“Who re kuomagbe ahwo, o gbẹ rrọ ere he who re wo uvumọ ogbẹnyusu hu, who re yeri emamọ uzuazọ họ, yọ obaro akpọ ra o re woma gbe he. Ohwo ọvo ọ te kareghẹhọ owhẹ hẹ, whẹ ọvo whọ te jọ orọ obọra.”—Carl.

 Kọ Carl ọ rehọ ẹme na ga hrọ? O sae jọ ere. Rekọ ahwo jọ a re ru oware kpobi re a sae whaha oghẹrẹ uzuazọ nọ Carl ọ ta kpahe na. Kọ ere who ti ru? Uzoẹme nana u ti fiobọhọ kẹ owhẹ riẹ oware nọ u fo nọ who re ru.

•  Fikieme ahwo a rẹ rọ daoma kuomagbe amọfa?

•  Oware nọ u fo nọ whọ rẹ riẹ

•  Ẹme nọ ehwa ra a ta

•   Fikinọ a gwọlọ nọ amọfa a siomano ai hi. “Mẹ jọ itanẹte ruẹ ifoto ahwo nọ mẹ riẹ, nọ a kpohọ oria jọ nyae reakpọ kuoma yọ a zizie omẹ hẹ. Me te je roro sọ oware jọ o thọ kugbe omẹ, yọ iroro inọ mẹ be were ahwo ho u fi ọkora họ omẹ oma.”—Natalie.

   RORO KPAHE ENỌ NANA: Kọ o jọ owhẹ oma ẹdẹjọ inọ ahwo a bi siomano owhẹ? Eme who ru re a sae jẹ owhẹ rehọ?

•   Fikinọ a gwọlọ ru eware nọ amọfa a bi ru. “Ọsẹgboni mẹ a rọwo nọ me wo ifonu hu. Nọ emaha ibe mẹ a tẹ ta nọ mẹ kẹ ae inọmba mẹ, nọ mẹ jẹ vuẹ ae nọ me wo ifonu hu, a vẹ ta nọ: ‘Emejọ? Bro ikpe whọ rrọ?’ Nọ mẹ jẹ vuẹ ae nọ ikpe ikpegbesa, a ve bi weri kẹ omẹ.”—Mary.

   RORO KPAHE ENỌ NANA: Uzi vẹ ọsẹgboni ra a fihọ kẹ owhẹ nọ u bi ru owhẹ roro nọ whọ wọhọ amọfa ha? Eme who bi ru kpahe iẹe?

•   Keme a gwọlọ nọ amọfa a hae gwọlọ ae ẹme he. “Emọ isukulu mẹ a rẹ gwọlọ ohwo nọ o re ru eware riẹ oghẹrẹ sa ha, te ohwo nọ eme riẹ i wo ohẹriẹ, hayo nọ egagọ riẹ e wọhọ erọ amọfa ha. Nọ uzuazọ ra u te wo ohẹriẹ, a rẹ rọ oghẹrẹ kpobi gwọlọ owhẹ ẹme.”—Olivia.

   RORO KPAHE ENỌ NANA: Kọ ehwa ra a ru owhẹ oware odada no ẹdẹjọ fikinọ uruemu ra o rọwokugbe orai hi? Eme who ru kpahe iẹe?

•   Fikinọ a gwọlọ nọ usu rai avọ egbẹnyusu rai o rẹ fa ha. “Mẹ jẹ daoma ru oware kpobi nọ egbẹnyusu mẹ a bi ru. Mẹ jẹ rọ aro kele oghẹrẹ ẹmeọta amọfa. Mẹ rẹ hwẹ nọ ẹme ọ gbẹ maki fou ehwẹ hẹ. Me re tube kuomagbe ehwa mẹ se omọfa ẹkoko, dede nọ mẹ riẹ nọ o be da ohwo na gaga.”—Rachel.

   RORO KPAHE ENỌ NANA: Ẹvẹ o rrọ owhẹ oja te re ehwa ra a jẹ owhẹ rehọ? Kọ who nwene uruemu ra no ẹdẹjọ re whọ ruẹse jọ wọhọ ae omarai?

•   Whọ tẹ be rọ aro kele amọfa, o sae wha ẹbẹbẹ se owhẹ. Fikieme? Keme ahwo a rẹ riẹ nọ whọ be faki ru. Brian nọ ọ rrọ ikpe udhe ọ ta nọ: “Mẹ tẹ be faki ru wọhọ omọfa, ẹsiẹe emọ eklase mẹ a rẹ tubẹ jẹ omẹ rehọ họ. Mẹ ruẹ nọ o mai tube woma re who dhesẹ uzedhe uruemu ra via ukpenọ whọ rẹ faki ru.”

   OWARE NỌ O MAI WOMA NỌ WHO RE RU: Roro kpahe oware nọ o mai wuzou kẹ owhẹ. Ebaibol na ọ ta nọ: “Vuhu eware nọ e mae roja.” (Ahwo Filipai 1:10) Fikiere, nọ omara nọ, ‘Eme o mae roja kẹ omẹ, re mẹ rọ aro kele ahwo nọ uzuazọ rai u wo ohẹriẹ no omẹ manikọ re me dhesẹ uzedhe uruemu mẹ via?’

   “Re ma daoma jọ wọhọ amọfa u w’otọ họ. U re ru ahwo jẹ owhẹ rehọ họ, yọ u re ru owhẹ woma vi epanọ whọ jọ họ.”—James.

•   Whọ tẹ be daoma ru re ahwo a jẹ owhẹ rehọ, o rẹ lẹliẹ owhẹ ruabọhọ iruemu ezi ra ha. Epanọ who re ro ru amọfa eva were ọvo o te jọ owhẹ oja. Uzoge jọ nọ a re se Jeremy ọ ta nọ: “Mẹ jẹ hai ru oware kpobi nọ o gwọlọ re amọfa a sae jẹ omẹ rehọ, o tẹ make be raha emamọ uruemu mẹ. O jọ wọhọ nọ a bi gele omẹ uzou kpenẹ avọ enẹ, be kpọ omẹ evaọ oware kpobi nọ me bi ru.”

   OWARE NỌ O MAI WOMA NỌ WHO RE RU: Riẹ emamọ iruemu nọ u fo nọ who re wo, ukpenọ whọ rẹ jọ wọhọ ewhewhẹ nọ o re nwene kpohọ ekọlọ kpobi nọ ọ ruẹ. Agbẹta nọ Ebaibol na ọ rọ ta nọ: “Who lele ogbotu ru umuomu vievie he.”—Ọnyano 23:2.

   “Mẹ jẹ daoma ru re oware kpobi nọ o rẹ were ae o were omẹ, te ile rai, igemu, ẹgọ, ighe, gbe osẹ rai . . . Mẹ jẹ daoma jọ wọhọ ae omarai. O wọhọ nọ a muẹrohọ nọ mẹ be faki ru. O wọhọ nọ aikpobi a riẹ, yọ mẹ riẹ nọ mẹ be ginẹ faki ru. Onana o wha ọkora se omẹ je ru nọ mẹ rọ jọ goli, mẹ gbẹ tubẹ riẹ oghẹrẹ ohwo nọ mẹ jọ họ. Me gbe wo uruemu obọmẹ hẹ. Me wuhrẹ nọ orọnikọ ohwo kpobi nọ whọ nyaku ọ te jẹ owhẹ rehọ họ. Rekọ oyena u dhesẹ nọ whọ rẹ siọ egbẹnyusu ba emu hu; kareghẹhọ nọ re whọ sai wo emamọ egbẹnyusu jẹ riẹ emamọ iruemu nọ who re wo, o rẹ rehọ oke.”—Melinda.

•   Whọ tẹ be daoma ru re amọfa a jẹ owhẹ rehọ, o sae raha emamọ uruemu ra. Uzoge jọ nọ a re se Chris ọ ta nọ ere o via kẹ omoni riẹ jọ, inọ: “O te mu eware nọ o re ru vẹre he họ eru, ọ jẹ rehọ imu egaga re ehwa riẹ e ruẹse jẹe rehọ. Imu egaga e tẹ te reria azẹ riẹ no, onọ o jẹ te raha uzuazọ riẹ kuotọ.”

   OWARE NỌ O MAI WOMA NỌ WHO RE RU: Kẹnoma kẹ ahwo nọ ẹmeunu gbe uruemu rai u woma ha lelele. Ebaibol na ọ ta nọ: “Ọnọ o bi lele iwareghẹ nya usu o re wo areghẹ, rekọ ọnọ o ku usu gbe ahwo ogheghẹ o re kie ruọ ẹbẹbẹ.”—Itẹ 13:20.

   “Ẹsejọ u re woma re whọ daoma epanọ who re ro kuomagbe amọfa. Rekọ whọ jọ onana u ru owhẹ kiukeku oware nọ whọ riẹ nọ u fo vievie he. Emamọ ahwo a te jẹ owhẹ rehọ nọ whọ tẹ ruabọhọ emamọ uruemu ra.”—Melanie.

   Oware jọ nọ u re fiobọhọ: Nọ whọ tẹ be daoma mu egbẹnyusu ekpokpọ, jọ a nwane jọ ahwo nọ wha gbe wo isiuru evona ọvo ho. Gwọlọ ahwo nọ a wo oghẹrẹ iruemu ra, koyehọ enọ i bi koko izi Ọghẹnẹ, nọ i re mu ru hu.