“Iroro owezẹ ọzae-avọ-aye i re mu kọ ruọ omẹ eva, e vẹ rehọ iroro mẹ kpobi no. O rẹ jọ omẹ oma wọhọ ẹsenọ omọfa jọ ọ be kpọ ẹvori mẹ.”—Vera.

 “O wọhọ nọ o lọhọ họ re ohwo o su iroro riẹ evaọ ẹme owezẹ ọzae-avọ-aye. O te mae lọhọ kẹ omẹ re mẹ gha abọ fihọ re mẹ rra wọhọ ọvra.”—John.

 Kọ oghẹrẹ nọ ọ rrọ Vera hayo John oma na o rrọ owhẹ oma re? Ọ tẹ rrọ ere, uzoẹme nana u ti fiobọhọ kẹ owhẹ.

•  Fikieme onana u ro wuzou?

•  Fikieme o rọ rrọ bẹbẹ tere?

•  Oware nọ whọ rẹ sai ru

•  Ẹme nọ ehwa ra a ta

 Uzoge ọmọzae jọ nọ a re se Alex ọ ta nọ: “Oniọvo oni mẹ ọ ta kẹ omẹ nọ, Ọghẹnẹ ọ hae te kẹ omẹ isiuru owezẹ ọzae-avọ-aye he o hae jọnọ ọ gwọlọ nọ me ru epanọ oma mẹ o ta ha.”

 Abọ jọ ẹme nọ oniọvo oni Alex ọ ta na ọ gba—Ọghẹnẹ họ ọnọ ọ ginẹ kẹ omai isiuru owezẹ ọzae-avọ-aye, yọ o ru ere fiki emamọ ẹjiroro. Yọ o gbẹ rrọ okẹ ọmọ oyẹ nọ ma wo ho, ahwo a hẹ sae jọ otọakpọ na nẹnẹ hẹ. O make rrọ ere na, fikieme u gbe ro fo re who roro kpahe owezẹ ọzae-avọ-aye ga hrọ họ? Ẹjiroro ivẹ jọ ena:

•   Ebaibol ọ ta oware nọ o rrọ ẹjiroro Ọghẹnẹ inọ, ọzae avọ aye nọ a rọo ohwohwo ọvo a rẹ wezẹ kugbe wọhọ ọzae-avọ-aye.—Emuhọ 1:28; 2:24.

   Otẹrọnọ whọ re rọo ho, yọ who wo adhẹẹ kẹ uzi Ọghẹnẹ yena, whọ te rọ uye bẹ omobọ ra gheghe nọ who te bi roro kpahe owezẹ ọzae-avọ-aye ẹsikpobi. O sae tubẹ lẹliẹ owhẹ kie kẹ odawọ ọfariẹ-ogbe dede—oware nọ ibuobu nọ i ru ere a ta nọ a vioja riẹ uwhremu na.

•   Who te wuhrẹ omara fihọ epanọ whọ rẹ rọ siọ owezẹ ọzae-avọ-aye ba eroro kpahe, kiyọ whọ te sae nyẹ oma ra re evaọ eware efa.-—1 Ahwo Kọrint 9:25.

 Nọ whọ tẹ be nyẹ oma, uruemu nana u re fiobọhọ kẹ owhẹ yeri uzuazọ evawere enẹna gbe evaọ obaro. Evaọ uzẹme, ahwo nọ a re ru ekiakiẹ a ruẹ nọ emọ nọ i wo omonyẹ a rẹ kaki kie ẹyao, ruawa kpahe ugho, hayo wo ebẹbẹ kugbe iporisi hi evaọ okenọ a te te ahwo no. a

 U te no akpọ nọ ma rrọ nọ owezẹ ọzae-avọ-aye u je bi mu ahwo wọhọ udi no, u wo eware nọ e rrọ oma enọ e gbẹ maha nọ i re nwene nọ u re ru ei jọ bẹbẹ re a si iroro no owezẹ ọzae-avọ-aye.

 “O wọhọ nọ arozaha etẹlẹvisiọno kpobi a be hae jọ dhesẹ nọ u woma re ahwo nọ a re rọo ho a wezẹ kugbe, yọ enwoma ọvo i re noi ze he. Fikiere o re lọlọhọ re ohwo ọ hai roro kpahe owezẹ ọzae-avọ-aye nọ u fo ho nọ a te bi dhesẹ iẹe wọhọ oware nọ u wo enwoma ọvo ho.”—Ruth.

 “Mẹ rẹ jọ obọ iruo yo eme oworu gaga, o vẹ be kpare isiuru mẹ. Fikinọ a bi ru ọfariẹ-ogbe wọhọ oware nọ o thọ họ u re ru ei jọ bẹbẹ re who rri rie wọhọ oware nọ o thọ.”—Nicole.

 “O rrọ lọlọhọ re who kie nọ whọ tẹ rrọ Itanẹte be kiẹ iwoho riwi. Makọ uwoho ọfariẹ-ogbe ọvo nọ who riwi o sae tamu owhẹ ẹvori te epanọ o rẹ rọ jọ bẹbẹ re o thọrọ erọ!”—Maria.

 Eware itienana e sai ru owhẹ wo ọkpọ iroro Pọl ukọ na. O kere nọ: “Nọ mẹ tẹ gwọlọ ru oware nọ u kiehọ, oware uyoma o vẹ romavia.”—Ahwo Rom 7:21.

 Roro kpahe eware efa. Daoma roro kpahe eware nọ i kiekpahe owezẹ ọzae-avọ-aye he. O sae jọ arozaha nọ o rẹ were owhẹ gaga, arozaha oma-uru-jaja, hayo eware itieye efa. Uzoge ọmọtẹ jọ nọ a re se Valerie ọ ta nọ: “Ebaibol na nọ who re se u re fiobọhọ gaga, ithubro riẹ i kpehru vi iroro ohwo-akpọ kpekufiẹ, who te bi roro kpahe ae, who re gbe ti wo oke ro roro eware ethọthọ họ.”

 Avro ọ riẹ hẹ inọ, ẹsejọ iroro owezẹ ọzae-avọ-aye o sae ruọ owhẹ eva. Rekọ obọra oware nọ who re ru o rrọ. Whọ tẹ gwọlọ, whọ sai si iroro na no udu vẹrẹ vẹrẹ.

 “Nọ iroro mẹ e tẹ nwani mu owezẹ ọzae-avọ-aye họ ekpohọ no, me ve nwene vẹrẹ vẹrẹ kpohọ oware ofa. Mẹ rẹ jẹ daoma riẹ oware nọ o be wha isiuru na ze,—sọ ole nọ ọ rrọ okwakwa ikporakporo mẹ nọ me re si no hayo uwoho jọ.”—Helena.

 Ehri-uzi Ebaibol: “Eware kpobi nọ i kiẹrẹe, eware kpobi nọ e fo, . . . wha hai roro kpahe eware nana.”—Ahwo Filipai 4:8.

 Salọ emamọ egbẹnyusu. Otẹrọnọ ẹsikpobi egbẹnyusu ra a re gbiku owezẹ ọzae-avọ-aye, kiyọ o te jọ bẹbẹ kẹ owhẹ re who si iroro noi.

 “Okenọ mẹ jọ ikpe ikpegbọ, me je lele iroro mẹ muabọ gaga, yọ egbẹnyusu mẹ e jẹ mae whae ze. Whọ tẹ rrọ kugbe ahwo nọ eware iyoma e rẹ were, o sai ru ei jọ bẹbẹ re whọ kpọ iroro ra—onana o vẹ lẹliẹ isiuru na ga vrẹta.”—Sarah.

 Ehri-uzi Ebaibol: “Ọnọ o bi lele iwareghẹ nya usu o re wo areghẹ, rekọ ọnọ o ku usu gbe ahwo ogheghẹ o re kie ruọ ẹbẹbẹ.”—Itẹ 13:20.

 Kẹnoma kẹ ekpehre arozaha omaweromẹ. O rrọ vevẹ inọ enwenọ eware omaweromẹ ọgbọna kpobi e be wha isiuru owezẹ ọzae-avọ-aye haro. Nicole ọ ta nọ: “Rọ kẹ omẹ, ile e be mai kpomahọ omẹ, o rẹ kpare isiuru mẹ ga vrẹta.”

 “Me te ti mu ifimu gbe ighe etẹlẹvisiọno nọ a be jọ dhesẹ eware owezẹ ọzae-avọ-aye họ e riwi. Me je ri rri oma mẹ mu hu, kọ iroro owezẹ ọzae-avọ-aye ọvo e da omẹ oma fia. Mẹ riẹ oware nọ o be lẹliẹ omẹ wo iroro ethọthọ nana. Nọ mẹ siọ ifimu gbe ighe etẹlẹvisiọno yena ba e riwi no, me gbe je roro kpahe owezẹ ọzae-avọ-aye tere he. Eware arozaha omaweromẹ nọ i fo nọ mẹ be salọ u bi ru ei lọhọ kẹ omẹ fi ẹbẹbẹ ekpehre isiuru kparobọ.”—Joanne.

 Ehri-uzi Ebaibol: “Jọ a tubẹ fodẹ ọfariẹ-ogbe gbe oghẹrẹ egbegbe ọvuọvo hayo uvou-uthei evaọ udevie rai hi.”—Ahwo Ẹfisọs 5:3.

 Ẹme na họ: Ahwo jọ a roro nọ u fo ho re a kpọ isiuru owezẹ nọ a wo, hayo inọ a sae tubẹ kpọe vievie dede he. Rekọ ere Ebaibol ọ ta ha. O bru ọghọ họ omai oma nọ ọ ta nọ, ma sae kpọ iroro mai.

 Ehri-uzi Ebaibol: “Wha gbẹ hai ru ẹzi nọ ọ be kpọ iroro rai kpokpọ.”—Ahwo Ẹfisọs 4:23.