“MẸ RẸ sae whaha oware kpobi, rekọ mẹ sae whaha odawọ họ.” Ere ahwo buobu a rẹ ta kpahe odawọ keme o wọhọ nọ o rẹ were ae oma. Rekọ amọfa a be daoma kpobi re a sai fi odawọ kparobọ. Kọ owhẹ omara? Nọ whọ tẹ rẹriẹ ovao dhe odawọ, who ti kie ro ẹe manikọ whọ te whaha iẹe?

Orọnikọ edawọ kpobi i re su kpobọ ebẹbẹ ilogbo ho. Wọhọ oriruo, whọ tẹ lẹlẹ tọlọ ẹkẹ arao evaọ opọto izuwo, o rẹ nwane wha enwoma ze he. Rekọ who te wo isiuru eware iyoma maero kọ enọ e rẹ sai su kpohọ ọfariẹ-ogbe, e rẹ sae wha ebẹbẹ ilogbo ze. Ebaibol na ọ vẹvẹ omai unu inọ: “Obruẹnwae kpobi o wo areghẹ hẹ; ọnọ o ru rie ei kpobi ọ raha uzuazọ riẹ.”—Itẹ 6:32, 33.

Otẹrọnọ whọ rẹriẹ ovao dhe odawọ nọ o rẹ lẹliẹ owhẹ kiẹ ruọ ọfariẹ-ogbe, eme who ti ru? Ebaibol na ọ kuyo nọ: “Onana họ oreva Ọghẹnẹ, ọrẹri nọ owha rẹ jọ: anọ wha si oma [rai] no uruemu ugbegbe; re kohwo kohwo o wo aye obọ riẹ; ọ jẹ riẹ epanọ o ro ru oma riẹ fua gbe adhẹ.” (1 Ahwo Tẹsalonika 4:3, 4) Ẹvẹ whọ sai ro ru lele ẹme nana? Joma ta kpahe eware esa jọ nọ e sai fi obọ họ kẹ owhẹ.

Nọ ma te bi rri iwoho ọfariẹ, o rẹ kpare isiuru ọfariẹ-ogbe evaọ oma mai. Nọ Jesu ọ jẹ ta kpahe epanọ oware nọ ma ruẹ u re ro si omai urru, ọ ta nọ: “Kohwo kohwo nọ o re ri aye rite ẹguọlọ riẹ, ọ jọ eva lele ie bruẹnwae no.” O te bru okpa họ ẹme na jẹ ta nọ: “Ẹro ọze ra o bi ru owhẹ zoruẹ, vre i no who ku ei fiẹ.” (Matiu 5:28, 29) Eme họ  otọ ẹme Jesu na? U dhesẹ nọ re ma sae whaha odawọ, ma re si ibiaro mai no iwoho ọfariẹ.

 Wọhọ oriruo: Ma rehọ iẹe nọ whọ be nya oria nọ ewẹda o bi jo ruiruo vrẹ, who te gbẹro ku elo nọ o bi no oware nọ ọ be wẹde na ze. Kọ whọ te t’ẹro vi elo na? Vievie! Who ti ku ovao fiẹ hayo rọ oware jọ ruru ovao ra. Ere ọvona re, nọ who te gbẹro ku iwoho ọfariẹ evaọ ebe, TV, Itanẹte, hayo evaọ aruakpọ, ku ovao kufiẹ ovovẹrẹ. Whọ kuvẹ re iwoho itienana i gbe iroro ra ku hu. Ọzae jọ nọ a re se Juan nọ ọ jẹ hai rri ifoto-ẹbẹba gaga ọ ta nọ: “Mẹ tẹ ruẹ aye nọ o wo erru gaga, u re si omẹ urru re me rri aye na ọvo. Rekọ mẹ rẹ gba oma mẹ re me si ibiaro mẹ noi no, mẹ vẹ ta kẹ oma mẹ nọ: ‘Lẹ se Jihova obọnana.’ Nọ mẹ tẹ nwane lẹ no, isiuru na i ve muotọ họ ẹnya.”—Matiu 6:9, 13; 1 Ahwo Kọrint 10:13.

Roro kpahe oriruo Job nọ ọ ta nọ: “Me duwu aro mẹ iyeri no, kẹvẹ ọmọtẹ o gbe ro si omẹ uru?” (Job 31:1) Kọ who gbe ru wọhọ epanọ Job o ru na?

Dao onana: Who te gbẹro ku iwoho nọ e rẹ kpare isiuru ọfariẹ, ku ovao ra kufiẹ ovovẹrẹ. Rọ aro kele ọso-ilezi na nọ ọ lẹ nọ: “Si aro mẹ no eware ifofe iriwo.”—Olezi 119:37.

Fikinọ ma gba ha, ẹsejọ ma re lele ekpehre isiuru muabọ. Ebaibol na ọ ta nọ: “Kohwo kohwo o re kie ruọ odawọ okenọ urusio avọ eguọlọ-aguọlọ riẹ e gba riẹ họ. Kẹsena, nọ urusio u te dihọ, u ve yẹ umuomu.” (Jemis 1:14, 15) Ẹvẹ ma sae rọ whaha ekpehru isiuru itiena, dede nọ o rẹ jọ bẹbẹ re a sai fi ai kparobọ?

Nọ ekpehre isiuru e tẹ ruọ owhẹ eva, kareghẹhọ nọ obọra ẹme na ọ rrọ sọ who re roro kpahe ai hayo whọ rẹ whaha ai. Whaha ekpehre isiuru yena. Daoma si ai ba eroro kpahe. Whọ jọ udu ra roro kpahe ọfariẹ-ogbe he. Ọzae jọ nọ a re se Troy, nọ ọ jẹ hae jọ Itanẹte rri ifoto-ẹbẹba gaga ọ ta nọ: “Re mẹ sai si ekpehre isiuru no udu mẹ, mẹ jẹ hae daoma roro kpahe emamọ eware. Rekọ o lọhọ  kẹ omẹ tere he. O jẹ hae va omẹ abọ ẹsejọ. Uwhremu na, me te ti wuhrẹ epanọ mẹ sae rọ kpọ iroro mẹ.” Aye jọ nọ a re se Elsa, nọ ọ jẹ hae rẹriẹ ovao dhe odawọ ọfariẹ-ogbe evaọ okenọ ọ jọ uzoge ọ ta nọ: “Oware nọ u fi obọ họ kẹ omẹ sae kpọ iroro mẹ họ, olẹ nọ mẹ jẹ hae lẹ se Jihova kẹse kẹse.”

Dao onana: Nọ ekpehre isiuru e tẹ ruọ owhẹ iroro, nwane lẹ ẹsiẹvo. Daoma whaha iroro iyoma re who roro kpahe “oware kpobi nọ o rọ uzẹme, oware kpobi nọ u wo adhẹẹ, oware kpobi nọ u kiẹrẹe, oware kpobi nọ orọ ẹfuọ, oware kpobi nọ orọ aruoriwo, otẹrọnọ ọ riẹruo jọ o rọ, otẹrọnọ oware jọ o rọ nọ ufo ajiri.”—Ahwo Filipai 4:8.

Nọ ekpehre isiuru i te su owhẹ kie ruọ odawọ, o rẹ wha ebẹbẹ ze. (Itẹ 7:6-23) Eme who re ru re whọ siọ odawọ ba ekieruọ?

Ebaibol na ọ ta nọ: “Ohwo owareghẹ ọ ruẹ ese o re siomano, rekọ ogbori o re zue ruẹe, ọ vẹ ruẹ uye riẹ.” (Itẹ 22:3) Fikiere sẹro owojẹ ra. Daoma vuhu eware nọ e rẹ sae lẹliẹ owhẹ kie ruọ odawọ re whọ whaha ai. (Itẹ 7:25) Ọzae jọ nọ a re se Filipe, nọ o fi odawọ ifoto-ẹbẹba iriwo kparobọ ọ ta nọ: “Mẹ wọ ekọmputa mai fihọ oria nọ ohwo kpobi ọ sae jọ rue riẹ evaọ otuwou, me te je fi oware jọ fihọ eva ekọmputa na nọ o rẹ whaha ekpehre eware nọ e rẹ romavia nọ mẹ tẹ rrọ Itanẹte. Yọ okenọ ahwo uviuwou mẹ a tẹ rrọ uwou ọvo me re ro rovie kpohọ Itanẹte.” Troy, nọ ma fodẹ evaọ obehru na ọ ta re nọ: “Me gbe je rri ifimu ọfariẹ hẹ, mẹ tẹ jẹ whaha usu ahwo nọ a rẹ ta ẹme kpahe owezẹ ọzae-avọ-aye evaọ edhere nọ o fo ho. Mẹ gbẹ gwọlọ fi uzuazọ mẹ họ ọza vievie he.”

Dao onana: Daoma riẹ elọhoma ra, jẹ m’omaa kpahe epanọ whọ sae rọ whaha eware nọ e rẹ lẹliẹ owhẹ kie ruọ odawọ.—Matiu 6:13.

Kọ otẹrọnọ who kie ruọ odawọ ghele omodawọ ra? Ajọ obọ o rrọ owhẹ vievie he, gbẹ daoma. Ebaibol na ọ ta nọ: “Ohwo okiẹrẹe o te kie isiahrẹ, ọ rẹ kparoma.” (Itẹ 24:16) Ọsẹ obọ odhiwu mai Jihova, ọ be tuduhọ omai awọ nọ ma “kparoma.” Kọ who ti ru ere? Gbẹ hae lẹ sei ẹsikpobi. Bọ ẹrọwọ ra ga ẹkwoma Ebaibol na nọ who re wuhrẹ. Hai kpohọ iwuhrẹ ẹsikpobi. Jọ eyaa Ọghẹnẹ nana i mu owhẹ ẹro, inọ: “Mẹ te kẹ owhẹ ogaga, me ti fiobọhọ kẹ owhẹ.”—Aizaya 41:10.

Cody, nọ ma fodẹ evaọ obọ emuhọ na ọ ta nọ: “O lọhọ kẹ omẹ vievie he re mẹ sae whaha uruemu ifoto-ẹbẹba iriwo mẹ na. O va omẹ abọ unuẹse buobu, rekọ me fi kparobọ uwhremu na avọ obufihọ Ọghẹnẹ.” Dylan, nọ ma fodẹ re evaọ obọ emuhọ na, ọ ta nọ: “Mẹ hai ti lele ọmọtẹ nọ ma gbe je ru iruo na bruẹnwae lọlọhọ. Rekọ mẹ tẹ se thahethahe. Onana o lẹliẹ omẹ wo emamọ obroziẹ-iroro. Maero na, mẹ riẹ nọ me ru Jihova eva were gaga.”

Whọ tẹ gbaemu jẹ whaha odawọ, eva ra e rẹ were Ọghẹnẹ gaga.—Itẹ 27:11.