Eware nọ E Rẹ Wha Evawere Ze Uviuwou

Oghẹrẹ nọ Emọ-Iyẹ U re ro Kpomahọ Orọo

Charles: * “Oma o were omẹ avọ Mary aye mẹ gaga nọ ma yẹ ọmọtẹ mai. Rekọ mẹ rọ emamọ owezẹ tẹro evaọ emerae jọ nọ a yẹi no ho. Ma momaa buobu fihotọ kpahe epanọ ma te rọ rẹrotei, rekọ o tẹ wọhọ nọ enana kpobi e thọrọ omai ẹro nọ ma yẹi no.”

Mary: “Nọ ma yẹ ọmọ mai no, uzuazọ mẹ o gbẹ jọ omẹ hẹ. Oware nọ o jọ omẹ uzou kpobi họ, epanọ mẹ te rọ wariẹ gbe emu-ọmọ, nwene emehọ-ọmọ hayo ru ei fibo nọ ọ tẹ be viẹ. Enwene nọ onana o wha ze o rro kẹhẹ. O rehọ emerae buobu taure oyerikugbe mẹ avọ Charles ọzae mẹ u te ti zihe kpohọ epanọ o jọ.”

AHWO buobu a rẹ rọwo inọ ọmọ-oyẹ yọ usu eware nọ e rẹ mae kẹ evawere evaọ uzuazọ. Ebaibol o dhesẹ emọ wọhọ “ukuoriọ” nọ u no obọ Ọghẹnẹ ze. (Olezi 127:3) Rono eware nọ a rọ ẹro ruẹ evaọ otuyẹ emọ rai ze, imava-orọo wọhọ Charles avọ Mary a riẹ re inọ emọ-iyẹ o rẹ sai kpomahọ orọo evaọ idhere nọ a rẹro riẹ hẹ. Wọhọ oriruo, aye nọ o yẹ ọmọ ọsosuọ riẹ ọ sai fiẹrohọ ọmọ na kiọkiọkiọ, yọ u re gbei unu dede, nọ ọ tẹ ruẹ oghẹrẹ nọ oma u re gbei okpakpa nọ ọmọ na ọ tẹ nwane viẹ hayo nuhu oma. Oghẹrẹ nọ oni avọ ọmọ na a rẹ kpekpe te o rẹ sai gbe ọsẹ na unu, rekọ o rẹ sae jẹ kẹe idhọvẹ inọ o wọhọ nọ ọmọ na o go ọyomariẹ họ akotọ no.

Evaọ uzẹme, eyẹ ọmọ ọsosuọ o rẹ sae lẹliẹ ebẹbẹ du lahwe evaọ orọo. Kitikata ọmọ-ọyọrọ o rẹ sai ru nọ ebẹbẹ nọ imava-orọo a gbabọkẹ vẹre gbe avro nọ ọjọ ọ rẹ sai wo kpahe uyoyou ọdekọ e rẹ rọ lahwe jẹ ga viere.

Ẹvẹ imava-orọo nọ i yẹ ọmọ ọsosuọ rai a sai ro nwene lele uyero okpokpọ orọ ẹruorote ọmọ, onọ o rẹ rehọ oke rai kpobi na? Eme imava-orọo a rẹ sai ru rọ ruẹ nọ a yọrọ usu okpekpe rai? Eme a rẹ sai ru nọ a gbẹ rọwokugbe he evaọ oware jọ kpahe ẹruorote ọmọ? Joma ta ẹme kpahe ise-abọ nana ọvuọvo gbe ehri-izi Ebaibol nọ e rẹ sai fi obọ họ kẹ ohwo fi ai kparobọ.

 USE-ABỌ ỌSOSUỌ: Ẹruorote ọmọ na ọvo o be rehọ oke oni na kpobi no enẹna.

Ọmọ nọ a yẹ obọ ọ rẹ rehọ oke gbe iroro oni na kpobi no. Ẹruorote ọmọ o rẹ sae kẹ oni evevọwẹ. Rekọ ọzae na ọ rẹ sai roro nọ aye riẹ ọ gbẹ be daezọ riẹ hẹ. Manuel nọ ọ be rria obọ Brazil ọ ta nọ: “Ẹruorote ọmọ mai nọ o jẹ rehọ oke aye mẹ kpobi siọ omẹ ba o jọ bẹbẹ kẹ omẹ re me thihakọ riẹ. Anwẹdẹ, mai imava ọvo ma jẹ riamakpọ mai, rekọ idudhe na, u te kpohọ aye mẹ avọ ọmọ mai.” Ẹvẹ whọ sai ro yerikugbe onana?

▪ Ugogo oware nọ u re fi obọ họ kẹ owhẹ kparobọ: Wo odiri. Ebaibol ọ ta nọ: “Uyoyou u re wo odiri krẹkri, avọ ọriẹruo. . . . Uyoyou o rẹ guọlọ orọ obọ riẹ hẹ; o rẹ kpare ẹme ọgaga avọ ofu hu.” (1 Ahwo Kọrint 13:4, 5) Nọ ọmọ ọ tẹ romavia no, eme ọzae avọ aye a rẹ sai ru ro fi uthubro nana họ iruo?

Ọzae nọ o wo orimuo o re dhesẹ uyoyou nọ o wo kẹ aye riẹ ẹkwoma ewuhrẹ kpahe oghẹrẹ nọ ọmọ-oyẹ u re kpomahọ ugboma gbe iroro aye. Nọ o te ru ere, o re vuhumu inọ oma o rẹ sae wọ aye riẹ dhesẹ eghẹrẹ iruemu sa-sa n’oke t’oke. * Adam, nọ ọ be rria obọ France, nọ ọmọtẹ riẹ ọ jọ emerae 11 ọ ta nọ: “Oghẹrẹ nọ ovao aye mẹ gbe uruemu riẹ u re nwene ẹsiẹvo u re gb’omẹ unu. Rekọ mẹ rẹ daoma kareghẹhọ inọ orọnikọ mẹ ọ be dheva kẹ na ha. Ukpoye, enwene ọkpokpọ nọ ọ ruọ uzuazọ mai na o be wha onana ze.”

Kọ aye ra ọ be hai rri obufihọ ra thọ ẹsejọ? O tẹ rrọ ere, whọ nwane kaki muofu hu. (Ọtausiuwoma Na 7:9) Ukpoye, thihakọ daoma rọ ewoma riẹ karo, onana u ti ru nọ whọ gbẹ te hae kaki ro muofu hu.—Itẹ 14:29.

Evaọ abọdekọ riẹ, aye nọ o wo orimuo ọ rẹ daoma ru ọzae na riẹ inọ ọyomariẹ o wo edẹro kẹ oware nọ ọzae na o bi ru evaọ owha-iruo ọsẹ nọ o zihe ro no na. Ọ rẹ kẹe uvẹ wobọ evaọ ẹruorote ọmọ na, rọ odiri dhesẹ kẹe epanọ a re nwene emehọ-ọmọ hayo gbe emu-ọmọ, dede nọ o rẹ sae jọ ọzae na ẹkpẹlobọ oke ọsosuọ.

Ellen, nọ ọ rrọ ikpe udhegbezeza o vuhumu inọ u fo re o ru inwene jọ evaọ oghẹrẹ nọ o re yerikugbe ọzae riẹ. Ọ ta nọ: “Mẹ jẹ hai ru ọmọ na wọhọ ẹsenọ ọ rrọ ọmẹ ọvo, rekọ me te nwene obọ.” O fibae nọ: “Mẹ jẹ hae kareghẹhọ omamẹ nọ u du fo ho re mẹ hae kpahe fihọ omoware kpobi nọ ọzae mẹ o ru evaọ ẹruorote ọmọ na nọ u wo ohẹriẹ no onọ me dhesẹ kẹe.”

DAO ONANA: Whai eyae na, nọ ọzae ra o te ru oware jọ nọ u wo ohẹriẹ no onọ whọ be hai ru evaọ ẹruorote ọmọ, who du rọ okpakpa fo ọzae ra hayo wariẹ oware na ru hu. Jiri ọzae ra kẹ oware nọ ọ dina riẹ ru, onana u ti ru ei wo ajọwha nọ ọ rẹ rọ kẹ owhẹ uketha nọ whọ gwọlọ. Whai ezae na, wha si obọ no eware jọ nọ i wuzou tere he re wha ruẹsi wo oke nọ wha re ro fi obọ họ kẹ eyae rai, maero evaọ emerae ọsosuọ nọ a ro yẹ no.

USE-ABỌ AVIVẸ: Usu rai wọhọ imava-orọo o gbẹ kpekpe he.

Fiki owezẹ nọ a be wezẹ doma ha gbe ebẹbẹ nọ a rẹro rai hi, o rẹ sae jọ use-abọ kẹ eyewọ buobu nọ i yẹ ọmọ ọsosuọ rai obọ re a yọrọ usu okpekpe nọ a wo. Vivianne, aye obọ France jọ nọ o wo emọ eboba ivẹ ọ ta nọ: “Oke ọsosuọ, mẹ tẹrovi owha-iruo mẹ wọhọ oni te epanọ mẹ rọ joma kpairoro vrẹ oware nọ u te omẹ eruo wọhọ aye rọkẹ ọzae mẹ.”

Evaọ abọdekọ riẹ, o rẹ sae thọrọ ọzae ẹro inọ udihọ u re kpomahọ iroro gbe ugboma aye. Ọmọ nọ a yẹ obọ na ọ rẹ sae rehọ oke gbe ẹgba nọ wha jẹ hai ro ru ẹgwọlọ ohwohwo gba evaọ abọ iroro gbe owezẹ, onọ o lẹliẹ owhai kpekpe vẹre. Nọ o rrọ ere na, ẹvẹ imava-orọo a sae rọ ruẹ nọ ọmọboba rai nọ a you, nọ ọ gwọlọ  obufihọ rai na ọ wọhọ ughele nọ u re go aimava no oma ha?

▪ Ugogo oware jọ nọ u re fi obọ họ: Wha hai dhesẹ kẹ ohwohwo nọ wha gbe you ohwohwo. Ebaibol ọ ta kpahe orọo inọ: “Ọzae ọ rẹ se ọsẹ gbe oni riẹ ba, ọ vẹ gbalọ aye riẹ, a vẹ jọ uwo ovo.” * (Emuhọ 2:24) O rrọ ẹjiroro Jihova Ọghẹnẹ inọ emọ e tẹ rro te oria jọ a ve no uwou ọsẹgboni rai. Evaọ abọdekọ riẹ, Ọghẹnẹ ọ gwọlọ nọ usu ọzae-avọ-aye nọ a rrọ uwo ovo na o rẹ jọ ribri. (Matiu 19:3-9) Ẹvẹ ewo ovuhumuo onana u re ro fi obọ họ kẹ imava-orọo nọ i yẹ ọmọ ọsosuọ rai rẹrote owha-iruo rai owowa?

Vivianne, nọ ma wariẹ ẹme riẹ no ẹsejọ na ọ ta nọ: “Me roro didi kpahe eme nọ e rrọ Emuhọ 2:24, ikere yena i fi obọ họ kẹ omẹ vuhumu nọ mẹ avọ ọzae mẹ ma rrọ ‘uwo ovo’—orọnikọ mẹ avọ ọmọ mẹ hẹ. Mẹ tẹ ruẹ nọ u fo re mẹ bọ usu orọo mai ga.” Theresa, nọ ọmọtẹ riẹ ọ rrọ ikpe ivẹ ọ ta nọ: “Mẹ tẹ jọ oma riẹ nọ usu mẹ avọ ọzae mẹ o be dina godo, mẹ rẹ daoma ruẹ nọ me bi kẹle iẹe, o tẹ make rọnọ evaọ omoke krẹ dede kẹdẹ kẹdẹ.”

Whọ tẹ rrọ ọzae, eme whọ rẹ sai ru rọ bọ usu orọo ra ga? Ta kẹ aye ra nọ who you rie. Tete aye ra ro dhesẹ ẹme ra na via. Daoma kpe avro kpobi nọ ọ rẹ sae jọ udu aye ra kpahe uyoyou ra rọ kẹe. Sarah, oni nọ ọ rrọ ikpe ọgba ọ ta nọ: “U fo nọ aye ọ riẹ inọ ọzae riẹ o gbe you rie je rri rie ghaghae, dede nọ oma riẹ u nwene no fiki eyẹ.” Alan nọ ọ be rria obọ Germany nọ o wo emọ ivẹ ọ ruẹ inọ u gine fo re ọzae o you aye riẹ. Ọ ta nọ: “Mẹ rẹ daoma ẹsikpobi ruẹ nọ mẹ gaviezọ kẹ aye mẹ jẹ sasa iẹe oma nọ oware jọ o tẹ be kẹe idhọvẹ.”

Uzẹme, nọ aye o te yẹ no obọ, owezẹ ọzae-avọ-aye o gbẹ sae kpekpe te epanọ o jọ họ. Fikiere, o gwọlọ nọ ọzae-avọ-aye a rẹ ta ẹme kpahe ẹgwọlọ ohwohwo. Ebaibol ọ ta nọ u fo nọ imava-orọo a rẹ “rọwo kugbe” evaọ enwene kpobi nọ o ti kpomahọ abọ owezẹ ọzae-avọ-aye. (1 Ahwo Kọrint 7:1-5) Oyena o gwọlọ ẹmeọta-kugbe. Ẹsejọhọ fiki oghẹrẹ nọ a rọ yọrọ owhẹ hayo uruemu ẹwho nọ who no ze, o rẹ sae jọ bẹbẹ kẹ owhẹ re who lele ọrivẹ-orọo ra ta ẹme kpahe owezẹ ọzae-avọ-aye. Rekọ ẹmeọta-kugbe yena ọ roja nọ imava-orọo na a be rẹriẹ ovao dhe iyero ekpokpọ wọhọ ọsẹgboni na. Wo ororokẹ, odiri, jẹ ginẹ ta eva ra. (1 Ahwo Kọrint 10:24) Enẹ wha te rọ whaha ebẹbẹ, je ru nọ uyoyou nọ wha wo kẹ ohwohwo o te rọ ga.—1 Pita 3:7, 8.

Imava-orọo a rẹ jẹ sai ru uyoyou rai ga ẹkwoma edẹro nọ a re dhesẹ kẹ oware nọ ohwohwo o bi ru. Ọzae nọ o wo orimuo ọ rẹ riẹ inọ u wo eware buobu nọ ẹro ọ rẹ ruẹ hẹ nọ aye nọ o yẹ obọ o re ru. Vivianne ọ ta nọ: “Dede nọ obọ mẹ o be hae jọ ona gb’ona okikpo evaọ ẹruorote ọmọ na, oma o rẹ j’omẹ nọ me ri ru oware ovo dhobọ họ evaọ urere okpẹdẹ na!” Dede nọ obọ riẹ o be jọ ona gb’ona, aye nọ o wo  orimuo ọ rẹ yọrọ oma re ọ siọ omodawọ ọzae riẹ evaọ uwou na ba erivo.—Itẹ 17:17.

DAO ONANA: Ini, o tẹ lọhọ, wha hae daoma rọ owezẹ t’ẹro nọ ọmọ rai ọ tẹ be wezẹ. Nọ whọ tẹ be hai s’omahọ oghẹrẹ utioye, who ti wo ẹgba nọ who re ro rri ọzae ra. Whai esẹ, oke kpobi nọ o tẹ lọhọ, wha hae kpama rọ emu kẹ ọmọ na hayo nwene emehọ-ọmọ na evaọ udevie aso re aye ra ọ sae wezẹ. Hai ru aye ra riẹ ẹsikpobi inọ who you rie ẹkwoma eme uyoyou nọ who re kere fihọ oria kẹe, rọ ifonu vi sei, hayo ifonu nọ who re ro sei lele ta ẹme. Wọhọ imava-orọo, wha ru uvẹ fihọ nọ whai imava ọvo wha rẹ rọ ta ẹme kugbe. Wha hae ta ẹme kpahe ohwohwo, orọnikọ kpahe ọmọ rai ọvo ho. Yọrọ usu okpekpe kugbe ọrivẹ-orọo ra, oyena u ti fi obọ họ kẹ owhai fi use-abọ ọmọ-ọyọrọ kparobọ.

USE-ABỌ AVESA: Wha wo ọvuọ eriwo riẹ kpahe ẹyọrọ ọmọ.

Imava-orọo a rẹ sae ruẹ nọ a be rọ eware jọ sikẹ fiki oria sa nọ a no ze. Aye jọ evaọ obọ Japan nọ a re se Asami avọ ọzae riẹ, Katsuro, a wo ẹbẹbẹ nana. Asami ọ ta nọ: “Me je roro nọ ọzae mẹ, Katsuro, ọ be rọ ọmọtẹ mai robọ hrọ, yọ ọyomariẹ o bi roro nọ mẹ be rọ obọ-ogaga kru rie.” Eme wha re ru nọ wha gbẹ rọ wọso ohwohwo ho evaọ ẹruorote emọ?

▪ Ugogo oware jọ nọ u re fi obọ họ: Wha hae ta ẹme kugbe jẹ tha ohwohwo uke. Ovie owareghẹ na, Solomọn, o kere nọ: “Ohwo nọ ọ rẹ daezọ họ emeẹsọ ọ [rẹ] rọ wha ẹwhọ ze, rekọ enọ e rẹ gaviezọ ohrẹ eyehọ enọ i wo areghẹ.” (Itẹ 13:10) Ẹvẹ whọ riẹ eriwo ọrivẹ-orọo ra kpahe ẹyọrọ emọ te? Wha tẹ hẹrẹ bẹsenọ wha re yẹ ọmọ no taure wha tẹ te rọ ugogo eware jọ nọ i wobọ kugbe ẹyọrọ emọ jẹ iroro, ẹsejọhọ ẹwhọ wha ti ro kuhọ ukpenọ wha ku ẹbẹbẹ na họ.

Wọhọ oriruo, eme wha rọwokugbe kpahe enọ wọhọ: “Ẹvẹ ma sai ro wuhrẹ ọmọ mai kpahe oghẹrẹ nọ u fo nọ a rẹ re emu, oghẹrẹ nọ u fo nọ a re kiẹzẹ gbe oke nọ u fo kẹ ekiẹzẹ? Kọ u fo re ma hae wọ ọmọ na ẹsikpobi nọ ọ tẹ viẹ evaọ aso? Kọ eme ma re ru nọ ọmọ mai o gbe bi ru lele oware nọ ma bi wuhrẹ iẹe kpahe ame-okuo ho?” Avro ọ riẹ hẹ, eriwo ra avọ ọrọ ọrivẹ-orọo ra kpahe enọ nana u ti wo ohẹriẹ no orọ imava-orọo efa. Ethan, nọ o wo emọ ivẹ ọ ta nọ: “U fo nọ wha rẹ ta ẹme kugbe ziezi re wha ruẹsi wo ọrọwokugbe. Kẹsena wha vẹ te sae rọ iroro evo rẹrote ọmọ rai.”

DAO ONANA: Roro kpahe oghẹrẹ nọ ọsẹgboni ra a rọ yọrọ owhẹ. J’obọ họ eware jọ nọ a ru nọ whọ gwọlọ nọ whọ rẹ raro kele evaọ ẹyọrọ ọmọ ra. Ofariẹ, muẹrohọ eware nọ a ru nọ whọ gwọlọ raro kele vievie he, otẹrọnọ ojọ o riẹ. Rọ epanọ who ro ku ẹme na họ jiroro kugbe ọrivẹ-orọo ra.

Ọmọ Ọ rẹ Sae Wha Enwene Owoma Ziọ Orọo

Wọhọ epanọ o rẹ gwọlọ oke gbe odiri mi imava nọ i bi wuhrẹ oware okpokpọ kugbe re a sae riẹ oware na ru ziezi na, epọvo na o rrọ kẹ owhai nọ wha bi zihe ruọ eyewọ no na. Nọ oke o be nyaharo na, wha te ruẹ nọ wha mu owha-iruo rai họ ẹyọrọ ziezi no.

Ọmọ-oyẹ u ti dhesẹ via sọ wha gine rri orọo rai ghaghae, yọ u ti fi enwene họ usu rai kugbe ohwohwo bẹdẹ bẹdẹ. Dede na, o te kẹ owhẹ uvẹ nọ who re ro wo obọdẹ iruemu-aghae. Who te fi ohrẹ Ebaibol họ iruo, who ti wo erere wọhọ ọsẹ jọ nọ a re se Kenneth. Ọ ta nọ: “Emọ eyọrọ u kpomahọ omẹ avọ aye mẹ wowoma. Enẹna ma gbẹ be tẹrovi isiuru omobọ-ohwo ọvo ho, yọ ma wo uyoyou gbe ororokẹ vi epaọ ọsosuọ no.” Enwene otiọna o gine fo kẹ orọo.

[Oruvẹ-obotọ]

NỌ OMA RA NỌ . . .

▪ Evaọ oka nọ u kpemu na, eme me ru ro dhesẹ kẹ ọrivẹ-orọo mẹ nọ eware nọ o bi ru evaọ uwou na e da omẹ ẹro fia?

▪ Dẹvẹ kẹle mẹ ruẹrẹ oke fihọ nọ me ro lele ọrivẹ-orọo mẹ ta ẹme ziezi nọ u kiekpahe ọmo-ọyọrọ họ?