Eware Nọ E Rẹ Wha Evawere Ze Uviuwou

Obọ Ufihọ kẹ Izoge re A Sae Riẹ Ekpako Jọ

“Ẹmeọta-kugbe emezae mẹ o jẹ hae jọ oware omawere. A jẹ hae gaviezọ kẹ omẹ ziezi nọ mẹ tẹ be ta ẹme, yọ ẹsiẹsiẹ a jẹ hai ru oware nọ mẹ ta. Rekọ enẹna nọ a te izoge no na, oware kpobi ma be hai ro sikẹ. A be hae tubẹ go inọ iruẹru abọ-ẹzi mai i bu hrọ. A rẹ nọ inọ, ‘Kọ ẹsikpobi ma rẹ ta ẹme kpahe Ebaibol?’ Taure emezae mẹ a te ti te izoge, me rẹro vievie he inọ onana o rẹ sae jọ uviuwou mẹ via —dede nọ mẹ ruẹ nọ o via kẹ amọfa no.”—Reggie. *

KỌ WHO wo uzoge evaọ uwou ra? O tẹ rrọ ere, kiyọ whọ be rọ ẹro ruẹ etoke jọ nọ o rẹ mae kẹ evawere kpaobọ evaọ ẹyọrọ ọmọ. O rẹ sae jẹ jọ etoke nọ o rẹ mae kẹ idhọvẹ kpaobọ. Kọ iyero nọ a dhesẹ evaọ obotọ na i tho enọ whọ be rẹriẹ ovao dhe?

▪ Nọ ọmọzae ra ọ gbẹ jọ ọmaha, ọ jẹ hai thuru mu owhẹ wọhọ okọ nọ a thuru si ure evaọ unueri. Rekọ enẹna nọ o te uzoge no na, o tẹ wọhọ ẹsenọ ọ be gwọlọ sawo ufi na re o bi vrẹ yọ evaọ eriwo ra, o wọhọ nọ ọ gwọlọ se owhẹ gboma ha.

▪ Okenọ ọmọtẹ ra ọ gbẹ jọ ọmaha, ọ jẹ hae ta eva riẹ kpobi kẹ owhẹ. Rekọ enẹna nọ o te uzoge no na, o tẹ wọhọ ẹsenọ egbẹnyusu riẹ i mi owhẹ otọ no, ae ọ be ta eva kẹ enẹna.

Otẹrọnọ eware itienana jọ e rrọ uwou ra via, whọ nwane ta nọ ọmọ ra o zihe ruọ ọmọ ethube no ho. Kọ eme ọ be via na? Re ma sae ruẹ uyo onọ yena, joma ta ẹme kpahe enwene ologbo nọ etoke uzoge o rẹ wha ze.

Etoke Uzoge U Wuzou Gaga

Nọ a te yẹ ọmọ hotọ no, eware buobu evaọ uzuazọ riẹ e rẹ jọ oturuo hayo orọ ọsosuọ—owojẹ ọsosuọ, ẹme ọsosuọ, ẹdẹ ọsosuọ riẹ evaọ isukulu, gbe eware itieye na efa. Eva e rẹ were esẹgbini nọ ọmọ rai o te te oria nọ o jo ru oware jọ evaọ orọ ọsosuọ. Onana o rẹ kẹ ai imuẹro inọ ọmọ rai ọ be rro—oware nọ a be rọ ọwhọ rẹro riẹ.

Nọ ọmọ o bi te uzoge no yọ imuẹro efa inọ ọ be rro, dedena etoke nana o rẹ sae jọ use-abọ kẹ esẹgbini jọ. U gine te oware nọ a re bru uduama riẹ. Kọ eme o gbẹ jọ ere he, ọyewọ vẹ o rẹ were nọ ọmọ riẹ nọ ọ jẹ hai yoẹme vẹre o te bi mu ovao họ jẹ gwọlọ ru orọ udu riẹ nọ o bi te uzoge no na? Ghele na, etoke uzoge u wuzou gaga. Evaọ oghẹrẹ vẹ?

Ebaibol e ta inọ oke o be nyaharo na, “ọzae ọ rẹ se ọsẹ gbe oni riẹ ba.” (Emuhọ 2:24) Ugogo oware jọ nọ u re no etoke uzoge ze họ, o rẹ ruẹrẹ ọmọ họ kẹ ẹdẹ yena nọ ọ te rọ ruọ orọ obọriẹ. Who rẹro inọ evaọ oke yena, ọmọ ra ọ te sae ta ọkpọ ẹme nọ Pọl ukọ na ọ ta inọ: “Oke nọ mẹ jọ ọmaha, mẹ jẹ ta ẹme wọhọ ọmaha, mẹ jẹ jiroro wọhọ ọmaha, me wo iroro wọhọ ọmaha, rekọ nọ mẹ te kpako uno na, me te siobọnọ eware emaha na.”—1 Ahwo Kọrint 13:11.

Avro ọ riẹ hẹ, ugogo oware nọ ọmọ ra o bi ru evaọ etoke uzoge riẹ oye—o bi si obọ no uruemu ọmaha je bi wuhrẹ oghẹrẹ nọ ohwo ọ  rẹ rọ jọ ọkpako nọ ọ rẹ sae rọ ẹro te omariẹ, jẹ jọ orọ obọriẹ. Obe jọ u tube dhesẹ etoke uzoge wọhọ etoke nọ ọmọ ọ rẹ rọ ruẹrẹ oma kpahe kẹ epanọ o ti ro “yere ọsẹgboni akodẹ.”

Uzẹme, evaọ obọnana, iroro na inọ ọmọ ra nọ “ọ riẹ obọze no ẹkpẹlobọ họ na” ọ te nyasiọ owhẹ ba ruọ orọ obọriẹ o sae kẹ owhẹ uduama. Whọ sae nọ inọ:

▪ “Ọmọzae mẹ nọ ọ be sai ru ubrukpẹ riẹ fo ho na, ẹvẹ ọ te sae rọ rẹrote uwou ososo?”

▪ “Ọmọtẹ mẹ nọ ọ be sae nya lele oke nọ ma fihọ kẹe nọ o re ro no otafe ze he na, ẹvẹ ọ te sae rọ nya lele oke nọ o te wo iruo no ẹdẹfa?”

Otẹrọnọ eware itieye na e be lẹliẹ owhẹ ruawa, kareghẹhọ onana: Re ohwo ọ ruọ orọ obọriẹ orọnikọ oware ẹdọvo ho; o wọhọ erẹ ugbothabọ nọ ohwo o bi kpohọ, yọ o rẹ rehọ oke lelehie re o te ti te obei. Rekọ enẹna nọ ọ gbẹ maha na, whọ riẹ inọ “ugheghẹ o rọ eva ọmaha.”—Itẹ 22:15.

Rekọ a tẹ riẹe kpọhọ ziezi, ọmọ ra ọ te sai no uzoge ruọ ọkpako nọ o “wo areghẹ te epanọ [ọ] sae hẹriẹ uwoma no uyoma.”—Ahwo Hibru 5:14.

Epanọ Whọ Sae rọ Kparobọ Evaọ Onana

Re whọ sai fi obọ họ kẹ ọmọ ra no uzoge ruọ uvi ọkpako, o gwọlọ nọ who re fi obọ họ kẹe wuhrẹ “ẹgba iroro” riẹ re ọ ruẹse jọ ọnọ ọ rẹ jẹ iroro egbagba kẹ omariẹ. (Ahwo Rom 12:1, 2, NW) Ehri-izi Ebaibol nọ e rrọ obotọ na i ti fi obọ họ kẹ owhẹ ru oyena.

Ahwo Filipai 4:5: ‘Ru re ahwo kpobi a riẹ orimuo rai.’ Ma rehọ iẹe nọ ọmọ ra ọ yare oware jọ mi owhẹ, wọhọ oriruo, inọ who go oke nọ who fihọ kẹe nọ o re ro no otafe ze kparo omojọ. Whọ tẹ nwane tanọ, ijo. Ọmọ na ọ tẹ be go inọ, “Who bi ru omẹ wọhọ ẹsenọ mẹ rrọ ọmọboba odẹnukpo!” Taure whọ tẹ te kpahe kẹe inọ “Ẹhẹ, who bi ru wọhọ ọmọboba,” roro kpahe onana: Izoge a rẹ gwọlọ nọ a kẹ ae uvẹ lelele nọ a re ro ru oware nọ a gwọlọ, dedenọ areghẹ rai o mu rie he, yọ evaọ abọdekọ riẹ, esẹgbini a rẹ gwọlọ keke obọ evaọ uvẹ nọ a rẹ kẹ emọ rai. Kọ o sae gwọlọ nọ who rolobọ omojọ no oke te oke? Kọ whọ gbẹ dai roro kpahe eriwo ọmọ ra omojọ?

DAO ONANA: Kere oware ovo hayo ivẹ jọ hotọ nọ who roro nọ whọ sai jo fiba uvẹ nọ whọ kẹ ọmọ ra. Kẹe uvẹ na jẹ vuẹe inọ whọ be rehọ onana dawo iẹe. Inọ ọ tẹ rehọ uvẹ na ruiruo ziezi, whọ te kẹe uvẹ viere evaọ obaro. Jẹ vuẹe nọ ọ gbẹ rehọ uvẹ na ruiruo ziezi hi, who ti mi ei uvẹ efa jọ nọ o wo. —Matiu 25:21.

Ahwo Kọlọsi 3:21: “Whai esẹ, wha ru emọ rai eva dha ha, ogbẹrọ ere he o vẹ te wha oyẹlẹ họ ae oma.” Esẹgbini jọ a rẹ gwọlọ kpọ oware kpobi nọ ọmọ o bi ru. A re fi ẹro họ iẹe kiọkiọkiọ evaọ oware kpobi nọ o bi ru gbe ahwo nọ ọ rẹ jọ kugbe. A rẹ salọ egbẹnyusu kẹe jẹ lẹlẹ gaviezọ ẹme nọ o bi lele amọfa ta evaọ ifonu. Rekọ ẹrofihọ ọgaga otiọna o rẹ sae raha eware ku ohwo abọ. Ọmọ nọ a rẹ gba nyaotọ o sai ru nọ ọ jẹ gwọlọ vabọ; whọ tẹ be hae fuọ egbẹnyusu riẹ ẹsikpobi o rẹ sai ru nọ ọ jẹ gwọlọ jọ abọ rai; whọ tẹ be hae lẹlẹ gaviezọ ẹme nọ o bi lele amọfa ta evaọ ifonu o rẹ sai ru nọ ọ jẹ gwọlọ idhere efa nọ o re ro lele ahwo ta ẹme nọ whọ rẹ riẹ kpahe he. Epanọ whọ be gwọlọ kpọe te, ẹsejọhọ ere ọ te gwọlọ ru orọ obọriẹ te. Evaọ uzẹme, otẹrọnọ oke nọ ọmọ ra ọ rrọ uwou kugbe owhẹ whọ gbẹ kẹe uvẹ wuhrẹ epanọ ọ rẹ rọ jiroro kẹ omariẹ hẹ, ẹvẹ ọ te sai ro ru ere nọ ọ tẹ ruọ orọ obọriẹ no?

DAO ONANA: Oke ofa nọ who ti lele ọmọ ra ta ẹme kpahe oware jọ, fi obọ họ kẹe roro kpahe oghẹrẹ nọ oware nọ ọ gwọlọ ru na u ti kpomahọ iẹe. Wọhọ oriruo, ukpenọ whọ rẹ ta eme iyoma kpahe egbẹnyusu riẹ, whọ sae nọe inọ: “Ma rehọ iẹe nọ [fodẹ odẹ ogbẹnyusu riẹ jọ] ọ thọ uzi jọ a te mu ei. Didi ubiẹro amọfa a ti ro rri owhẹ nọ whọ rrọ ogbẹnyusu riẹ na?” Fi obọ họ kẹ ọmọ ra ruẹ oghẹrẹ nọ eware nọ o bi ru gbe usu nọ o bi  lele u re kpomahọ oghẹrẹ ubiẹro nọ ahwo a re ro rri rie, wọhọ emamọ ọmọ hayo ekpehre ọmọ.—Itẹ 11:17, 22; 20:11.

Ahwo Ẹfẹsọs 6:4: “Wha kpọ emọ rai eva ha, rekọ wha ru ai re a yo ẹme je wuhrẹ ai orọ Ọnowo na.” Ẹme na “wuhrẹ” u vi uzẹme oware nọ a rẹ vuẹ ohwo ọvo. U dhesẹ nọ who re ru oware na vevẹ kẹ ọmọ na re u tei udu je kpomahọ eriwo riẹ gbe owọ nọ ọ rẹ jẹ. Uwuhrẹ utiona u wuzou gaga maero nọ ọmọ ọ be ruọ uzoge na. Ọsẹ jọ nọ a re se Andre, ọ ta nọ: “Nọ emọ e be kpako na, o rẹ gwọlọ nọ whọ hai nwene ona ẹmeọta-kugbe ra je lele ai jiroro.”—2 Timoti 3:14.

DAO ONANA: Wha tẹ gwọlọ ta ẹme kpahe oghẹrẹ oware jọ, whọ sai fi oma ra họ ẹta ọmọ, ọmọ ra ọ vẹ jọ ẹta ọsẹ hayo oni. Whọ vẹ nọe inọ wọhọ ọsẹ hayo oni, didi ohrẹ ọ rẹ sae kẹ owhẹ wọhọ ọmọ riẹ? Ta kẹe nọ o ru ekiakiẹ kpahe ẹjiroro nọ ọ rẹ rọ ta udu họ hayo whaha oware na. Wha ve fi oke họ nọ wha rẹ rọ ta ẹme na re oka ososo o tẹ vrẹ.

Ahwo Galesha 6:7: “Koware koware nọ ohwo ọ kọ e, oye o re vuẹ.” A sai wuhrẹ ọmaha oware ẹkwoma uye nọ a rẹ kẹe fiki oware nọ o ruthọ—ẹsejọhọ ubrukpẹ riẹ nọ a rẹ gbae họ nọ ọ jọ evaọ omoke jọ hayo oware nọ o rẹ were iẹe gaga nọ a rẹ whaha iẹe. Rọkẹ uzoge, ofẹ ọwhọkuo nọ whọ rẹ mae tẹrovi họ, oware nọ u re no owojẹ riẹ ze.—Itẹ 6:27.

DAO ONANA: Who lele ie hwa esa nọ ọ re fihọ uzou hu, hayo gu inoma kẹ iticha riẹ hẹ inọ oware jọ o soriẹ nọ ọ gbẹ sae rọ pase ẹdawọ họ. Kẹe uvẹ re ọ ruẹ uye oware nọ o ruthọ, uwuhrẹ na o te thọrọ iẹe ẹro ho.

Wọhọ ọyewọ, ẹsejọhọ o rrọ owhẹ iroro inọ dodokọ etoke uzoge o wọhọ edhere ọprẹprẹrẹ nọ ọmọ ra ọ rẹ jọ dhẹ siawọ vrẹrẹrẹ te ọkpako. Rekọ o nwane lọhọ ere he. Ghele na, etoke uzoge o rẹ kẹ owhẹ obọdẹ uvẹ nọ who re ro “wuhrẹ ọmọ edhere nọ ọ rẹ nya.” (Itẹ 22:6) Ehri-izi Ebaibol e rẹ sai fi obọ họ kẹ owhẹ wo evawere uviuwou tobọ.

[Oruvẹ-obotọ]

NỌ OMA RA NỌ . . .

Nọ ọmọ mẹ o te no uwou no, kọ ọ te sai ru eware enana?

▪ rọ oma kẹ iruẹru abọ-ẹzi ẹsikpobi

▪ vuhu oware nọ u kiehọ jẹ jiroro egbagba

▪ riẹ ona ẹmeọta-kugbe amọfa

▪ rọ ẹro te ugboma riẹ ziezi

▪ riẹ ugho raha

▪ ru uwou fo

▪ wo ajọwha oware uruo

Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 14]

Ọmọ ra ọ tẹ jọ eware sa-sa dhesẹ uruemu gbe areghẹ ọkpako via, kọ whọ te sae kẹe uvẹ eware efa?