EVAỌ amara Ane ukpe 2006, a gbiku urirẹ jọ fihọ ebe-usi buobu, inọ egba-eriariẹ jọ a bi siobọno ikere anwae jọ nọ uzoẹme riẹ o rrọ “Usiuwoma Judas,” onọ a kiẹ via kẹle. Egba-eriariẹ nana a be ta nọ ikere anwae nana nọ a kiẹ via na u ti ru omai nwene eriwo nọ ma wo kpahe Judas anwẹdẹ, olele nọ o vivi Jesu na. A jariẹ ta nọ Judas yọ ọgba logbo, inọ ọye họ olele nọ ọ mae riẹ oghẹrẹ ohwo nọ Jesu ọ jọ, gbe nọ o vivie Jesu fikinọ ere Jesu ọ ta kẹe nọ o ru.

Kọ ikere nana yọ onọ a re fi eva họ? O tẹ rrọ ikere uzẹme, kọ o ta kpahe eware jọ nọ ma riẹ hẹ kpahe Judas Iskariọt, Jesu Kristi, gbe Ileleikristi ọsosuọ? Kọ u fo re o lẹliẹ omai wo oghẹrẹ eriwo ọfa kpahe Jesu gbe eware nọ o wuhrẹ?

Rite enẹna, oghẹrẹ nọ a ta nọ a rọ kiẹ obe “Usiuwoma Judas” na via u ri mu ahwo ẹro ho. Gheghe gheghe a rọ ruẹ ikere nana nọ a be zẹ nọ ukpe 1978 o vrẹ no, orọnikọ ahwo nọ a rẹ kiẹ eware anwae via a kiẹ riẹ via ha. O wọhọ nọ obọ Ijipti a jọ ruẹ ikere nana evaọ ukpe 1978, evaọ eghogho uki jọ nọ u rovie fihọ. Ọnana yọ ọvo jọ evaọ usu ikere ene nọ a kere fihọ oghẹrẹ obe anwae jọ, yọ ẹvẹrẹ nọ a re se Coptic, nọ ahwo Ijipti a jẹ ta evaọ oke anwae a ro kere iei.

Obe anwae nana o rria ikpe buobu evaọ obọ Ijipti, yọ fikinọ evaọ eghogho uki o jọ, u te muhọ ẹbẹre. A dhesẹ i rie kẹ umutho egba-eriariẹ jọ evaọ ukpe 1983; rekọ fikinọ unuigho nọ a ta nọ a be zẹe o ghare hrọ, ohwo ọvo ọ gbẹ rọwo dẹe he. Fikinọ a rẹrote ei ziezi hi, o tẹ raha vi epaọ ọsosuọ. Evaọ ukpe 2000, aye jọ nọ ọ rrọ ohwo Switzerland nọ ọ rẹ sẹro eware anwae ọ tẹ dẹe. Uwhremu na aye na ọ tẹ rehọ iẹe kẹ utu ahwo jọ nọ a rẹ sai ru ei zihe ruọ epanọ o jọ vẹre. Yọ evaọ oke yena, obe na  o bẹre zihe ruọ ewẹ sa-sa no. Aye na ọ ta kẹ utu ahwo nana re a kiotọ unuikpe nọ obe na o rria no, jẹ fae fihọ ẹvẹrẹ nọ ahwo a rẹ sai wo otoriẹ riẹ.

Ahwo na a rọ ẹkwoma oware nọ a rẹ rọ riẹ unuikpe eware anwae kiẹ via inọ, o wọhọ nọ a kere obe na evaọ ikpe udhusoi avesa hayo ikpe udhusoi avene. Egba-eriariẹ nana a ta nọ ẹvẹrẹ Coptic nọ a ro kere obe na, a fae no ẹvẹrẹ Griki anwae ze, nọ u dhesẹ nọ o tubẹ rria kri vrẹ ikpe yena nọ a fodẹ na no. Kọ etoke vẹ dẹẹ a rọ kaki kere obe “Usiuwoma Judas” na?

Evaọ ebe ọzae jọ nọ a re se Irenaeus nọ o re kere kpahe Ileleikristi, nọ ọ rria evaọ ubrobọ urere ikpe udhusoi avivẹ, a jọ kake fodẹ “Usiuwoma Judas” na. Evaọ obe jọ nọ Irenaeus o kere, ọ ta kpahe utu ahwo jọ nọ o mukpahe iwuhrẹ rai, inọ: “A be ta nọ Judas nọ o vivie [Jesu] na ọ riẹ kpahe eware nana, gbe nọ ọye ọ mae riẹ kpahe [Jesu] vi ikọ nọ i kiọkọ kpobi, nọ o wha riẹ ze nọ ọ sai ro vivie ei lọlọhọ. Inọ ẹkwoma riẹ eware kpobi nọ e rrọ odhiwu gbe akpọ i ro zighi ku. Onana o wha riẹ ze nọ a ro kere obe nọ a se nọ Usiuwoma Judas.”

Oware nọ o mae jọ Irenaeus oja họ, re ọ fere iwuhrẹ erue egagọ Gnostic nọ i se omarai Ileleikristi na via, enọ i roro nọ a wo eriariẹ gaga na. Itu sa-sa e jọ egagọ nana, avọ ọvuọ oware riẹ nọ a bi wuhrẹ.” Egagọ nana e jẹ wha iwuhrẹ rai haro ẹkwoma ebe sa-sa nọ a je kere, onọ o vaha ruọ oria kpobi evaọ ikpe udhusoi avivẹ na.

A jọ ebe sa-sa nọ a kere ta nọ, ikọ Jesu jọ a wo otoriẹ iwuhrẹ Jesu thọ, gbe nọ eware ididi jọ e jariẹ nọ Jesu o wuhrẹ, inọ umutho rai jọ ọvo a wo otoriẹ rai. * Utu jọ evaọ egagọ na a wuhrẹ nọ akpọ na yọ uwou-odi. Fikiere a ta nọ “ọghẹnẹ nọ ọ ma eware” nọ a jọ Ikereakere Hibru fodẹ na o kpotọ vi eghẹnẹ sa-sa nọ a rọwo. A rọwo nọ ohwo nọ o gine wo eriariẹ ziezi ọ rẹ riẹ nọ u fo re o nwene no ugboma uwo riẹ kpohọ akpọ ọfa.

Ere ọvona a ro kere onọ a se “Usiuwoma Judas.” Enẹ a ro mu ei họ: “Onana yọ ẹme odidi nọ Jesu ọ ta kẹ Judas Iskariọt, edẹ ikpegbọvo taure o te ti ru ehaa Ọnyavrẹ na.”

Kọ obe nana họ onọ Irenaeus o kere kpahe na, onọ a ta nọ u vru anwọ ikpe buobu na? Marvin Meyer, nọ ọ jọ usu ahwo nọ a fa obe na ọ ta nọ eme nọ Irenaeus ọ ta na “e rọwokugbe eme nọ e rrọ obe nọ a se Usiuwoma Judas na.”

A jọ “Usiuwoma Judas” na ta nọ Jesu ọ jẹ hwẹ ilele riẹ fikinọ a sai wo otoriẹ oware jọ nọ o je wuhrẹ ae he. A ta nọ evaọ udevie ilele ikpegbivẹ Jesu na, Judas ọvo họ ọnọ ọ mae riẹ oghẹrẹ ohwo nọ Jesu ọ jọ. Fikiere, ọye Jesu ọ vuẹ “eware uvie na.”

Eme nọ Irenaeus ọ ta kpahe “Usiuwoma Judas” na e lẹliẹ ahwo nọ a fa obe na fae evaọ oghẹrẹ nọ Irenaeus ọ ta na. Evaọ efafa rai, Judas họ olele nọ ọ mae were Jesu, inọ ọyọvo o wo otoriẹ eware ididi nọ Jesu o wuhrẹ, gbe nọ ọye ọ ruọ uvie na. A ta nọ a su ilele Jesu nọ i kiọkọ thọ, oyejabọ nọ a jẹ rehọ omọfa nwene Judas, gbe nọ Jesu o se Judas “ẹzi avọ ikpegbesa,”  onọ u dhesẹ nọ ọye ọ te mai wo osa nọ o mae rro keme o fi obọ họ kẹ Jesu nwene no ugboma uwo riẹ kpohọ akpọ ọfa.”

Egba-eriariẹ ivẹ jọ nọ a re se Bart Ehrman gbe Elaine Pagels, nọ e viodẹ evaọ egagọ Gnostic na, a rehọ iroro obọrai fa obe ọ “Usiuwoma Judas” na, yọ eware nọ a fa i tho epanọ ahwo ọsosuọ a fa riẹ. Rekọ nọ omoke jọ o vrẹ no, oghẹrẹ nọ a rọ fa obe na o tẹ jẹ kẹ egba-eriariẹ efa uye, wọhọ April DeConick gbe Birger Pearson. Fikinọ ahwo ọsosuọ na a gwọlọ kaki siobọno obe na, a tẹ rọ okpakpa fae, nọ o soriẹ nọ o jẹ rọ kẹ egba-eriariẹ nana uye. Yọ oware ofa nọ o kẹ egba-eriariẹ na uye họ, ahwo na a romatotọ se obe na sọ oware jọ o thọ taure a te ti siobọnoi hi.

April DeConick gbe Birger Pearson a roro nọ ahwo ọsosuọ na a fa eware buobu thọ evaọ obe na. April DeConick ọ ta nọ Jesu o se Judas “idhivẹri avọ ikpegbesa,” orọnikọ “ẹzi avọ ikpegbesa” ha. * Yọ ahwo nana a ta nọ Jesu ọ ta gbiae nọ Judas ọ te ruọ “uvie” na ha. A tẹ jẹ ta nọ Jesu ọ ta kẹ Judas nọ o ti yoma vi ikọ edekọ kpobi, ukpenọ o ti wo osa nọ o mae rro. April DeConick ọ ta nọ a kere obe “Usiuwoma Judas” na re a rọ ikọ na kpobi j’ijehwẹ. April DeConick avọ Birger Pearson a ta nọ oware ovo o rrọ “Usiuwoma Judas” na nọ u dhesẹ nọ Judas yọ ọgba ha.

A tẹ maki se Judas ọgba hayo ẹzi-ogbegbe, ọgba-eriariẹ ọvuọvo nọ ọ ta nọ obe na yọ iku uzẹme ọ riẹ hẹ. Ọgba-eriariẹ nọ a re se Bart Ehrman ọ ta nọ: “Orọnikọ Judas dẹẹ hayo omọfa jọ nọ o se omariẹ Judas o kere obe Usiuwoma nana ha. . . . Yọ orọnikọ obe nọ ohwo jọ nọ ọ riẹ Judas o kere evaọ oke yena gbe he . . . Fikiere o tubẹ rrọ obe nọ u re fi obọ họ kẹ omai riẹ kpahe eware efa nọ e via evaọ oke Jesu hu.”

Obe “Usiuwoma Judas” na yọ onọ egagọ Gnostic a kere evaọ ikpe udhusoi avivẹ C.E., yọ ẹvẹrẹ Griki a kaki ro kere iei. U ri mu egba-eriariẹ ẹro ho sọ obe “Usiuwoma Judas” nana nọ a kiẹ via na họ onọ Irenaeus o kere kpahe na. Rekọ u ru ahwo riẹ nọ oke jọ o jariẹ nọ Ileleikristi erue a je wuhrẹ iwuhrẹ obọrai, nọ u ru nọ a rọ hẹriẹ ruọ eko egagọ sa-sa. Obe “Usiuwoma Judas” na u ru eme Pọl na gba, nọ e rrọ obe Iruẹru Ikọ Na 20:29, 30: “Mẹ riẹ no nọ mẹ te nya vrẹ no na . . . ahwo a reti no evie rai tovrẹ rẹme eware nọ e rẹ liẹliẹ ahwo yoma, nọ a reti si ilele lele oma rai.”