KỌ ẸMA A MA RIẸ?
Olọle Eri jọ nọ Ọ Wọhọ Uziẹ
U kri no nọ olọle eri jọ nọ a re se hagfish nọ ọ wọhọ uziẹ u bi ro gbe egba-eriariẹ unu. Fikieme olọle eri nana u bi ro gbe ai unu? Ahwo jọ a ta nọ evaọ usu eware nọ ma rẹ ruẹ evaọ otọakpọ na, olọle eri nana o rrọ usu eware nọ e “mae lọhọ, nọ i re rie gaga, nọ e rẹ kake sawo ho.”
Roro kpahe onana: Eri nana yọ oghẹrẹ eri jọ nọ ọ wọhọ uziẹ nọ ọ rẹ rria obotọ abade. Nọ omama ofa o tẹ gwọlọ lọe no, eri nana o ve ru oghẹrẹ olọle jọ no oma riẹ ze. Olọle nana avọ eware egbogbodo efa nọ e riẹe nọ e wọhọ ifi i ve gbudu ame nọ ọ rrọ etẹe ku. Olọle na o vẹ yagha asọ omama nọ o gwọlọ lọ eri na no na. Omama na o ve nwo eri na no unu ze, ọ vẹ dhẹ.
U wo eware jọ nọ e lẹliẹ olọle eri nana gbunu gaga. Ifi nana ọvuọvo nọ e rrọ olọle na e kawo gaga. Nọ a tẹ ghale ubioto ohwo-akpọ kpohọ abọ udhusoi, abọvo riẹ oye ifi nana ọvuọvo ọ kawo te. O make rrọ ere na, o rehọ akuakpe su vi urọba. Nọ eri nana o te nwo olọle na gbe ifi fihọ ame, o vẹ jọ ame na wọhọ ẹriri nọ ọ rrọ yẹyẹyẹ gaga nọ a fihọ ame. Ame nọ olọle nana avọ ifi na o rẹ da rehọ o rehọ akua idu udhegbezeza (26,000) gbẹdẹ vi olọle na. Uzẹme riẹ họ, enwenọ olọle na kpobi, ame ọvo.
Egba-eriariẹ a re sai ru ọkpọ olọle eri nana vievie he. Ọzae jọ nọ ọ rẹ kiẹ kpahe oghoghẹrẹ eware ọ ta nọ: “Oware nana nọ ma be ta ẹme riẹ na okolo oware he, rẹ a ru ọkpọ riẹ o ga w’umuo ho.” O make rrọ ere na, o rrọ egba-eriariẹ oja inọ a rẹ rọ ebakteria daoma ru eware nọ e wọhọ ifi nana nọ e rrọ olọle eri nana. A gwọlọ nọ a re ru ọkpọ oware otiọye na nọ o gbẹdẹ tere he, nọ o rẹ kake bẹre he, nọ u re si hayo rie ziezi, nọ u re gbe okegbe na ku hu. A tẹ sai ru ifi itieye na, a te sae rehọ ai ru eware buobu evaọ ekọmpene nọ i re ru ehọ, edọktọ gbe ahwo nọ a re ru obẹrọ a vẹ jẹ rehọ ai ru koghẹrẹ koghẹrẹ eware evaọ obọ ọspito. Uzẹme riẹ họ eware nọ a te rehọ ai ru i bu w’umuo ho.
Ẹvẹ whọ roro? Kọ olọle eri nọ a re se hagfish nọ u gbunu gaga na o mu romavia? Manikọ ẹma a ma riẹ?