Omodawọ Nọ A Gwọlọ Ro Si Uvuhu N’otọ

EDAFE a si uvuhu n’otọ no—kẹ omobọrai. Rekọ omodawọ re a si uvuhu n’otọ kẹ ahwo-akpọ kpobi u kie wariama no. Fikieme? Keme edafe na e rẹ gwọlọ nọ uvumọ ohwo hayo oware ovo u ru ae jọ ẹrẹrẹ kugbe amọfa ha. Solomọn, ovie nọ o su Izrẹl okenọ u kpemu o kere nọ: “Mẹ tẹ ruẹ irui e nọ a kienyẹ, a wo ohwo nọ ọ rẹ sasa ae oma ha! Enọ ikienyẹ ae na ae a wo ogaga.”—Ọtausiuwoma Na 4:1.

Kọ ahwo nọ a wo ọkwa okpehru hayo enọ i wo ogaga esuo a sai si uvuhu no akpọ na? Ẹzi ọfuafo Ọghẹnẹ ọ wọ Solomọn kere nọ: “Ri, ae kpobi ifofe gbe ofou olele họre. Oware nọ o gẹle no a sai ru ei liọ họ.” (Ọtausiuwoma Na 1:14, 15) Uzẹme ẹme nana u dhesẹ oma via no nọ ma te roro kpahe omodawọ nọ a ru no evaọ oke mai na re a ro si uvuhu n’otọ.

Omaa Sa-sa orọ Ọruẹriọ kẹ Ahwo Kpobi

Evaọ oge avọ ikpegbizii nọ ọ ruemu na, nọ umutho erẹwho jọ e be rọ ẹkwoma ekiọthuọ gbe eware-ikuo fe diezọ na, ahwo jọ nọ i wo ekwa ikpehru a te muhọ eroro kpahe epanọ a sai ro ku ẹbẹbẹ uvuhu họ. A te muhọ eroro sọ edhere jọ ọ riẹ nọ ahwo-akpọ kpobi a sai ro wo erere no efe otọakpọ na ze ẹrẹrẹ.

Ahwo jọ a ta nọ esuo-ọrekugbe o sai ru nọ ahwo kpobi a jẹ jọ ẹrẹrẹ je wo eware kpobi ẹrẹrẹ evaọ akpọ na soso. Dede na, ẹjiroro nana ọ were edafe na vievie he. Rekọ omaa na inọ “Ohwo kpobi o re ru utho nọ ẹgba riẹ o mu, ohwo kpobi o ve je wo t’obọ wọhọ epaọ ẹgwọlọ riẹ” u si ahwo buobu urru. Ahwo buobu a je rẹro nọ dodokọ erẹwho kpobi e rẹ jẹ esuo-ọrekugbe rehọ, re akpọ na kpobi o jọ oria akpọriọ kẹ ohwo kpobi. Umutho erẹwho jọ nọ i fe e jẹ abọjọ omaa esuo-ọrekugbe na rehọ, a tẹ ya eyaa inọ a te rẹrote ahwo kpobi nọ a rrọ otọ esuo rai “no ẹdẹ eyẹ rite ẹdẹ uwhu.” A ta nọ a si uvuhu ogaga nọ o rẹ sai fi uzuazọ ohwo họ ọza n’otọ no evaọ erẹwho rai.

Dede na, esuo-ọrekugbe o sai ru nọ a ro le utee rai orọ uzuazọ nọ o kare oriobọ t’obọ họ. Ẹjiroro rai inọ ahwo a ti ru iruo kẹ erere ahwo kpobi orọnikọ erere omobọ-ohwo ọvo ho o sae gbabọ họ.  Eva e jẹ dha otujọ inọ a be rehọ ẹroyẹ rai fi obọ họ kẹ iyogbere na, inọ obufihọ nana u ru nọ iyogbere na jọ a gbẹ rọ gwọlọ ru iruo ho. Uzẹme eme Ebaibol nana u dhesẹ oma via inọ: “Ohwo okiẹrẹe ọvo nọ ọ rọ evaọ akpọ na nọ o re ru uwoma nọ ọ te raha uzi hi ọ rọ họ. . . . Ọghẹnẹ o ru [ahwo-akpọ] kpọvi, rekọ [a] gwọlọ idhere ẹghẹ obọ [rai] via.”— Ọtausiuwoma Na 7:20, 29.

Omaa ofa jọ họ onọ a se the American Dream (Ẹruore Ahwo America)—irẹro inọ ohwo kpobi nọ o kru obọ ga evaọ iruo ọ sai zihe ruọ ọdafe. Erẹwho buobu wariẹ akpọ na họ a jẹ ọruẹrẹfihotọ nọ ọ be tha omaa nana uke rehọ—esuo-omoma, uvẹ nọ ohwo ọ rẹ rọ thueki kpobi nọ o were riẹ, uvẹ nọ a rẹ rọ wọ eki no orẹwho ruọ orẹwho—onọ o wọhọ nọ u ru America fe. Rekọ orọnọ erẹwho kpobi a sai wo ọkpọ Ẹruore Ahwo America na t’obọ họ, keme orọnikọ fiki oghẹrẹ egọmeti rai ọvo u ru North America fe he. Ekwakwa-otọ rai gbe uvẹ nọ a sai ro kpohọ erẹwho efa jọ thueki yọ ugogo eware jọ nọ e wha efe rai ze. Ofariẹ, orọnikọ erere nọ u bi ru ejọ fe ọvo ekiọthuọ omuhrowo akpọ na o be wha ze he, rekọ u bi kiekpe ejọ nọ u bi ru ae yogbe viere. Kọ a sai ru re erẹwho nọ i fe i fi obọ họ kẹ enọ i yogbe?

Omaa nọ A Se Marshall Plan —Kọ O Sai Si Uvuhu n’Otọ?

Evaọ okenọ Ẹmo Akpọ Avivẹ o kuhọ no, ẹgaga ọ jọ unuakpọ Europe, ohọo u fi uzuazọ ahwo buobu họ ọza. Oghẹrẹ nọ esuo-ọrekugbe o je ro titi evaọ Europe o jẹ kẹ egọmeti America uye. Fikiere, evaọ ikpe ene, egọmeti America o te si obọ no igho gbidi gbidi kẹ erẹwho nọ e rọwo nọ e rẹ jẹ oghẹrẹ esuo America rehọ re a rọ wariẹ rovie enuokọ rai, evaọ ofẹ eware-ikuo gbe iruẹru emuore. A wo irẹro orọ iyẹrẹ iwoma evaọ omaa nana nọ a se Marshall Plan nọ a maa nọ a re ro fi obọ họ kẹ unuakpọ Europe wariẹ dikihẹ na. Egọmeti America o je duomahọ esuo ofẹ Western Europe gaga, uvuhu ogaga nọ o jọ ẹkwotọ Europe u te ti kpotọ. Kọ a sae rọ enẹ si uvuhu no otọakpọ na soso?

Fikinọ ọruẹrẹfihotọ nana ọ wha emamọ iyẹrẹ ze evaọ unuakpọ Europe, u te ru nọ egọmeti America o ro mu obọ họ efihọ kẹ erẹwho nọ i yogbe wariẹ akpọ na họ, fi obọ họ kẹ ae nyaharo evaọ ofẹ iruẹru emuore, ẹruorote usiwo-imu, isukulu, gbe idhere sa-sa nọ ohwo ọ sai ro no oria ruọ oria. Wọhọ epanọ egọmeti America a rọ unu rai ta via, oware nọ o wọ rai je ru onana họ, erere nọ ae omarai a te jariẹ wo. Erẹwho efa jọ a te mu obọ họ efihọ kẹ erẹwho efa re, re ae omarai a rọ ere w’obọ evaọ esuo erẹwho itieye na. Nọ ikpe udhosa e ruemu no, nọ a raha igho gbidi gbidi nọ i vi enọ a raha fihọ Marshall Plan na no, a ruẹ iyẹrẹ nọ a je rẹro riẹ hẹ. Uzẹme inọ onana u ru erẹwho jọ nọ i yogbe vẹre fe uwhremu na, maero evaọ ofẹ East Asia. Rekọ evaọ eria efa, dede nọ obufihọ nana o wha riẹ ze nọ uwhu emaha o gbẹ rọ kpekpe te epaọ ọsosuọ họ, yọ u ru nọ ibuobu rai a sai ro kpohọ isukulu, uvuhu ogaga o gbẹ d’owọ muotọ evaọ erẹwho buobu.

Oware nọ Obufihọ Erẹwho Efa O gbẹ be Sai Si Uvuhu n’Otọ Họ

Re a fi obọ họ kẹ erẹwho nọ i yogbe si uvuhu n’otọ o bẹ vi obọ nọ a re fihọ kẹ erẹwho nọ i fe wariẹ wo eware nọ ẹmo ọ raha mi ae zihe ze. A jọ erẹwho unuakpọ Europe wo ekọmpene eware-ikuo gbe oghẹrẹ ekiọthuọ sa-sa no vẹre, yọ a wo idhere sa-sa nọ a re ro no oria ruọ eria. Oware nọ a gwọlọ kpobi họ ẹwariẹ-ruẹrẹ eware nọ a wo no vẹre na. Rekọ evaọ erẹwho nọ i yogbe, dede nọ erẹwho efa i fi obọ họ kẹ ae ẹkwoma eruo idhere, ẹbọ isukulu gbe iwou-imu, uvuhu ogaga o gbẹ jọ ahwo erẹwho itieye na oma ghele keme a wo emamọ okọ họ, otọ rai u wo eware nọ e rẹ wha efe se ai hi, yọ uvẹ ekiọthuọ kugbe erẹwho efa u rovie kẹ ae he.

 Ekuhọ ebẹbẹ nọ e rẹ wha uvuhu ze gbe enọ uvuhu o rẹ wha ze o rrọ bẹbẹ. Wọhọ oriruo, ẹyao ọ rẹ wha uvuhu ze, yọ uvuhu o rẹ wha ẹyao ze. Emọ nọ e ruẹ emu re doma ha a rẹ sae jọ dokpodokpo, yọ onana o re ru nọ evaọ odẹnotha a gbẹ sae wọ owha-iruo ẹruorote emọ obọrai hi. Ofariẹ, nọ erẹwho nọ i fe e tẹ fa emu ze gbidigbidi kẹ erẹwho nọ i yogbe wọhọ “obufihọ,” onana o rẹ raha eki ku ewhẹrẹ gbe amọfa nọ e rẹ zẹ eware emuore, onọ u re ru uvuhu na ga. Igho nọ a re vi se egọmeti erẹwho nọ i yogbe rọ gwọlọ fi obọ họ kẹ ae o rẹ sai su kpohọ ẹbẹbẹ ọfa: O rrọ lọlọhọ re a tho igho itienana, fikiere onana o rẹ sai su kpohọ ofruriọ, onọ u re ru uvuhu na ga viere. Oware nọ o mae whae ze nọ obufihọ erẹwho efa o gbẹ be sai ro ru ẹjiroro riẹ gba ha họ, u bi duobọte ugogo oware nọ o be wha uvuhu ze he.

Oware nọ O be Wha Uvuhu Ze

Oware nọ o be wha uvuhu ogaga ze họ, isiuru omobọ-ohwo nọ erẹwho, egọmeti, gbe ahwo a bi le. Wọhọ oriruo, fikinọ ahwo erẹwho nọ i fe ae a rẹ rehọ isu rai mu ọkwa esuo, yọ o gwọlọ nọ isu na a re ru ẹgwọlọ ahwo nana kẹ ae, u te bi ru nọ isu erẹwho itieye na a gbẹ be sae t’ovao rri ekuhọ uvuhu akpọ-soso ho. Fikiere, a tẹ be whaha ewhẹrẹ erẹwho nọ i yogbe re a siọ emuore rai ba ẹzẹ evaọ erẹwho nọ i fe, re a siọ eki ba ẹraha ku ewhẹrẹ erẹwho itieye na. Ofariẹ, isu erẹwho nọ i fe i re fi obọ họ kẹ ewhẹrẹ rai hwosa abọjọ araha rai re ewhẹrẹ itieye na e sae zẹ emuore rai ku jẹ vẹrẹ vi ewhẹrẹ erẹwho nọ i yogbe.

O rrọ vevẹ, obọ ohwo-akpọ ugogo oware nọ o be wha uvuhu ze na u no ze—isiuru omobọ-ohwo nọ egọmeti gbe ahwo a bi le. Solomọn nọ ọ rrọ omọvo enọ i kere Ebaibol na o ru rie vẹ inọ: “Ohwo ọ rẹ rehọ obọ ogaga su ọrivẹ riẹ nwa oma.”—Ọtausiuwoma Na 8:9.

Nọ o rrọ ere na, kọ ẹruore jọ ọ rrọ inọ uvuhu u ti n’otọ ẹdẹjọ? Kọ egọmeti jọ ọ sai nwene isiuru oriobọ ohwo-akpọ?

[Ẹkpẹti nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 6]

Uzi nọ A re ro Fi Uvuhu Kparobọ

Jihova Ọghẹnẹ ọ kẹ orẹwho Izrẹl anwae ẹko-izi nọ i re fi obọ họ ru uvuhu kpotọ nọ a te lele ai. Evaọ otọ Uzi na, u te no orua izerẹ orọ Livai no, uviuwou kpobi u re wo ẹkẹ otọ nọ o rẹ jọ orai. Otọ uviuwou na o rẹ sai no ai obọ ho, keme a rẹ zẹe n’obọ riẹriẹriẹ hẹ. Nọ ikpe udhuvẹ gbikpe e tẹ vrẹ no, a re zihe otọ kpobi nọ a zẹ kẹ ohwo hayo uviuwou nọ a dẹ riẹ mi na. (Iruo-Izerẹ 25:10, 23) Otẹrọnọ ẹyao, okpẹtu hayo oyẹlẹ u ru nọ ohwo ọ rọ zẹ otọ riẹ, a re zihe otọ na kẹe ababọ ugho nọ ọ rẹ za zihe evaọ ukpe avọ udhuvẹ gbikpe nọ o jọ ukpe Oghọghọ. Uviuwou ovuọvo o rẹ rioja uvuhu ribri hi.

Ọruẹrẹfihotọ ohrọ ofa jọ evaọ Uzi nọ Ọghẹnẹ ọ kẹ rai na họ, ohwo nọ eware e ga oma thesiwa ọ rẹ sae zẹ omariẹ kpohọ igbo. A rẹ hwa osa igbo nọ ọ be zẹ omariẹ fihọ na kẹe kpahotọ re ọ sae rọ hwa esa nọ ọ re. Otẹrọnọ ọ gbẹ sae dẹ omariẹ no igbo taure ikpe ihrẹ e tẹ gba ha, ọnọ ọ dẹ riẹ na o re si obọ noi, jẹ kẹe ibi-ekakọ gbe uthuru nọ ọ sai ro mu iruo obọriẹ họ. U te no ere no, nọ oyogbe o te momo ugho mi ibe ọmọ Izrẹl, Uzi na o gba emọ Izrẹl họ inọ a re mi ei isuo ho. Uzi na o ta re inọ ohwo o re vu akọ udhu riẹ kiọkọ nọ iyogbere a rẹ sae jọ si isogẹ. Fikiere, ohwo Izrẹl ọvo ọ rẹ wọ omodhe yare re ọ tẹ re he.—Iziewariẹ 15:1-14; Iruo-Izerẹ 23:22.

Dede na, ikuigbe i dhesẹ nọ uvuhu u je kpe emọ Izrẹl jọ ghele. Eme ọ soriẹ? Emọ Izrẹl a koko izi Jihova ha. Fikiere, ejọ i zihe ruọ edafe nọ i wo etọ kuku, efa kọ iyogbere nọ i wo otọ họ, wọhọ epanọ o jọ evaọ erẹwho efa buobu. Uvuhu o jọ udevie emọ Izrẹl fikinọ otu rai jọ a ghẹmeeyo kẹ Uzi Ọghẹnẹ jẹ rọ isiuru obọrai karo siọ ewoma amọfa ba.—Matiu 22:37-40.