Kọ Ginọ Ewhariọ Hayo Ababọ-Oruọzewọ?

“Nwene iyẹrẹ nọ whọ te nẹ kpahe asidẹnte na omojọ, u ti ru eware lọhọ kẹ owhẹ.”

“O gwọlọ nọ ahwo nọ i re mi osauzou a riẹ oware kpobi fiotọ họ.”

“Whọ sai ru oware kpobi, thakpinọ a kru owhẹ hẹ.”

“Fikieme whọ jẹ lahiẹ oma hwa ugho, kpakiyọ whọ sae rọ edhere jọ woi ọvọvẹ?”

WHỌ rẹ sai yo oghẹrẹ eme itieye na nọ whọ tẹ nọ ahwo jọ kpahe owọ nọ whọ rẹ jẹ evaọ oware nọ u kpomahọ ugho. Ahwo jọ a riẹ nọ o rẹ wọhọ nọ a wo “ifue” ẹsiẹsiẹe rọkẹ oware kpobi. Onọ na họ, Kọ ifue yena yọ erọ oruọzewọ?

Uruemu ababọ-oruọzewọ o d’otọ fia te epanọ ẹsibuobu ahwo a re ro rri ọrue-oguo, ewhariọ, gbe ujitho wọhọ edhere nọ a sae rọ vabọ no uye-okẹ, ro wo ugho t’obọ, hayo ro wo ẹnyaharo. Ẹsibuobu ahwo nọ a riẹ odẹ evaọ akpọ na a bi fi emamọ oriruo h’otọ họ evaọ abọ oruọzewọ. Evaọ orẹwho Europe jọ, oghẹrẹ ahwo itieye na nọ a wobọ evaọ iwhayo ifio gbe igho-eriọ evaọ ukpe 2006 e joma bu te akuava erọ ukpe 2005. Yọ a kele iwhayo ototọ buobu efa ha, enọ ahwo jọ a re se “izieraha esese.” Ẹsejọhọ o jọ oware igbunu kẹ ibuobu hu nọ a kiẹ via inọ ikpahwo ekiọthuọ gbe isu buobu evaọ orẹwho yena a rehọ ebe-udu erae iwhayo rọ ruọ ọkwa.

Dede nọ iwhayo gbe erueta e da akpọ na fia, ahwo buobu a wo ẹzi oruọzewọ. O sae jọnọ whọ rrọ usu ahwo yena. Ẹsejọhọ fikinọ who you Ọghẹnẹ, whọ gwọlọ ru oware nọ u kiehọ evaọ aro riẹ. (1 Jọn 5:3) Ẹsejọhọ who wo ọkpọ iroro Pọl ukọ na nọ o kere nọ: “U mu omai ẹro nọ iroro mai e rẹ fuafo be guọlọ epanọ ma re ro ru eware na kpobi ziezi.” (Ahwo Hibru 13:18) Fikiere, ma zizie owhẹ inọ who roro kpahe iyero jọ nọ e rẹ sae jọ odawọ kẹ ohwo nọ ọ gwọlọ wo eva efuafo je ru ‘eware kpobi’ evaọ edhere oruọzewọ. Ma te jẹ ta kpahe ehri-izi Ebaibol nọ e rẹ sai fi obọ họ evaọ iyero itieye na.

Ono Ọ rẹ Hwosa Araha Asidẹnte?

Ẹdẹjọ nọ ọmọtẹ jọ nọ a re se Lisa * ọ jẹ dhẹ omoto, o rri mu hu o te kpeke kugbe omoto ọfa. Ohwo ọvo ọ nwoma ha, rekọ imoto ivẹ na e raha. Evaọ orẹwho riẹ, izoge nọ i wo obe-udu omoto-ọdhẹ a rẹ hwa igho buobu fihọ azọhọ-ariẹsehe, yọ ekọmpene na i re ru unuigho azọhọ-ariẹsehe nọ uzoge ọ rẹ hwa kpehru oke kpobi nọ o te wo asidẹnte. Fikinọ omoni Lisa jọ nọ a re se Gregor, nọ o vi Lisa ọ jọ omoto na kugbei, ogbẹnyusu riẹ jọ ọ tẹ jiroro kẹ ae inọ a dhugbẹ ta nọ Gregor ọ jẹ dhẹ omoto na. Oyena o te whaha efiba unuigho azọhọ-ariẹsehe nọ Lisa ọ rẹ hwa. Oyena u do wọhọ owojẹ areghẹ. Ovẹ Lisa o re ru?

 Ekọmpene azọhọ-ariẹsehe a rẹ rehọ igho nọ ahwo a zọhọ kẹ ae rọ ruẹrẹ oware hayo hwosa asidẹnte gbe araha idudhe nọ ọ via kẹ ae. Fikiere, nọ Lisa o te lele iroro-ejẹ ogbẹnyusu riẹ na, u ti ru nọ a te rọ rehọ igho azọhọ-ariẹsehe amọfa rọ hwosa asidẹnte riẹ na jẹ lẹliẹ unuigho azọhọ ahwo yena kpehru. Lisa o te ru ere, yọ o bi gu ọrue je thuji. Epọvo na o rrọ nọ ohwo o te gu ọrue re ekọmpene azọhọ-ariẹsehe a ruẹse hwa igho buobu kẹe rọkẹ asidẹnte hayo araha idudhe.

Ozọ uye nọ egọmeti ọ rẹ kẹ ohwo o rẹ sae whaha ahwo jọ eruo oware iwhayo utioye. Rekọ ma rẹ jọ Ẹme Ọghẹnẹ ruẹ ẹjiroro nọ ọ mae rrọ nọ ma rẹ rọ whaha iwhayo-ifio. Ojọ evaọ usu Ijaje Ikpe na o ta nọ: “Who tho uji hi.” (Ọnyano 20:15) Pọl ukọ na ọ wariẹ ujaje yena kẹ Ileleikristi inọ: “Jọ ọnọ o re tho uji na o gbe tho ofa ha.” (Ahwo Ẹfẹsọs 4:28) Ẹkwoma erulele izi Ọghẹnẹ evaọ eware nọ i wobọ kpahe azọhọ-ariẹsehe, yọ whọ be whaha eruo oware nọ Ọghẹnẹ o mukpahe. Whọ be jẹ rọ ere dhesẹ uyoyou gbe adhẹẹ kẹ uzi Ọghẹnẹ gbe erivẹ ra.—Olezi 119:97.

“Rehọ Eware Siza kẹ Siza”

Peter yọ ohwo nọ o wo akiruo obọriẹ. Okele-igho riẹ ọ jiroro kẹe inọ jọ ọ ta nọ a “dẹ” ekọmputa eghaghae jọ kẹ iruo rai na re egọmeti ọ ruẹsi si osauzou nọ a rẹ wha fihọ iruo na kpotọ. Ahwo a riẹ inọ ahwo nọ a bi ru ọkpọ iruo Peter na a rẹ dẹ eware itieye na kẹ iruo rai. Dedenọ Peter ọ dẹ okwakwa na ha, ẹsejọhọ egọmeti o ti du nyae kiẹ hẹ sọ ọ ginẹ dẹ okwakwa na. Fikiere, osauzou iruo Peter nọ egọmeti o ti bru kpotọ na u ti ru nọ o ti ro wo ugho buobu fihọ obọ. Kọ eme Peter o re ru? Eme o ti fi obọ họ kẹe jiroro onọ o re ru?

 Pọl ukọ na ọ ta kẹ Ileleikristi oke riẹ inọ: “Jọ kohwo kohwo oyo ẹme enọ a kẹ udu na. . . . Hwosa kẹ ae epanọ ute rai, osauzou kẹ ọnọ osauzou ute, igho-ofa kẹ ọnọ igho-ofa ite.” (Ahwo Rom 13:1, 7) Ahwo nọ a gwọlọ wo ọjẹrehọ Ọghẹnẹ a rẹ hwa osauzou kpobi nọ egọmeti ọ gwọlọ mi ae. Evaọ abọdekọ riẹ, otẹrọnọ egọmeti o bru osauzou kpotọ kẹ oghẹrẹ ahwo hayo akiruo jọ, o thọ họ re ohwo nọ o te kẹ uvẹ yena o mi erere otiọye.

Joma ta kpahe uyero ọfa jọ nọ u wobọ kugbe ẹhwa osauzou. Ekọmpene jọ e rehọ David nọ ọ rrọ ekapenta iruo. Egbẹnyusu gbe erivẹ riẹ jọ a tẹ ta kẹe inọ o ku emẹjẹ gbe egbara kẹ ae, inọ ọ rehọ oke nọ o ku iruo họ no ro ru onana. A ta nọ a te kẹe ugho nọ u vi osa nọ a be hwae evaọ oria iruo riẹ, rekọ a gwọlọ nọ o kere obe fihotọ kpahe iruo na ha nọ o rẹ sae lẹliẹ egọmeti riẹ. Fikiere ohwo ọvo ọ te nẹ iyẹrẹ iruo na ha, yọ ohwo ọvo ọ te hwa osauzou hu. Ahwo buobu a re roro inọ oware ovo o jọ onana thọ họ keme ahwo na kpobi a ti wo erere noi ze. Nọ o rrọ isiuru David re o ru Ọghẹnẹ eva were na, oghẹrẹ vẹ u fo nọ o re rri iruo nọ a re ru ababọ iyẹrẹ nọ a re kere fihotọ?

Dedenọ ẹsejọhọ obọ u re te ohwo nọ o bi ru oghẹrẹ oware utiọye he, ọ be la osauzou egọmeti vrẹ. Jesu ọ kẹ ujaje inọ: “Wha rehọ eware Siza kẹ Siza, re wha rehọ eware Ọghẹnẹ kẹ Ọghẹnẹ.” (Matiu 22:17-21) Jesu ọ ta ẹme nana rọ kpọ iroro ethọthọ nọ ahwo na a wo kpahe osauzou ohwa vi. Egọmeti, onọ Jesu o se Siza na, a rri osauzou wọhọ oware nọ u te rai. Fikiere, Ileleikristi a rri osauzou ohwa wọhọ abọjọ oware nọ Ikereakere na e gwọlọ mi ai.

Uji Ẹdawọ

Ọmọ-isukulu jọ nọ a re se Marta nọ ọ rrọ ekọleji ọ be ruẹrẹ oma kpahe kẹ ẹdawọ urere. Nọ o rọnọ ẹruẹ emamọ iruo evaọ okenọ o te nwrotọ no isukulu o roma hwa epanọ o ru te evaọ ẹdawọ na, ọ rọ euwa buobu se obe jẹ ruẹrẹ oma kpahe kẹ ẹdawọ na no. Ibe emọ-eklase riẹ jọ a ruẹrẹ oma kpahe re—rekọ evaọ oghẹrẹ ofa. A te rehọ ipeja, ekakuletọ nọ a si evuẹ no họ, gbe ifonu nọ i wo ufi hi ro tho re a ruẹse kparobọ evaọ ẹdawọ na. Kọ u fo re Marta ọ raro kele oware nọ emọ nọ i kiọkọ “kpobi” a bi ru re ọ sae kparobọ re?

Fikinọ uji ẹdawọ o da oria kpobi fia, ahwo buobu a roro nọ uvumọ oware o jariẹ thọ họ. Eriwo rai họ, “Thakpinọ a kru owhẹ hẹ.” Rekọ Ileleikristi uzẹme a rẹ jẹ eriwo otiọye na rehọ họ. Dedenọ ẹsejọhọ iticha o ti muẹrohọ emọ nọ i bi tho evaọ ẹdawọ họ, ohwo jọ ọ riẹ nọ ọ be ruẹ. Jihova Ọghẹnẹ ọ riẹ eware nọ ma bi ru yọ ma ti guọvunu kẹe. Pọl o kere nọ: “E nọ a ma na kpobi ovo u dhere eva aro riẹ hẹ rekọ eware na kpobi e ba rovie fihọ gbaladhẹ eva aro ọ nọ ma re lele.” (Ahwo Hibru 4:13) Ẹriẹ inọ Ọghẹnẹ o bi fiẹro họ omai fikinọ ọ gwọlọ nọ ma ru oware nọ u kiehọ, o rẹ kẹ omai ajọwha nọ ma rẹ rọ jọ oruọzewọ nọ ma te bi kere ẹdawọ, o gbẹ rrọ ere?

Eme Who ti Ru?

Lisa, Gregor, Peter, David, gbe Marta a vuhu epanọ uyero nọ a rẹriẹ ovao dhe na o gbẹdẹ te. A ku rie họ inọ a rẹ jọ oruọzewọ, a tẹ rọ ere yọrọ  utee uruemu ezi je wo obroziẹ-iroro ọfuafo. Eme who ti ru nọ whọ tẹ rẹriẹ ovao dhe ọkpọ iyero yena?

Ẹsejọhọ ibe iruiruo, ibe emọ-eklase, gbe erivẹ ra a rehọ e riẹ fihọ oware nọ o thọ họ re a gu ọruẹ, tho kere evaọ ẹdawọ, hayo thuji. Ẹhẹ, a sai se owhẹ ẹkoko re u ru owhẹ kuomagbe ai evaọ iruemu itieye na. Eme ọ rẹ sai fi obọ họ kẹ owhẹ jẹ emamọ iroro, ghelọ otunyẹ nọ a gwọlọ ro ru owhẹ jọ ababọ oruọzewọ?

Kareghẹhọ, erulele oware nọ Ọghẹnẹ ọ gwọlọ u re fi obọ họ kẹ omai wo obroziẹ-iroro ọfuafo, ọjẹrehọ Ọghẹnẹ gbe eghale riẹ. Devidi ovie na o kere nọ: “O ỌNOWO, ono ọ rẹ te ria evaọ uwoudhu-egagọ ra? Ono ọ rẹ te ria evaọ ugbehru ẹri ra na? Tobọ ọye ọnọ o re yere uzuazọ ugbogbo ho, o je ru oware nọ ukiete, ọ ta uzẹme no obọ eva riẹ ze . . . Ọnọ o ru eware enana ọ rẹ sai kie he.” (Olezi 15:1-5) Obroziẹ-iroro ọfuafo gbe emamọ usu kugbe Ọghẹnẹ, Ọsẹ obọ odhiwu mai, i wuzou vi erere abọ-iwo kpobi nọ ma rẹ sai wo ẹkwoma iwhayo hayo ọrue-oguo.

[Oruvẹ-obotọ]

[Ẹme nọ a fi ẹgba họ nọ ọ rrọ ẹwẹ-obe avọ 12]

“Jọ ọnọ o re tho uji nao gbe tho ofa ha.”

Adhẹẹ kẹ uzi Ọghẹnẹ gbe uyoyou kẹ erivẹ mai o rẹ wọ omai rọ oruọzewọ ru eware kpobi nọ i kpomahọ azọhọ-ariẹsehe

[Ẹme nọ a fi ẹgba họ nọ ọ rrọ ẹwẹ-obe avọ 12]

“Hwosa kẹ ae epanọ ute rai, osauzou kẹ ọnọ osauzou ute.”

Re ma sai wo ọjẹrehọ Ọghẹnẹ, o gwọlọ nọ ma rẹ hwa osauzou kpobi nọ uzi o gwọlọ

[Ẹme nọ a fi ẹgba họ nọ ọ rrọ ẹwẹ-obe avọ 13]

“Eware na kpobi e ba rovie fihọ gbaladhẹ eva aro ọ nọ ma re lele.”

Dedenọ ẹsejọhọ iticha e te ruẹ omai nọ ma te bi tho evaọ ẹdawọ họ, ma gwọlọ ru oware oruọzewọ evaọ aro Ọghẹnẹ

[Ẹkpẹti/Uwoho nọ e rrọ ẹwẹ-obe avọ 14]

Uji “Ototọ”

Ogbẹnyusu ra jọ ọ dẹ okwakwa okpokpọ jọ nọ a re ro ruiruo evaọ ekọmputa, yọ whọ gwọlọ woi re. Ogbẹnyusu ra na ọ tẹ vuẹ owhẹ inọ who du raha ugho dẹ orọ obọra ha, inọ ọ te rehọ oriẹ na ze ti fi evuẹ na họ ekọmputa ra re. Kọ oyena u dhesẹ ababọ oruọzewọ?

Nọ ohwo ọ tẹ dẹ okwakwa nọ a re ro ruiruo evaọ ekọmputa, u wo izi nọ ahwo nọ a ru okwakwa na a fihọ nọ ohwo na ọ rẹ rọwo fihọ inọ o ti ru lele. U wo ekwakwa jọ nọ izi ahwo nọ i ru rai e rẹ ta inọ ekọmputa ọvuọvo a re fi ugogo okwakwa yena họ ro ruiruo. Evaọ okwakwa nọ u wo uzi utioye na, nọ ohwo o te fi ei họ ekọmputa riẹ no, o rrọ uzithọ re o je fi ei họ ekọmputa omọfa re. (Ahwo Rom 13:4) Ere oruo yọ ujitho re, keme nọ ahwo buobu a tẹ be rehọ okwakwa ovona ruiruo n’obọ ruọ obọ, o rẹ raha eki ku ahwo nọ a ku okwakwa na keme a te gbẹ ruẹ ahwo dẹ efa mi ae he.—Ahwo Ẹfẹsọs 4:28.

Ahwo jọ a sae ta nọ, ‘Ohwo ọvo ọ te riẹ kpahe iẹe he.’ O tẹ make rrọ ere, u fo re ma kareghẹhọ eme ọ Jesu nana: “Koware koware nọ wha guọlọ nọ ahwo a ru kẹ owhai, wha ru i tieye kẹ ai re.” (Matiu 7:12) Mai kpobi ma rẹ gwọlọ ruẹ ugho rono oware nọ ma ruẹ uye fihọ ze, yọ ma rẹ gwọlọ nọ amọfa a ru eware nọ ma ruẹ uye fihọ epanọ u je rai hi. U fo nọ ma re wo ọkpọ eriwo ọvona kpahe eware amọfa. Ma rẹ whaha uji “ototọ,” wọhọ ẹlẹlẹ rehọ eware * nọ amọfa a rọ uzou rai roro ze. —Ọnyano 22:7-9.

[Oruvẹ-obotọ]