KỌ ẸMA A MA RIẸ?
Olọle Usekpe jọ nọ A re Se Slug
U kri no nọ edọkita nọ i re ru obẹrọ a rọ ruẹ nọ eware nọ a rẹ rọ ta eria mu re i kpo ruẹrẹhọ ziezi i wuzou gaga nọ a te bi ru obẹrọ kẹ ohwo hayo siwi ola. Egọmo buobu nọ a be hai ro ru onana, a rẹ sae rehọ ae whẹ eria ivẹ gbe evaọ obeva oma na ha. E rẹ sae wha ẹbẹbẹ se ohwo, e rẹ ga fihọ nọ e tẹ ya no, yọ e rẹ sae tamu eria nọ e rrọ vuavo ho. Egba-eriariẹ a romatotọ wuhrẹ kpahe olọle usekpe nọ a re se slug. a Onana u fiobọhọ kẹ ae riẹ epanọ a re ro ru egọmo nọ a sae rọ ta eria ivẹ mu evaọ obeva ohwo-akpọ nọ o rẹ wha ẹbẹbẹ ze he.
Roro kpahe onana: Nọ oware jọ u te ru ozọ mu usekpe nana, u ve ru olọle jọ no oma riẹ ze nọ o rrọ suẹsu gaga. Olọle nana u re su te epanọ o sai ro ru usekpe na tamu obe nọ o make rrọ vuavo. Enẹ usekpe nana ọ rẹ rọ thọ omariẹ nọ ọ tẹ ruẹ nọ uye u bi ti tei oma. Usekpe na ọ tẹ make tamu oria na, ọ rẹ gbẹ sai nuhu oma omojọ ghele.
Nọ egba-eriariẹ a romatotọ wuhrẹ kpahe olọle usekpe na, a tẹ ruẹ nọ u wo eware buobu nọ e lẹliẹ olọle nana nọ o wọhọ egọmo na be hae tamu ziezi. Wọhọ oriruo, olọle na u wo ekẹmika gbe eware efa nọ i re fiobọhọ gaga nọ a tẹ gwọlọ ta eware ivẹ kugbe. Olọle na o rẹ daruọ oware nọ usekpe na ọ tamu na, yọ o rẹ kake sawo ho nọ a te si ei. Nọ egba-eriariẹ a rri olọle usekpe nana ro ru egọmo, a tẹ ruẹ nọ egọmo na o wo ẹgba vi egọmo efa nọ edọkita a be hai ro ru obẹrọ je ro siwi ela. A sae tubẹ rehọ iẹe tamu eria sa-sa evaọ obeva ohwo-akpọ dede. A tubẹ ta nọ egọmo nana ọ rẹ tamu “ekwakwa obeva ohwo-akpọ thikpa, wọhọ epanọ iriẹ e rẹ tamu igbenwa na.”
Ahwo nọ a wuhrẹ kpahe eware nana a ta nọ, nọ oke o be nyaharo na egọmo nana ọ te jọ oware nọ edọkita kpobi nọ o bi ru obẹrọ ọ te hai ro ruiruo. Yọ o gbẹ te gwọlọ nọ a rehọ iguede, ilulu gbe eware efa nọ a re ro ko oria hayo ta oria mu ro ruiruo ho. Nọ ohwo ọ tẹ nwoma, a sae rọ egọmo nana ta oria na mu re u kpo ruẹrẹhọ ziezi. Hayo nọ edọkita ọ tẹ gwọlọ fi eware jọ họ oma ohwo evaọ omoke jọ, ọ sae rehọ egọmo na kru eware nana daji oma na. A dawo egọmo nana no nọ a je siwi erao jọ, a tẹ ruẹ nọ u ru iruo ziezi. Wọhọ oriruo, a rehọ egọmo na di eghogho nọ ọ jọ ubiudu esi. A tẹ jẹ rehọ iẹe di ighogho nọ e jọ edhẹ edhokpa.
Egba-eriariẹ a ruẹ nọ ohwo-akpọ ọ tẹ gwọlọ ru oware jọ nọ o bẹ riẹ, ọ rẹ sai wuhrẹ eware buobu no eware nọ e wariẹ omai họ ze, wọhọ ire gbe erao sa-sa. Ọzae jọ nọ a re se Donald Ingber nọ ọ jọ ọga ahwo nọ a ru egọmo nana ọ ta nọ: “Oware o tẹ bẹ ohwo-akpọ eru, o roja gaga re ọ riẹ oria nọ ọ rẹ jọ gwọlọ oware nọ u re fiobọhọ kẹe. O ve je muẹrohọ otọ ziezi re ọ ruẹ oware nọ ọ be gwọlọ na.”
Ẹvẹ Who Roro? Kọ olọle usekpe nana nọ o rẹ tamu oria thikpa na, u mu romavia? Manikọ ẹma a ma riẹ?
a Odẹ nọ egba-eriariẹ a se usekpe nana họ Arion subfuscus.