Kọ who muẹrohọ no inọ oware nọ egagọ buobu a mae tẹrovi họ ugho viukpenọ a re fiobọhọ kẹ ahwo gọ Ọghẹnẹ? A re mi ahwo igho fihọ oware kpobi nọ a bi ru yọ a rẹ jẹ zẹ eware sa-sa. Isu rai buobu a bi yeri uzuazọ okpohwo keme a rẹ hwa ae okposa. Joma ta kpahe iriruo jọ:

•   Ekiakiẹ jọ nọ a ru i dhesẹ nọ evaọ etoke ikpe 13 soso, ukọ-Ọghẹnẹ ichọche Kathọlik jọ ọ rọ igho ichọche na hwosa fihọ arupre nọ ọye ọvo ọ rro kpohọ erẹ isia udhuhrẹ-gbikpe (150), gbe omoto ikpahwo nọ a re se limozini nọ ọ rro isia egba ivẹ (200). Ọ tẹ jẹ rọ igho nọ i bu te edọla ima ene rọ ruẹrẹ uwou ichọche na nọ ọyomariẹ ọ be rria.

•   Epastọ jọ evaọ Africa o re ru ikrusedi noke toke nọ idu ahwo buobu a re kpohọ. A rẹ jọ ichọche riẹ nọ ọ rrọ ruaro zẹ oghoghẹrẹ eware, te olive oil nọ a rẹ ta nọ u wo ogaga igbunu nọ u re siwi ahwo, emekpa nọ a re ro ririe oma, gbe ipolo nọ a drọ uwoho riẹ fihọ. Ahwo buobu nọ a rẹ ziọ ichọche riẹ na yọ iyogbe, rekọ ọyomariẹ o fe diezọ.

•   U wo igbehru ene jọ evaọ China nọ ahwo egagọ Buddha a rri fihọ igbehru ọrẹri. Ivẹ jọ evaọ usu rai yọ ekọmpene nọ ahwo a riẹ gaga. Yọ a rẹ jọ Etẹmpol Shaolin nọ ọ viodẹ gaga na ru eware ekiọthuọ buobu, ahwo buobu dede a re tube se ozerẹ nọ ọ mai wuzou evaọ etẹe “ọga nọ o wuzou ekọmpene.”

•   Enẹna evaọ obọ America, a be jọ ekọmpene buobu wo ahwo nọ a re ru iruẹru egagọ jẹ kẹ ahwo nọ a be jọ ekọmpene na ru iruo ehrẹ nọ i kiekpahe egagọ, yọ a rẹ hwa ahwo nana osa.

 Ẹvẹ who rri egagọ nọ i bi duomahọ ekiọthuọ? Ẹvẹ who roro nọ Ọghẹnẹ o rri ahwo nọ a be rọ egagọ kọ okọ?

 GAhwo nọ a be rọ egagọ kọ okọ a rẹ were Ọghẹnẹ vievie he. Ebaibol na o dhesẹ nọ evaọ oke anwae, nọ izerẹ nọ i je se omarai ahwo Ọghẹnẹ a je “mi ugho” re a te wuhrẹ, o dha Ọghẹnẹ eva gaga. (Maeka 3:11) Ọghẹnẹ ọ whọku ahwo nọ a jẹ rọ uvou-uthethei ru iruẹru ekiọthuọ, nọ o lẹliẹ uwou egagọ riẹ zihe ruọ “eghogho-utho iwhewheriwhe.”​—Jerimaya 7:11.

 Epọvo na o dha Jesu eva re nọ ọ ruẹ ahwo nọ a be rọ egagọ kọ okọ. Evaọ oke riẹ, isu egagọ a kẹ ahwo uvẹ jẹ thueki evaọ etẹmpol nọ ọ jọ Jerusalẹm, yọ ahwo nana a jẹ hae kẹ isu na igho. Yọ ethueki na a jẹ hae wha ahwo nọ a nyaze te gọ Ọghẹnẹ re evaọ etẹe. Jesu o le rai no etẹmpol na ududu jẹ ta kẹ ae nọ: “Wha gbe ru uwou Ọsẹ mẹ họ uwou eki hi!”​—Jọn 2:14-16.

 Jesu o te je ru oware nọ Ọghẹnẹ ọ gwọlọ evaọ oghẹrẹ nọ ọ jẹ rọ ta usi uwoma. (Jọn 8:28, 29) O mi ahwo igho vievie he evaọ okenọ o je wuhrẹ ahwo kpahe Ọghẹnẹ. O mi igho fihọ iruo igbunu nọ o ru hu, wọhọ okenọ ọ rọ kuọ ahwo nọ ohọo u je kpe, nọ o siwi enọ e jẹ mọ, jẹ kpare enọ i whu no ze. Jesu ọ rọ iruo usi uwoma ota riẹ ro koko efe họ kẹ omobọ riẹ hẹ, o tube wo uwou obọriẹ dede he.​—Luk 9:58.

 Jesu ọ ta kẹ ilele riẹ nọ a rehọ egagọ rai kọ okọ vievie he. Ọ ta nọ: “Ọvọvẹ a kẹ owhai, wha kẹ ọvọvẹ.” (Matiu 10:8) Ilele ọsosuọ yena nọ a muhọ ese Ileleikristi na, a lele ohrẹ Jesu na. Joma ta kpahe iriruo jọ:

•   Pita ukọ na yọ ohwo jọ nọ ọ jọ kugbe Jesu evaọ okenọ Jesu ọ jẹ ta usi uwoma. Evaọ ẹdẹ jọ ọzae jọ nọ a re se Saemọn ọ tẹ jẹ kẹ Pita ugho re a ruẹse kẹe ogaga gbe udu. Rekọ Pita ọ rọwo vievie he, ọ whọku ei jẹ ta kẹe ovavo nọ: “Jọ whẹ avọ isiliva ra wha gbẹ raha kufiẹ, keme who roro nọ whọ sae rọ ugho dẹ okẹ ọvọvẹ Ọghẹnẹ.”​—Iruẹru Ikọ 8:18-20.

•   Pọl ukọ na ọ jọ ọtausiuwoma nọ o je no oria ruọ oria nọ ahwo a riẹ gaga. Yọ dede nọ o ru iruo gaga ikpe buobu evaọ ikoko buobu, o mi igho fihọ iruo riẹ ẹdẹvo ho. Tei te ibe Ileleikristi riẹ a jẹ “zẹ ẹme Ọghẹnẹ hẹ wọhọ epanọ ahwo buobu a bi ru.” (2 Ahwo Kọrint 2:17) Pọl o tube kere dede nọ: “Ma je ru iruo te aso te uvo re ma gbẹ jọ owha ogbẹgbẹdẹ kẹ owhai ọvuọvo ho okenọ ma je whowho usi uwoma Ọghẹnẹ kẹ owhai.”​—1 Ahwo Tẹsalonika 2:9.

 Uzẹme o rrọ inọ Ileleikristi oke anwae yena a gwọlọ ugho nọ a rẹ raha fihọ iruo usi uwoma ota rai na je ro fiobọhọ kẹ amọfa. O make jọ ere na, a je mi igho fihọ iruo nọ a bi ru evaọ egagọ rai hi. Oware nọ o jẹ hae via họ, ahwo a rẹ sae kẹ ae ugho ro fiobọhọ nọ a tẹ gwọlọ ru ere, wọhọ epanọ eria Ebaibol nana i dhesẹ na:

•   2 Ahwo Kọrint 8:12: “Keme ọwhọ na ọ tẹ riẹ no, oyena Ọghẹnẹ ọ rẹ jẹrehọ wọhọ epaọ onọ ohwo o wo, orọnikọ onọ ohwo o wo ho ho.”

   Oware nọ u dhesẹ: Ẹjiroro nọ ọ be wọ ohwo kẹ okẹ u wuzou vi unuigho nọ ohwo na ọ be rọ kẹ okẹ na.

•   2 Ahwo Kọrint 9:7: “Jọ ohwo kpobi o ru wọhọ epanọ ọ gba riẹ mu evaọ udu riẹ, orọnikọ avọ ẹgo ho hayo ọgbahọ họ, keme Ọghẹnẹ o re you ohwo nọ ọ rẹ rọ evawere kẹ okẹ.”

   Oware nọ u dhesẹ: Ọghẹnẹ ọ gwọlọ nọ ohwo ọvo o roro nọ a be gbae họ kẹ okẹ hẹ. Oware nọ o rẹ were iẹe họ, nọ ohwo ọ tẹ be kẹ okẹ fikinọ u no rie eva ze.

 Ebaibol na ọ ta nọ, orọnikọ oghẹrẹ egagọ kpobi Ọghẹnẹ ọ rẹ jẹrehọ họ. (Matiu 7:21-23) Ebaibol na ọ jọ eruẹaruẹ jọ dhesẹ egagọ erue kpobi wọhọ ogberẹ keme a mu usu kugbe egọmeti fiki igho hayo eware efa nọ a bi wo erere rai, a te je bi fru ahwo erẹwho kpobi re. (Eviavia 17:1-3; 18:3) Eruẹaruẹ yena i dhesẹ nọ Ọghẹnẹ ọ te raha egagọ erue no kẹle na.​—Eviavia 17:15-17; 18:7.

 Ri bọo oke yena, Ọghẹnẹ ọ gwọlọ nọ eware iyoma nọ egagọ erue a bi ru e viẹ ahwo họ họ, hayo ru nọ ahwo a gbe ro si kẹle iẹe he he. (Matiu 24:​11, 12) Ọ be tuduhọ ahwo nọ a wo emamọ eva awọ inọ a wuhrẹ epanọ a rẹ rọ gọe evaọ emamọ edhere, a vẹ jẹ dhẹ no egagọ erue.​—2 Ahwo Kọrint