Kpohọ eme nọ e riẹ eva

Kpohọ oria eware nọ e riẹe eva

Kọ Whọ Riẹ?

Kọ Whọ Riẹ?

Ebẹbẹ vẹ Herọd ọ rẹriẹ ovao dhe evaọ okenọ ọ jẹ wariẹ bọ etẹmpol Jerusalẹm na?

Etẹmpol ọsosuọ nọ Solomọn ọ bọ na, ọ bọe fihọ ehru ugbehru, yọ ọ bọ igbẹhẹ fihọ tabọ tabọ riẹ, re otọ nọ o rrọ udevie ugbẹhẹ etẹmpol na gbe igbẹhẹ nọ ọ bọ fihọ tabọ tabọ na, o jọ otọ opraprara. Herọd ọ gwọlọ nọ ọ rẹ bọ etẹmpol nọ o woma vi ọnọ Solomọn ọ bọ vẹre na, re o je ru ei rro jẹ whẹ erru họ iẹe.

Herọd ọ tẹ ta kẹ ahwo nọ ọ jẹ rọ bọ etẹmpol na inọ a ru otọ opraprara nọ o rrọ ofẹ ẹkpẹlobọ etẹmpol na kẹre ziezi. Kẹle ofẹ obọze etẹmpol na, a ru otọ opraprara na kẹre te irula 107 soso. Re a sai ru onana, a tẹ bọ igbẹhẹ ilogbo nọ e rẹ sae da ẹkpẹ na ji nọ oso ọ tẹ be rrọ. Yọ igbẹhẹ nana i kpehru te irula 167.

Herọd ọ gwọlọ ru ahwo Ju eva dha ha, yọ ọ gwọlọ whaha iruẹru etẹmpol na gbe idhe nọ a be jọ eva riẹ dhe gbe he. Ogbiku Ju jọ nọ a re se Josephus ọ tubẹ ta nọ, Herọd o wuhrẹ izerẹ Ju iruo ekapenta gbe epanọ a rẹ rọ itho bọ iwou, re ohwo nọ a kẹ uvẹ hẹ ọ gbẹ ruọ eria nọ e rrọ ọrẹri na ha rekọ izerẹ na ọvo.

Herọd ọ sae bọ etẹmpol na re taure o te ti whu hu. Makọ evaọ ikpe 30 nọ Kristi ọ ze no, yọ ebabọ etẹmpol na e gbẹ be nyaharo. Ebabọ na e rehọ ikpe 46 soso. (Jọn 2:20) Agrippa II nọ ọ rrọ ọmọ-oruọmọ Herọd, ọye ọ bọ etẹmpol na re evaọ ikpe-udhusoi ọsosuọ.

Fikieme ahwo Malta a je ro roro nọ Pọl ukọ na yọ ojihẹ?

O sae jọnọ ahwo Malta a rọwo eware jọ nọ ahwo Griki a wuhrẹ, oye o wha riẹ ze nọ a je ro roro ere na. Muẹrohọ oware nọ o via evaọ okenọ okọ u zue Pọl evaọ Malta, nọ a kere fihọ obe Iruẹru Ikọ. Nọ Pọl avọ ahwo nọ okọ u zue na a jẹ re-erae, Pọl ọ tẹ jẹ rọ ire mu erae na re e seba efu, ẹsiẹvo na araomuomu o te no eva ure jọ ze jẹ tatakọ họ iẹe obọ. Nọ ahwo na a ruẹ onana, a te bo nọ: “Ababọ avro, ọzae nana yọ ojihẹ, dede nọ o no abade na te okpa gbẹsinẹdẹ, ọnọ o re bruoziẹ kiete na ọ kẹ riẹ uvẹ re ọ gbẹ jọ uzuazọ họ.”Iruẹru Ikọ 28:4.

Ẹme Griki nọ a fa “Ọnọ o re bruoziẹ kiete na” họ “di’ke.” Ẹme ọnana ọ sai dikihẹ kẹ oziẹ nọ a re bru kpe ohwo dede nọ a ruẹ oware nọ o ruthọ họ. Evaọ iku esia ahwo Griki, Dike yọ odẹ ẹdhọ-aye nọ o re bruoziẹ okiẹrẹe. A jẹ hai roro nọ ẹdhọ-aye nana o re rri eware nọ ahwo a bi ru, ọ vẹ nyae ta kẹ ẹdhọ ọfa nọ a re se Zeus kpahe ae, re ọ kẹ ahwo nọ a ruthọ uye. O sae jọnọ onana o wha riẹ ze nọ ahwo Malta a je ro roro nọ: “Dede nọ Pọl ọ vabọ no abade na, ẹdhọ-aye na Dike . . . ọ gwọlọ rehọ araomuomu kpei.” Rekọ nọ ahwo na a ruẹ nọ oware ovo o via kẹ Pọl ho dede nọ araomuomu ọ rowo riẹ, a te nwene iroro rai.