Ebaibol Na O Re Nwene Uzuazọ Ohwo

FIKIEME aye jọ nọ ọ kpako vrẹ ikpe udhosa no o ro si obọ no egagọ emedhọ? Eme ọ wọ ọzae jọ nọ ọ jọ ozerẹ egagọ Shinto no iruo nọ o je ru evaọ uwou-egagọ na je zihe ruọ Oleleikristi? Eme o fi obọ họ kẹ aye jọ nọ ọsẹgboni riẹ a si obọ no riẹriẹriẹ kẹ omọfa yọrọ rehọ nọ ọ be sai ro yeri uzuazọ evawere ghelọ edada nọ iroro abọgbekẹ nana o wha sei? Se ẹme nọ ahwo nana a ta.

“Mẹ gbẹ rrọ ọrigbo kẹ emedhọ họ.”​—ABA DANSOU

UKPE NỌ A YẸ OMẸ: 1938

ORẸWHO MẸ: REPUBLIC OF BENIN

IKU MẸ: MẸ JẸ GỌ EMEDHỌ

UZUAZỌ MẸ EVAỌ OKE NỌ U KPEMU: Mẹ whẹro evaọ iwhre nọ a re se So-Tchahoué nọ o kẹle awae, nọ ame ọ jẹ hae vẹrẹ ẹsikpobi. Ahwo iwhre na a re kpe iyei, thuru imẹlu, ewe, igodẹ, isi, gbe erifẹ. Idhere e rrọ iwhre na ha, fikiere ekọ ahwo a re ro no oria ruọ oria. Ire gbe ẹbe a rọ bọ iwou buobu, dede na, ejọ e riẹ nọ a rehọ ibriki bọ. Ahwo okegbe na buobu iyogbere. Dede na, ujitho gbe ozighi e rrọ iwhre na tere wọhọ epanọ o rrọ obọ etashipi hi.

Nọ mẹ gbẹ jọ ọmaha, ọsẹ mẹ ọ tẹ rehọ omẹ avọ oniọvo-ọmọtẹ mẹ kpohọ oria nọ a re jo wuhrẹ ahwo iruẹru emedhọ, ere a rọ họ omai fihọ ẹdhọgọ. Nọ mẹ kpako ze no, mẹ tẹ salọ ẹdhọ ahwo Yoruba nọ a re se Dudua (Oduduwa) wọhọ ẹdhọ nọ mẹ rẹ gọ. Mẹ tẹ bọ uwou kẹ ẹdhọ nana, jẹ hae rehọ elẹ, ewhri, isekpe, erifẹ, irueruẹ, gbe erae efa ro dhe idhe kẹe. Eware nana nọ me je he ro dhidhe na e jọ ghaghae gaga, e jẹ hae joma rehọ igho mẹ kpobi.

EPANỌ EBAIBOL NA O RO NWENE UZUAZỌ MẸ: Nọ me mu Ebaibol họ ewuhrẹ, mẹ tẹ te riẹ nọ Jihova họ Ọghẹnẹ uzẹme ọvo nọ ọ riẹ. Mẹ tẹ ruẹ vuhumu inọ ọ rẹ jẹ emema nọ a rẹ rọ gọ egagọ rehọ họ. (Ọnyano 20:4, 5; 1 Ahwo Kọrint 10:14) Me vuhu oware nọ u fo nọ me re ru mu. Fikiere, mẹ tẹ kwa emema mẹ kpobi kufiẹ je si oware kpobi nọ u wobọ kugbe egagọ emedhọ no uwou mẹ. Mẹ tẹ siọ ẹva-ọgba ba, je si oma no iruẹru emedhọ gbe erọ uwhori nọ a re ru evaọ okegbe mẹ.

O jọ oware olọlọhọ kẹ omẹ hẹ—aye nọ ọ kpako te ikpe udhosa gbọ no—re me ru inwene nana. Egbẹnyusu, imoni, gbe ahwo okegbe mẹ a jẹ wọso omẹ je se omẹ ẹkoko. Mẹ tẹ lẹ se Jihova re ọ kẹ omẹ ẹgba nọ me ro ru oware nọ u kiehọ. Me wo omosasọ no eme obe Itẹ 18:10 ze, onọ o ta nọ: “Odẹ [Jihova, NW] họ uwou ukpehru; ohwo okiẹrẹe ọ tẹ dhẹ ruẹ ẹe ọ vẹ zọ.”

Oware ofa jọ nọ u fi obọ họ kẹ omẹ họ, ekpohọ ewuhrẹ Isẹri Jihova. Mẹ jọ udevie rai ruẹ uyoyou Ileleikristi, yọ onana u duobọte omẹ udu keme ahwo nana a be daoma rria lele ehri-izi ikpehru Ebaibol erọ ẹfuọ-uruemu. Oware nọ mẹ ruẹ o kẹ omẹ imuẹro inọ Isẹri Jihova họ egagọ uzẹme.

 IRERE NỌ ME WO NO: Efihiruo ehri-izi Ebaibol u fi obọ họ kẹ omẹ ru usu mẹ kugbe emọ mẹ woma vi epanọ o jọ no. O tẹ jẹ rrọ omẹ oma inọ owha ulogbo jọ u no omẹ ẹkoko. Mẹ jẹ hae raha igho mẹ kpobi fihọ idheidhe kẹ emedhọ nọ i wo uzuazọ họ, nọ i wo obufihọ kẹ omẹ vievie he. Enẹna, mẹ be gọ Jihova, ọnọ o wo ifue ebẹdẹ kẹ ebẹbẹ mai kpobi. (Eviavia 21:3, 4) Eva e be were omẹ gaga inọ mẹ gbẹ rrọ ọrigbo kẹ emedhọ họ, ukpoye, mẹ be gbodibo kẹ Jihova! Mẹ jọ obọ riẹ duku uvi ufuoma gbe ọthọwẹ no.

“No anwọ emaha ze mẹ be rọ gwọlọ Ọghẹnẹ.”​—SHINJI SATO

UKPE NỌ A YẸ OMẸ: 1951

ORẸWHO MẸ: JAPAN

IKU MẸ: OZERẸ EGAGỌ SHINTO

UZUAZỌ MẸ EVAỌ OKE NỌ U KPEMU: Mẹ whẹro evaọ ẹwho ọsese jọ evaọ ubrotọ nọ a re se Fukuoka Prefecture. Ọsẹgboni mẹ a se egagọ gboja gaga; a wuhrẹ omẹ no emaha ze inọ u fo re mẹ rọ adhẹẹ kẹ eghẹnẹ Shinto. Evaọ oke yena, ẹsibuobu mẹ jẹ hai roro kpahe esiwo mẹ, yọ o jọ isiuru mẹ gaga re me fi obọ họ kẹ ahwo nọ a rrọ uye. Mẹ kareghẹhọ oke jọ nọ mẹ jọ isukulu epramare nọ iticha mai ọ nọ emọ eklase na oghẹrẹ oware nọ mai omomọvo ọ gwọlọ ru nọ ma tẹ kpako no. Emọ eklase mẹ a ta eware sa-sa nọ a gwọlọ nọ a te jọ, wọhọ oriruo, ejọ e fodẹ ọgbaeriariẹ. Mẹ ta nọ utee mẹ họ re mẹ gọ Ọghẹnẹ. Aikpobi a te mu omẹ họ ẹhwẹ.

Nọ me nwrotọ no ekọleji no, mẹ tẹ ruọ isukulu nọ a re jo wuhrẹ ahwo nọ e gwọlọ jọ iwuhrẹ egagọ. Evaọ etoke yena, mẹ ruẹ ozerẹ egagọ Shinto jọ nọ ọ jẹ hai se obe jọ nọ u wo uke ubiebi okenọ obọ riẹ o rrọ iruo ho. Ẹdẹjọ, ọ tẹ nọ omẹ inọ, “Sato, kọ whọ riẹ obe nana?” Mẹ ruẹ uke obe na, fikiere mẹ tẹ kẹe uyo inọ, “Ebaibol.” Ozerẹ na ọ tẹ ta nọ, “Ohwo kpobi nọ ọ gwọlọ jọ ozerẹ egagọ Shinto o re se obe nana.”

Mẹ tẹ nya ovavo nyae dẹ Ebaibol. Me fi Ebaibol na họ emamọ oria evaọ ekọbọdo ebe mẹ, jẹ rọ ẹro tei ziezi. Rekọ me ru uvẹ fihọ ro sei hi, keme iruẹru isukulu e da omẹ obọ fia. Nọ me nwrotọ no isukulu no, me te mu iruo ozerẹ họ evaọ uwou-egagọ Shinto. Udu u t’omẹ otọ inọ me wo irẹro oke emaha mẹ tobọ no.

 Rekọ o raha oke he, mẹ tẹ te ruẹ nọ kpakọ epanọ me roro nọ iruo ozerẹ Shinto o rrọ ere o rrọ họ. Ibuobu izerẹ na a wo uyoyou hayo ọdawẹ kẹ amọfa tere he. Ibuobu rai e tẹ jẹ kare ẹrọwọ. Omọvo izerẹ nọ mẹ jọ otọ rai ọ tubẹ vuẹ omẹ dede inọ: “Whọ tẹ gwọlọ nyaharo evaọ etenẹ, o gwọlọ nọ eme egba-eriariẹ ọvo i re no owhẹ unu ze. Ma rẹ jọ etenẹ ghọ ẹmeọta kpahe ẹrọwọ.”

Eme itieye na e lẹliẹ egagọ Shinto no omẹ oma. Dede nọ mẹ gbẹ ruabọhọ iruo mẹ evaọ uwou-egagọ Shinto na, me te mu egagọ efa họ ẹkiẹ kpahe. Dede na, mẹ ruẹ ọvuọvo enana nọ o woma vi egagọ Shinto ho. Epanọ mẹ kiẹ egagọ bu te, ere me wo idhọvẹ kpahe egagọ te. Mẹ tẹ ta kẹ omamẹ nọ egagọ uzẹme ọvo ọ riẹ hẹ.

EPANỌ EBAIBOL NA O RO NWENE UZUAZỌ MẸ: Evaọ ukpe 1988, mẹ ruẹ ohwo egagọ Buddha jọ nọ ọ ta udu họ omẹ awọ nọ me se Ebaibol na. Mẹ tẹ kareghẹhọ ozerẹ egagọ Shinto nọ ọ vuẹ omẹ ikpe jọ nọ i kpemu inọ me ru oware ovona. Me te fi ohrẹ rai na họ iruo. Nọ me mu Ebaibol na họ ese, ọwhọ isase na ọ tẹ te da omẹ oma fia. Ẹsejọ, mẹ jẹ hai sei aso okioke, bẹsenọ ọre ọ rẹ ruọ unwido mẹ ro ru omẹ riẹ inọ oke o ke no.

Oware nọ me se o wọ omẹ gwọlọ lẹ se Ọghẹnẹ nọ a ta kpahe evaọ Ebaibol na. Olẹ oriruo nọ o rrọ Matiu 6:9-13 na me ro muhọ. Mẹ jẹ hae wariẹ olẹ nana euwa ivẹ kpobi—makọ okenọ me bi ru iruo mẹ evaọ uwou-egagọ Shinto na.

Me wo enọ buobu kpahe eware nọ me je se na. Evaọ oke nana yọ mẹ rọo no, yọ mẹ riẹ nọ Isẹri Jihova a re wuhrẹ ahwo Ebaibol keme a nyaze te ta usiuwoma kẹ aye mẹ no ẹdẹjọ. Mẹ tẹ gwọlọ omọvo Isẹri na jẹ nọe enọ buobu. Oma o were omẹ gaga nọ ọ rehọ Ebaibol na kẹ iyo enọ na kpobi. O te ru ọruẹrẹfihotọ re Isẹri na a wuhrẹ omẹ Ebaibol.

Omoke jọ o vrẹ no, me te mu ewuhrẹ Isẹri Jihova họ ẹnya. Mẹ kaki rri mu hu inọ Isẹri jọ nọ me dhesẹ uruemu uyoma kẹ evaọ oke nọ u kpemu a rrọ usu rai. Dede na, a yere omẹ sasasa je dede omẹ rehọ ziezi.

Mẹ jọ iwuhrẹ Isẹri Jihova eyena wuhrẹ inọ Ọghẹnẹ ọ gwọlọ nọ ezae uwou-orọo a re you jẹ rọ ọghọ kẹ ahwo uviuwou rai. Fiki iruo ozerẹ nọ mẹ rehọ oma kpobi kẹ, me bi gbabọkẹ aye mẹ gbe emọ ivẹ mai anwẹdẹ. Me te ti vuhumu inọ mẹ be hae romatotọ gaviezọ kẹ ahwo nọ e jẹ hae nyaze uwou-egagọ Shinto na te gọ, rekọ mẹ be hae gaviezọ kẹ aye mẹ vievie he.

Nọ uwuhrẹ mẹ o be nyaharo na, me te ti wuhrẹ eware buobu kpahe Jihova nọ i si omẹ kẹle iẹe. Eria sa-sa Ebaibol na i duobọte omẹ udu, ojọ họ obe Ahwo Rom 10:13, onọ o ta nọ: “Kohwo kohwo nọ ọ be fa odẹ Ọnowo a re ti siwi ei.” No anwọ emaha ze mẹ be rọ gwọlọ Ọghẹnẹ, whaọ, me duku ei no!

Oma o tẹ be vuẹ omẹ nọ uwou-egagọ Shinto na u gbe fo oria nọ mẹ rẹ jọ họ. Evaọ oke ọsosuọ, mẹ jẹ ruawa oware nọ amọfa a ti roro otẹrọnọ me no egagọ Shinto. Rekọ mẹ be hae vuẹ omamẹ anwẹdẹ inọ me ti no egagọ na otẹrọnọ me duku egagọ nọ e be gọ Ọghẹnẹ uzẹme na. Fikiere, evaọ ezi okpakpọ ọrọ ukpe 1989, mẹ tẹ gbaemu inọ me re ru oware nọ obruoziẹ-iroro mẹ ọ ta kẹ omẹ. Me te no uwou-egagọ na jẹ rehọ uzuazọ mẹ họ obọ Jihova.

Re me no uwou-egagọ na o jọ bẹbẹ. Nọ izerẹ nọ mẹ jọ otọ rai a riẹ kpahe owojẹ mẹ na, a tẹ jẹ rọ evedha ta ẹme kẹ omẹ, yọ a jẹ gwọlọ gba omẹ họ daji egagọ na. Re mẹ vuẹ ọsẹgboni mẹ inọ mẹ gwọlọ no egagọ na họ oware nọ o mae jọ bẹbẹ kẹ omẹ. Nọ mẹ jẹ nyae vuẹ ae, udu u je bru omẹ te epanọ udu o jẹ rọ roro omẹ, yọ awọ  o je nuhu omẹ. Mẹ daji unuẹse buobu evaọ edhere re mẹ ruẹse lẹ se Jihova kẹ ẹgba.

Nọ me te uwou ọsẹgboni mẹ, ozọ u je omẹ kaki mu ẹme na họ họ. Euwa buobu e vrẹ. Uwhremu na, nọ mẹ lẹ unuẹse buobu no, mẹ tẹ ta ẹme na kpobi kẹ ọsẹ mẹ. Mẹ vuẹ riẹ nọ me duku Ọghẹnẹ uzẹme na no gbe nọ mẹ gwọlọ no egagọ Shinto re mẹ sae gọe. Ekpahe i kpe ọsẹ mẹ, uweri o ro riẹ oma. Imoni mai efa e ziọ uwou na, a tẹ jẹ daoma gwọlọ ru omẹ nwene iroro. Mẹ gwọlọ ru eva dha ahwo uviuwou mẹ hẹ, yọ evaọ oke ovona, mẹ riẹ nọ re mẹ gọ Jihova họ oware nọ o gba nọ me re ru. Nọ oke o be nyaharo na, ahwo uviuwou mẹ a tẹ te rọ adhẹẹ kẹ ọtamuo mẹ na.

Ẹkpama no uwou-egagọ Shinto na yọ abọvo owojẹ na; re me si iroro noi yọ oware ulogbo ofa. Uzuazọ ozerẹ o reria omẹ oma no. Mẹ jẹ daoma gaga re me si ei no iroro, rekọ o wọhọ nọ eware nọ e rẹ lẹliẹ omẹ kareghẹhọ iẹe e da oria kpobi fia.

Eware ivẹ i fi obọ họ kẹ omẹ si iroro yena no udu. Orọ ọsosuọ, mẹ kiẹ uwou mẹ kpobi, me te si eware kpobi nọ i wobọ kpahe egagọ na no. Mẹ tẹ mahe ae kpobi, te ebe, iwoho, gbe ekwakwa eghaghae nọ i wobọ kugbe egagọ na. Orọ avivẹ, mẹ jẹ hae rọ uvẹ kpobi nọ u rovie ro kuomagbe Isẹri na. Usu rai gbe uketha nọ a jẹ kẹ omẹ u fi obọ họ kẹ omẹ gaga. Ẹmẹrera na, uzuazọ ọsosuọ mẹ u te ti no omẹ iroro riẹriẹriẹ.

IRERE NỌ ME WO NO: Me je gbabọkẹ aye gbe emọ mẹ, onọ u ru nọ oma o jẹ hae rọ jarai goli. Rekọ nọ me mu oke họ ẹraha kugbe ae, wọhọ epanọ Ebaibol ọ ta nọ ezae i re ru, ma te ti si kẹle ohwohwo ziezi. Nọ oke o be nyaharo na, aye mẹ o te ti kuomagbe omẹ te gọ Jihova. Enẹna, mẹ avọ aye mẹ, ọmọzae mai, ọmọtẹ mai avọ ọzae riẹ ma be gọ Ọghẹnẹ uzẹme na evaọ okugbe ọvo.

Nọ me te roro kpahe utee nọ me wo evaọ emaha mẹ inọ mẹ rẹ gọ Ọghẹnẹ je fi obọ họ kẹ amọfa, mẹ ruẹ nọ me duku eware kpobi nọ mẹ gwọlọ no, tube vi ere dede. Mẹ rẹ sae ruẹ ẹme ro dhesẹ epanọ eware nọ Jihova o ru kẹ omẹ e da omẹ ẹro te he.

“Mẹ jọ udu riẹ inọ oware jọ o kare omẹ.”​—LYNETTE HOUGHTING

UKPE NỌ A YẸ OMẸ: 1958

ORẸWHO MẸ: SOUTH AFRICA

IKU MẸ: O JẸ DA OMẸ INỌ A GBABỌKẸ OMẸ

UZUAZỌ MẸ EVAỌ OKE NỌ U KPEMU: A yẹ omẹ evaọ ẹwho nọ a re se Germiston nọ ahwo riẹ a nwani fe tere he, nọ ujitho gbe ozighi e jọ tere he. Ọsẹgboni mẹ a roro nọ a te sae rọ ẹro te omẹ hẹ, fikiere a te si obọ no omẹ kẹ omọfa yọrọ rehọ riẹriẹriẹ. Edẹ ikpegbene ọvo mẹ jọ nọ ọzae-avọ-aye jọ nọ a rrọ yoyou gaga a rọ rehọ omẹ wọhọ ọmọ rai, yọ ae mẹ riẹ n’otọ ze wọhọ ọsẹgboni  mẹ. Dede na, nọ a gbe iku mẹ kẹ omẹ, o da omẹ gaga inọ ọsẹgboni mẹ dẹẹ a gbabọkẹ omẹ. Iroro mẹ i te mu omẹ họ ẹtakẹ inọ ọsẹgboni nọ mẹ rrọ kugbe na ae a wo omẹ hẹ, gbe inọ a riẹ ọdawẹ mẹ hẹ.

Nọ mẹ jọ oware wọhọ ikpe ikpegbezeza, me te mu oria idieda họ ekpohọ, oria nọ mẹ avọ egbẹnyusu mẹ ma re jo gbe ile jẹ gaviezọ kẹ otu ile ikporo. Nọ mẹ jọ ikpe ikpegbihrẹ, me te mu isigareti họ evovo. Mẹ jẹ gwọlọ nọ mẹ rẹ jọ oma kakao wọhọ emetẹ nọ a re dhesẹ evaọ awhowho isigareti ivovo na. Nọ me te ikpe ikpegbizii no, me te mu iruo họ eru evaọ ẹwho Johannesburg, yọ u kri hi, me te kieruọ usu ikpehre ahwo. Me te ti mu eme iyoma họ ẹta, vovo isigareti thesiwa, jẹ hae da idi bẹ evaọ urere-oka.

Dede na, oma mẹ o gbẹ jọ jajaja. Mẹ jẹ hai ru arozaha oma-uru-jaja je lele eyae efa fa ebọro ẹsikpobi. Me se iruo ekọmputa nọ me je ru gboja gaga re, onọ u ru nọ a rọ riẹ omẹ odẹ evaọ iruo na. Fikiere, ugho o jọ omẹ obọ ziezi, yọ ahwo buobu a je roro nọ uzuazọ u woma kẹ omẹ no. Dede na, uzẹme riẹ họ, me wo evawere he, uzuazọ mẹ o jẹ kẹ omẹ uweri. Mẹ jọ udu riẹ inọ oware jọ o kare omẹ.

EPANỌ EBAIBOL NA O RO NWENE UZUAZỌ MẸ: Nọ me mu Ebaibol na họ ewuhrẹ, mẹ tẹ riẹ nọ Jihova yọ Ọghẹnẹ oyoyou. Me wuhrẹ re inọ o dhesẹ uyoyou yena kẹ omai no ẹkwoma Ẹme riẹ Ebaibol na nọ ọ kẹ omai. O wọhọ ẹsenọ ọ rọ obọ kere ileta se omai nọ o rẹ kpọ owojẹ mai. (Aizaya 48:17, 18) Me vuhumu inọ mẹ tẹ gwọlọ wo erere no ọkpọvio oyoyou Jihova ze, o gwọlọ nọ me re ru inwene ilogbo evaọ uzuazọ mẹ.

Oria jọ nọ o jọ gwọlọ nọ me re ru enwene họ, abọ usu. Me roro didi kpahe eme nọ e rrọ obe Itẹ 13:20, onọ o ta nọ: “Ọnọ ọ nya lele ahwo owareghẹ o re wo areghẹ, rekọ usu igheghẹ o rẹ nwa ohwo oma.” Ehri-uzi yena o lẹliẹ omẹ siobọno egbẹnyusu nọ me wo vẹre, mẹ tẹ jọ udevie Isẹri Jihova salọ egbẹnyusu ekpokpọ.

Oware nọ o mae jọ use-abọ kẹ omẹ họ obusino ivovavovo; isigareti ivovo e da ruọ omẹ azẹ no. Nọ mẹ rọ udugaga fi use-abọ yena kparobọ no, mẹ tẹ rẹriẹ ovao dhe use-abọ ofa. Isigareti ivovo nọ me si obọ no u ru nọ me ro wo ẹkoma vi epanọ mẹ jọ. Ufuẹfu yena u ru nọ mẹ gbẹ jẹ rọ wereva kugbe omamẹ hẹ, yọ o rehọ enwenọ ikpe ikpe re mẹ tẹ wariẹ kpọ zihe kpohọ epanọ mẹ jọ. Dede na, mẹ riẹ nọ obusino isigareti ivovo na yọ emamọ oware. Mẹ jẹ lẹ se Jihova ẹsikpobi, yọ ọ kẹ omẹ ẹgba nọ me ro fikparobọ.

IRERE NỌ ME WO NO: Me wo omokpokpọ enẹna vi epaọ ọsosuọ no. Me te bi je wo edẹro—me gbe bi le evawere nọ a rẹro nọ i re no okpiruo, ọkwa gbe efe ze he, onọ a rẹ sai le t’obọ họ na. Ukpoye, uzẹme Ebaibol nọ me bi ro wuhrẹ amọfa o be kẹ omẹ evawere. Onana u ru nọ imasa evaọ usu egbẹnyusu mẹ vẹre a ro kuomagbe omẹ avọ ọzae mẹ be gọ Jihova enẹna. Taure ọsẹgboni nọ e yọrọ omẹ na a te ti whu, mẹ ta usiuwoma kẹ ae kpahe eyaa Ebaibol ọrọ ẹkparomatha ziọ aparadase evaọ otọakpọ.

Jihova nọ me si kẹle u fi obọ họ kẹ omẹ yeri uzuazọ evawere no ghelọ edada nọ me je wo inọ a gbabọkẹ omẹ. O ru omẹ t’ohwo no ẹkwoma uviuwou inievo abọ-ẹzi orọ akpọ-soso nọ o se omẹ ze. Mẹ jọ usu inievo nana wo esẹ, ini, gbe inievo buobu no.—Mak 10:29, 30.

[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 12]

Mẹ jọ udevie Isẹri Jihova ruẹ uyoyou Ileleikristi

[Uwoho nọ o rrọ ẹwẹ-obe avọ 13]

Uwou-egaga Shinto nọ mẹ jẹ jọ gọ