Ẹvẹ whọ gudu te? Kọ . . .

•   ohwo jọ o whu ku owhẹ no ẹdẹjọ?

•   whọ mọ okpẹyao jọ no ẹdẹjọ?

•   okpẹtu nọ ohwo ọ rọ obọ so ho o te owhẹ no ẹdẹjọ?

 Egba-eriariẹ a ta nọ orọnikọ ebẹbẹ ilogbo ọvo o jọ gwọlọ nọ ohwo ọ rẹ gudu hu. Makọ ebẹbẹ esese nọ who bi wo kẹdẹ kẹdẹ dede e rẹ sae wha ẹyao se owhẹ. Oyejabọ nọ o rọ gwọlọ nọ who re wuhrẹ epanọ whọ rẹ rọ rehọ udu dhe ẹbẹbẹ kpobi, te ọsese te ologbo.

•  Eme u dhesẹ re a ta nọ ohwo ọ gudu?

•  Fikieme o rọ gwọlọ nọ whọ rẹ gudu?

•  Eme u fo nọ whọ rẹ hai ru re whọ sae gudu?

•  Ẹme nọ ehwa ra e ta

 Ohwo nọ ọ gudu yọ ohwo nọ ọ rẹ rọ udu dhe ẹbẹbẹ, ghelọ oghẹrẹ nọ ẹbẹbẹ na ọ rro te kẹhẹ. Ohwo otiọnana ọ riẹ epanọ o re thihakọ nọ ẹbẹbẹ na ọ tẹ make be lahiẹe dede. Yọ ẹsejọ dede, ọ rẹ jẹ gudu vi epaọ ọsosuọ nọ ẹbẹbẹ na o te no otọ no.

•   Eware okpẹtu e rẹ seba ẹvia ha. Ebaibol na ọ ta nọ: “Orọnikọ ẹsikpobi ahwo nọ a riẹ ohrẹ ẹdhẹ gaga a rẹ kparobọ evaọ ohrẹ-odhẹ hẹ, . . . yọ eware e rẹ riẹ nya kẹ enọ i wo eriariẹ ẹsikpobi hi, keme oke gbe eware nọ a rẹro rai hi i re kpomahọ aikpobi.” (Ọtausiuwoma Na 9:11) Eme oria Ebaibol nana u wuhrẹ omai? Makọ emamọ ahwo dede a rẹ sai wo ebẹbẹ, yọ evaọ ẹsibuobu orọnikọ ae a wha ẹbẹbẹ nana se omarai hi.

•   Whọ tẹ riẹ epanọ who re ro thihakọ ẹbẹbẹ, o rẹ thọ owhẹ. Ọzae jọ nọ ọ rrọ ọkohrẹ evaọ isukulu jọ ọ ta nọ: “Emọ buobu i re thihi ziọ ọfisi mẹ avọ eva nọ e be dha ae krekrekre fikinọ a wo emamọ emake evaọ ẹdawọ nọ a kere he hayo fikinọ ohwo jọ ọ ta ekpehre ẹme jọ kpahe ae evaọ itanẹte.” Ọzae na ọ ta nọ emọ na a gbẹ be sae thihakọ ebẹbẹ esese itienana ha, no oke o be nyaharo na, “oware jọ o rẹ sae thọ kugbe ẹvori rai, u ve ru nọ a gbe ro rri eware epanọ u fo ho.” a

•   Whọ tẹ gudu, u re fiobọhọ kẹ owhẹ enẹna gbe okenọ who te te ohwo no ẹdẹfa. Ohwo jọ nọ a re se Dr. Richard Lerner o kere oware jọ kpahe ebẹbẹ nọ e rẹ sai te ohwo evaọ uzuazọ inọ: “Oware jọ nọ u re fiobọhọ kẹ ohwo nọ o te ohwo no nọ ọ sae rọ nyaharo ziezi evaọ uzuazọ họ, nọ ọ tẹ riẹ epanọ ọ rẹ rọ rehọ udu dhe ebẹbẹ. Ukpenọ ọ rẹ nwani fioma hotọ nọ eware e gbẹ riẹ nya ha, o re fi itee efa họ, hayo ọ vẹ gwọlọ idhere efa nọ ọ sai ro le oware nọ ọ gwọlọ tobọ.” b

•   Who rri ebẹbẹ ra rro ga hrọ họ. Wuhrẹ epanọ who re ro vuhu ebẹbẹ nọ e ginẹ rro gbe enọ i te oware ovo ho. Ebaibol na ọ ta nọ: “Ohwo ogheghẹ ọ rẹ raha oke he re o te dhesẹ ofu riẹ via, rekọ ohwo nọ o wo areghẹ ọ rẹ kpairoro vrẹ eme iyoma nọ a ta kẹe.” (Itẹ 12:16) Orọnikọ ẹbẹbẹ kpobi a re bru ikpekpe fihọ họ.

   “Evaọ obọ isukulu, makọ oware nọ u tulo ho dede, emọ eklase mẹ e rẹ go kpahe iẹe wọhọ ẹsenọ o rrọ okpoware jọ. Nọ egbẹnyusu rai e jẹ nwane jọ itanẹte vi uwou se ai nọ a riẹ ru nọ a be rọ go kpahe oware na, eva e vẹ dha ae viere, u ve ru nọ a re ro rri ẹbẹbẹ na rro vrẹta.”—Joanne.

•   Wuhrẹ no oriruo amọfa ze. Ebaibol na ọ ta nọ: “Wọhọ epanọ ayọno ọ rẹ thọ ayọno da na, ere ohwo o re fiobọhọ kẹ ogbẹnyusu riẹ.” (Itẹ 27:17) Eware buobu e riẹ nọ whọ rẹ sai wuhrẹ mi ahwo nọ a rọ udu dhe oghẹrẹ ebẹbẹ sa-sa no evaọ uzuazọ.

   “Who te lele amọfa ta ẹme whọ rẹ ruẹ nọ a gine wo ebẹbẹ buobu no, rekọ a sai fi ai kparobọ. Whọ sae nọ ae re a vuẹ owhẹ oware nọ a ru gbe onọ a ru hu nọ u fiobọhọ kẹ ae thihakọ ebẹbẹ rai.”—Julia.

•   Wo odiri. Ebaibol na ọ ta nọ: “Ohwo okiẹrẹe ọ sai kie isiahrẹ, ọ vẹ wariẹ kpama.” (Itẹ 24:16) O rẹ lọhọ họ re ohwo o thihakọ ebẹbẹ, o rẹ sai ru nọ whọ rẹ rọ jọ ọkọkora ẹsejọ. Oma o tẹ rrọ owhẹ ere, who roro nọ ora u re no ho. Thakpi ru epanọ whọ rẹ rọ “wariẹ kpama,” oware nọ o mai wuzou oye.

   “Nọ oware okpẹtu nọ o via kẹ ohwo u te no otọ no, orọnikọ ẹsiẹsiẹ ohwo ọ rẹ nwane sasa ha, o rẹ rehọ oke. Fikiere, me vuhumu no nọ, oke o be nyaharo na, ohwo ọ rẹ sasa ze ẹmẹrera.”—Andrea.

•   Hai yere Ọghẹnẹ. Ebaibol ọ ta nọ: “Wha hai dhesẹ nọ wha wo edẹro.” (Ahwo Kọlọsi 3:15) Ghelọ epanọ ẹbẹbẹ ra ọ rro te kẹhẹ, u wo eware jọ nọ whọ rẹ sai gbe yere Ọghẹnẹ kẹ ghele. Whọ sai roro kpahe eware esa jọ nọ i ru nọ uzuazọ o gbẹ be rọ were owhẹ.

   “Nọ oware okpẹtu jọ o tẹ via kẹ ohwo, ọ rẹ sae nọ omariẹ nọ, ‘Fikieme oware utiona o be rọ via kẹ omẹ?’ Oware jọ nọ u re fiobọhọ kẹ ohwo gudu họ, nọ ọ tẹ be hai roro kpahe eware jọ nọ o wo hayo eware nọ ọ gbẹ be sai ru, viukpenọ ọ rẹ tẹrovi ẹbẹbẹ riẹ.”—Samantha.

•   Wo edẹro. Pọl ukọ na ọ ta nọ: “Me wuhrẹ epanọ me re ro wo edẹro no ghelọ uyero kpobi nọ mẹ rrọ kẹhẹ.” (Ahwo Filipai 4:11) Pọl o wo ogaga nọ ọ sai ro ku ebẹbẹ nọ i je tei họ họ. Rekọ o ru oware nọ ọ rẹ sai ru. Ukpenọ ọ rẹ tẹrovi ebẹbẹ riẹ nọ ọ rẹ sai ru oware ovo kpahe he, ọ gba riẹ mu nọ eware nọ o wo e rẹ dae ẹro.

   “Mẹ ruẹ vuhumu no inọ oware okpẹtu o tẹ nwane via, oghẹrẹ nọ me re rri oware na evaọ ẹsiẹsiẹ yena o be hai nwani woma tere he. Fikiere oware nọ mẹ be daoma ru enẹna họ, nọ oware okpẹtu o tẹ via, me re rri sọ ewoma jọ ọ riẹ, kọ oye mẹ rẹ tẹrovi. Yọ mẹ riẹ nọ oyena u re fiobọhọ kẹ omẹ gbe amọfa.”—Matthew.

•   Hae lẹ. Ebaibol ọ ta nọ: “Gbolo owha ra kẹ Jihova, ọ te rẹrote owhẹ. Ọ rẹ kuvẹ vievie he re ohwo okiẹrẹe o kie.” (Olezi 55:22) Olẹ yọ oware nọ ohwo o re ru re udu u tei otọ ọvo ho. Ukpoye, olẹ yọ edhere nọ whọ rẹ rọ ta ẹme kẹ Ọghẹnẹ nọ ọ ma owhẹ na, ọnọ “ọ be daezọ” ra.—1 Pita 5:7.

   “U du gwọlọ nọ mẹ ọvo ọ rẹ wọ owha na ha, mẹ rẹ ta ẹbẹbẹ mẹ kẹ Ọghẹnẹ. Me te horie eva mẹ kẹe je yere iei kẹ eware nọ o ru kẹ omẹ no, u re ru nọ mẹ rẹ rọ tẹrovi eghale nọ me wo no obọriẹ ze no, viukpọ ẹbẹbẹ mẹ na. Olẹ u wuzou gaga!”—Carlos.