Uyo nọ Ebaibol na ọ kẹ

 Daniẹl ọ jọ obọdẹ ọruẹaro ahwo Ju nọ ọ jọ uzuazọ evaọ etoke ikpe-udhusoi avọ ihrẹ gbe orọ avọ ezeza B.C.E. Ọghẹnẹ ọ kẹ riẹ ogaga fa otọ ewezẹ. O fiobọhọ kẹe ruẹ eruẹaruẹ kpahe eware nọ e te via evaọ obaro. Ọ tẹ jẹ kẹe ẹzi riẹ kere obe Ebaibol nọ a rọ odẹ riẹ se.—Daniẹl 1:17; 2:19.

Ono Daniẹl ọ jọ?

 Ubrotọ Juda Daniẹl ọ jọ whẹro. Ubrotọ yena okpẹwho Jerusalẹm avọ etẹmpol ahwo Ju e jọ. Evaọ ukpe 617 B.C.E., ovie Babilọn nọ a re se Nebukadneza o fi Jerusalẹm kparobọ, o te mu “ahwo nọ a mae viodẹ evaọ ẹkwotọ na” kpohọ igbo evaọ obọ Babilọn. (2 Ivie 24:15; Daniẹl 1:1) A mu Daniẹl kugbe ahwo na, yọ o wọhọ nọ ọ jọ ikpe ikpegbọ evaọ oke yena.

 A rehọ Daniẹl avọ emoha jọ kpobọ ighẹ ovie Babilọn re a wuhrẹ ae epanọ a re ru iruo evaọ egọmeti, yọ Shedrak, Mishak, gbe Abedinigo a jọ usu rai. Dede nọ a jẹ gba ae họ re a ru eware nọ e wọso ẹrọwọ rai, Daniẹl avọ egbẹnyusu esa riẹ a talamu Jihova Ọghẹnẹ rai. (Daniẹl 1:3-8) Nọ a wuhrẹ ai ikpe esa no, Nebukadneza o jiri rai fiki areghẹ gbe otoriẹ nọ a wo. Ọ ta nọ “a rehọ isia ikpe woma vi izerẹ nọ i re ru emajiki gbe ebo-erayẹ kpobi nọ e rrọ ubrotọ esuo riẹ soso.” Ọ tẹ rehọ Daniẹl avọ egbẹnyusu riẹ mu re a jọ ighẹ ovie na ru iruo.—Daniẹl 1:18-20.

 Nọ ikpe buobu e vrẹ no, nọ o wọhọ nọ Daniẹl ọ jọ ikpe udhone-gbikpe, a se rie kpobọ ighẹ ovie na. Ọzae jọ nọ a re se Bẹlshaza o je su Babilọn evaọ oke yena. Ọ ta kẹ Daniẹl nọ ọ fa otọ eme nọ ubro obọ jọ u kere fihọ ugbẹhẹ rọ kẹe. Ọghẹnẹ o te fiobọhọ kẹ Daniẹl vuẹ ovie na nọ Uvie Midia avọ Pasia u ti fi Babilọn kparobọ. Asoaso yena a fi Babilọn kparobọ.—Daniẹl 5:1, 13-31.

 Nọ Uvie Midia avọ Pasia u mu Babilọn họ esu no, a rehọ Daniẹl mu ọkwa ologbo. Fiki epanọ Daniẹl ọ jẹ riẹ ru, Dariọs ovie na ọ tẹ gwọlọ nọ ọ rẹ kpare ọkwa riẹ kpehru vrẹ ere. (Daniẹl 6:1-3) Ahwo esuo na nọ a jẹ re Daniẹl ihri a tẹ gba ẹgwae epanọ a re ro kpe Daniẹl no, a te gbolo iei fihọ ọgọdọ ikporokpo, rekọ Jihova o siwi rie. (Daniẹl 6:4-23) Evaọ obọ ekuhọ uzuazọ Daniẹl, ukọ-odhiwu ọ romaviẹ kẹe, yọ isiava soso o se rie “ọzae nọ ọ rrọ ghaghae gaga.”—Daniẹl 10:11, 19.

 Jọ edrama nọ u wo abọ ivẹ rri iku nana. Uzoẹme riẹ họ Daniẹl—O Wo Ẹrọwọ Evaọ Edẹ Uzuazọ Riẹ Kpobi.