ENỌK ọ rria akpọ kri. A tẹ rehọ ikpe egba esa gbe udhosa gbikpe (365) nọ ọ rria na wawọ ikpe mai nẹnẹ, e rehọ akuane bu vi ikpe mai! Rekọ ma tẹ rọ ikpe nọ ọ rria wawọ oghẹrẹ nọ ahwo a jẹ rria akpọ kri te evaọ oke riẹ, ọ tọ họ. Evaọ oke yena nọ o vrẹ ikpe idu isoi (5,000) no na, ahwo a jẹ rria akpọ kri gaga vi epanọ o rrọ nẹnẹ na. Adamu nọ ọ rrọ ohwo ọsosuọ nọ Ọghẹnẹ ọ ma, ọ rria vrẹ ikpe nọ i bu vi egba ezeza (600) no taure a te ti yẹ Enọk, yọ ọ wariẹ rria ikpe egba esa (300) efa nọ a yẹ Enọk no! Iruọmọ Adamu jọ dede a rria akpọ kri vi Adamu. Fikiere nọ Enọk ọ jọ ikpe egba esa gbe udhosa gbe isoi (365) na, a sae ta nọ ọ gbẹ jọ gragragra wọhọ ohwo nọ o bi mu akpọ họ obọ. Rekọ ma te roro nọ ọ gwọlọ mu akpọ họ obọ, ma roro thọ.

Uzuazọ Enọk o jọ ọza. Jọ iroro ra rue e riẹ nọ ọ be dhẹ kẹ uzuazọ riẹ, yọ o bi roro kpahe oghẹrẹ nọ ovuẹ Ọghẹnẹ nọ o whowho na o rrọ ahwo na oma. Eva e be dha ahwo na gaga fiki ovuẹ na. Ahwo na a mukpahe iẹe. A mukpahe ovuẹ na, a te je mukpahe Ọghẹnẹ nọ o vi rie uwou na. A sae wọ ohọre bru Jihova nọ ọ rrọ Ọghẹnẹ Enọk ho, rekọ a sai kpe Enọk! Ẹsejọhọ Enọk o je roro sọ ọ te gbẹ ruẹ ahwo uviuwou riẹ. Kọ o sae jọnọ Enọk o je roro kpahe aye riẹ gbe emetẹ riẹ, manikọ ọmọzae riẹ nọ a re se Methusẹla hayo kọ oruọmọ riẹ nọ a re se Lemẹk? (Emuhọ 5:​21-23, 25) Kọ enẹ u ro kuhọ?

A nwane jọ Ebaibol na gbiku buobu kpahe uzuazọ Enọk ho. Eria ikere esa ọvo a jọ ta ẹme te Enọk. (Emuhọ 5:​21-24; Ahwo Hibru 11:5; Jud 14, 15) Rekọ eria Ikereakere yena i fiobọhọ kẹ omai riẹ eware buobu kpahe uzuazọ Enọk, ọzae ẹrọwọ na. Kọ who wo uviuwou nọ whọ be rẹrote? Kọ whọ rẹriẹ ovao dhe uyero jọ nọ o jọ gwọlọ nọ who dikihẹ kẹ oware nọ u kiehọ? O tẹ rrọ ere, whọ sai wuhrẹ eware buobu no ẹrọwọ Enọk ze.

Emuemu ọ vọ otọakpọ gaga no taure a te ti yẹ Enọk. Enọk họ ohwo avọ ihrẹ evaọ uyẹ Adamu. Uzẹme riẹ họ, ahwo-akpọ a kẹle ẹgbagba gaga evaọ oke yena, onọ Adamu avọ Ivi a kufiẹ na. Oye o soriẹ nọ ahwo a jẹ rọ rria akpọ kri gaga evaọ oke yena. Rekọ a je ru eware iyoma gaga, yọ a jẹ gọ Jihova ha. Ozighi ọ da oria kpobi fia. Uruemu nana u muhọ evaọ uzuazọ ohwo avivẹ evaọ uyẹ Adamu, koyehọ okenọ Keni o ro kpe Ebẹle oniọvo riẹ. Oruọmọ Keni jọ dede ọ jẹ wọ oma kpehru gaga, keme ozighi gbe ofu riẹ ọ ga vi ọrọ Keni! Evaọ uzuazọ oge avọ esa evaọ uye Adamu, ahwo a te mu oghẹrẹ umuemu ofa họ. Ahwo a te mu odẹ Jihova họ ese, rekọ a jẹ gọ Jihova ha. A jẹ rọ odẹ ofuafo Ọghẹnẹ jijehwẹ, yọ a je se odẹ na ugbese.​—Emuhọ 4:​8, 23-26.

Ahwo nọ a wo adhẹẹ kẹ Ọghẹnẹ hẹ a jọ buobu evaọ oke Enọk. Nọ Enọk ọ be rro ze na, o te gwọlọ nọ ọ rẹ salọ abọ nọ ọ rẹ jọ. Kọ o ti kuomagbe ahwo omuomu yena? Manikọ ọ te gọ Ọghẹnẹ uzẹme na, Jihova, ọnọ ọ ma odhiwu gbe akpọ na? O sae jọnọ eware nọ o wuhrẹ kpahe Ebẹle, ọnọ a kpe fikinọ ọ jẹ gọ Jihova evaọ edhere nọ ọ jẹrehọ, i duobọte iei udu gaga. Fikiere Enọk ọ tẹ jiroro nọ ọ rẹ rọ aro  kele Ebẹle. Obe Emuhọ 5:22 o ta nọ: “[Enọk] o te lele Ọghẹnẹ gbẹ nya.” Ẹme ọyena o dhesẹ nọ Enọk ọ jẹ gọ Ọghẹnẹ evaọ akpọ nọ ahwo a jẹ jọ gọ Ọghẹnẹ hẹ. Enọk họ ohwo ọsosuọ nọ a jọ Ebaibol na dhesẹ enẹ.

Oria Ebaibol ovona o ta nọ Enọk ọ gbẹ jẹ gọ Jihova makọ okenọ o yẹ Methusẹla no. Fikiere ikpe 65 Enọk ọ jọ nọ o ro mu emọ họ eyẹ. A jọ Ebaibol na fodẹ odẹ aye riẹ hẹ, yọ a fodẹ unu “emezae gbe emetẹ” nọ o yẹ gbe he. Ọsẹ kpobi nọ ọ be gọ Ọghẹnẹ yọ o wo uviuwou nọ ọ be rẹrote, ọ rẹ daoma wuhrẹ uviuwou riẹ fihọ edhere Ọghẹnẹ. Enọk ọ riẹ kpahe ọruẹrẹfihotọ Jihova kpahe orọo inọ ọ rẹ talamu aye riẹ. (Emuhọ 2:24) Yọ ọ daoma wuhrẹ emọ riẹ fihọ edhere Jihova. Kọ eme o no rie ze?

Ebaibol na ọ nwane ta kokodo kpahe emọ Enọk ho. Ebaibol na ọ ta ẹme ọvo kpahe ẹrọwọ ọmọ Enọk nọ a re se Methusẹla ha, ọnọ ọ mae rria akpọ kri evaọ ikuigbe ohwo-akpọ. Methusẹla o whu evaọ ukpe ovona nọ Owhe oke Noa o ro ku ze na. Rekọ Methusẹla o yẹ ọmọzae jọ nọ a re se Lemẹk. Okenọ a yẹ Lemẹk, yọ Enọk ọsẹ ologbo riẹ ọ gbẹ rrọ akpọ. Aimava a rria evaọ etoke ovona kri vi ikpe udhusoi (100) taure Enọk o te ti whu. Lemẹk ọ jẹ gọ Jihova. Jihova ọ rọ ẹkwoma ẹzi riẹ fiobọhọ kẹ Lemẹk ruẹaro kpahe ọmọ riẹ nọ a re se Noa, yọ eruẹaruẹ yena i rugba evaọ okenọ Owhe na o ku vrẹ no. Wọhọ ọsẹ ologbo riẹ nọ a re se Enọk, Noa o lele Ọghẹnẹ nya. Taure a te yẹ Noa yọ Enọk o whu no. Rekọ Enọk o fi emamọ oriruo họ otọ. O sae jọnọ Noa o wuhrẹ kpahe Jihova ẹkwoma Lemẹk ọsẹ riẹ, hayo ẹkwoma Methusẹla ọsẹ ologbo riẹ, hayo o sae jọnọ ẹkwoma Jarẹd ọsẹ Enọk, ọnọ o whu evaọ okenọ Noa ọ jọ ikpe egba esa gbe udhosa gbe ezeza (366).​—Emuhọ 5:​25-29; 6:9; 9:1.

Dai roro kpahe ohẹriẹ nọ o rrọ udevie Enọk avọ Adamu. Dede nọ Adamu ọ jọ ohwo ọgbagba, ọ thọ uzi Ọghẹnẹ, fikiere emọ riẹ a tẹ reuku aghẹmeeyo gbe uzuazọ uye mi ei. Rekọ dede nọ Enọk ọ gba ha, o yoẹme kẹ Ọghẹnẹ, o te fi emamọ oriruo ẹrọwọ họ otọ kẹ emọ riẹ. Adamu o whu evaọ okenọ Enọk ọ jọ ikpe egba esa gbe eree (308). Kọ uviuwou Adamu u weri kẹe okenọ o whu? Ma riẹ hẹ. Oware nọ ma riẹ họ, Enọk o gbe “je lele Ọghẹnẹ nya.”​—Emuhọ 5:24.

Otẹrọnọ who wo uviuwou nọ whọ be rẹrote, whọ rẹ sai wuhrẹ eware buobu no ẹrọwọ Enọk ze. Dede nọ u wuzou gaga re whọ gwọlọ kẹ ahwo uviuwou ra, edhere Ọghẹnẹ nọ who re wuhrẹ ai fihọ họ oware nọ o mai wuzou. (1 Timoti 5:8) Orọnikọ unu ọvo whọ rẹ rọ ta ha rekọ whọ rẹ rọ oriruo ra dhesẹ iẹe via re. Whọ tẹ salọ nọ who re lele Ọghẹnẹ nya wọhọ epanọ Enọk o ru na, kuvẹ re izi Ọghẹnẹ e kpọ uzuazọ ra. Who te ru ere, who ti fi emamọ oriruo họ otọ kẹ uviuwou ra nọ a te rọ aro kele.

O sae jọnọ oma o jọ Enọk goli fikinọ ọ jẹ gọ Jihova evaọ udevie ahwo nọ a jẹ gọ Ọghẹnẹ hẹ. Kọ Jihova Ọghẹnẹ riẹ o muẹrohọ iẹe? Ee. Evaọ ẹdẹjọ, Jihova ọ tẹ ta ẹme kẹ Enọk ọzae ẹrọwọ na. Ọghẹnẹ ọ ta kẹe nọ o whowho ovuẹ jọ kẹ ahwo oke riẹ. Jihova ọ tẹ rehọ Enọk mu ọruẹaro, yọ ọye họ ohwo ọsosuọ nọ Ebaibol na ọ ta kpahe eruẹaruẹ riẹ. Ma riẹ kpahe onana keme ẹzi Ọghẹnẹ o fiobọhọ kẹ  Jud, oniọvo Jesu kere kpahe eruẹaruẹ Enọk nọ ikpe buobu e vrẹ no. *

Didi eruẹaruẹ Enọk ọ ruẹ? Ebaibol na ọ ta nọ: “Rri! Jihova ọ nyaze avọ ikọ-odhiwu erẹri riẹ gbidi gbidi, re o bruoziẹ ahwo kpobi, re o brukpe ahwo omuomu kpobi fiki iruẹru imuomu rai kpobi nọ a ru evaọ edhere omuomu, gbe fiki eme aghọ kpobi nọ erahaizi nana nọ e be gọ Ọghẹnẹ hẹ na a ta kpahe iẹe.” (Jud 14, 15) Who te muẹrohọ eruẹaruẹ na, whọ rẹ ruẹ nọ Enọk ọ ta ẹme na wọhọ ẹsenọ oware na o via vrẹ no, wọhọ ẹsenọ Ọghẹnẹ o ru eruẹaruẹ na gba no. Nwanọ enẹ ọvona eruẹaruẹ Ebaibol buobu e rrọ. Ẹme na họ: Oware nọ ọruẹaro na ọ jọ eruẹaruẹ ruẹ na, u mu rie ẹro inọ o rẹ seba ẹvia ha, fikiere ọ tẹ tae wọhọ ẹsenọ u rugba no!​—Aizaya 46:10.

Kọ o lọhọ kẹ Enọk re o whowho ovuẹ yena kẹ ahwo kpobi nọ a sae gaviezọ? Muẹrohọ oghẹrẹ nọ ovuẹ na u wo ẹgba te. Eme wọhọ “ahwo omuomu,” “iruẹru imuomu,” “edhere omuomu,” gbe “erahaizi,” eye Enọk ọ rọ whọku ahwo na, gbe oghẹrẹ nọ a je ro ru emuemu. Ọ rọ eruẹaruẹ na vẹvẹ ahwo na kpobi unu inọ akpọ nọ ahwo a bi yeri anwọ okenọ a ro le Adamu avọ Ivi no ogba Idẹn ọ tahaku. Yọ Jihova ọ te rehọ akpọ yena toba evaọ okenọ ọ te nyaze avọ “ikọ-odhiwu erẹri riẹ gbidi gbidi,” a vẹ te raha ahwo omuomu no. Enọk o whowho ovuẹ yena kẹ ahwo na ababọ ozọ, yọ ọyọvo ọ jọ usu! Ẹsejọhọ akpọ o je gbe Lemẹk unu, okenọ ọ jẹ ruẹ Enọk ọsẹ ologbo riẹ nọ ọ be vẹvẹ ahwo na unu ududu. Akpọ ọ sai gbei unu keme ahwo na a muomu gaga.

Ẹrọwọ Enọk ọ rẹ sae wọ omai nọ omamai sọ ma bi rri akpọ na wọhọ epanọ Jihova o bi rri rie. Nẹnẹ, ma bi whowho ọkpọ ovuẹ nọ Enọk o je whowho na re, keme akpọ nana ọ rrọ yoyoma wọhọ epanọ ọ jọ evaọ edẹ Enọk. Nwanọ wọhọ epanọ Enọk o je whowho na, Jihova ọ rehọ Owhe ologbo raha akpọ omuomu ọyena evaọ oke Noa. Wọhọ epanọ Ọghẹnẹ ọ raha akpọ omuomu ọyena, ere Ọghẹnẹ ọ te raha akpọ omuomu ọnana re. (Matiu 24:​38, 39; 2 Pita 2:​4-6) Nẹnẹ, Ọghẹnẹ avọ ikọ-odhiwu erẹri riẹ, a ruẹrẹ oma kpahe no re a raha akpọ omuomu ọnana. U fo nọ mai kpobi ma re roro kpahe ovuẹ nọ Enọk o je whowho na, ma vẹ jẹ daoma whowho iei kẹ amọfa re. Ahwo uviuwou mai gbe egbẹnyusu mai a sai mukpahe omai. Ẹsejọ ma sae jọ goli. Rekọ wọhọ epanọ Jihova ọ nyasiọ Enọk ba ha na, ere ọvona ọ te nyasiọ idibo riẹ nọ e talamu ei nẹnẹ ba ha!

Oghẹrẹ vẹ Enọk o ro whu? Wọhọ epanọ Ebaibol na ọ ta kpahe uzuazọ Enọk tere he na, ere ọvona ọ nwane ta eme buobu kpahe oghẹrẹ nọ Enọk o ro whu hu. Obe Emuhọ o ta ọvo nọ: “Enọk o te je lele Ọghẹnẹ nya, ọ gbẹ jariẹ hẹ, keme Ọghẹnẹ ọ rehe riẹ.” (Emuhọ 5:24) Oghẹrẹ vẹ Ọghẹnẹ ọ rọ rehọ Enọk? Pọl ukọ na ọ ta uwhremu na nọ: “Fiki ẹrọwọ, a rehọ Enọk vrẹ re o gbe whu uwhu oja ha, yọ a gbẹ jọ oria ovo ruẹ e riẹ hẹ keme Ọghẹnẹ ọ rehọ e riẹ vrẹ no; keme taure a tẹ te rehọ iẹe vrẹ, a se isẹri kpahe iẹe nọ o ru Ọghẹnẹ eva were ziezi.” (Ahwo Hibru 11:5) Eme họ otofa ẹme Pọl na inọ “a rehọ Enọk vrẹ re o gbe whu uwhu oja ha”? Efefafa Ebaibol jọ a ta nọ Ọghẹnẹ ọ rehọ Enọk kpobọ odhiwu. Rekọ a ta gba ha. Ebaibol na o dhesẹ nọ Jesu họ ohwo ọsosuọ nọ a kpare kpohọ odhiwu.​—Jọn 3:13.

O tẹ rrọ ere, edhere vẹ a rọ “rehọ” Enọk re o gbe “whu uwhu oja ha”? O wọhọ nọ Jihova ọ rehọ uzuazọ Enọk wọhọ epanọ owezẹ o rẹ rọ ẹmẹrera su ohwo vrẹ na, re o gbe whu uwhu oja ha. Rekọ a kaki “se isẹri kpahe iẹe nọ o ru Ọghẹnẹ eva were ziezi.”  Evaọ oghẹrẹ vẹ? Taure Enọk o te ti whu, o sae jọnọ Ọghẹnẹ ọ jọ eruẹaruẹ dhesẹ oghẹrẹ nọ aparadase na ọ te jọ kẹe. Nọ Jihova ọ rọ eruẹaruẹ yena dhesẹ kẹe nọ ọ jẹ riẹ rehọ no, Enọk o te whu. Okenọ Pọl ukọ na o je kere kpahe Enọk avọ ezae gbe eyae ẹrọwọ efa, ọ ta nọ: “Ahwo nana kpobi a whu avọ ẹrọwọ.” (Ahwo Hibru 11:13) Nọ Enọk o whu no, o sae jọnọ ewegrẹ riẹ a jẹ gwọlọ ugboma riẹ, rekọ a “jọ oria ovo ruẹ e riẹ hẹ.” O sae jọnọ Jihova o ki rie fihọ oria nọ ohwo ọvo ọ riẹ hẹ, re a gbẹ lahiẹ ori riẹ hayo rehọ iẹe wha egagọ erue họ aro ho. *

Nọ ma riẹ kpahe ẹme nọ Ebaibol na ọ ta kpahe uwhu Enọk no na, joma dae jọ iroro mai roro kpahe oghẹrẹ nọ uzuazọ Enọk u ro kuhọ. Dede nọ ma sae nwane ta gbiae kpahe oghẹrẹ nọ o jọ họ, roro kpahe onana. Ma rehọ iẹe nọ Enọk ọ be dhẹ kẹ uzuazọ riẹ avọ eri nọ o kpe rie kẹle uwhu no. Ewegrẹ riẹ a rọ tuae, avọ eva nọ e be dha ae fiki ovuẹ ẹdhoguo obrukpe nọ Enọk o whowho kẹ ai. Nọ Enọk ọ dhẹ te oria jọ no, o te dhere re ọ dina serihọ omojọ, rekọ ọ riẹ nọ ọ te sae dhẹ va ahwo na abọ họ. Uwhu oja o be hẹrẹ iẹe. Evaọ oria nọ o dhere na, ọ tẹ lẹ se Ọghẹnẹ. Oma u te ru ei rirẹ, udu u te ki ei vi. Kẹsena ọ tẹ ruẹ eruẹaruẹ jọ, eruẹaruẹ na e jọ vevẹ kẹe gaga wọhọ ẹsenọ ọ ginẹ rrọ etẹe.

Dai roro iei inọ evaọ eruẹaruẹ na, ọ ruẹ akpọ jọ nọ o rovie kẹe, ọnọ o wo ohẹriẹ no akpọ nọ ọ rrọ na. Akpọ nọ ọ ruẹ na ọ rrọ wowoma gaga wọhọ ogba Idẹn, rekọ ikọ-odhiwu i je roro unu ogba na ha, re a whaha ahwo nọ a gwọlọ ruẹe eva. Te ezae te eyae nọ oma rai o rrọ poriẹporiẹ a vọ etẹe ababọ ẹyao, yọ a bu wumuo ho. Udhedhẹ o rrọ udevie rai. Oghẹrẹ ahwo ọwọsuọ gbe omukpahọ nọ Enọk ọ be rẹriẹ ovao dhe na a rrọ etẹe hẹ. U te gine mu Enọk ẹro nọ Jihova o you rie, yọ o wo ọjẹrehọ riẹ. Ọ jẹ ruẹ omariẹ evaọ akpọ owoma yena, inọ etenẹ ọ te jọ uwou riẹ. Nọ udu u gbe bi ki ei vi na, Enọk ọ tẹ fa aro riẹ, owezẹ udidi u te su ei vrẹ, je no ere whu.

Etẹe ọ gbẹ rrọ rite inẹnẹ na, a re kpare iẹe no uwhu ze he, ọ rrọ evaọ ekareghẹhọ Jihova Ọghẹnẹ! Wọhọ epanọ Jesu ọ ya eyaa uwhremu na, ẹdẹjọ ọ be tha nọ enọ e rrọ evaọ ekareghẹhọ Ọghẹnẹ a ti ro yo urru Jesu, a vẹ te kpama no uki ze, kẹsena a vẹ te ruẹ akpọ owowoma nọ udhedhẹ o dafia.​—Jọn 5:​28, 29.

Kọ whọ gwọlọ jọ etẹe? Dai roro kpahe epanọ u ti woma te re whọ ruẹ Enọk. Roro kpahe eware buobu nọ ma ti wuhrẹ mi Enọk! Ọ sae vuẹ omai sọ oghẹrẹ nọ ma roro kpahe epanọ nọ o ro whu na, ginọ uzẹme. Rekọ u wo oware jọ nọ o gwọlọ nọ ma re wuhrẹ mi Enọk obọnana. Nọ Pọl ukọ na ọ ta ẹme kpahe Enọk no, ọ tẹ ta nọ: “Ababọ ẹrọwọ ohwo ọ rẹ sai ru Ọghẹnẹ eva were ziezi hi.” (Ahwo Hibru 11:6) Ajọ eware nọ ma ta kpahe na i fiobọhọ kẹ omai gbaemu nọ ma rẹ rọ aro kele ẹrọwọ Enọk!