IKUIGBE UZUAZỌ
Jihova Mẹ Gwọlọ rọ Uzuazọ Mẹ Kpobi Ru Iruo Kẹ
Nọ me nwrotọ no ekọleji no evaọ amara Ọvo ọrọ ukpe 1937, me te fi odẹ họ otọ re me kpohọ Iowa State University nọ o kẹle uwou mai evaọ America. Nọ me muhọ no, o lọhọ kẹ omẹ vievie he re mẹ sai kpohọ isukulu na je ru iruo nọ mẹ rẹ rọ hwosa isukulu mẹ. No emaha mẹ ze, epanọ a rẹ rọ bọ iwou ikpehru gbe ekwa nọ a rẹ bọ họ ethẹ no abọ ruọ abọ mẹ gwọlọ wuhrẹ kpahe, yọ eye me je wuhrẹ kpahe evaọ obọ isukulu.
Ukpe urere nọ me re ro nwrotọ no isukulu nọ mẹ jọ na, ahwo America a ro dhomahọ Ẹmo Akpọ II evaọ emuhọ ukpe 1942. Mai imasa ma jẹ rria ubruwou ovo. John O. (Johnny) Brehmer yọ Osẹri Jihova nọ ọ jẹ hae weze bru emezae jọ nọ ma gbẹ jọ ighẹ ze. Fikinọ me wo enọ jọ nọ mẹ gwọlọ nọ, omọvo jọ evaọ usu mai imasa na ọ tẹ ta nọ mẹ nọ Johnny enọ na. U gbe omẹ unu gaga inọ ọ rehọ Ebaibol na kiyo enọ kpobi nọ mẹ nọ. Onana u ru nọ mẹ rọ ta kẹ Johnny nọ ọ hae nyaze ti wuhrẹ Ebaibol na kugbe omẹ ẹsikpobi. Uwhremu na, me te mu ei họ elele kpohọ usiuwoma nọ me te wo uvẹ.
Ọsẹ Johnny nọ a re se Otto, o kurẹriẹ ruọ ukoko Isẹri Jihova evaọ okenọ ọ jọ ọnọ o wo uzou ebanke jọ evaọ Walnut, Iowa. Otto o te no ọkwa iruo riẹ nana re ọ ruọ iruo usiuwoma ota oke-kpobi na. Emamọ oriruo riẹ gbe ọrọ ahwo uviuwou riẹ, o tẹ wọ mẹ jiroro ilogbo jọ.
IRORO NỌ MẸ JẸ
Ẹdẹjọ, ọnọ o wo uzou isukulu na ọ tẹ ta kẹ omẹ nọ mẹ riẹ ru tere he evaọ ẹdawọ nọ ma kere na, fikiere mẹ te wariẹ kere ẹdawọ na. Mẹ tẹ lẹ se Jihova nọ o fi obọ họ kẹ omẹ jẹ emamọ iroro. U kri hi, profẹsọ nọ o bi wuhrẹ omai oghẹrẹ nọ a rẹ bọ iwou ikpehru gbe ekwa na o te se omẹ. Ọ tẹ ta kẹ omẹ nọ ahwo jọ a se rie nọ a be gwọlọ ohwo nọ o wo onaa nọ a rẹ rọ bọ iwou gbe ekwa, yọ ọ rọwo kẹ ae no nọ ọ te rọ omẹ ze rekiyọ ọ re vuẹ omẹ hẹ. Me te yere iei ziezi, rekọ mẹ tẹ ta kẹe nọ Jihova mẹ gwọlọ rọ uzuazọ mẹ kpobi ru iruo kẹ. Evaọ edẹ 17 amara Azeza orọ ukpe 1942, mẹ tẹ họ-ame, u kri hi me te mu iruo ọkobaro họ.
Evaọ ukpe 1942 ovona, ahwo egọmeti a te kere ileta se omẹ nọ a gwọlọ omẹ evaọ iruo isoja, fikiere mẹ tẹ nya, rekọ mẹ tẹ vuẹ ae oware nọ mẹ gbẹ sai ro wo obọ evaọ ẹmo ho. Mẹ wha obe nọ profẹsọ sa-sa a kere kpahe emamọ uruemu mẹ gbe onaa iruo ebabọ nọ me wo lele oma nya. Ghelọ emamọ ẹme nọ a ta kpahe omẹ evaọ omobe nọ a kere lele omẹ na, a mi omẹ edọla idu ikpe (10,000) je fi omẹ họ uwou-odi ikpe 5 evaọ Leavenworth, Kansas.
NỌ MẸ JỌ UWOU-ODI
A mu izoge Isẹri Jihova nọ i bu vi egba ivẹ gbe ọgba (230) fihọ uwou-odi na re. Iruo ẹwọ a jẹ rọ ahwo nọ a mu fihọ uwou-odi na ru, yọ elakpa uwou-odi na a bi rro omai nọ ma bi ru iruo na. Elakpa na jọ a riẹ nọ mai Isẹri Jihova ma
re wo obọ evaọ ẹmo ho, fikiere a jẹ riẹ omai ru ziezi.Umutho elakpa uwou-odi na jọ ọvo a jẹ hae kẹ omai uvẹ re ma jọ evaọ uwou-odi na ru ewuhrẹ. Yọ a jẹ hae fi obọ họ re ebe mai e sai te omai obọ evaọ uwou-odi na. Elakpa uwou-odi na jọ a jẹ hae vi emagazini Awake! nọ ma jẹ hae se Consolation na kẹ omarai.
NỌ A SIOBỌNO OMẸ NO, GBE IRUO IMISHỌNARE
Nọ mẹ rria ikpe esa no evaọ uwou-odi na, a te siobọno omẹ evaọ edẹ 16 amara Ava evaọ ukpe 1946, nọ Ẹmo Akpọ II ọ nwani kuhọ no. U kri hi, mẹ tẹ wariẹ mu iruo ọkobaro họ. A te vi omẹ kpohọ okpẹwho Leavenworth evaọ Kansas, oria nọ uwou-odi nọ a mu omẹ fihọ na o jọ. Ozọ u je mu omẹ, keme a jọ ẹwho na mukpahe Isẹri Jihova gaga. Yọ o jọ bẹbẹ re mẹ jọ evaọ ẹwho na ruẹ iruo nọ me re ru gbe uwou nọ mẹ rẹ rria.
Mẹ kareghẹhọ ẹdẹjọ nọ mẹ jọ usiuwoma nọ alakpa jọ nọ mẹ nyaku o ro do ku omẹ nọ: “No ighẹ mẹ no.” Kẹsena nọ mẹ ruẹ nọ ọ wọ ure nọ ọ gwọlọ rọ fa omẹ, mẹ tẹ dhẹ. Evaọ uwou ofa nọ mẹ nya, aye jọ ọ tẹ ta kẹ omẹ nọ, “Hẹrẹ omẹ, mẹ be nyaze,” ọ tẹ kare ẹthẹ riẹ. Nọ mẹ be hẹrẹ na, ẹsiẹvo na ohwo jọ o te rovie unwido uwou-ehru na jẹ kpare ame ogbegbe nọ a rọ wozẹ imidhe ku omẹ oma. Ghele enana kpobi, mẹ jẹ reawere usiuwoma ota mẹ. Uwhremu na, me te ti yo nọ ahwo jọ nọ a rehọ ebe mi omẹ a kurẹriẹ ruọ ukoko na.
Evaọ ukpe 1943, ukoko na u te mu isukulu ekpokpọ jọ nọ a re jo wuhrẹ imishọnare họ evaọ obọ New York. A te zizie omẹ kpohọ eklase avọ 10 ọrọ isukulu na nọ me jo nwrotọ evaọ ẹdẹ avọ 8 amara Ava evaọ ukpe 1948. Uwhremu na, a te ti se odẹ isukulu na Isukulu ọ Giliad. Nọ me nwrotọ no, a te vi omẹ kpohọ Gold Coast, nọ a bi se Ghana enẹna.
Nọ me te obọ Gold Coast, mẹ jẹ hae ta usiuwoma kẹ ahwo egọmeti gbe iyibo nọ e jọ ẹwho na. Evaọ urere oka, me ve kuomagbe ukoko nọ o jọ ẹwho na re me fi obọ họ kẹ ae evaọ usiuwoma ota no uwou ruọ uwou na. Mẹ jẹ hai kpohọ eria nọ umutho Isẹri Jihova jọ ọvo a jọ re me fi obọ kẹ ae evaọ iruo usiuwoma ota na. U te no ere no, me je ru iruo ọsẹro ọnyawariẹ evaọ Ivory Coast, nọ a bi se Côte d’Ivoire enẹna.
Evaọ eria nana nọ mẹ jọ na, me je yeri uzuazọ wọhọ ahwo Africa, wọhọ oriruo, mẹ jẹ hae rria iwou ẹkpẹ, rọ abọ gheghe re emu, yọ mẹ jẹ hae tọ otọ nye fihọ, wọhọ epanọ emọ Izrẹl a jẹ hai ru evaọ obọ igbrẹwọ na. (Iziewariẹ 23:12-14) Onana u ru nọ a jẹ rọ ta emamọ ẹme mẹ gbe imishọnare efa evaọ ẹwho na. Eyae isu egọmeti na jọ a tẹ rọwo nọ
ma wuhrẹ Ebaibol na kugbe ai. Fikiere nọ ahwo jọ a jẹ wọso omai je ru nọ egọmeti o ro kere obe nọ a le omai no orẹwho na, eyae nana a tẹ ta kẹ ezae rai, onọ u ru nọ a gbẹ sai ro le omai hi.Nọ u te oke jọ, wọhọ epanọ o rẹ via kẹ imishọnare efa, ẹyao uliaro o te kie omẹ. Uliaro na o tẹ lẹliẹ ekpahe je kpe omẹ, yọ mẹ be variẹ kpakpakpa. Ẹsejọ dede, fiki ẹvariẹ na, mẹ rẹ rọ abọ tha agba mẹ re ọ seba enuhu. Ghele enana kpobi kẹhẹ, iruo mẹ e jẹ lẹliẹ eva were omẹ.
Evaọ ikpe ene ọsosuọ nọ mẹ rọ jọ Africa na, mẹ jẹ hae kere ileta se oniọvo-ọmọtẹ jọ nọ a re se Eva Hallquist nọ mẹ riẹ evaọ obọ America vẹre. Ẹdẹjọ ọ tẹ vuẹ omẹ nọ o ti nwrotọ nọ eklase avọ 21 ọrọ Isukulu ọ Giliad evaọ edẹ avọ 19 amara Ahrẹ ukpe 1953, evaọ okokohọ akpọ-soso Isẹri Jihova nọ a ti ru evaọ Yankee, New York. Re mẹ sae nya, mẹ tẹ ta kẹ ọzae jọ nọ ọ rẹ dhẹ okọ oyibo kpohọ America re o fi obọ họ kẹ omẹ. Rekọ, fikinọ me wo ugho ofa ha, mẹ tẹ ta kẹe nọ, mẹ te jọ okọ riẹ na ru iruo re ọ rọ ere wọ omẹ te obei.
Nọ ma dhẹ edẹ 22 no evaọ abade, ma te ti te obei, kẹsena me te no etẹe kpohọ Brooklyn, oria nọ u wo uzou iruo ukoko Isẹri Jihova nyae ruẹ Eva. Etẹe mẹ jọ ta ẹme orọo kẹ Eva, kẹsena nọ ma rọo no, ma te gbe zihe ziọ obọ Gold Coast, je ru iruo imishọnare kugbe.
ẸRUOROTE EWHA-IRUO UVIUWOU
Nọ mẹ avọ aye mẹ Eva, ma ru iruo imishọnare te ikpe buobu no evaọ Africa, oni mẹ o te kere ileta se omẹ nọ ọsẹ mẹ o wo ẹyao ọta. Mẹ avọ aye mẹ, ma te mi uvẹ re ma zihe kpobọ America. Ẹyao ọsẹ mẹ ọ ga te epanọ o ro whu uwhremu na.
Ma tẹ wariẹ zihe ziọ obọ Ghana; nọ ikpe ene e vrẹ no, ma te yo nọ ẹyao nọ o kie oni mẹ ọ rrọ gaga. Inievo jọ a tẹ ta kẹ omai nọ, ma no iruo imishọnare na re ma kpo nyae rẹrote oni mẹ. Iroro na e bẹ omai ẹjẹ gaga. Ikpe 11 mẹ avọ aye mẹ ma ru iruo imishọnare kugbe evaọ usu ikpe 15 nọ me ro ru iruo imishọnare na, kẹsena ma te zihe kpobọ America.
Evaọ ikpe buobu mẹ avọ aye mẹ ma je fi obọ họ kẹ oni mẹ re ọ sai kpohọ ewuhrẹ. Rekọ o whu evaọ edẹ 17 amara Ọvo ọrọ ukpe 1976 nọ ọ kpako te ikpe 86 no. Ikpe izii nọ i lele i riẹ, ma tẹ wariẹ kie ruọ ẹbẹbẹ ologbo ọfa. Edọkita ọ tẹ ta nọ Eva aye mẹ, o wo ẹyao ọta. Ma daoma kpobi re ma sai siwi ẹyao na, rekọ o whu ghele evaọ edẹ 4 amara Azeza ọrọ ukpe 1985 nọ ọ jọ ikpe 70.
EWARE NỌ E WHA EVAWERE SE OMẸ
Evaọ ukpe 1988, a te zizie omẹ kpohọ eromudhe uwou ogha Ghana nọ a wariẹ ru rro. O rẹ thọrọ omẹ ẹro vievie he. Evaọ ikpe 40 nọ ikpemu nọ a ro vi omẹ kpohọ Ghana, unu iwhowho-uvie nọ e jọ orẹwho na a tulo ho, enwenọ egba eree (800). Evaọ ukpe 1988, iwhowho-uvie idu ọgba gbe ene (34,000) a jọ orẹwho na, rekọ enẹna a bu te idu udhusoi gbe ikpegbene (114,000) no.
Nọ ikpe ivẹ e vrẹ no nọ me no Ghana kpozi no, mẹ tẹ rọo ogbẹnyusu Eva jọ nọ a re se Betty Miller evaọ edẹ 6 amara Aria ukpe 1990. Mai imava ma tẹ gbaemu nọ ma rẹ rọ uzuazọ mai kpobi ru iruo kẹ Jihova. Ma bi rẹro oke nọ ma te rọ wariẹ ruẹ esẹgbini ilogbo mai, esẹgbini mai, gbe Eva, nọ a tẹ kpare ae ze no evaọ Aparadase.—Iruẹru Ikọ Na 24:15.
Ẹsejọ, aro o re su omẹ ame nọ me te roro kpahe epanọ Jihova ọ rọ rehọ omẹ ru iruo no anwọ ikpe nọ i bu vi 70 na. Kẹse kẹse me re yere iei fiki epanọ ọ rọ kpọ omẹ evaọ uzuazọ. Dede nọ mẹ kpako vrẹ ikpe 90 no, Jihova nọ ọ rrọ ọwena nọ ọ mai kpehru evaọ ehrugbakpọ na, ọ gbẹ be kẹ omẹ ẹgba nọ mẹ be sae rọ rehọ uzuazọ mẹ kpobi ru iruo kẹe.