ o wo uvẹ nọ ọ rẹ rọ salọ oware nọ o were riẹ, fikiere ọ rẹ sae salọ inọ ọ rẹ rọ okẹ ẹvẹrẹ na jiri Ọghẹnẹ.—Emu. 1:27.

3. Obọdẹ okẹ vẹ Jihova ọ kẹ omai re ma sai wo areghẹ?

³ Ọghẹnẹ nọ o wo evẹrẹ kpobi na ọ kẹ ahwo nọ a gwọlọ jiri ei  obọdẹ okẹ jọ, okẹ yena họ Ebaibol na. Enẹna, a fa abọjọ Ebaibol na hayo omariẹ soso fihọ evẹrẹ nọ i bu vi idu ivẹ gbe egba eree (2,800) no. Who te bi se ikere efuafo nana, yọ whọ be rọ iroro Ọghẹnẹ vọ udu ra. (Ol. 40:5; 92:5; 139:17) Fikiere, whọ rẹ sai roro didi kpahe eware nọ “e rẹ sai ru owhẹ wo areghẹ nọ o rẹ wha esiwo ze.”—Se 2 Timoti 3:14-17.

4. Eme u dhesẹ re ohwo o roro didi, kọ enọ vẹ ma te ta ẹme kpahe?

⁴ Re ohwo o roro didi, u dhesẹ nọ o re fi iroro riẹ kpobi họ oware jọ, ọ vẹ romatotọ roro kpahe iẹe kokodo, te oware na u woma hayo u yoma. (Ol. 77:12; Itẹ 24:1, 2) Eware nọ e mai woma nọ ma re roro kpahe họ, enọ ma wuhrẹ kpahe Jihova Ọghẹnẹ gbe Ọmọ riẹ, Jesu Kristi. (Jọn 17:3) Dede na, ma sae nọ inọ, ẹvẹ isase i ro wobọ kugbe eroro-didi? Uvẹ sa-sa vẹ o riẹ nọ ma sai ro roro didi, kọ ẹvẹ ma sae rọ reawere eroro-didi?

5, 6. Who te bi se obe, eme ọ rẹ sai fiobọhọ kẹ owhẹ wo otoriẹ oware nọ who bi se jẹ kareghẹhọ iẹe?

⁵ Ẹvori ra na ọ rẹ sai ru ikpeware, ẹsejọ dede ababọ eroro nọ who re roro kpahe eware na. Wọhọ oriruo, ẹwẹ nọ ohwo ọ rẹ wẹ, onya nọ ọ rẹ nya, ẹdhighere nọ ọ rẹ dhẹ, hayo ekọmputa nọ ohwo o re ro kere eware ababọ ibieme na nọ o re rri yọ eware itiena jọ. Yọ ẹsejọ, o sae jọ ere re nọ ma te bi se obe. Fikiere, u wuzou gaga re whọ hae daoma muẹrohọ otofa oware nọ who bi se. Who te se edhe-ẹme jọ kẹle ere no, hayo taure who te ti mu uzoẹme osese okpokpọ ofa họ ese evaọ obe, whọ sae dina serihọ je roro kpahe oria nọ who se no sọ who gine wo otoriẹ riẹ gbagba. Uzẹme o rrọ, iroro ra e rẹ sai reghe fiki eware efa hayo nọ who gbe fi iroro họ oware nọ who bi se he, yọ onana o sai ru nọ who gbe ro wo erere no isase na ze he. Ẹvẹ whọ sae rọ whaha onana?

⁶ Ekiakiẹ nọ ekiotọ-eriariẹ a ru i dhesẹ nọ ohwo ọ rẹ mae kareghẹhọ oware nọ o bi se nọ o te bi sei do via. Ọghẹnẹ nọ Ọ ma ẹvori mai na ọ riẹ onana. Oyejabọ nọ ọ rọ vuẹ Joshua nọ o “se” obe Uzi Riẹ na. Ẹme Hibru nọ a rọ kaki kere etenẹ Ebaibol na u dhesẹ isase nọ a rẹ rọ unu kpotọ se. (Se Joshua 1:8.) Whọ te ruẹ nọ Ebaibol na nọ whọ rẹ rọ unu kpotọ se hayo eme na nọ whọ rẹ dina se do via, u ti fiobọhọ nọ e te rọ dọmu owhẹ iroro. Onana o sae je fiobọhọ kẹ owhẹ fi iroro họ isase na ziezi.

7. Oke vẹ o mai woma nọ ohwo o re ro roro didi kpahe Ẹme Ọghẹnẹ? (Rri uwoho nọ o rrọ emuhọ uzoẹme na.)

⁷ Obe-use o rrọ lọlọhọ, rekọ o gwọlọ nọ ohwo o re fi iroro riẹ họ oware nọ o bi se re ọ sai roro didi kpahe iẹe. Ẹvori mai ahwo-akpọ nọ a gba ha na ọ rẹ gwọlọ kpohọ eware nọ e mae lọhọ, enọ e gwọlọ omodawọ họ. Fikiere, oke nọ o mai woma nọ u fo nọ who re ro roro didi họ, okenọ who serihọ no nọ whọ rrọ oria nọ o foma. Ọso-ilezi na ọ ruẹ nọ okenọ o mai woma nọ o re ro roro didi họ, nọ ọ tẹ rrọ ehwa evaọ aso. (Ol. 63:6) Makọ Jesu nọ ọ jọ ohwo ọgbagba na ọ riẹ epanọ u wuzou te re ohwo ọ jọ oria nọ o foma roro didi jẹ lẹ.—Luk 6:12.

8. (a) U te no Ẹme Ọghẹnẹ no, eme ọfa ma rẹ sai roro didi kpahe? (b) Kọ o rẹ were Jihova nọ ma tẹ be hae vuẹ amọfa kpahe iẹe?

⁸ Eware nọ who se evaọ Ebaibol na nọ whọ rẹ kareghẹhọ yọ edhere jọ nọ who re ro roro didi, rekọ eware efa e riẹ. Wọhọ oriruo, nọ whọ tẹ ruẹ eware igbunu nọ Ọghẹnẹ ọ ma, whọ sai dhizu ẹsejọ je roro kpahe ae. Ababọ avro, onana o te wọ owhẹ jiri Jihova kẹ ewoma riẹ, yọ whọ tẹ rrọ kugbe  omọfa, o te jẹ wọ owhẹ ta kẹe kpahe onana re. (Ol. 104:24; Iruẹru 14:17) Kọ o rẹ were Jihova nọ ma tẹ be hai roro didi kpahe iẹe jẹ vuẹ amọfa kpahe iẹe? Jọ Ebaibol na ọ kẹ uyo na. Ma rẹ jariẹ ruẹ eyaa nana nọ i kiekpahe edẹ urere na inọ: ‘Kẹsena enọ e be dhẹ-ozọ ỌNOWO na ohwo ọ tẹ be ta ẹme kẹ ohwo; ỌNOWO na ọ tẹ gaviezọ je yo, a te kere obe ekareghẹhọ rọ kẹe kpahọ enọ e be dhẹ-ozọ ỌNOWO na, je bi roro kpahe odẹ riẹ.’—Mal. 3:16.

9. (a) Eme Pọl ọ vuẹ Timoti nọ ọ hai roro kpahe? (b) Ẹvẹ ma sai ro fi ohrẹ Pọl na họ iruo nọ ma tẹ be ruẹrẹ oma kpahe kẹ usiuwoma ota?

⁹ Pọl ukọ na ọ ta kẹ Timoti inọ ọ “hai roro kpahe” oghẹrẹ nọ ẹmeọta, uruemu, gbe uwuhrẹ riẹ u re kpomahọ amọfa. (Se 1 Timoti 4:12-16.) Wọhọ Timoti, u wo eware buobu nọ i re ru usu mai kugbe Ọghẹnẹ ga nọ ma rẹ sai roro kpahe. Wọhọ oriruo, o gwọlọ nọ ma rẹ rọ oke jọ roro didi nọ ma tẹ be ruẹrẹ oma kpahe kẹ ewuhrẹ Ọmọ-Uwuhrẹ Ebaibol mai. Ma rẹ sai roro kpahe onọ hayo oriruo jọ nọ u re fiobọhọ kẹ ọmọ-uwuhrẹ mai ta eriwo riẹ, onọ u ti ru nọ o ti ro wo ẹnyaharo ziezi. O rẹ kẹ erere nọ ma tẹ be hae rọ oke jọ roro kpahe eware nana, keme o rẹ bọ ẹrọwọ mai ga je fiobọhọ kẹ omai wuhrẹ emọ-uwuhrẹ mai avọ ajọwha gbe onaa. Epọvo na o rẹ jọ re nọ ma tẹ be hae ruẹrẹ udu mai kpahe re ma te kpohọ usiuwoma ota. (Se Ẹzra 7:10.) Uzou jọ nọ ma re se evaọ obe Iruẹru Ikọ o sae wọ omai rehọ ajọwha nọ ma wo kẹ usiuwoma ota na “ruiruo.” Ma tẹ be hai roro didi kpahe oria Ebaibol nọ ma gwọlọ rọ ta usiuwoma ẹdẹ yena gbe obe nọ ma gwọlọ fihọ ada, u ti fiobọhọ kẹ omai ziezi evaọ usiuwoma ota na. (2 Tim. 1:6) Roro kpahe ahwo nọ a rrọ ẹkwotọ ra gbe eware nọ e rẹ sai si ai urru. Omaruẹrẹkpahe utiona u re fiobọhọ kẹ omai ta usi uwoma na “avọ odhesẹvia ogaga ẹzi Ọghẹnẹ” nọ ọ rrọ Ebaibol na.—1 Kọr. 2:4.

10. Uvẹ ofa vẹ ma wo nọ ma re ro roro didi kpahe eware nọ e rẹ bọ usu mai kugbe Jihova ga?

 ¹⁰ Nọ whọ tẹ rrọ ewuhrẹ, okokohọ ọsese hayo ologbo, kọ whọ be hai kere eme hotọ ẹsejọ nọ a tẹ be kẹ ovuẹ? Whọ tẹ be hae kiẹ eware nana nọ who kere fihotọ na riwi, yọ obọdẹ uvẹ nọ who re ro roro didi kpahe eware nọ who wuhrẹ no Ebaibol na ze gbe enọ ukoko na u bi wuhrẹ owhẹ. U te no ere no, ma re wo evuẹ ekpokpọ nọ ma tẹ be hae se je roro didi kpahe emagazini Uwou-Eroro avọ Awake! nọ ma bi wo kamara kamara, gbe eware ekpokpọ nọ a siobọno evaọ okokohọ. Nọ who te bi se Yearbook of Jehovah’s Witnesses, u ti fiobọhọ re who roro didi nọ who te se ikuigbe jọ no taure who te ti mu ọfa họ ese. Onana u re ru nọ whọ te rọ kareghẹhọ oware nọ who se je ru nọ u re ro duobọte owhẹ udu. Whọ sai je si usi fihọ otọ eme nọ i wuzou hayo kere eme jọ họ akọ ẹwẹ-obe nọ who bi se. Eware nana e sai fiobọhọ kẹ owhẹ oke ofa nọ whọ tẹ be ruẹrẹ oma kpahe kẹ ozihebro, iweze ẹruọsa, hayo ovuẹ nọ whọ te kẹ. Mai wuzou na, nọ whọ tẹ be hai serihọ ẹsejọ je roro didi evaọ okenọ who te bi se ebe ukoko na, u re ru eme na te owhẹ udu ziezi je ru nọ who re ro yere Jihova evaọ olẹ kẹ eware iwoma nọ who bi wuhrẹ.

11. Obe vẹ o mai fo nọ ma re roro kpahe, kọ fikieme? (Rri ẹme-oruvẹ obotọ na re.)

¹¹ Obe nọ o mai wuzou nọ u fo nọ ma re roro didi kpahe họ, Ebaibol na. O sae via inọ whọ rrọ oghẹrẹ uyero jọ nọ whọ jọ wo Ebaibol ho. * Evaọ oke utioye, ohwo ọvo ọ rẹ sae whaha owhẹ hẹ inọ who du roro kpahe eware nọ who wuhrẹ fihọ uzou no ho, wọhọ eria ikere nọ e were owhẹ gaga hayo eme ile ukoko na jọ. (Iruẹru 16:25) Ẹzi Ọghẹnẹ ọ rẹ sai fiobọhọ kẹ owhẹ kareghẹhọ emamọ eware nọ who wuhrẹ no.—Jọn 14:26.

12. Oghẹrẹ isase Ebaibol vẹ o rẹ sae kẹ omai erere?

¹² Ma sae rọ edẹ jọ evaọ oka na se je roro didi kpahe isase Ebaibol ẹkpoka ọrọ Isukulu Odibọgba Esuo-Ọghẹnẹ na. Ma sai je fi edẹ efa họ evaọ oka na nọ ma re ro roro kpahe eme nọ Jesu ọ ta gbe eware nọ o ru. Ababọ avro, whọ riẹ nọ ebe Usi Uwoma na nọ e ta kpahe uzuazọ gbe iruo usiuwoma ota Jesu e rrọ usu ebe nọ ahwo a mae riẹ evaọ Ebaibol na. (Rom 10:17; Hib. 12:2; 1 Pita 2:21) Mai Isẹri Jihova ma wo obe nọ o ta othotha kpahe uzuazọ Jesu gbe eware nọ o ru evaọ okenọ ọ jọ otọakpọ. Obe nana u woma gaga, maero nọ ma tẹ romatotọ se je roro didi kpahe epanọ ebe Usi Uwoma nọ a fodẹ evaọ obe na e rọ ta kpahe ikuigbe evona.—Jọn 14:6.

13, 14. Fikieme u ro wuzou gaga re ma hai roro kpahe eware nọ i re ru usu mai ga kugbe Ọghẹnẹ, kọ eme onana o te wọ omai ru?

¹³ Nọ Oleleikristi ọ tẹ be hai roro didi kpahe eware nọ i re ru usu riẹ kugbe Ọghẹnẹ ga, u re ru ei kpako te ziezi evaọ egagọ Ọghẹnẹ. (Hib. 5:14; 6:1) Ohwo nọ o re roro kpahe Jihova avọ Jesu tere he, ọ rẹ sai wo ẹrọwọ ọgaga ha. Ohwo otiọye ọ rẹ sai su vru no ẹrọwọ na. (Hib. 2:1; 3:12) Jesu ọ vẹvẹ omai unu nọ, ma gbẹ rehọ “emamọ udu” yo hayo rọwo Ẹme Ọghẹnẹ hẹ, ma rẹ sai “kru rie fihọ udu” hu. Ukpoye, “awaọruọ akpọ, efe, gbe omaweromẹ akpọ nana i [re] reghe” omai nọ ma “gbẹ sae who” hayo kpako te ziezi evaọ egagọ Ọghẹnẹ hẹ.—Luk 8:14, 15.

 ¹⁴ Fikiere, jọ ma hae roro didi kpahe Ẹme Ọghẹnẹ ẹsikpobi. Onana o te wọ omai dhesẹ oruaro gbe iruemu-aghae Jihova via, enọ ma re se ku evaọ Ebaibol na. (2 Kọr. 3:18) Kọ eme o gbe woma vi onana? Re ma riẹ Ọghẹnẹ ziezi, je dhesẹ oruaro riẹ via yọ obọdẹ uvẹ-ọghọ nọ a rẹ ruẹ obọ riẹ hẹ. Ewuhrẹ nana gbe omodawọ nọ ma rẹ rọ rehọ aro kele Ọsẹ obọ odhiwu mai ziezi u wo oba ha.—Ọtausi. 3:11.

15, 16. (a) Irere vẹ ma re wo nọ ma tẹ be hai roro didi kpahe eware nọ i re ru usu mai ga kugbe Ọghẹnẹ? (b) Fikieme o sae rọ jọ bẹbẹ ẹsejọ re ma roro didi, rekọ fikieme ma jẹ daoma ghele?

¹⁵ Ma tẹ be hai roro kpahe eware nọ i re ru usu mai ga kugbe Ọghẹnẹ, u ti ru omai ruabọhọ ọwhọ nọ ma wo kẹ uzẹme na. Onana o vẹ te jọ uduotahawọ kẹ inievo na gbe amọfa nọ a wo isiuru nọ ma nyaku evaọ usiuwoma ota mai. Ma tẹ be hai roro didi kpahe idhe ẹtanigbo Jesu nọ o rrọ okẹ Ọghẹnẹ nọ o mai rro na, u ti fiobọhọ kẹ omai rri uvẹ nọ ma rọ rrọ usu okpekpe kugbe Jihova ghaghae, Ọsẹ mai nọ ọ rrọ Ọrẹri na. (Rom 3:24; Jem. 4:8) Oniọvo-ọmọzae mai jọ nọ a re se Mark evaọ obọ South Africa, ọnọ a mu fihọ uwou-odi ikpe esa fiki ẹrọwọ riẹ ọ ta nọ: “Eroro-didi ọ wọhọ onya ugheriwo nọ o rẹ kẹ omawere. Epanọ ma roro kpahe eware nọ i re ru usu mai ga kugbe Ọghẹnẹ te, ere ma te riẹ eware ekpokpọ kpahe iẹe te. Ẹsejọ nọ udu u te whrehe omẹ hayo nọ mẹ tẹ be ruawa kpahe obaro, mẹ vẹ tọlọ Ebaibol je roro didi kpahe oria ikere jọ. Kẹsena udu u ve kie omẹ vi.”

¹⁶ Eware buobu nọ e rẹ sae rehọ iroro ohwo e da akpọ inẹnẹ fia, onọ u re ru ei jọ bẹbẹ ẹsejọ re ma roro didi kpahe eware nọ e rẹ sai ru usu mai kugbe Ọghẹnẹ ga. Oniọvo-ọmọzae ọfa jọ evaọ Africa nọ a re se Patrick ọ ta nọ: “Udu mẹ o wọhọ oria nọ a re fi evuẹ họ nọ egheghẹrẹ evuẹ e vọ, te enọ mẹ gwọlọ gbe enọ mẹ gwọlọ họ nọ u fo nọ me re si no kẹdẹ kẹdẹ. Evaọ okenọ mẹ be kiẹ udu mẹ rri na, ẹsibuobu mẹ rẹ ruẹ ‘iroro ibuobu’ hayo awaruọ, fikiere mẹ vẹ lẹ se Jihova kpahe ae kẹsena mẹ vẹ sai roro didi avọ udu uvevẹ. Dede nọ onana o rẹ rehọ omoke jọ taure me te ti muhọ eroro-didi kpahe eware nọ i re ru usu mẹ kugbe Ọghẹnẹ ga, ẹsiẹe mẹ rẹ mai si kẹle Jihova. Onana u re rovie udu mẹ nọ mẹ sai ro wo otoriẹ uzẹme na ziezi.” (Ol. 94:19) Avro ọ riẹ hẹ, ohwo kpobi nọ ọ be hae “kiẹ Ikereakere na riwi kẹdẹ kẹdẹ” je roro didi kpahe eware nọ o se o re wo irere buobu.—Iruẹru 17:11.

17. Ẹvẹ whọ sae rọ ruẹ oke nọ who re ro roro didi?

¹⁷ Ahwo jọ a rẹ kpama evaọ irioke se obe, roro didi hayo lẹ. Amọfa a re ru ere evaọ oke eriosehọ nọ a re rọ re emu uvo. Ẹsejọhọ oke owọwọ hayo taure who te ti kiẹzẹ họ oke nọ u kiehọ owhẹ oma nọ who re ro roro didi. O rẹ were ahwo jọ re a se Ebaibol evaọ ohiohiẹ gbe owọwọ taure a te ti kiẹzẹ. Enẹ a bi ro sei “te aso te uvo” hayo kẹse kẹse. (Jos. 1:8) Oware nọ o mai wuzou họ, oke nọ ma rẹ rehọ no eware nọ i wuzou tere he ze ro roro didi kpahe Ẹme Ọghẹnẹ kẹdẹ kẹdẹ.—Ẹf. 5:15, 16.

18. Eme Ebaibol na ọ ta kpahe ahwo kpobi nọ a be hai roro didi kpahe Ẹme Ọghẹnẹ je ru oware nọ a wuhrẹ noi ze?

¹⁸ Ẹsibuobu Ọghẹnẹ ọ jọ Ebaibol na ya eyaa eghale kẹ ahwo nọ a bi roro kpahe ẹme riẹ jẹ be daoma ru lele oware nọ a wuhrẹ. (Se Olezi 1:1-3.) Jesu ọ ta nọ: “Eva e were enọ i bi yo ẹme Ọghẹnẹ je bi koko iei!” (Luk 11:28) Mai wuzou na, ma tẹ be hai roro didi kpahe eware nọ i re ru usu mai kugbe Ọghẹnẹ ga kẹdẹ kẹdẹ, u ti fiobọhọ kẹ omai rehọ oruaro kẹ Jihova Ọghẹnẹ Oride nọ ọ ma ẹvori mai nọ o gbunu gaga na. Yọ Jihova o ti ru omai wo evawere enẹna, jẹ kẹ omai uzuazọ ebẹdẹ bẹdẹ evaọ akpọ ọkpokpọ nọ ẹrẹreokie ọvo ọ te jọ na.—Jem. 1:25; Evia. 1:3.