Eware Nọ E Rẹ Wha Evawere Ze Uviuwou

Wuhrẹ Emọ Ra Ẹfuọ-Uruemu

Loida, * oni jọ evaọ obọ Mexico ọ ta nọ: “A be jọ obọ isukulu kẹ emọ irọba nọ ọzae o re kuhọ ẹba riẹ ro lele aye wezẹ, fikiere emọ na i te bi roro inọ o thọ họ re a wezẹ kugbe—thakpinọ a fi oware họ oma nọ o rẹ whaha udihọ hayo ẹyao.”

Nobuko, oni jọ evaọ obọ Japan ọ ta nọ: “Mẹ nọ ọmọzae mẹ oware nọ o re ru otẹrọnọ ọyomariẹ avọ ogbẹnyusu ọmọtẹ riẹ ọvo a tẹ rrọ oria. Uyo nọ ọ kẹ omẹ họ, ‘Mẹ riẹ hẹ.’”

NỌ ỌMỌZAE hayo ọmọtẹ ra ọ gbẹ maha gaga, kọ whọ jẹ hai si eware nọ e rẹ sae nwae oma evaọ uwou na n’otọ? Ẹsejọhọ whọ rehọ eware di oria nọ a re dhe ekwakwa ẹlẹtriki fihọ, si eware nọ e rẹ sae biẹ ohwo n’otọ, jẹ rọ eware di istẹpo nọ a rẹ rọ gadiẹ ruọ uwou—who ru enana kpobi re enwoma e siọ ọmọ ra ba ete.

O hai woma kẹhẹ o hae jọnọ ẹthọ uzoge o rẹ lọhọ enẹ! Eware nọ whọ be ruawa kpahe enẹna e rro gaga, wọhọ oriruo: ‘Kọ ọmọzae mẹ o bi rri ifoto ẹbẹba?’ ‘Kọ ọmọtẹ mẹ ọ be rọ ifonu vi ifoto ẹba omariẹ se amọfa?’ Gbe onọ ulogbo nana, ‘Kọ ọmọ mẹ o mu owezẹ ọzae-avọ-aye họ no?’

Eviẹhọ ọrọ Ẹro-Ofihọ Ọmọ Kiọkiọkiọ

Esẹgbini jọ a rẹ gwọlọ fi ẹro họ emọ rai kiọkiọkiọ ẹsikpobi ẹkwoma emọ na nọ a rẹ jọ kugbe jẹ kiẹ oware kpobi nọ a bi ru. Uwhremu na, ibuobu eyewọ e ruẹ nọ ẹro-ofihọ ọkiọkiọ otiọye u ru nọ emọ na e jẹ rọ ko eware nọ a bi ru dhere. Emọ na i wuhrẹ epanọ a rẹ rọ ko ugogo oware nọ esẹgbini rai e be gwọlọ whaha ae eruo na dhere riẹriẹriẹ.

U re vevẹ, ẹro-ofihọ ọkiọkiọ họ ifue na ha. Jihova Ọghẹnẹ ọ be rọ edhere otiọye ru emama riẹ yoẹme kẹe he, yọ u fo ho re whẹ ọyewọ who ru ere. (Iziewariẹ 30:19) Kọ ẹvẹ whọ sai ro fi obọ họ kẹ emọ jiroro nọ i fo evaọ ẹme ẹfuọ-uruemu?—Itẹ 27:11.

Ẹme nọ who re lele emọ ta ẹsikpobi yọ ugogo oware jọ nọ u re fi obọ họ, yọ u fo re who mu onana họ nọ a gbẹ rrọ emaha. * (Itẹ 22:6) Kẹsena nọ a bi te uzoge na, ruabọhọ ẹme nọ whọ rẹ ta kugbe ae. Wọhọ ọyewọ, u fo nọ whọ rẹ jọ ugogo  ohwo nọ emọ ra i re wuhrẹ eware mi. Ọmọtẹ jọ evaọ obọ Britain nọ a re se Alicia ọ ta nọ: “Ahwo buobu a re roro nọ o rẹ were omai re ma lele egbẹnyusu mai ta ẹme kpahe owezẹ ọzae-avọ-aye, rekọ ere o rrọ họ. O rẹ were omai nọ ma te yo eme nana no obọ esẹgbini mai ze. Ma re fi eva họ oware nọ a vuẹ omai.”

Oware nọ U ro Wuzou re A Wuhrẹ Emọ Ẹfuọ-Uruemu

Nọ emọ e be rro na, o gwọlọ nọ a rẹ riẹ kpahe owezẹ ọzae-avọ-aye ziezi, orọnọ wọhọ edhere nọ a re ro yẹ ọmọ ọvo ho. O gwọlọ nọ a re je “wo areghẹ te epanọ a sae [rọ] hẹriẹ uwoma no uyoma.” (Ahwo Hibru 5:14) Uzẹme na họ, a gwọlọ itee uruemu—ugogo itee nọ i re dhesẹ edikihẹ ohwo kpahe ẹme owezẹ ọzae-avọ-aye gbe uruemu nọ o rọwokugbe itee yena. Ẹvẹ whọ sai ro wuhrẹ ọmọ ra nọ ọ rrọ uzoge itee ezi?

Orọ ọsosuọ, kiẹ itee uruemu ra riwi. Wọhọ oriruo, ẹsejọhọ whọ ginẹ rọwo inọ ẹnwae-obro, koyehọ re imava nọ e rọo ohwohwo ho a wezẹ kugbe o thọ. (1 Ahwo Tẹsalonika 4:3) Ẹsejọhọ, emọ ra e riẹ edikihẹ ra evaọ ẹme nana; a sae tubẹ fodẹ eria Ebaibol nọ e ta kpahe onana. A tẹ nọ ae, ẹsejọhọ a te kẹ uyo na lọlọhọ inọ o thọ re imava nọ e rọo ohwohwo ho a wezẹ kugbe.

Rekọ oyena ọvo u te he. Obe jọ nọ a re se Sex Smart nọ o ta kpahe owezẹ ọzae-avọ-aye o ta nọ izoge jọ a rẹ sae rọ unu ta inọ a rọwokugbe edikihẹ ọsẹgboni rai evaọ ẹme owezẹ ọzae-avọ-aye. Obe na o ta nọ: “Ae ọvo a be sae riẹ eriwo nọ u fo nọ a rẹ yọrọ họ. Nọ a tẹ rẹriẹ ovao dhe uyero jọ nọ a rẹro riẹ hẹ, nọ o gwọlọ owojẹ kpata kpata kpahe ‘umuo nọ a rẹ nya te,’ a rẹ riẹ onọ a re ru hu, a jẹ re riẹ hẹ a kie ruọ uye no.” Onana họ ugogo oware nọ u ro fo re a wo itee uruemu. Ẹvẹ whọ sai ro fi obọ họ kẹ ọmọ ra nọ ọ rrọ uzoge wo itee yena?

Jọ itee ra i dhesẹ oma via. Kọ whọ rọwo inọ owezẹ ọzae-avọ-aye o rrọ kẹ imava nọ e rọo ohwohwo ọvo? O tẹ rrọ ere, hae vuẹ ọmọ ra oyena vevẹ n’oke t’oke. Wọhọ epanọ obe na Beyond the Big Talk o ta, ekiakiẹ i dhesẹ via inọ “evaọ iviuwou nọ esẹgbini e jọ vuẹ emọ rai vevẹ inọ o thọ re izoge i wobọ evaọ owezẹ ọzae-avọ-aye, ẹsibuobu emọ na e rẹ kaki duomahọ ọfariẹ hẹ.”

Uzẹme, wọhọ epanọ ma ta no vẹre na, re whọ vuẹ ọmọ ra itee uruemu ra ọvo o nwane kẹ imuẹro ho inọ ọmọ na o ti lele ai. Dede na, nọ who te ru emọ riẹ inọ u wo itee uruemu nọ whọ gwọlọ nọ uviuwou na u re wo je lele, u re fi obọ họ kẹ emọ riẹ ugogo itee nọ u fo nọ a re wo kẹ omarai je lele. Yọ ekiakiẹ i dhesẹ via inọ emọ i re lele itee uruemu esẹgbini rai uwhremu na, o tẹ make rọnọ evaọ oke uzoge o wọhọ nọ a go itee yena fihọ akotọ.

DAO ONANA: Rehọ oware jọ nọ a ta ẹme kpahe evaọ iyẹrẹnẹ ro mu ẹme họ kugbe emọ ra je dhesẹ itee ra vevẹ kẹ ae. Wọhọ oriruo, otẹrọnọ a be ta kpahe uruemu ọgbaduo jọ nọ o roma via, whọ sae ta nọ: “Oghẹrẹ nọ ezae jọ a be rọ viẹ eyae họ du o be kẹ omẹ uye gaga. Eme who roro nọ u bi ru ezae wo iroro itieye na?”

Vuẹ emọ uzẹme na kpobi kpahe owezẹ ọzae-avọ-aye. Unuovẹvẹ u wuzou. (1 Ahwo Kọrint 6:18; Jemis 1:14, 15) Dede na, ugogo oghẹrẹ nọ Ebaibol na o dhesẹ owezẹ ọzae-avọ-aye họ, okẹ nọ u no obọ Ọghẹnẹ ze, orọnọ wọhọ agbefẹ Setan he. (Itẹ 5:18, 19; Ole nọ o vi Ile 1:2) Whọ tẹ vuẹ emọ ra nọ e rrọ uzoge kpahe ofẹ enwoma na ọvo, o rẹ sai ru nọ a re ro wo eriwo ọthọthọ kpahe owezẹ ọzae-avọ-aye. Ọmọtẹ jọ evaọ obọ France nọ a re se Corrina ọ ta nọ: “Ọsẹgboni mẹ a jẹ hai fi ẹgba họ enwoma ọfariẹ-ogbe gaga, u te ru nọ me ro rri owezẹ ọzae-avọ-aye fihọ oware nọ u fo ho.”

Ruẹ nọ whọ vuẹ emọ ra ugogo uzẹme na kpahe owezẹ ọzae-avọ-aye. Oni jọ evaọ obọ Mexico nọ a re se Nadia ọ ta nọ: “Oware nọ mẹ daoma ru emọ mẹ riẹ họ, owezẹ ọzae-avọ-aye yọ emamọ oware gbe inọ Jihova Ọghẹnẹ ọ rehọ e riẹ kẹ ahwo-akpọ re a reawere riẹ. Rekọ evaọ orọo ọvo onana u je fo. Oghẹrẹ nọ ma rehọ okẹ na ruiruo riwi o rẹ sae wha evawere hayo edada se omai.”

 DAO ONANA: Nọ whọ te wariẹ ta ẹme kugbe emọ ra kpahe owezẹ ọzae-avọ-aye, rehọ abọ ewoma riẹ ku ẹmeọta na họ. Whọ jọ ozọ u mu owhẹ hẹ re who ru ọmọ ra riẹ inọ owezẹ ọzae-avọ-aye yọ okẹ uwoma nọ u no obọ Ọghẹnẹ ze nọ ọyomariẹ ọ rẹ sae reawere riẹ evaọ obaro nọ ọ tẹ rọo no. Ru ọmọ ra riẹ nọ who fi eva họ iẹe inọ bọo oke yena, ọ te sai kru omariẹ lele izi Ọghẹnẹ.

Fi obọ họ kẹ ọmọ ra roro kpahe oware nọ o rẹ sai no owojẹ riẹ ze. Re a sae jiroro kiehọ evaọ k’abọ k’abọ uzuazọ, o gwọlọ nọ izoge a rẹ riẹ epanọ a sai ro vuhu iroro-ejẹ sa-sa nọ a rẹriẹ ovao dhe, jẹ sae rehọ abọ ewoma gbe eyoma ọrọ owojẹ sa-sa rọ wawọ ohwohwo. Who roro ho inọ re a riẹ oware nọ u woma gbe onọ u yoma ọvo u te. Aye jọ nọ ọ rrọ Oleleikristi nọ a re se Emma evaọ obọ Australia ọ ta nọ: “Me te roro kpahe ethobọ mẹ evaọ oke uzoge, mẹ sae ta inọ ẹriẹ izi Ọghẹnẹ ọvo o nwani dhesẹ nọ whọ rọwo kugbe ai hi. Ẹriẹ irere erọ elele izi yena—gbe edada nọ i re noi ze nọ a te gbabọkẹ ae—u wuzou.”

Ebaibol na ọ rẹ sai fi obọ họ kẹ ohwo ru onana, keme evaọ Ebaibol na, nọ a tẹ fodẹ izi buobu no a rẹ fodẹ enwoma nọ i re no abọgbekẹ izi nana ze. Wọhọ oriruo, obe Itẹ 5:8, 9 o ta udu họ emoha na awọ inọ a kẹnoma kẹ ọfariẹ-ogbe “re wha se adhẹ [rai] ba ẹ rọ kẹ amọfa.” Wọhọ epanọ ikere yena e ta na, ahwo nọ a re gbe-ọfariẹ a re si adhẹẹ no oma, raha ẹgbakiete rai je ku ọghọ rai fiẹ. Yọ oyena u re si erru no ohwo oma evaọ aro omọfa nọ o wo ekwakwa-aghae itieye na nọ ọ hae gwọlọ oghẹrẹ ohwo otiọye wọhọ ọrivẹ-orọo. Eroro kpahe enwoma ugboma, iroro gbe erọ abọ-ẹzi nọ i re no abọgbekẹ izi Ọghẹnẹ ze o rẹ sae kẹ emọ ajọwha nọ a re ro koko ae. *

DAO ONANA: Rehọ etadhesẹ fi obọ họ kẹ ọmọ ra ruẹ areghẹ nọ ọ rrọ izi Ọghẹnẹ. Wọhọ oriruo, whọ sae ta nọ: “Erae nọ a kokohọ be rria e rẹ sasa oma; rekọ erae nọ e vabọ ruọ ogẹ e rẹ wha okpẹtu ze. Ohẹriẹ vẹ o rrọ erae ivẹ na, kọ ẹvẹ uyo ra u ro wobọ kpahe uwhru nọ Ọghẹnẹ o fihọ kpahe owezẹ ọzae-avọ-aye?” Rehọ eme nọ e rrọ obe Itẹ 5:3-14 fi obọ họ kẹ ọmọ ra ruẹ enwoma ọfariẹ-ogbe.

Takao, ọmọzae ikpe 18 jọ evaọ obọ Japan ọ ta nọ: “Mẹ riẹ nọ u fo re me ru oware nọ u kiehọ, rekọ ẹsikpobi me re lele isiuru mẹ muabọ.” Izoge nọ onana o be via kẹ a rẹ sai wo uduotahawọ inọ orọnọ ae ọvo o rrọ ere kẹ hẹ. Makọ Pọl ukọ na, Oleleikristi nọ ọ jọ gaga evaọ abọ-ẹzi ọ ta nọ: “Mẹ [tẹ gwọlọ] nọ me ru ewoma, eyoma ọ vẹ rọ oma via.”—Ahwo Rom 7:21.

U fo re izoge a riẹ inọ orọnikọ ẹsikpobi abọ-omuo otiọye na ọ thọ họ. O rẹ sae wọ ae tẹrovi ugogo oghẹrẹ ohwo nọ a gwọlọ jọ. O rẹ sai fi obọ họ kẹ ae za onọ nana, ‘Kọ mẹ gwọlọ kpọ owojẹ mẹ re mẹ jọ ohwo nọ a riẹ wọhọ ohwo adhẹẹ gbe ẹgbakiete, manikọ mẹ gwọlọ nọ a riẹ omẹ wọhọ usiobọ gheghe nọ o wo ẹme obọ họ—ọnọ o re fi oma họ otọ kẹ isiuru omobọ riẹ?’ Ewo emamọ itee uruemu u re fi obọ họ kẹ ọmọ ra kẹ uyo onọ yena ziezi.

[Oruvẹ-obotọ]

NỌ OMA RA NỌ . . .

▪ Didi imuẹro me wo inọ ọmọ mẹ o wo itee uruemu nọ o kru gaga?

▪ Nọ me te bi lele ọmọ mẹ ta ẹme kpahe owezẹ ọzae-avọ-aye, kọ mẹ be hẹ mai dhesẹ iẹe wọhọ okẹ nọ u no obọ Ọghẹnẹ ze manikọ wọhọ agbefẹ Setan?

[Ẹkpẹti nọ ọ rrọ ẹwẹ-obe avọ 20]

Imuẹro I Dhesẹ Via no Inọ Ebaibol na Họ Obe nọ O Rẹ Kẹ Ekpọvio nọ E Mai w’Iruo

“Oware nọ Ebaibol na ọ ta kpahe owezẹ ọzae-avọ-aye o rrọ oware nọ u wiruo evaọ etoke kpobi. Evaọ oke mai nana nọ izoge buobu a be rọ ẹro ruẹ iyẹrẹ iyoma erọ ọfariẹ-ogbe na, udihọ ababọ orọo, gbe AIDS avọ eyao efa nọ ọfariẹ-ogbe ọ rẹ wha ze na, ohrẹ Ikereakere na inọ owezẹ ọzae-avọ-aye o rrọ kẹ imava nọ e rọo ohwohwo ọvo . . . u fo gaga, oye ọvo họ ‘edhere nọ ọ fọ oma,’ nọ u kiehọ.”—Obe na Parenting Teens With Love and Logic.