Ezae nọ e be ta ẹme anwẹsiẹ na a nwae fibo no. O wọhọ nọ edo nọ who re yo obọnana kpobi họ, edo ofou nọ o bi no obọ udhude Arebia ze. Job ọ gbẹ be sae ta ẹme ọvo ho, keme anwẹsiẹ ọ rrọ avro. Dae rehọ iẹe nọ whọ rrọ etẹe nọ whọ be ruẹ Job nọ o bi rri egbẹnyusu esa riẹ, Ẹlifaz, Bildad, gbe Zofa wọhọ ẹsenọ ọ be nọ ae nọ, ‘Ẹme ọfa vẹ wha wo nọ wha be te ta kẹ omẹ?’ Yọ a gbuzou hotọ ọvo, a be sai rri rie ovao dede he, keme a ruẹ nọ Job o rri avro nọ a be vro gbe eme nọ a be rọ fae ovao anwẹsiẹ na wọhọ “edo ofofe” gheghe. (Job 16:3, ẹme-obotọ) Job o dhesẹ kẹ ae nọ o kru ẹgbakiete riẹ, inọ o ru oware ovo thọ họ.

Ẹsejọhọ Job ọ ruẹ nọ ẹgbakiete riẹ ọvo họ oware nọ u kiọkọ kẹe obọnana. O gbe wo oware ovo ho. Emọ ikpe riẹ i whu no. Egbẹnyusu riẹ gbe ahwo nọ a gbẹ be rria oria ovo a gbe sei gb’ohwo ho, ẹyao o te je kie ei. Ẹyao na o ru ohọroma riẹ fihọ biebi je ru emela fihọ iẹe oma, yọ ihoi e rrọ emela na vighi. Makọ ẹwẹ nọ o bi ku ze dede o bi gbo dududu. (Job 7:5; 19:17; 30:30) Ghelọ onana kpobi, ezae esa na a jẹ ta eme edada kẹ Job nọ o lẹliẹ eva dhae. O tẹ whae ze nọ o je ro dhesẹ kẹ ae nọ ọ rrọ ohwo omuomu nọ a be ta nọ ọ rrọ na ha. Ẹme urere nọ Job ọ ta kẹ ae o tẹ lẹliẹ ae fare unu, a gbẹ ruẹ ẹme ọvo kpahe he. Ere eme edada nọ a jẹ ta kẹe na i ro serihọ. Rekọ edada nọ e rrọ Job oma i ri serihọ họ. Ọ gwọlọ obufihọ kpata kpata.

U wo eware jọ nọ Job o roro thọ. O sae ginẹ jọ ere keme okolo uye o bẹ riẹ no na ha. O gwọlọ nọ ohwo jọ ọ rẹ kpọe vi. O tẹ jẹ gwọlọ nọ a rẹ sasa iẹe oma jẹ tuduhọ iẹe awọ. Eware nọ u fo nọ egbẹnyusu esa riẹ na a re ru oye, rekọ a ru rai hi. Kọ ebẹbẹ e nyawo owhẹ no ẹdẹ jọ nọ o jọ gwọlọ nọ ohwo jọ ọ rẹ kpọ owhẹ họ edhere hayo ta owhẹ udu ga? Kọ ahwo nọ who je roro nọ egbẹnyusu ra a kiukeku owhẹ no ẹdẹ jọ? Otẹrọnọ o via kẹ owhẹ no ere, oghẹrẹ nọ Jihova o ro fiobọhọ kẹ odibo riẹ Job, gbe oware nọ Job o ru u ti fiobọhọ kẹ owhẹ kru udu ga jẹ riẹ oware nọ u fo nọ who re ru.

Oware nọ ma rẹro riẹ hẹ o tẹ via. Kpakọ ọzae ọfa jọ ọ rrọ etẹe anwẹsiẹ nọ ọ kpako te ahwo nọ i kiọkọ họ, odẹ riẹ Elaihu. Anwẹsiẹ ọ be gaviezọ kẹ avro nọ a be vro na. Eware nọ ahwo nọ i kiọkọ a be ta na e be kẹe uye, rekọ ọ be kpunu hu.

Eva Job e dha riẹ gaga re. O kẹ riẹ uye gaga inọ Job ọ be rọ fiki eme ahwo yena “dhesẹ omariẹ fihọ ọnọ o kiẹrẹe viukpọ Ọghẹnẹ.” Ghele na, ohrọ Job o re Elaihu gaga. Ọ ruẹ nọ Job ọ rrọ edada, ọ be ta eva riẹ, yọ o gwọlọ nọ ohwo jọ ọ rẹ rọ edhere oyoyou kẹe ohrẹ jẹ sasa iẹe oma. Agbẹta nọ Elaihu ọ gbẹ sai ro thihakọ eme egbẹnyusu eviẹhọ edekọ na viere he na! Ọ jẹ gaviezọ ọvo nọ ezae nana a be ta eme edada kẹ Job na, eme nọ e rẹ sai whrehe ẹrọwọ riẹ, si ọghọ noi oma jẹ lẹliẹe roro nọ o bi kru ẹgbakiete riẹ hẹ. Mai tube yoma na, a be rọ ikpehre eme rai dhesẹ nọ Jihova yọ Ọghẹnẹ omuomu. Whaọ obọnana Elaihu ọ nyẹ omariẹ bẹ no, ọ gwọlọ nọ ọ rẹ ta ẹme.—Job 32:2-4, 18.

Ọ ta nọ: “Ọmaha mẹ rrọ yọ whai ezae nana wha kpako no. Fikioye mẹ rọ kẹ owhai adhẹẹ be gba omamẹ, me yiwi vuẹ owhai oware nọ mẹ riẹ vievie he.” Kẹsena ọ tẹ vuẹ ae nọ: “Orọnikọ ikpe ibuobu ọvo i re ru ohwo wo areghẹ hẹ, yọ orọnikọ ezae nọ e kpako no ọvo a rẹ riẹ oware nọ u kiehọ họ.” (Job 32:6, 9) Elaihu ọ ta eme buobu nọ i dhesẹ nọ ọkpako ọvo ọye o re gine wo areghẹ hẹ. Eme nọ ọ ta i wo ohẹriẹ gaga no erọ Elifaz, Bildad, gbe Zofa. Elaihu ọ ta kẹ Job nọ ọ te ta eme edada kẹe hayo poviẹ ẹe he. O te je se odẹ Job ro bru ọghọ họ iẹe oma, jẹ ta nọ ezae nọ i kiọkọ na a ginẹ rọ eme fae ovao. * Ọ ta kẹe avọ adhẹẹ nọ: “Obọnana, Job, ivie gaviezọ kẹ eme mẹ.”—Job 33:1, 7; 34:7.

Elaihu ọ vuẹ Job vevẹ nọ: “Whọ ta eware jọ nọ me yo, . . . inọ ‘mẹ rrọ fuafo, ababọ uzioraha; abọ mẹ ọ rrọ fuafo, ababọ oruthọ. Rekọ Ọghẹnẹ ọ ruẹ eware nọ ọ be rọ fiki rai wọso omẹ.’” Elaihu o te duobọte oware nọ o lẹliẹ Job ta ẹme yena, ọ nọ riẹ nọ: “Kọ u mu owhẹ ẹro ziezi inọ who kiẹrẹe, te epanọ whọ be rọ ta nọ, ‘me kiẹrẹe vi Ọghẹnẹ’?” Ọ gwọlọ nọ Job o wo oghẹrẹ iroro itieye he. Fikiere ọ tẹ ta kẹe nọ: “Eme nana nọ whọ ta na i kiehọ họ.” (Job 33:8-12; 35:2) Elaihu ọ riẹ nọ aro ọ be ware Job fiki eware nọ i vru mi ei gbe eme edada nọ enọ i se omarai egbẹnyusu riẹ a be rọ fae ovao na. Rekọ ọ vẹvẹ e riẹ unu nọ: “Yọroma re ofu ọ gbẹ lẹliẹ owhẹ jẹ egrẹ hẹ.”—Job 36:18.

Oware nọ o mai woma nọ Elaihu ọ ta họ, ọ ta nọ Jihova Ọghẹnẹ o re ru oware nọ o gba ẹsikpobi. Ọ ta nọ: “Ọghẹnẹ uzẹme na ọ rẹ sai ru oware umuomu vievie he, Erumeru na ọ rẹ sai ru oware nọ o thọ họ! . . . Erumeru na ọ rẹ vẹ ẹdhọ tu hu.” (Job 34:10, 12) Ẹme nana ọ gba kerọ ọka. Elaihu ọ fodẹ oriruo jọ nọ u gine dhesẹ oghẹrẹ nọ Jihova o wou te, inọ ọ whọku Job hu fiki ogbẹta riẹ. (Job 35:13-15) Elaihu o dhesẹ nọ ọ riẹ re he. O wo omaurokpotọ, fikioye ọ rọ ta nọ: “Ma rẹ sae riẹ epanọ Ọghẹnẹ ọ rro te he.”—Job 36:26.

Dede nọ Elaihu ọ ta eva riẹ vevẹ, eme riẹ e jọ wowolẹ. Ọ ta eme nọ e kẹ Job ẹruore inọ ẹdẹ jọ Jihova ọ te wariẹ kẹe omokpokpọ. Ọghẹnẹ ọ te ta nọ: “Jọ uwo-oma riẹ o bọbọ vi oke uzoge riẹ; jọ o zihe kpohọ oke ẹgba uzoge riẹ.” Oware ofa nọ u dhesẹ nọ Elaihu ọ jọ wowou họ, orọnikọ ọ jẹ ta eme kuku otọ kẹ Job ọvo ho, rekọ ọ ta kẹ Job nọ jọ ọ ta eva riẹ, inọ: “Ta ẹme, keme mẹ gwọlọ dhesẹ nọ who ru thọ họ.” (Job 33:25, 32) Rekọ Job ọ ta ẹme ọvo ho. Ẹsejọhọ o jariẹ oma nọ o wo ẹme ọvuọvo nọ ọ rẹ kpahe kẹ ọzae owowou nana nọ ọ be ta eme uduotahawọ kẹe na ha. O sae jọ nọ irui-oviẹ ọvo i no rie aro ze nọ ọ ruẹ nọ ohwo jọ ọ riẹ epanọ eware e rrọ kẹe.

Ma sai wuhrẹ eware buobu mi Elaihu avọ Job. Oriruo Elaihu u wuhrẹ omai epanọ ma sae rọ kẹ amọfa ohrẹ jẹ sasa ae oma. Emamọ ogbẹnyusu o re fibo ho nọ ọ tẹ jọ oma ogbẹnyusu riẹ ruẹ oware jọ nọ o rẹ sae wha uye sei. (Itẹ 27:6) Oghẹrẹ ogbẹnyusu otiọye ma rẹ jọ. Ma rẹ jọ wowou jẹ tuduhọ enọ e rrọ uye oma o tẹ make rọnọ ẹme oyoma ọ la no ai unu ze. Oriruo Job o te je wuhrẹ omai nọ a tẹ be kẹ omai ohrẹ, ma rẹ gaviezọ. Joma gu unoma ha. Ohwo ọvuọvo nọ o re ru oware thọ họ ọ rrọ họ, fikiere nọ a tẹ be kẹ omai ohrẹ, joma jẹe rehọ. U re siwi uzuazọ ohwo.—Itẹ 4:13.

Nọ Elaihu ọ jẹ ta ẹme, unuẹse buobu ọ fodẹ ofou, ẹgho, egbrara, gbe elo egbrara. Nọ ọ jẹ ta kpahe Jihova, ọ ta nọ: “Gaviezọ ziezi kẹ urru riẹ nọ o be go.” U kri hi, Elaihu ọ tẹ jẹ fodẹ “ofou ọwhibo.” (Job 37:2, 9) O wọhọ nọ ọ be ta ẹme na yọ ofou ọwhibo o bi fou. O te bi dhe ẹgẹga. Uwhremu na, o tẹ te ga thesiwa. Kẹsena oware imuozọ jọ o tẹ via. Jihova ọ ta ẹme no ofou ọwhibo na ze.—Job 38:1.

Ohwo kpobi nọ o bi se obe Job, o te se te oria nana nọ Jihova ọ jọ ta ẹme kẹ Job na, udu u re tei otọ. O wọhọ ẹsenọ ofou ọwhibo na ọ be whẹ erue gbe eme ifofe nọ Ẹlifaz, Bildad, avọ Zofa a be ta anwẹsiẹ na kpobi vrẹ. Jihova ọ tubẹ kpọ ezae esa yena unu evaọ oke yena ha. Oke ofa ọ rọ ta ẹme kẹ ae. Job họ ohwo nọ ọ jariẹ oja. Ọ ta ẹme kẹe wọhọ epanọ ọsẹ-ọmọ ọ rẹ ta ẹme kẹ ọmọ riẹ nọ oware o thọ obọ.

Jihova ọ riẹ nọ Job ọ ruẹ uye gaga no, yọ ohrọ riẹ o re riẹ wọhọ epanọ ọ rẹ re ohrọ idibo riẹ kpobi nọ e be ruẹ uye. (Aizaya 63:9; Zẹkaraya 2:8) Rekọ Jihova ọ riẹ re inọ Job ọ jẹ “ta oware nọ ọ riẹ hẹ,” ọ tẹ be rọ ere ru eware ga kẹ omobọ riẹ. Fikiere Jihova ọ tẹ nọ Job enọ buobu rọ kpọe vi. Ọ nọ riẹ nọ: “Diẹse whọ jọ okenọ mẹ ma otọakpọ na? Vuẹ omẹ, who te roro nọ whọ riẹ.” Nọ Jihova o mu eware họ ẹma, “isi ohiohiẹ na” koyehọ ikọ-odhiwu a koyẹ fiki epanọ eware nọ ọ ma i gbunu te. (Job 38:2, 4, 7) Job ọ riẹ kpahe onana ha.

Kẹsena Jihova ọ tẹ ta kpahe eware nọ ọ ma. O wọhọ ẹsenọ ọ wha Job kpohọ ugheriwo re ọ ruẹ eware nọ e rrọ idadeghe na gbe eware nọ e rrọ otọakpọ. Eware nọ Jihova ọ mae ta kpahe họ, erao gbe evra nọ e jọ ofẹ nọ Job ọ jẹ rria na wọhọ okpohrokpo, ọkọlọbe, ẹwe igbehru, eketekete ẹwọ, ogholi, ogomugoro, anyenya, ọso, ugo, Bẹhimọt (o sae jọ nọ eni-ame), gbe Levayatan (o sae jọ nọ edhere). Dai roro epanọ o rẹ jọ owhẹ oma nọ whọ tẹ rrọ aro Ọnọ ọ ma idhiwu gbe akpọ na nọ o bi wuhrẹ owhẹ kpahe eware nọ ọ ma. *

Eme ọ jẹ lẹliẹ Jihova vuẹ Job eware nana kpobi? Ọ gwọlọ wuhrẹ Job omaurokpotọ. Nọ Job ọ jẹ go inọ Jihova ọ be rọ obọ ogaga kru rie na, yọ o bi ru eware ga kẹ omobọ riẹ keme onana u je ru usu riẹ avọ Ọsẹ oyoyou riẹ na godo. Oyejabọ nọ Jihova o je ro dhe Job ẹnẹnọ sọ ọ jọ oria jọ okenọ ọ ma eware igbunu nana, gbe sọ ọ sae kuọ erao nana je thuru ai re e reria. Otẹrọnọ Job ọ sai thuru emama gheghe nana nọ Jihova ọ ma na ha, emejabọ nọ o bi ro roro nọ ọ sai gu Ọnọ ọ ma rai na ẹdhọ? Eriariẹ Jihova i kpehru vi erọ Job thethabọ.

Whọ rẹ jọ ẹme kpobi nọ Jihova ọ ta kẹ Job na ruẹ nọ o you Job gaga. O wọhọ ẹsenọ Jihova ọ be nọ Job nọ: ‘Mọmẹ, otẹrọnọ mẹ sae ma eware nana kpobi jẹ rẹrote ai, kọ whẹ họ ọnọ mẹ te rẹrote he? Kọ me ti gine kiukeku owhẹ, kpe emọ ra no, rọ uye bẹ owhẹ, jẹ kẹ owhẹ ẹyao? U te no omẹ no, kọ who roro nọ omọfa jọ ọ riẹ nọ ọ te sae rọ eware nọ i vru mi owhẹ na kpobi zihe kẹ owhẹ, je si owhẹ no uye nana?’

Isiava ọvo Job ọ kpunu evaọ edele enọ yena kpobi nọ Jihova ọ nọ riẹ na. Job o lele i rie vro avro ho, yọ o gu unoma gbe he. Ọ ta nọ kpakọ ọ riẹ oware ovo ho, kẹsena ọ tẹ wariẹ unu. (Job 40:4, 5; 42:1-6) Onana u dhesẹ nọ Job o gine wo ẹrọwọ gaga. Ghelọ ebẹbẹ nọ i te rie na, ẹrọwọ riẹ o whrehe he. Ọ rehọ ohrẹ nọ Jihova ọ kẹ riẹ na. Onana u re ru omai nọ omamai nọ, ‘Kọ mẹ be hae gaviezọ kẹ ohrẹ wọhọ ohwo nọ o wo omaurokpotọ?’ Mai kpobi ma re ru thọ hayo roro thọ ẹsejọ, yọ o gwọlọ nọ a rẹ kẹ omai ohrẹ. Ma tẹ be hae gaviezọ kẹ ohrẹ yọ ma be rọ aro kele ẹrọwọ Job.

Jihova o te ru oware jọ rọ sasa Job oma. Jihova ọ ta ẹme kẹ Ẹlifaz nọ u muẹro nọ ọ mae kpako evaọ usu ezae esa na. Ọ ta kẹe nọ: “Eva ra avọ egbẹnyusu ivẹ ra e be dha omẹ gaga, keme wha ta uzẹme kpahe omẹ hẹ wọhọ epanọ Job odibo mẹ ọ ta uzẹme kpahe omẹ na.” (Job 42:7) Kọ ẹme nọ Jihova ọ ta na u dhesẹ nọ ẹme kpobi nọ ezae esa na a ta yọ ọrue, hayo ẹme kpobi nọ Job ọ ta ọ gba? Vievie! * Ghele na, a sae rọ Job kele ezae esa na vievie he, a wo ohẹriẹ gaga. Ikpeware e via kẹ Job, edada e riẹe oma, ezae esa na a tẹ jẹ rọ eme fae ovao gaga. Ohwo otiọna ọ sae ta eme nọ i fo ho ẹsejọ. Rekọ Ẹlifaz avọ imava nọ i kiọkọ a ruẹ uye utioye he. Ẹme oyoma kpobi nọ a ta, a keke aro fihọ tae keme a wo ẹrọwọ họ. A jẹ y’ẹme kẹ ohwo nọ o ru oware ovo thọ họ, mai tube yoma na a raha odẹ Jihova, bi dhesẹ iẹe fihọ Ọghẹnẹ nọ ọ rrọ eva gaga.

Agbẹta nọ Jihova ọ rọ ta nọ ezae na a rẹ jẹ lele iei na! Jihova ọ ta kẹ ae nọ a rẹ rọ iruẹ ihrẹ gbe igbo ihrẹ ro dhe idhe. Onana yọ okolo idhe he keme uwhremu na evaọ oke emọ Izrẹl, Jihova ọ ta nọ ozerẹ okpehru nọ ọ raha uzi nọ o wha ẹbẹbẹ se orẹwho na soso ọ rẹ rehọ eruẹ ro dhe idhe. (Iruo-Izerẹ 4:3) Evaọ Uzi Mosis, eruẹ họ arao nọ ọ mae ghae nọ a re ro dhe idhe. U te no ere no, Jihova ọ ta nọ re ọ tẹ jẹ idhe na rehọ, Job ọ rẹ lẹ kẹ ae tao. * (Job 42:8) Avro ọ riẹ hẹ, udu u te Job otọ nọ Jihova ọ ta nọ ezae nana a kienyẹe.

Jihova o fievahọ Job nọ o ti ru epanọ ọ ta kẹe na, inọ ọ te rọvrẹ ezae yena nọ i ru eva dhae gaga na. Yọ ere Job o gine ru. (Job 42:9) O yoẹme kẹ Jihova, yọ onana o mai tube dhesẹ nọ o kru ẹgbakiete riẹ, orọnikọ oware nọ ọ rọ unu ta ọvo ho. Jihova ọ ghale Job gaga fikinọ o yoẹme kẹe.

Eware nọ Jihova o ru kẹ Job i dhesẹ nọ Jihova “ọ rrọ yoyou gaga je wo ohrọ-oriọ.” (Jemis 5:11) Ẹvẹ ma rọ ta ere? Jihova o ru nọ oma Job o rọ ga. Dai roro epanọ eva e were Job te nọ ọ ruẹ nọ uwo-oma riẹ o ginẹ wariẹ “bọbọ vi oke uzoge riẹ” no wọhọ epanọ Elaihu ọ ruẹaro riẹ. Imoni riẹ gbe egbẹnyusu riẹ a tẹ nyabru ei ze ti weri kẹe jẹ rọ eware ru ei ọghọ. Jihova ọ ghale Job, ọ kẹ riẹ akuava eware nọ o wo vẹre. Kọ emọ nọ i whu ku ei na? Job avọ aye riẹ a wariẹ yẹ emọ ikpe. Onana o lẹliẹ e rai wo evawere omojọ. Jihova ọ rọ edhere igbunu ru nọ Job ọ rọ rria tọ gaga. Job ọ wariẹ rria ikpe udhuhrẹ (140) efa, ọ tọ te epanọ ọ rọ ruẹ ige ene evaọ uyẹ riẹ. Kẹsena Ebaibol ọ tẹ ta nọ: “Ukuhọ riẹ Job o te whu, ọ rria kri je yeri uzuazọ nọ o da riẹ ẹro.” (Job 42:10-17) Yọ evaọ Aparadase, Job avọ aye oyoyou riẹ na a te wariẹ ruẹ ahwo uviuwou rai kpobi, te emọ ikpe rai nọ Setan o kpe na.—Jọn 5:28, 29.

Fikieme Jihova ọ rọ ghale Job tere? Ebaibol na ọ ta nọ: “Wha yo kpahe ithihakọ Job.” (Jemis 5:11) Job o gine thihakọ eware buobu. Ohwo kpobi nọ o yo iku riẹ, akpọ o re gbei unu. Oware nọ o mae were Jihova họ, Job o kru ẹrọwọ riẹ, o te je wo uyoyou kẹ Jihova ghelọ ebẹbẹ nana kpobi. Job o gine wo ithihakọ. O je mu ware aro ku ahwo ho fiki eware egaga nọ e via kẹe. U tube noi eva ze nọ ọ rẹ rọvrẹ enọ e ta eme edada kẹe. U te no ere no, o gbe wo ẹruore, o te je kru ẹgbakiete riẹ. Ẹgbakiete na họ oware nọ o mae jariẹ oja kpobi.—Job 27:5.

O gwọlọ nọ mai kpobi ma re thihakọ. Ma riẹ nọ Setan ọ te gwọlọ gele omai no abọ Jihova no wọhọ epanọ ọ jẹ gwọlọ ru Job na. Rekọ ma te thihakọ, kru ẹrọwọ mai, wo omaurokpotọ, u te je no omai eva ze nọ ma rẹ rọvrẹ amọfa, jẹ gbaemu nọ ma re kru ẹgbakiete mai, ma riẹ nọ obaro akpọ mai o ti woma. (Ahwo Hibru 10:36) Ma tẹ rọ aro kele ẹrọwọ Job, a rẹ ruẹ oware nọ o rẹ were Jihova tei hi, yọ o rẹ da Setan gaga.