Ọghẹnẹ o jie uzi kẹ ahwo Izrẹl re a hae rehọ abọvo abakpe a ọrọ eware nọ a vu evaọ ẹgbukpe rọ kẹ okẹ. A jẹ hae rọ enẹ tha egagọ uzẹme uke. Ọghẹnẹ ọ ta kẹ ae nọ: “O gbahọ nọ wha rẹ rọ abọvo abakpe oware kpobi nọ wha kọrọ no idhu rai ze kukpe kukpe rọ kẹ okẹ.”​—Iziewariẹ 14:22.

 Uzi nọ Ọghẹnẹ o jie kpahe abọvo abakpe nọ a rẹ rọ kẹ okẹ na yọ abọjọ Uzi nọ Ọghẹnẹ ọ rọ ẹkwoma Mosis kẹ ahwo Izrẹl. Ileleikristi a rrọ otọ Uzi Mosis na ha, fikiere a rẹ kẹ okẹ abọvo abakpe he. (Ahwo Kọlọsi 2:13, 14) Ukpoye, Oleleikristi kpobi ọ rẹ sae rọ ugho ru unevaze “wọhọ epanọ ọ gba riẹ mu evaọ udu riẹ, orọnikọ avọ ẹgo ho hayo ọgbahọ họ, keme Ọghẹnẹ o re you ohwo nọ ọ rẹ rọ evawere kẹ okẹ.”​—2 Ahwo Kọrint 9:7.

•  Abọvo Abakpe Evaọ Ebaibol Na​—“Ọvọ Anwae” Na

•  Abọvo Abakpe Evaọ Ebaibol Na​—“Ọvọ Ọkpokpọ” Na

 A jọ Ebaibol na fodẹ okẹ abọvo abakpe unuẹse buobu evaọ abọ nọ a re se Ọvọ Anwae na. Yọ unuẹse buobu nana o jọ okenọ Ọghẹnẹ ọ kẹ Mosis obe Uzi na no (Koyehọ Uzi Mosis na), rọkẹ ahwo Izrẹl. Rekọ eware jọ e riẹ nọ i dhesẹ nọ a jẹ kẹ okẹ abọvo abakpe na no makọ okenọ Ọghẹnẹ ọ re kẹ Mosis obe Uzi na ha.

Taure Ọghẹnẹ Ọ tẹ te Kẹ Ahwo Izrẹl Uzi Mosis Na

 Abram (hayo Abraham) họ ohwo ọsosuọ nọ ọ kẹ okẹ abọvo abakpe. (Emuhọ 14:18-20; Ahwo Hibru 7:4) O wọhọ nọ ẹsiẹvo yena Abram ọ kẹ ovie Salem, ọnọ ọ jọ ozerẹ re na okẹ abọvo abakpe. U te no onana no, whọ rẹ gbẹ jọ Ebaibol na ruẹ oria ofa ha nọ a jọ ta nọ Abraham hayo emọ riẹ a wariẹ kẹ okẹ abọvo abakpe.

 Ohwo avivẹ nọ a fodẹ evaọ Ebaibol na nọ ọ kẹ okẹ abọvo abakpe họ, Jekọp nọ ọ jọ ọmọ-uruọmọ Abraham. Ọ ya eyaa kẹ Ọghẹnẹ nọ ọ tẹ ghale iẹe, ọ te kẹe “abọvo abakpe oware kpobi nọ” o wo. (Emuhọ 28:20-22) Wọhọ epanọ egba-eriariẹ Ebaibol jọ a ta, o sae jọnọ erao nọ Jekọp o je ro dhe idhe ọ rọ hwosa abọvo abakpe na kẹ Ọghẹnẹ. Dede nọ Jekọp ọ hwosa eyaa nana nọ ọ ya kẹ Ọghẹnẹ na, ọ gba ahwo uviuwou riẹ họ re a hwosa abọvo abakpe he.

Nọ Ọghẹnẹ Ọ Kẹ Ahwo Izrẹl Uzi Mosis na No

 Ọghẹnẹ o jie uzi kẹ ahwo Izrẹl re a hwosa abọvo abakpe, re a hae rehọ iẹe ro fiobọhọ evaọ iruẹru egagọ rai.

•   Okẹ abọvo abakpe na oye ahwo nọ a jẹ hae rọ oke rai kpobi ru iruo egagọ a jẹ rọ ko omarai, keme a kẹ rai otọ nọ a rẹ kọ eware fihọ họ. Ahwo nana jọ họ, ahwo Livae gbe izerẹ na. (Ikelakele 18:20, 21) Ahwo Livae nọ e jọ izerẹ hẹ, eye ahwo Izrẹl a jẹ hae hwosa abọvo abakpe kẹ, kẹsena ahwo Livae na a vẹ jọ “abọvo abakpe na rehọ abọvo abakpe ze” nọ a rẹ hwosa kẹ izerẹ na.​—Ikelakele 18:26-29.

•   O wọhọ nọ ahwo Izrẹl a jẹ hae hwosa abọvo abakpe ọfa evaọ egbukpe na, onọ a jẹ hae rọ kẹ ahwo Livae gbe ahwo nọ a rrọ ahwo Livae he. (Iziewariẹ 14:22, 23) Iviuwou ahwo Izrẹl a jẹ hae rehọ okẹ abọvo abakpe nana ro ru eware sa-sa evaọ etoke ehaa obọdẹ rai, yọ evaọ ikpe jọ a rẹ ghale abọvo abakpe na kẹ iyogbe re a sai wo oware nọ a rẹ re.​—Iziewariẹ 14:28, 29; 26:12.

 Ẹvẹ a jẹ hai ro kele okẹ abọvo abakpe na? Kukpe kukpe ahwo Izrẹl a re koko abọvo abakpe ọrọ ekakọ nọ a vu hayo ibi ire rai họ. (Iruo-Izerẹ 27:30) Rekọ otẹrọnọ ohwo jọ ọ gwọlọ nọ ọ rẹ rehọ ekakọ rọ kẹ okẹ abọvo abakpe na ha, ọ sae rehọ ugho rọ kẹ okẹ na rekọ o rẹ rehọ akwa udhe ro bu vi onọ ọ hae te kẹ na. (Iruo-Izerẹ 27:31) A te je jie uzi kẹ ae nọ a rẹ rehọ “abọvo abakpe kpobi orọ owa erao gbe uthuru erao” rai rọ kẹ okẹ.​—Iruo-Izerẹ 27:32.

 Re ahwo Izrẹl a sae riẹ unu erao nọ a rẹ rọ kẹ okẹ abọvo abakpe na, a rẹ salọ arao avọ ikpe kpobi nọ o no ogba uthuru erao rai ze. Uzi na o ta nọ a re rri arao nọ a salọ ziezi hi sọ o woma hayo o yoma, yọ a re nwene iei hi. Ofariẹ ohwo ọ sae rehọ ugho ro nwene ẹta erao nọ ọ hae te rọ hwosa abọvo abakpe na ha. (Iruo-Izerẹ 27:32, 33) Rekọ a sae rehọ ugho ro nwene abọvo abakpe ọfa nọ a rẹ hwosa evaọ etoke ehaa obọdẹ na. Onana u re ru ei lọhọ kẹ ahwo Izrẹl nọ i re no ugbothabọ ziọ ehaa na.​—Iziewariẹ 14:25, 26.

 Oke vẹ ahwo Izrẹl a rẹ rọ hwosa abọvo abakpe na? Kukpe kukpe ahwo Izrẹl a jẹ hae hwosa abọvo abakpe na. (Iziewariẹ 14:22) Rekọ evaọ ukpe avọ ihrẹ kpobi, a rẹ hwosa abọvo abakpe na ha. Ukpe yena yọ ẹdijala hayo ukpe eriosehọ. Ahwo Izrẹl a rẹ kọ oware ọvuọvo fihọ otọ rai hi. (Iruo-Izerẹ 25:4, 5) Fiki onana, ahwo Izrẹl a rẹ hwosa abọvo abakpe he evaọ oke ivuẹvu rai. Evaọ ukpe avọ esa gbe ukpe avọ ezeza kpobi, ahwo Izrẹl a rẹ hwosa abọvo abakpe ofa nọ a rẹ ghale kẹ iyogbe gbe ahwo Livae.​—Iziewariẹ 14:28, 29.

 Eme a re ru ohwo nọ ọ se nọ ọ rẹ hwosa abọvo abakpe na ha? Uzi Mosis na o ta oware nọ a re ru ohwo nọ ọ se nọ ọ rẹ hwosa abọvo abakpe na ha. A jẹ hae hwosa abọvo abakpe na keme a riẹ nọ u fo nọ a re ru ere. Nọ ohwo Izrẹl ọ tẹ hwosa abọvo abakpe na no, ọ vẹ jọ aro Ọghẹnẹ ta nọ ọ hwosa abọvo abakpe riẹ no jẹ yare Ọghẹnẹ re ọ ghale iẹe. (Iziewariẹ 26:12-15) Ọghẹnẹ o re rri ohwo kpobi nọ ọ se nọ ọ rẹ hwosa abọvo abakpe na ha wọhọ ohwo nọ o bi tho oware mi ei.​—Malakae 3:8, 9.

 Kọ okẹ abọvo abakpe na o jọ owha ogbẹgbẹdẹ kẹ ae? Ijo. Ọghẹnẹ ọ ya eyaa kẹ ahwo Izrẹl inọ a tẹ hwosa abọvo abakpe na, ọ te ghale ae gaga yọ oware ovo o te kare ai hi. (Malakae 3:10) Rekọ nọ ahwo Izrẹl a gbẹ rọwo hwosa abọvo abakpe na ha, uye o rẹ bẹ ae gaga. Ọghẹnẹ ọ rẹ ghale ae vievie he yọ a re wo erere no iruo nọ izerẹ gbe ahwo Livae a bi ru ze he, keme a gbabọ kẹ ae.​—Nehemaya 13:10; Malakae 3:7.

 Okenọ Jesu ọ gbẹ jọ otọakpọ na, idibo Ọghẹnẹ a gbẹ jẹ hwosa abọvo abakpe na. Rekọ nọ Jesu o whu no, u gbe du gwọlọ nọ idibo Ọghẹnẹ a rẹ hwosa abọvo abakpe na ha.

Nọ Jesu ọ gbẹ jọ otọakpọ

 Evaọ ofẹ ikereakere nọ a re se Ọvọ Ọkpokpọ na, Ebaibol na o dhesẹ nọ ahwo Izrẹl a gbẹ jẹ hwosa abọvo abakpe nọ Jesu ọ gbẹ jọ otọakpọ na. Jesu o dhesẹ nọ ahwo a jẹ ginẹ hwosa abọvo abakpe na evaọ oke yena. Rekọ ọ whọku isu egagọ nọ e jẹ hwosa abọvo abakpe na keme ọ ta kẹ ae nọ a “gbabọkẹ eware nọ e mai wuzou evaọ Uzi na no, koyehọ, uvioziẹ gbe ohrọ gbe ọtẹruo.”​—Matiu 23:23.

Nọ Jesu o whu no

 Nọ Jesu o whu no, u gbe du gwọlọ nọ idibo Ọghẹnẹ a rẹ hwosa abọvo abakpe he. Jesu ọ rọ uwhu riẹ si Uzi Mosis na notọ, yọ uzi nọ a “jie . . . inọ a rehọ abọvo abakpe eware mi ahwo na” o rrọ usu rai.​—Ahwo Hibru 7:5, 18; Ahwo Ẹfisọs 2:13-15; Ahwo Kọlọsi 2:13, 14.