Meri Magdalini ọ kpare ovao rri ehru bi rri ohwo nọ a kare fihọ ure na. Irui-oviẹ i bi su noi aro ze nọ o bi ririe. Olori riẹ nọ o you gaga ọye a kare fihọ ure-oja na. Ẹdẹ yena, ọre o tuzou no, yọ o jọ oware wọhọ amara Asa hayo Ane. O rrọ bẹbẹ re oke u kpo evaọ uvo evaọ emerae yena, “ghele na ẹkwotọ na soso o te muebi.” (Luk 23:44, 45) Onana o wha ekpahe họ Meri Magdalini oma, kẹsena o te si kẹle eyae nọ i dikihẹ kẹle iẹe. Oware nọ o via na orọnikọ oke nọ u kpo evaọ uvo ho nọ u re lehie te iminiti ibro ọvo. Euwa esa soso otọ u muebi. Ẹsejọhọ Meri avọ amọfa nọ i dikihẹ kẹle Jesu a mu edo emera aso nọ i bi tu họ eyo fiki oke nọ u kpo idudhe na. Nọ ahwo jọ nọ a jọ etẹe a ruẹ eware kpobi nọ e via na, “ozọ u te mu ae gaga, a tẹ ta nọ: ‘Ababọ avro, nọ Ọmọ Ọghẹnẹ.’” (Matiu 27:54) Ẹsejọhọ o jọ ilele Jesu avọ amọfa nọ i dikihẹ etẹe oma inọ eva eye e be dha Jihova na fiki oja nọ a gbe kẹ Ọmọ riẹ.

Oja nọ Jesu ọ jẹ re evaọ ehru ure na a rẹ sae ruẹ unu gbiku riẹ hẹ. Ghele na Meri Magdalini ọ sae nyasiọ iẹe ba ha. (Jọn 19:25, 26) Meri oni Jesu ọ jọ etẹe re. Yọ Meri Magdalini ọ sae nyasiọ iẹe ba gbe he keme uweri o jariẹ oma gaga.

Jesu o fiobọhọ kẹ Meri Magdalini gaga no, yọ Meri ọ gwọlọ ru oware kpobi nọ ọ rẹ sai ru kẹe. U wo oke jọ nọ a se Meri gb’ohwo ho fiki oghẹrẹ nọ uzuazọ riẹ o jọ. Rekọ Jesu o ru nọ uzuazọ riẹ u ro kokohọ. Obọnana o bi yeri uzuazọ nọ amọfa a ro sei gb’ohwo, o te je wo ẹrọwọ ọgaga. Ẹvẹ ma rọ ta ere? Kọ oghẹrẹ vẹ ma sae rọ rehọ aro kele ẹrọwọ riẹ nẹnẹ?

Oke ọsosuọ nọ a rọ fodẹ Meri Magdalini evaọ Ebaibol na, Jesu o ru emamọ oware jọ kẹe. Jesu o si rie no ẹbẹbẹ ologbo. Evaọ oke yena, idhivẹri e jẹ hai kpokpo ahwo gaga. E rẹ tubẹ ruọ ahwo jọ oma, e vẹ rehọ oma na kpobi re no. Idhivẹri ihrẹ soso e jọ Meri Magdalini oma. Ma riẹ oghẹrẹ nọ e lahiẹ e riẹ te he. Rekọ ma riẹ nọ ọ te ruẹ uye gaga evaọ obọ rai. Jesu o te le ai kpobi noi oma! Obọdẹ oware o ru kẹe na.—Luk 8:2.

Enẹ Meri o ro no uye nọ o jẹ bẹe na. Ma riẹ nọ eva e te were iẹe gaga keme obọnana ọ sai yeri uzuazọ riẹ vrẹ. Ẹvẹ o ro dhesẹ kẹ Jesu nọ oware nọ o ru kẹe na o da riẹ ẹro? O zihe ruọ olele Jesu. U te no ere no, o muẹrohọ nọ Jesu avọ ikọ riẹ a gwọlọ emu nọ a rẹ re, iwu, gbe oria nọ a rẹ wezẹ. Jesu avọ ikọ riẹ a fe he, yọ a jẹ kọ okọ họ evaọ oke yena. O gwọlọ nọ amọfa a re fiobọhọ kẹ ae re a sae tẹrovi iruo usi uwoma ota na.

Meri Magdalini avọ eyae efa a jẹ hae kẹ Jesu avọ ikọ riẹ eware nọ e kare rai. Eyae nana a jẹ “rehọ eyero obọrai gbodibo kẹ ae.” (Luk 8:1, 3) Ẹsejọhọ eyae jọ evaọ usu rai a fe. Ebaibol ọ ta ha sọ eyae nana a jẹ hai there emu kẹ ae, fọrọ iwu rai, hayo ruẹrẹ oria nọ a rẹ kpahe họ nọ a bi no ẹwho ruọ ẹwho na. Rekọ u no eyae nana eva ze inọ a re fiobọhọ kẹ Jesu avọ ikọ riẹ nọ a bi no oria ruọ oria nyae ta usi uwoma na. Yọ o sae jọnọ Jesu avọ ahwo riẹ na kpobi a te ahwo udhe. Obọ nọ eyae nana a je fihọ kẹ Jesu avọ ikọ riẹ na u ru nọ a jẹ rọ rehọ oke rai kpobi ta usi uwoma. Uzẹme riẹ họ, Meri Magdalini ọ riẹ nọ obọ kpobi nọ o fihọ kẹ Jesu u te oware ovo ho nọ a tẹ rehọ iẹe kele oware nọ Jesu o ru kẹe na. Ghele na u no rie eva ze nọ o re ru utho kpobi nọ ọ rẹ sai ru!

Nẹnẹ ahwo buobu a tẹ ruẹ ahwo nọ a be gbodibo kẹ amọfa, a re rri rai nọ a riẹ oware nọ a bi ru hu. Rekọ Ọghẹnẹ o re rri rai ere he. Ma riẹ nọ eva e te were Jihova gaga nọ ọ ruẹ Meri nọ o bi ru oware kpobi nọ ọ rẹ sai ru ro fiobọhọ kẹ Jesu avọ ikọ riẹ. Epọvo na o rrọ nẹnẹ re, idibo Jihova buobu a be gbodibo kẹ ibe Ileleikristi rai, yọ a bi ru onana avọ evawere. Ẹsejọ omoware nọ a ru kẹ ohwo hayo ẹme uduotahawọ nọ a ta kẹ ohwo u re fiobọhọ gaga. Eva e rẹ were Jihova nọ ọ tẹ ruẹ idibo riẹ nọ a bi ru enẹ.—Itẹ 19:17; Ahwo Hibru 13:16.

Meri Magdalini ọ jọ usu eyae buobu nọ i lele Jesu kpobọ Jerusalẹm nyai ru Ehaa Ọnyavrẹ ukpe 33 C.E. (Matiu 27:55, 56) Ma riẹ nọ o da riẹ te ẹzi nọ o yo nọ a mu Jesu evaọ Jerusalẹm jẹ rehọ iẹe gu ẹdhọ evaọ aso. Rekọ u no ere kuhọ họ. Ọba nọ a re se Pọntiọs Pailet o bruoziẹ uwhu kpe Jesu. Ọ ta nọ a kare iẹe fihọ ure-oja, fikinọ isu egagọ ahwo Ju gbe ogbotu na a je bo kẹe nọ o ru ere. Ẹsejọhọ Meri Magdalini ọ ruẹ Olori riẹ nọ oma o rrọ no avọ oma riẹ nọ u bi hwẹ whrowhrowhro, yọ ọ wọ ure ogbẹgbẹdẹ nọ a be te kare iẹe fihọ na be rọ nya iyẹrẹ vrẹ. Yọ owha na o bẹ riẹ te unu no.—Jọn 19:6, 12, 15-17.

Nọ a kare iẹe fihọ ure oja na no, ẹsiẹe oke u ro kpo evaọ uvo kekeke na. Ebaibol ọ ta nọ Meri Magdalini avọ eyae nọ i kiọkọ na “a dikihẹ kẹle ure-oja nọ a kare Jesu fihọ na.” (Jọn 19:25) Meri Magdalini ọ gbẹ jọ etẹe oke nọ Jesu ọ ta kẹ Jọn, ukọ riẹ nọ o you gaga na inọ ọ rẹrote oni riẹ. Meri o yo oke nọ Jesu o bo se Ọsẹ riẹ. O te je yo ẹme nọ Jesu ọ ta taure ọ tẹ te nwani se ẹwẹ họ, inọ: “U rugba no!” Eware nana kpobi e da riẹ te ẹzi. Ghele na, makọ oke nọ Jesu o whu no, o wọhọ nọ Meri ọ gbẹ jọ etẹe. Uwhremu na, ọdafe jọ nọ a re se Josẹf ohwo Arimatia ọ tẹ wọ ori Jesu fihọ uki okpokpọ jọ nọ ọ tọ fihọ utho. Yọ Meri Magdalini ọ gbẹ jọ kẹle uki na.—Jọn 19:30; Matiu 27:45, 46, 57-61.

Oware nọ Meri o ru na u dhesẹ nọ ma re dikihẹ kẹ ibe Ileleikristi mai nọ a te wo ẹbẹbẹ ologbo. Ẹsibuobu, ma sai ru re uye o siọ inievo mai ba ete he. Yọ ma sae whaha edada nọ ẹbẹbẹ na ọ rẹ wha se ai hi. Ghele na ma sai dhesẹ ọdawẹ kẹ ae je fiobọhọ kẹ ae. Nọ ma tẹ rrọ kugbe ai ọvo dede evaọ oke uye, u re fiobọhọ kẹ ae gaga. U re dhesẹ nọ mai yọ uvi egbẹnyusu rai, ma tẹ jẹ rrọ uvi eg’Ọghẹnẹ. Yọ onana o rẹ sasa inievo mai oma gaga.—Itẹ 17:17.

Nọ a wọ ori Jesu fihọ uki na no, Meri ọ jọ usu eyae nọ e nyae dẹ eware nọ i re gbo ore awere nọ a ti ro wholo ori Jesu. (Mak 16:1, 2; Luk 23:54-56) Kẹsena nọ a ru Ẹdijala no, ọ tẹ kpama evaọ irioke frifri. Dae rehọ iẹe nọ whọ be ruẹ Meri avọ eyae edekọ na nọ a be nya iyẹrẹ na vrẹ nọ oke u ri vẹ muotọ họ. A bi kpohọ obonọ a ki Jesu fihọ na. Nọ a rrọ edhere na, a tẹ be ta kẹ ohwohwo nọ, ‘Ono o ti ghelie utho na no unu uki na no kẹ omai?’ (Matiu 28:1; Mak 16:1-3) Ghele na a ruabọhọ onya. Fikinọ a wo ẹrọwọ, u no rai eva ze nọ a re ru utho kpobi nọ a rẹ sai ru. Onọ a rẹ sai ru hu na, a vẹ nyasiọ iẹe ba kẹ Jihova.

O wọhọ nọ Meri ọye ọ karo kẹ eyae nọ i kiọkọ na. Fikiere ọye ọ kaki te uki na. Nọ o te etẹe, o te whu dikihẹ. Akpọ o gbe rie enu, keme a ghelie utho na no unu uki na no, yọ ori ọvuọvo ọ rrọ eva uki na ha! Meri ọ rrọ ohwo nọ ọ rẹ ruẹ oware ọ vẹ rọ abọ muoma ha, ọ tẹ dhẹ zihe nyai gbiku na kẹ Pita avọ Jọn. Dae rehọ iẹe nọ whọ be ruẹ Meri nọ ọ be wẹ fuele fuele, be ta kẹ ae nọ: “A wọ Olori na no uki na no, yọ ma riẹ oria nọ a wọ riẹ fihọ họ.” Pita avọ Jọn a tẹ dhẹ ogbohrẹ kpobọ uki na. Nọ a te etẹe, a tẹ ruẹ nọ o ginẹ rrọ ofofe. Kẹsena a te kpohọ ọvuọ uwou riẹ. *—Jọn 20:1-10.

Nọ Meri o zihe kpobọ uki na, ọye ọvo o te mu unu họ etẹe. Evaọ irioke ilogbo nọ ohwo ọvo ọ rrọ etẹe he na, avọ uki na nọ o rrọ ofofe na, oviẹ o tẹ gbae udu. O te muhọ ẹviẹ. O te ruwẹ re o rri uki na keme u ri mu ei ẹro ho inọ a ginẹ wọ Olori na vrẹ no. Oware nọ ọ ruẹ nọ o rri evaọ uki na o lẹliẹ akpọ gbei unu. Ikọ-odhiwu ivẹ nọ i ku iwu efuafo họ a keria etẹe! A tẹ nọe nọ: “Eme whọ jẹ be viẹ?” Ọ tẹ vuẹ ae ẹme nọ ọ vuẹ ikọ na oke ẹsiẹ na inọ: “A wọ Olori mẹ vrẹ no, yọ mẹ riẹ oria nọ a wọ riẹ fihọ họ.”—Jọn 20:11-13.

Nọ o kuomarẹriẹ, ọ tẹ ruẹ ọzae jọ nọ o dikihẹ emu riẹ. O vuhu ọzae na ha. Fikiere o te roro nọ ọzae na yọ ohwo nọ ọ be rẹrote oria na. Ọzae na ọ tẹ nọe nọ: “Aye, eme whọ jẹ be viẹ? Ono whọ be gwọlọ?” Meri ọ tẹ ta kẹe nọ: “Ọga, otẹrọnọ whẹ ọ wọ riẹ vrẹ, vuẹ omẹ oria nọ whọ wọ riẹ fihọ, re mẹ wọe vrẹ.” (Jọn 20:14, 15) Whọ ruẹ ẹme nọ Meri ọ ta na? Kọ who gine roro nọ ọye ọvo ọ sae ginẹ wọ ori Jesu Kristi, okuọ ọzae soso? Meri o roro te obei vievie he. Oware nọ ọ gwọlọ ru kpobi họ, ọ rẹ dawo utho ẹgba riẹ.

Nọ ma tẹ nyaku ebẹbẹ nọ e rro vi omai oma, ẹvẹ ma sae rọ rehọ aro kele Meri Magdalini? Ma te bi roro kpahe epanọ ẹbẹbẹ na ọ rro te ọvo, ma te sai ru oware ovuovo ho. Rekọ ma tẹ gbaemu nọ ma re ru oware nọ ma rẹ sai ru, ma vẹ nyasiọ onọ ma rẹ sai hu ba kẹ Ọghẹnẹ, oware nọ ma ti ru u ti gbe omai unu. (2 Ahwo Kọrint 12:10; Ahwo Filipai 4:13) Maero na, ma te ru ere, ma ti ru eva were Jihova. Ma riẹ nọ Meri o ru eva were Jihova, keme oware nọ Jihova o ru kẹe, a rẹ ruẹ unu gbiku riẹ hẹ.

Kpakọ ọzae nọ Meri ọ ruẹ na yọ ohwo nọ ọ be rẹrote oria na ha. Ọzae nana ọ jọ ekapenta, kẹsena o te je wuhrẹ ahwo ẹme Ọghẹnẹ, yọ ọye họ Olori Meri nọ o you gaga na. Rekọ Meri o vuhu i rie he, fikiere o te kuomarẹriẹ be nyasiọ iẹe ba. Meri ọ riẹ nọ a kpare Jesu no uwhu ze no ho. Rekọ ọye ọ be ruẹ na. Obọnana oma ẹzi o wo, rekọ ọ romavia kẹ Meri wọhọ ohwo-akpọ. Dede na, Meri o vuhu i rie he, keme ugboma nọ o wo taure o te ti whu oye ọ rọ romavia kẹe na ha. Nọ Jesu ọ kparoma no uwhu ze no, ahwo buobu a vuhu i rie he makọ enọ e riẹ riẹ ziezi dede.—Luk 24:13-16; Jọn 21:4.

Ẹvẹ Meri ọ rọ riẹ nọ Jesu o bi lele ta ẹme na? Ẹme nọ o no Jesu unu ze oye ọ rọ riẹ. O se rie nọ: “Meri!” Meri o te kuomarẹriẹ ẹsiẹvo, o te bo nọ: “Raboni!” Onana nọ ẹme Hibru nọ otofa riẹ o rrọ Owuhrẹ. Yọ u muẹro nọ o se Jesu ere unuẹse buobu no. Ẹhẹ, Owuhrẹ riẹ ọye avọ iẹe a be ta ẹme na. Eva nọ e were riẹ a rẹ ruẹ unu gbiku riẹ hẹ. Ọ tẹ dhẹ nyai dede Jesu. Ọ rọwo siobọnoi hi.—Jọn 20:16.

Jesu ọ riẹ nọ Meri o ti siobọnoi vievie he. Fikiere ọ tẹ ta kẹe nọ: “Siọ omẹ ba ẹtalamu.” Ma riẹ nọ unu uwowolẹ ọ rọ ta ẹme nana, ẹsejọhọ avọ ovao riẹ nọ o rrọ ohwohwẹ nọ o bi si obọ Meri no na. Kẹsena ọ tẹ ta kẹe nọ: “Me ri muvrẹ bru Ọsẹ na no ho.” Oke nọ Jesu o re ro zihe kpobọ odhiwu u ri te he. O wo iruo nọ ọ gwọlọ jọ obọ otọakpọ obonẹ ru tao. Yọ ọ gwọlọ vi Meri uwou jọ. Meri ọ tẹ be gaviezọ ziezi re o yo ẹme kpobi nọ Jesu ọ gwọlọ ta kẹe. Jesu ọ ta kẹe nọ: “Nyabru inievo mẹ re whọ ta kẹ ae nọ, ‘Me bi muvrẹ bru Ọsẹ mẹ gbe Ọsẹ rai, je bru Ọghẹnẹ mẹ gbe Ọghẹnẹ rai.’”—Jọn 20:17.

Emamọ iruo Olori riẹ ọ kẹ riẹ na! Meri ọ rrọ usu ilele nọ e kake ruẹ Jesu nọ ọ kparoma no uwhu ze no. Whaọ obọnana, Jesu ọ ta kẹe nọ ọ nyae vuẹ ikọ riẹ emamọ usi nana. Dai roro epanọ eva e were riẹ te, gbe ọwhọ nọ ọ rọ dhẹ nyae gwọlọ ilele Jesu. Ẹsejọhọ uwhremu na nọ ọ ruẹ ikọ na, ọ jẹ wẹ fuele fuele nọ ọ be vuẹ ae oware kpobi nọ Jesu ọ ta kẹe. Ọ vuẹ rai avọ evawere nọ: “Mẹ ruẹ Olori na no!” Ẹme yena ọ rẹ thọrọ Meri ẹro ho, yọ ọ te thọrọ ikọ na ẹro gbe he. (Jọn 20:18) Enẹ ikọ na a rọ wariẹ yo kpahe ẹkparomatha Jesu, u te no onọ eyae ẹsiẹ nọ i no obọ uki na ze a vuẹ rai no.—Luk 24:1-3, 10.

Kọ ikọ na a rọwo ẹme nọ eyae na a ta kẹ ae na? Evaọ oke ọsosuọ a rọwo ho. Ebaibol ọ ta nọ: “Eme nana e wọhọ eme igheghẹ rọkẹ ae, a gbẹ rọwo eme eyae na ha.” (Luk 24:11) Ezae nana a jọ emamọ ahwo, rekọ oria nọ a jọ yọrọ ae yọ oria nọ a rẹ jọ fievahọ eyae tere he. Evaọ oke yena, ahwo Ju a rẹ tubẹ kẹ eyae uvẹ re a se isẹri evaọ ekọto ho. O wọhọ nọ uruemu nana u wholo ikọ na gaga. Rekọ Jesu avọ Ọsẹ riẹ a rri eyae ere vievie he. Who rri ọghọ nọ a bru họ Meri oma fiki ẹrọwọ riẹ!

O kẹ Meri uye vievie he inọ ezae na a rọwo ẹme nọ ọ ta na ha. Ọ riẹ nọ Olori riẹ o fievahọ iẹe, oyejabọ nọ o ro vi ei uwou na. Yọ oye họ oware nọ o jẹ kẹe evawere. Epọvo na Jesu o vi ilele riẹ kpobi uwou jọ nẹnẹ. O vi rai nọ a nyai whowho “usi uwoma Uvie Ọghẹnẹ.” (Luk 8:1) Orọnikọ Jesu ọ ta kẹ ilele riẹ nọ ohwo kpobi nọ a ta usi uwoma na kẹ ọye ọ te gaviezọ kẹ ae hayo kurẹriẹ hẹ. Ọ tubẹ ta nọ ahwo jọ a ti kpokpo ai dede. (Jọn 15:20, 21) Fikiere, u fo nọ Ileleikristi kpobi a rẹ rọ aro kele Meri Magdalini. Dede nọ ibe Ileleikristi riẹ a rọwo ẹme nọ ọ vuẹ rai hi, ọ gbẹ jẹ rọ evawere whowho emamọ usi na inọ Jesu ọ kpama no uwhu ze no!

Uwhremu na, Jesu ọ romavia kẹ ikọ riẹ. Ọ tẹ jẹ romavia kẹ ilele riẹ evaọ oke sa-sa. U wo oke jọ dede nọ ọ romavia kẹ ilele riẹ nọ i bu te egba isoi (500) soso ẹsiẹvo. (1 Ahwo Kọrint 15:3-8) Ma riẹ nọ ẹrọwọ Meri o je dhe ẹgẹga nọ Jesu ọ jẹ romavia kẹ ilele riẹ na, te ọ jọ etẹe nọ ọ romavia kẹ ae hayo ezọ o ro yo. Ẹsejọhọ Meri Magdalini ọ jọ usu eyae nọ e jọ obọ Jerusalẹm evaọ ẹdẹ Pẹntikọst na, nọ a ku ẹzi ọfuafo ku ilele Jesu nọ i kokohọ.—Iruẹru Ikọ 1:14, 15; 2:1-4.

Oghẹrẹ kpobi nọ o jọ kẹhẹ, u mu omai ẹro nọ Meri Magdalini o kru ẹrọwọ riẹ ri bọwo ẹdẹ uwhu riẹ. Jọ mai kpobi ma gbaemu nọ ma re ru epọvo na. Ma tẹ be hai dhesẹ edẹro fiki eware kpobi nọ Jesu o ru kẹ omai, jẹ be hae gbodibo kẹ amọfa avọ omaurokpotọ, je fievahọ Ọghẹnẹ inọ o ti fiobọhọ kẹ omai, yọ ẹrọwọ Meri Magdalini ma be rọ aro kele na.