Elaejah o yo usi jọ, o yo nọ Ehab ovie na o whu no. Dae rehọ iẹe nọ whọ be ruẹ ọruẹaro nana nọ ọ kpako no na nọ ọ be rọ obọ rara etuagba, yọ iroro riẹ e be dhẹ kpenẹ avọ enẹ. O bi roro kpahe eware nọ ovie ọgeva yena o ru rie anwọ ikpe buobu ze na. Elaejah o thihakọ eware buobu no. Ehab avọ Jezibẹl aye riẹ a ru ozọ mu ei unuẹse buobu no, a tubẹ gwọlọ epanọ a re ro kpei bẹ no. Jezibẹl ọ kẹ uzi nọ a ro kpe eruẹaro Jihova buobu no, yọ Ehab ovie na o ru oware ọvo rọ whaha iẹe he. Fiki uvou-uthei, ovie nana avọ aye riẹ a gbẹgwae oyoma nọ a ro kpe Nebọt, ọzae okiẹrẹe nọ o ru oware ovo thọ họ na avọ emezae riẹ. Fiki oware nana nọ a ru na, Elaejah o te whowho ovuẹ ẹdhoguo Jihova kpahe Ehab avọ uyẹ riẹ soso. Whaọ obọnana ẹme Ọghẹnẹ o muhọ erugba no. Ehab o whu evaọ oghẹrẹ nọ Jihova ọ ta nọ o ti ro whu.—1 Ivie 18:4; 21:1-26; 22:37, 38; 2 Ivie 9:26.

O make rrọ ere na, Elaejah ọ riẹ nọ ẹbẹbẹ na o ri no otọ họ. Jezibẹl ọ gbẹ rrọ uzuazọ, yọ ọ gbẹ be rọ evega riẹ na kpọ uviuwou riẹ gbe orẹwho na soso. Ebẹbẹ ilogbo efa e gbẹ riẹ nọ Elaejah ọ te rẹriẹ ovao dhe yọ eware buobu e gbẹ riẹ nọ o ti wuhrẹ Elaesha, ogbẹnyusu riẹ nọ ọ te rehọ ẹta riẹ. Fikiere, joma ta kpahe iruo esa jọ nọ Elaejah o ti gbe ru. Nọ ma te ruẹ epanọ ẹrọwọ riẹ o ro fiobọhọ kẹe thihakọ na, u ti ru ẹrọwọ mai ga evaọ etoke ebẹbẹ nana nọ ma rrọ na.

Ehazaya nọ ọ rrọ ọmọzae Ehab avọ Jezibẹl o bi su Izrẹl enẹna. Ukpenọ o re wuhrẹ no oware ugheghẹ nọ ọsẹgboni riẹ a ru ze, ọ tẹ jẹ rọ aro kele uruemu evega rai. (1 Ivie 22:52) Ehazaya ọ jẹ gọ Bale wọhọ ọsẹgboni riẹ. Egagọ Bale i re si ọghọ no ohwo oma, keme ahwo nọ a be gọ Bale a re duomahọ igberẹ-ibro jẹ rọ emọ rai dhe idhe. Kọ oware jọ o te sae lẹliẹ Ehazaya nwene je fiobọhọ kẹ ahwo nọ a rrọ otọ esuo riẹ siomano iruemu etọtọ nana je zihe bru Jihova ze?

Idudhe na, oware okpẹtu jọ o tẹ via kẹ ovie ọboba nana nọ ọ be ya oma na. O kie no ubruwou obehru nọ ọ jọ ze, ọ tẹ nwoma gaga. Dede nọ oma nọ ọ nwa na o sai si uwhu kpei, o zihe bru Jihova ze ghele he re o fiobọhọ kẹe. Ukpoye, o vi ahwo kpobọ Ekrọn, ẹwho ahwo Filistia nọ a rrọ ewegrẹ Izrẹl re a jọ obei nọ mi ẹdhọ nọ a re se Bale-zebọb sọ ọ te sae zọ. Oware na o dha Jihova eva gaga. O te vi ukọ-odhiwu jọ bru Elaejah re ọ nyai zere ahwo nọ Ehazaya o vi na. Ọruẹaro na o te vi ai zihe bru ovie na avọ ovuẹ imuozọ jọ. Ọ vuẹ rai nọ Ehazaya ọ thuzi ulogbo, o ru wọhọ ẹsenọ Ọghẹnẹ ọ rrọ Izrẹl he. Fikiere Jihova ọ ta nọ Ehazaya o ti no ẹyao nana ha.—2 Ivie 1:2-4.

Ovuẹ nana o wọ Ehazaya kurẹriẹ ghele he, ọ nọ rai nọ: “Didi oghẹrẹ ohwo nọ ọ ze ti zere owhai nọ ọ ta eware nana kẹ owhai na?” A te dhesẹ oghẹrẹ nọ iwu ọruẹaro na e jọ, kẹsena Ehazaya ọ tẹ nwane ta nọ: “Elaeja.” (2 Ivie 1:7, 8) Muẹrohọ nọ Elaejah ọ tẹrovi iruo Ọghẹnẹ, ọ jẹ gwọlọ ikpeware he, keme iwu nọ e ghare tere he o je kuhọ, yọ ahwo a jẹ hae rọ onana vuhu iei lọlọhọ. Whaọ Ehazaya avọ ọsẹgboni riẹ a jọ ere vievie he, a wo uvou-uthethei, yọ a jẹ gwọlọ ikpeware. Oriruo Elaejah o rẹ kareghẹhọ omai ohrẹ Jesu inọ ma ru ẹro mai lọhọ, jẹ tẹrovi eware nọ e ginẹ roja.—Matiu 6:22-24.

Ehazaya ọ gba riẹ mu nọ o re dhesẹ oware kẹ Elaejah fikiere o te vi egbaẹmo udhuvẹ gbikpe avọ oletu rai nyai mu Elaejah. Nọ a ruẹ Elaejah nọ “ọ keria ehru ugbehru,” * oletu ogbaẹmo na ọ tẹ rọ oma orivo ta kẹe nọ ovie na ọ ta nọ jọ ọ “Nyaze otọ,” ẹsejọhọ re a whae vrẹ nyai kpe no. Whọ ruẹ! Dede nọ egbaẹmo na a riẹ nọ Elaejah yọ “ohwo-Ọghẹnẹ,” a ginẹ gbaudu nyai do ku ei jẹ gwọlọ ru ozọ mu ei. Oware nọ a ru na u yoma kẹhẹ! Elaejah ọ tẹ ta kẹ oletu na nọ: “Otẹrọnọ mẹ ohwo Ọghẹnẹ, jọ erae i no obọ ehru ze otọ te maha owhẹ avọ [egbaẹmo] udhuvẹ gbe ikpe ra.” Ọghẹnẹ o te gine ru ai ere. “Erae i no obọ ehru ze, e tẹ mahe iẹe avọ [egbaẹmo] udhuvẹ gbe ikpe riẹ.” (2 Ivie 1:9, 10) Oware nọ o via kẹ egbaẹmo yena u dhesẹ vevẹ nọ Jihova o re rri rie evevere he nọ ahwo a te bi mukpahe idibo riẹ hayo rri rai vo.—1 Iruẹru-Ivie 16:21, 22.

Ehazaya o te je vi oletu ọfa avọ egbaẹmo udhuvẹ gbikpe bru ei. Oletu avọ ivẹ nana o tube gede vi ọrọ ọsosuọ na. O wuhrẹ no oware nọ o via kẹ ezae udhuvẹ gbe ikpegbọvo ọsosuọ nọ i whu no na ze he, dede nọ ẹsejọhọ enwo rai ọ gbẹ rrọ akotọ ugbehru nọ a to fihọ na. Ofariẹ, orọnikọ ẹme orivo nọ oletu ọsosuọ na ọ ta ọvo ọ wariẹ hẹ inọ “nyaze otọ,” o fibae nọ “vẹrẹ!” O gine ghẹ kẹhẹ! Erae e tẹ mahe iẹe avọ egbaẹmo riẹ kpe wọhọ epanọ o via kẹ utu ọsosuọ na. Ovie na họ ọnọ ọ tubẹ mai ghẹ evaọ usu rai. Ọ daezọ oware nọ o be via na ha, ukpoye o vi utu egbaẹmo avọ esa bru Elaejah. U woma gaga inọ oletu avọ esa na o wo areghẹ. Ọ romakpotọ nyabru Elaejah jẹ lẹe nọ o siwi ọyomariẹ avọ egbaẹmo riẹ. Elaejah nọ ọ rrọ ohwo Ọghẹnẹ na ọ tẹ kpahe emamọ ẹme kẹ oletu nana nọ o wo omaurokpotọ na, jẹ rọ ere dhesẹ ohrọ Jihova via. Jihova ọ tẹ rọ ukọ-odhiwu riẹ ta kẹ Elaejah nọ jọ o lele egbaẹmo na. Elaejah o te ru ere, kẹsena ọ tẹ wariẹ whowho ovuẹ ẹdhoguo Jihova kẹ ovie ọgeva na. Ehazaya o te gine whu wọhọ epanọ Ọghẹnẹ ọ ta. Ikpe ivẹ ọvo o su.—2 Ivie 1:11-17.

Ẹvẹ Elaejah ọ sai ro thihakọ ghelọ aghẹmeeyo ahwo nọ a wariẹ e riẹ họ na? Onọ yena u wuzou gaga nẹnẹ, o gbẹ rrọ ere? Kọ o kẹ owhẹ uye gaga no ẹdẹjọ, inọ ohwo nọ who you ọ siọ emamọ ohrẹ jẹ ruabọhọ oware uyoma uruo? Ẹvẹ ma sai ro thihakọ onana? Ma te roro kpahe oria nọ egbaẹmo na a jọ ruẹ Elaejah na, ma sai wuhrẹ oware jọ. “Ehru ugbehru” a jọ ruẹ Elaejah. Ma sae nwane ta gbiae he oware nọ o wọ riẹ kpohọ obei, rekọ nọ orọnọ Elaejah ọ rẹ lẹ gaga na, o sae jọnọ o kpohọ oria yena nọ o rrọ fọfọ na nyae lẹ re o sikẹle Ọghẹnẹ oyoyou riẹ na ziezi. (Jemis 5:16-18) Mai omamai, ma sai fi oke họ nọ mai ọvo ma rẹ rọ jọ oria lẹ se Ọghẹnẹ, se odẹ riẹ je horie eva mai kpobi kẹe. Ma te bi ru ere, ma te sai thihakọ o tẹ make rọnọ ahwo nọ a wariẹ omai họ a bi kpo gedegede je yeri uzuazọ nọ u bi si uwhu kpe ai.

Oke u te no nọ iruo Elaejah i ti ro nwene. Muẹrohọ oware nọ o ru. Nọ tei te Elaesha a je no ẹwho Gilgal, Elaejah ọ tẹ ta kẹ Elaesha nọ ọ jọ oria jọ hẹrẹ iẹe re ọyomariẹ ọvo o kpobọ Bẹtẹl nọ o rehọ emaele ihrẹ thabọ no oria nọ a jọ. Elaesha ọ tẹ kuyo nọ: “Nọ ỌNOWO na ọ rọ na jegbe epanọ whẹ oma ra ọ rọ na, mẹ sae se owhẹ ba ha.” Nọ aimava na a te Bẹtẹl, Elaejah ọ tẹ wariẹ ta kẹ Elaesha nọ ọyomariẹ ọvo o ti kpobọ Jẹriko nọ o rehọ emaele ikpegbene thabọ no oria nọ a jọ. Elaesha ọ tẹ wariẹ ẹme ọvona. Nọ a te Jẹriko no, Elaejah ọ tẹ wariẹ ẹme ọvona kẹ Elaesha orọ avọ isiasa, yọ epọvo na Elaesha ọ kpahe kẹe. Oke nana yọ a rọ ovao rri Ethẹ Jọdan nọ o rehọ emaele isoi thabọ no oria nọ a jọ evaọ Jẹriko. Ọ be kuvẹ vievie he re Elaejah ọ nyasiọ ẹe ba!—2 Ivie 2:1-6.

Obọdẹ uruemu jọ nọ Elaesha o wo u je dhesẹ oma via na, oyehọ uyoyou nọ o rẹ hiẹ hẹ. Uyoyou utiona Rut o dhesẹ kẹ Naomi, obọdẹ uyoyou nọ u re ru ohwo talamu ohwo nọ a bi dhesẹ uyoyou na kẹ. (Rut 1:15, 16) O gwọlọ nọ idibo Ọghẹnẹ kpobi a re wo uruemu nana, maero kọ enẹna. Kọ ma be ruẹ epanọ oghẹrẹ uyoyou utiona u wuzou te wọhọ epanọ Elaesha o rri rie na?

Ababọ avro, uyoyou nana nọ ogbẹnyusu riẹ o dhesẹ kẹ Elaeja na u duobọtei gaga. Onana u ru nọ Elaesha o ro wo uvẹ-ọghọ nọ ọ rọ ruẹ oware igbunu urere nọ Elaejah o ru. Nọ a jọ akotọ Ethẹ Jọdan nọ eria riẹ jọ e rrọ kokodo je bi su gaga na, Elaejah ọ tẹ rọ otogbo riẹ fa ame na. Ame na ọ tẹ hẹriẹ kpohọ abava! “Udhe ahwo uvẹ gbe imakpe udevie emezae eruẹaro na” a rọ ẹro ruẹ iruo igbunu nana re. U muẹro nọ emezae eruẹaro nana a jọ usu ahwo nọ a bi wuhrẹ epanọ a rẹ rọ jọ ẹkwotọ na kobaro evaọ egagọ uzẹme. (2 Ivie 2:7, 8) O wọhọ nọ Elaejah họ ọnọ o je wuhrẹ ahwo na. Ikpe jọ nọ i kpemu, Elaejah o je roro nọ ọye ọvo họ odibo Jihova nọ o kiọkọ ẹkwotọ na. Anwọ oke yena ze, Jihova ọ ghale Elaeja kẹ akothiho riẹ, o ru nọ ọ rọ ruẹ obọdẹ ẹnyaharo nọ ọ be romavia evaọ egagọ uzẹme.—1 Ivie 19:10.

Nọ a fa Ethẹ Jọdan vrẹ no, Elaejah ọ tẹ ta kẹ Elaesha nọ: “Yare oware nọ me re ru kẹ owhẹ re a tẹ rehọ omẹ se [owhẹ] ba.” Elaejah ọ riẹ nọ oke nọ a te rọ rehọ iẹe vrẹ u te no. O da riẹ hẹ inọ ogbẹnyusu riẹ o bi ti wo uvẹ-ọghọ sa-sa yọ a be te riẹe odẹ. Ukpoye, u no rie eva ze nọ o re fiobọhọ kẹ Elaesha evaọ edhere kpobi. Oware nọ Elaesha ọ ta ọvo họ: “Mẹ lẹ owhẹ, [jọ] akuava okẹ ẹzi ra o te omẹ obọ.” (2 Ivie 2:9) Orọnikọ ọ jẹ yare nọ a kẹe akuava ẹzi ọfuafo nọ ọ jọ Elaejah oma na ha. Ukpoye, ọ be yare ukuoriọ nọ u re te ọmọzae ọkpako. Uzi o ta nọ ọmọzae ọkpako o re wo abọ nọ ọ mae rro hayo akuava ukuoriọ ọsẹ riẹ, onọ u re fiobọhọ kẹe rẹrote owha-iruo okpokpọ riẹ wọhọ ọnọ o wuzou uviuwou. (Iziewariẹ 21:17) Elaesha họ ọnọ ọ te rehọ ẹta Elaejah, fikiere u muẹro nọ Elaesha ọ ruẹ nọ u wuzou re o wo ọkpọ udu nọ Elaejah o wo re ọ sai ru iruo na.

Avọ omaurokpotọ, Elaejah ọ tẹ ta kẹe nọ obọ Jihova ẹme na ọ rrọ. Otẹrọnọ Jihova ọ kuvẹ re Elaesha ọ ruẹ Elaejah evaọ oke nọ Ọghẹnẹ ọ te rehọ iẹe vrẹ, kiyọ Ọghẹnẹ ọ whobọhọ ayare riẹ na. U kri hi, nọ imava nana nọ e rrọ egbẹnyusu kri no a rrọ edhere bi “gbe iku nya vrẹ na,” oware igbunu jọ o tẹ via.—2 Ivie 2:10, 11.

Oghẹrẹ elo jọ ọ tẹ romavia evaọ ehru na je bi go kẹle ae. Dae rehọ iẹe nọ whọ rrọ etẹe, ẹsiẹvo na who te bi yo edo jọ nọ ọ wọhọ edo ọwhibo avọ oware jọ nọ u bi lo nwranwranwra nọ u bi no ehru bru ezae ivẹ na ze. O tẹ hẹriẹ aimava, ẹsejọhọ a zoruẹ kpohọ ọvuọ abọ riẹ fiki idudu. Akẹkẹ a ruẹ na, yọ o je lo wọhọ erae. Elaejah ọ riẹ nọ oke riẹ u te no. Kọ o sae jọnọ ẹgadiẹ ọ gadiẹ ruọ akẹkẹ na? Ebaibol na ọ ta ha. Oghẹrẹ kpobi nọ o jọ kẹhẹ, ọwhibo na ọ wọ riẹ kpohọ idadeghe bi kpehru ọvo bẹsenọ a gbẹ rọ ruẹ e riẹ hẹ.

Elaesha o te je rri ọvo avọ akpọ nọ o gbe rie unu. Fikinọ Elaesha ọ jẹ ruẹ eware urirẹ nana, ọ riẹ nọ Jihova ọ te ginẹ kẹe “akuava okẹ ẹzi” Elaejah re o wo udu wọhọ ọruẹaro yena. Rekọ oware nọ o via na o jẹ kẹ Elaesha uye gaga te epanọ o je ro roro kpahe oyena ha. Ọ riẹ obonọ ogbẹnyusu oyoyou riẹ nọ ọ kpako no na ọ be nya ha, yọ ẹsejọhọ o jariẹ oma nọ ọ te gbẹ ruẹ Elaejah ofa ha. Elaesha o bo nọ “Baba, baba! ekẹkẹ Izrẹl gbe edhẹisi riẹ!” O te bi rri ọvo nọ a be rehọ owuhrẹ riẹ nọ o you gaga na vrẹ bẹsenọ ọ gbẹ rọ ruẹ e riẹ hẹ. Kẹsena ọ tẹ bẹre iwu riẹ fiki uweri nọ o jariẹ oma.—2 Ivie 2:12.

Nọ a be wọ Elaejah vrẹ evaọ idadeghe na, o sae jọnọ o yo edo ogbẹnyusu riẹ nọ oviẹ o vabọ, yọ o sae jẹ jọnọ aro o su ọyomariẹ ame. Oghẹrẹ kpobi nọ o jọ kẹhẹ, Elaejah ọ riẹ nọ ogbẹnyusu nana o fiobọhọ kẹe thihakọ ebẹbẹ buobu no. Joma lele oriruo Elaejah, re ma hai mu usu kugbe ahwo nọ a you Ọghẹnẹ jẹ be daoma ru oreva riẹ.

Bovẹ Elaejah o kpohọ? Itu egagọ jọ i re wuhrẹ nọ obọ odhiwu a rehọ Elaejah kpohọ re ọ jọ kugbe Ọghẹnẹ. Rekọ onana o sae jọ uzẹme he. Nọ ikpe buobu e vrẹ no, Jesu Kristi ọ ta nọ ohwo ọvo o ri muvrẹ kpobọ odhiwu hu taure ọyomariẹ o te no obọ odhiwu ze. (Jọn 3:13) Fikiere nọ ma tẹ jọ Ebaibol se nọ a wọ “Elaeja kpohọ obọ Odhiwu,” onọ nọ o rẹ ziọ omai iroro họ, odhiwu vẹ? (2 Ivie 2:11) Nọ Ebaibol na ọ tẹ fodẹ odhiwu, orọnikọ oria nọ Jihova ọ be rria ọvo ho rekọ te idadeghe na, oria nọ ẹgho ọ rrọ nọ evra e rẹ jọ rra na. (Olezi 147:8) Odhiwu yena, koyehọ idadeghe na Elaejah o kpohọ na. Kọ eme ọ via?

Jihova ọ wọ ọruẹaro riẹ na kpohọ oria ofa nọ ọ jọ kẹe iruo efa, obọ Juda nọ o kẹle ẹkwotọ nọ ọ jọ na. Ikuigbe Ebaibol i dhesẹ nọ Elaejah ọ gbẹ jọ Juda ru iruo, ẹsejọhọ nọ ikpe ihrẹ gbọ e ruọ emu no. Ovie ọgeva nọ a re se Jehoram o je su Juda oke yena. Ọ rehọ ọmọtẹ nọ Jezibẹl o yẹ kẹ Ehab, fikiere umuomu rai na o gbẹ jọ otọ. Jihova ọ tẹ ta kẹ Elaejah nọ o kere ileta se Jehoram inọ o brukpei no fiki umuomu riẹ. Kẹsena o te whu uwhu oja wọhọ epanọ a ruẹaro riẹ. Mai yoma na, iku na i kuhọ nọ: “Uwhu riẹ o da ohwo ọvo ho.”—2 Iruẹru-Ivie 21:12-20.

Ohẹriẹ nọ o rrọ Elaejah avọ ọzae omuomu nana o rro kẹhẹ! Ma riẹ oke nọ Elaejah o ro whu gbe oghẹrẹ nọ o ro whu hu. Rekọ ma riẹ nọ uwhu riẹ o jọ wọhọ orọ Jehoram ho, ọnọ ohwo ọvo ọ viẹ hẹ. O da Elaesha gaga nọ ogbẹnyusu oyoyou riẹ na ọ nyase iẹe ba no. Yọ ere o te da eruẹaro Ọghẹnẹ nọ i kiọkọ re. Nọ ikpe odu ọvo e make vrẹ no, Elaejah ọ gbẹ jọ ghaghae kẹ Jihova gaga keme evaọ oke nọ Jesu ọ rẹriẹ, Jihova o ru nọ a rọ ruẹ Elaejah evaọ eruẹaruẹ yena. (Matiu 17:1-9) Kọ whọ gwọlọ wuhrẹ mi Elaejah, re who wo ọkpọ ẹrọwọ nọ u re fiobọhọ kẹ owhẹ thihakọ ebẹbẹ? O tẹ rrọ ere, daoma mu usu kugbe ahwo nọ a you Ọghẹnẹ, tẹrovi eware nọ i re ru usu ra kugbe Ọghẹnẹ jọ gaga, re whọ jẹ hae lẹ kẹse kẹse. Ajọ Jihova ọ kareghẹhọ owhẹ ẹsikpobi wọhọ Elaejah!