Kọ Isigareti Ivovo yọ Uzioraha?

KPORO

Uyo nọ Ebaibol na ọ kẹ

Ebaibol na ọ fodẹ isigareti ivovo a, utaba, hayo eware itieye na efa ha. Ghele na, ehri-izi sa-sa e rrọ Ebaibol na nọ i dhesẹ nọ Ọghẹnẹ o mukpahe ekpehre iruemu gbe iruemu igbegbe, onọ u dhesẹ nọ Ọghẹnẹ o rri isigareti ivovo wọhọ uzioraha.

Wo adhẹẹ kẹ uzuazọ. “Ọghẹnẹ . . . ọ be kẹ ahwo kpobi uzuazọ gbe ẹwẹ.” (Iruẹru Ikọ 17:24, 25) Nọ orọnọ Ọghẹnẹ họ ọnọ ọ kẹ omai uzuazọ na, o gwọlọ nọ ma rẹ kẹnoma kẹ oware kpobi nọ o rẹ sai fi uzuazọ mai họ ọza, wọhọ oghẹrẹ ivovavovo kpobi. Evaọ akpọ na soso, ivovavovo họ oware nọ ọ be mae wha uwhu se ahwo buobu.
You ọrivẹ ra. “Who re you ọrivẹ ra wọhọ omobọ ra hrọ.” (Matiu 22:39) Isigareti nọ a re vovo evaọ oria nọ ahwo a rrọ u dhesẹ uyoyou vievie he. Ahwo nọ a bi se iwiri isigareti rehọ ẹsikpobi a rẹ mọ oghẹrẹ ẹyao nọ ahwo nọ a bi vovo isigareti na a rẹ mọ.
U fo nọ ma rẹ jọ fuafo. “Wha rehọ ugboma rai dhe idhe nọ e rrọ uzuazọ, ọrẹri, onọ Ọghẹnẹ ọ rẹ jẹrehọ.” (Ahwo Rom 12:1) “Wha joma ru omamai fo no eware kpobi nọ i re zue oma gbe ẹzi, re ma jọ ọrẹri ziezi nọ ma be dhozọ Ọghẹnẹ na.” (2 Ahwo Kọrint 7:1) Isigareti ivovo yọ uruemu nọ u fo ho, koyehọ u dhesẹ uruemu ẹfuọ vievie he, keme ahwo nọ a re se utaba, vovo ige, hayo isigareti a bi keke aro fihọ se enua fihọ oma, onọ o rẹ wha enwoma se ugboma rai.

Kọ Ebaibol na ọ ta kpahe ige hayo imu egaga nọ a rẹ rehọ rọ re omaweromẹ?

Ebaibol na ọ fodẹ ige he (enọ a re je se ebe hayo mọnki teli) hayo imu egaga itieye na efa ha. Rekọ a rẹ jọ Ebaibol na ruẹ ehri-izi nọ i dhesẹ nọ o thọ re a rehọ imu egaga itieye na evaọ odẹ omaweromẹ. U te no ehri-izi Ebaibol nọ ma jọ obehru fodẹ no na, enọ ma be te ta kpahe na e sai je fiobọhọ kẹ omai re:

U fo nọ ma rẹ kpọ iroro mai. “Whọ rẹ rehọ . . . iroro ra kpobi ro you Jihova Ọghẹnẹ ra hrọ.” (Matiu 22:37, 38) “Wha sẹro iroro rai ziezi.” (1 Pita 1:13) Ohwo nọ ọ rẹ rehọ imu egaga ọ rẹ sae kpọ iroro riẹ hẹ, yọ nọ oke o be nyaharo na o vẹ reria ahwo buobu obọ no. Oware nọ a re roro kpahe ẹsikpobi họ epanọ a re ro vovo uzou na gbo no, ukpenọ a re roro kpahe eware nọ i wuzou.—Ahwo Filipai 4:8.
Ma re yoẹme kẹ uzi egọmeti. “Yoẹme kẹ egọmeti gbe enọ i wo udu-esuo.” (Taitọs 3:1) Evaọ erẹwho buobu, egọmeti o fi uzi họ kpahe oghẹrẹ imu nọ a rẹ rehọ. Re ma ru Ọghẹnẹ eva were, o gwọlọ nọ ma re yoẹme kẹ enọ i wo udu-esuo na.—Ahwo Rom 13:1.

Epanọ Ivovavovo I re Kpomahọ Uzuazọ Ra

The World Health Organization o ta nọ kukpe kukpe ahwo nọ a bi whu fiki ẹyao ivovavovo a bu te enwenọ ima ezeza (6,000,000), yọ ahwo nọ a bu vi idu egba ezeza (600,000) nọ i bi se iwiri isigareti na rehọ ọvo a bi whu re. Joma ta kpahe epanọ ivovavovo i bi ro kpomahọ uzuazọ enọ i bi vovo iei gbe ahwo nọ a rrọ oria nọ a bi jo vovo ai.

Ẹyao-ọta. Ekẹmikale nọ i bu vi udhuvẹ-gbikpe nọ e rẹ wha ẹyao-ọta ze e rrọ evaọ isigareti. The Encyclopædia Britannica o ta nọ “evaọ udevie ahwo udhusoi nọ i wo ẹyao-ọta irue, isigareti ivovo o wha erọ ahwo udhuvẹ-gbikpe ze.” Isigareti ivovo o rẹ sae wha ẹyao-ọta fihọ eria sa-sa oma na, wọhọ unu, uvou, ubiuvo, edhe-urru, edhẹ, ọtamuo, gbe irue.

Ẹyao irue. Isigareti o rẹ lẹliẹ ohwo wo ẹyao irue nọ a re se pneumonia gbe ẹyao ọtehekọ nọ u re ru ei nọ ọ gbẹ sai rọ wẹ ziezi hi. Emọ nọ i re se iwiri isigareti rehọ ẹsikpobi a re wo ẹyao ofe, owọre ọgaga, yọ u re ru nọ irue rai o gbẹ rọ rro je ruiruo ziezi hi.

Ẹyao udu. Ahwo nọ a re vovo isigareti a re wo ẹyao okie hayo ẹyao udu. Iwiri isigareti nọ a re se rehọ na e rẹ nya ruọ eva irue na jẹ ruọ eva azẹ na, onọ u re ru nọ ohwo na o gbe ro wo ẹgba ha. Onana o rẹ whae ze nọ udu na o gbe ro wo ẹgba nọ ọ sae rọ wọ azẹ dhẹ ruọ oma na soso ho.

U re kpomahọ udihọ. Eyae nọ i dihọ nọ i re vovo isigareti a rẹ sai yẹ emọ nọ emerae rai e rẹ gba ha, emọ nọ e rẹ jọ tanyẹtanyẹ hayo ririri, je yẹ emọ nọ i re bru ugbunu kpa. Emọ itieye na a re wo ẹyao irue je whu idudhe dede.

a Ivovavovo nọ a be ta kpahe evaọ etenẹ na họ, nọ ohwo o te bi keke aro fihọ se iwiri isigareti, ige, hayo ọko. Rekọ, ehri-izi Ebaibol na u kugbe ige nọ a rẹ re hayo vovo, utaba nọ a re se fihọ unu hayo inwe, isigareti nọ nicotine e rọ eva, gbe oghẹrẹ eware itieye na efa.