•  Whọ riẹ epanọ a re ru eware buobu evaọ oke ovona ziezi?

•  Eriwo ọthọthọ kpahe eware buobu nọ ohwo o re ru evaọ oke ovona

•  Oware nọ o te mai fiobọhọ kẹ owhẹ

•  Ẹme nọ ehwa ra a ta

 Kọ who roro nọ whọ rẹ sai ru eware buobu evaọ oke ovona? Ahwo buobu a re roro nọ emọ ọgbọna nọ e riẹ kpahe ifonu notọ ze na ae a rẹ sai ru eware buobu evaọ oke ovona, inọ ahwo nọ a kpako no re a tẹ te riẹ kpahe ifonu ae họ enọ e nwane riẹ epanọ a re ru eware buobu evaọ oke ovona tere he. Kọ ere o ginẹ rrọ?

 KỌ UZẸME manikọ ỌRUE?

•   Who te bi ru eware buobu evaọ oke ovona u re fiobọhọ kẹ owhẹ ru eware vẹrẹ vẹrẹ.

•   Whọ tẹ be hae daoma ru eware buobu evaọ oke ovona ẹsikpobi, ẹmẹrera na whọ vẹ te riẹ epanọ a re ru eware buobu evaọ oke ovona ziezi.

•   Izoge e riẹ epanọ a re ru eware buobu evaọ oke ovona vi ahwo nọ a kpako no.

 Otẹrọnọ whọ tẹ ta nọ ọjọ evaọ usu eware nọ ma fodẹ na uzẹme, ẹsejọhọ eriwo ọthọthọ nọ ahwo a wo kpahe eware buobu nọ a re ru evaọ oke ovona o be lẹliẹ owhẹ roro ere na.

 Kọ who roro nọ whọ rẹ sai ru eware ivẹ evaọ oke ovona? Eware jọ e sae ginẹ jariẹ nọ whọ rẹ sai ru kugbe ẹsiẹvo yọ o rẹ raha oware ovo ho. Wọhọ oriruo, nọ who te bi hwere uwou yọ whọ be gaviezọ kẹ ile evaọ oke ovona, whọ rẹ sai hwere uwou na fo ghele.

 Rekọ otẹrọnọ eware ivẹ nọ o gwọlọ nọ who re fi iroro họ ziezi who bi ru kugbe evaọ oke ovona, ẹsejọhọ who ti ru ọvuọvo woma ha evaọ ivẹ na. O sae jọ nọ fiki onana uzoge jọ nọ a re se Katherine ọ rọ ta kpahe eware buobu nọ a re ru ẹsiẹvo nọ: “Ohwo nọ o re ru eware buobu evaọ oke ovona ọ wọhọ ohwo nọ ọ be whọhọ eware kpobi ku ẹsiẹvo.”

 “Nọ me je lele ohwo jọ ta ẹme ẹdẹjọ, ohwo jọ ọ tẹ rehọ ifonu vi uwou se omẹ nọ o gwọlọ nọ mẹ rẹ za zihe sei. Me te mu oware na họ ekere evaọ ifonu, yọ evaọ oke ọvona me bi lele ohwo nọ ma gbẹ rrọ etẹe na ta ẹme. Fikiere me yo eme buobu nọ ọ jẹ ta kẹ omẹ hẹ, yọ eware buobu nọ me je kere evaọ ifonu na e jẹ gba ha.”—Caleb.

 Ohwo jọ nọ ọ riẹ kpahe eware-ikuo gaga nọ a re se Sherry Turkle o kere nọ: “Nọ ma bi roro nọ ma rẹ sai gine ru eware buobu evaọ ẹsiẹvo na, . . . uzẹme riẹ họ, ma be sai ru eware na woma te epanọ ma hai ru ai hi o hae jọ nọ ọvuọvo ma bi ru ae. Ma te bi ru eware buobu evaọ oke ovona, ẹvori na ọ rẹ viẹ omai họ roro nọ ma be ginẹ riẹ ru ziezi, rekọ evaọ uzẹme, ẹraha ma be raha eware.” a

 “Ẹsejọ nọ mẹ tẹ be ta ẹme kẹ ohwo yọ mẹ be rọ ifonu vi uwou se omọfa evaọ oke ovona, me re roro nọ mẹ be sai gine ru eware ivẹ na. Rekọ mẹ vẹ ruẹ nọ ẹme nọ u fo nọ me re kere zihe se ohwo nọ o vi uwou se omẹ na ọye mẹ be ta kẹ ohwo nọ ma gbẹ be ta ẹme na, yọ onọ u fo nọ mẹ rẹ rọ unu ta kẹe kọ oye me kere fihọ ifonu vi se ohwo ọdekọ na!”—Tamara.

 Ahwo nọ a rẹ gwọlọ ru eware buobu evaọ oke ovona a rẹ rọ uye bẹ omarai. Wọhọ oriruo, ahwo otiọye na a rẹ raha oke fihọ ihomwhọko rai vi epanọ o hae jọ ogbẹrọ eware efa nọ a bi ru kugbe he. Hayo ẹsejọ a vẹ wariẹ ru oware nọ a roro nọ a ru no na fikinọ a ru rie woma evaọ oke ọsosuọ họ. Ẹme na họ, ohwo o te bi ru eware buobu ẹsiẹvo, bi roro nọ ẹsiẹe o ti wo oke nọ o re ro ru eware efa, ukuhọ riẹ, o re gbe wo oke nọ o re ro ru eware nọ o je roro na ha.

 Ọzae jọ nọ a re se Thomas Kersting nọ o re siwi ahwo nọ ẹvori rai ọ gba tere he, nọ ọ rrọ ọkohrẹ evaọ isukulu jọ re ọ ta nọ: “A tẹ rehọ ẹvori ohwo-akpọ rọ wawo etehe nọ a ruẹrẹ ebe họ eva riẹ ziezi, ẹvori ahwo nọ a re ru eware buobu ẹsiẹvo ọ rẹ wọhọ etehe nọ ebe e rrọ whọhọ whọhọ evaọ eva riẹ.” b

 “Who te bi ru eware buobu evaọ ẹsiẹvo, eware jọ nọ i wuzou gaga nọ u fo nọ who re muẹrohọ i re vo owhẹ ẹro. Ukuhọ riẹ oke nọ who re ro ru eware na u ve je bu vi epanọ o hae jọ orọnọ who ru ae ọvuọvo.”—Teresa.

•   Wuhrẹ epanọ a re ru oware ovo re taure a te ti mu ofa họ. Onana o sae jọ bẹbẹ kẹ owhẹ maero otẹrọnọ whẹ yọ ohwo nọ ọ be hai ru eware buobu evaọ oke ovona vẹre. Wọhọ oriruo, o sae jọ nọ who te bi se obe yọ whọ be rọ ifonu vi uwou se ohwo evaọ oke ovona. Rekọ Ebaibol na ọ ta nọ: “Vuhu eware nọ e mae roja.” (Ahwo Filipai 1:10) Eware jọ e riẹ nọ i wuzou, rekọ ejọ e nwani wuzou tere he. Fikiere, jiroro onọ o mai wuzou kẹ owhẹ nọ o gwọlọ nọ whọ rẹ kaki ru je ru ei re taure who te ti mu ofa họ.

   “Iroro mai e wọhọ ọmọboba; orọnikọ oware kpobi nọ ọmọboba ọ gwọlọ ru a rẹ kẹe uvẹ ru hu nọ ọ tẹ be make viẹ dede. Epọvo na re, o gwọlọ nọ ma rẹ gba omamai họ ẹsejọ re iroro mai i gbe reghe no oware nọ ma bi ru kpohọ ofa ha o tẹ make rrọ bẹbẹ kẹ omai dede.”—Maria.

•   Whaha oware kpobi nọ o rẹ sai reghe iroro ra. Kọ whọ be hae gwọlọ rri ifonu ra nọ who te bi se obe? O tẹ rrọ ere, fi ei họ oria ofa nọ whọ rẹ sae jọ ruẹ e riẹ hẹ. Furie etẹlẹvishọno na, re who je si iroro ra no egbẹnyusu nọ who re lele ta ẹme evaọ itanẹte. Ebaibol ọ ta nọ: “Wha hae rehọ oke rai ruiruo ziezi.”—Ahwo Kọlọsi 4:5.

   “Oware nọ o rẹ mai woma kẹ omẹ họ, re me ru oware ovo no taure me te ti mu ofa họ. Keme ọyena nọ mẹ riẹ nọ me ru notọ no na u re ru eva were omẹ gaga.”—Onya.

•   Who ru oware ofa ha nọ whẹ avọ ohwo a tẹ rrọ ẹme. Ohwo ọ tẹ be ta ẹme kẹ owhẹ yọ whọ be nyẹ ifonu, iroro ra e rẹ jọ ẹme na ha, yọ onana u dhesẹ adhẹẹ gbe he. Ebaibol na ọ vuẹ omai nọ oware nọ ma gwọlọ nọ amọfa a ru kẹ omai, oye ma re ru kẹ ae re.—Matiu 7:12.

   “Ẹsejọ nọ me te bi lele oniọvo-ọmọtẹ mẹ ta ẹme yọ ọ be rọ ifonu vi uwou se ahwo hayo rehọ iẹe ru oware ofa jọ evaọ oke ọvona. Eva e vẹ dha omẹ krekrekre! Rekọ uzẹme riẹ họ, mẹ omamẹ me re ru ere ẹsejọ.”—David.