Uruemu obẹlẹ họ oware kpobi nọ ohwo o re ru nọ o rẹ kpare isiuru owezẹ ze, yọ onana u kugbe abọ ọrọ whrawhra, hayo eme owezẹ ọzae-avọ-aye nọ a rẹ ta. Rekọ ẹsejọ o rẹ jọ bẹbẹ re ohwo ọ riẹ ohẹriẹ nọ o rrọ emiehwẹ, ẹlẹlẹ, hayo obẹlẹ dẹẹ.

 Kọ ẹvẹ whọ sae rọ riẹ nọ ohwo o te bi dhesẹ uruemu obẹlẹ kẹ owhẹ?  Dawo ẹvori ra sọ whọ riẹ oware nọ uruemu obẹlẹ o rrọ

 Orọnikọ obọ isukulu ọvo uruemu nana o rẹ jọ via ha, makọ okenọ who te nwrotọ no isukulu je mu iruo họ no dede. Whọ tẹ riẹ oware nọ who re ru enẹna nọ whọ gbẹ rrọ isukulu na, u ti fiobọhọ kẹ owhẹ evaọ obaro nọ whọ tẹ maki mu iruo họ no. Yọ onana o sai fiobọhọ kẹ owhẹ whaha ahwo nọ a wo ekpehre uruemu nana nọ a gbe ro ru ei kẹ amọfa ha.

 Whọ gbẹ riẹ oware nọ uruemu obẹlẹ utioye o rrọ họ, whọ te sae riẹ epanọ whọ te rọ whaha iẹe hẹ. Roro kpahe idhere esa jọ nọ o sae rọ via, gbe oware nọ whọ rẹ sai ru.

 EPANỌ O SAE RỌ VIA:

“Ezae jọ nọ i vi omẹ l’abọ l’inwe evaọ oria iruo mẹ a jẹ hae vuẹ omẹ nọ me wo erru wumuo ho, a vẹ ta nọ dodokọ a gbẹ maha re a rehọ omẹ. Ọjọ dede ọ tubẹ nya emuemu kẹle omẹ je sore eto mẹ!”​—Tabitha, 20.

 Tabitha ọ sai roro nọ: ‘Kpairoro vrẹ, eme ehwẹ ọ rrọ, o tẹ bẹe no, ọ te seba.’

 Oware nọ iroro itieye i gbe ro woma ha: Ahwo nọ a wuhrẹ kpahe uruemu nana a ta nọ, ohwo nọ a bi ru ei kẹ na ọ tẹ kpairoro vrẹ riẹ, ohwo nọ o bi ru ei na ọ rẹ seba ha, ukpoye o rẹ vẹgbẹ.

 Dawo onana: Rọ omaurokpotọ ta kẹ ohwo otiọye na nọ, eme itieye hayo uruemu utioye o rẹ dha owhẹ eva. Ọmọtẹ jọ nọ a re se Taryn nọ ọ rrọ ikpe 22 ọ ta nọ, “Ohwo ọ tẹ be rọ obọ te omẹ oghẹrẹ jọ, mẹ vẹ nwane ta kẹe inọ ọ gbẹ dawo iẹe dhobọte omẹ ere ofa ha. Onana o vẹ lẹliẹ akpọ gbei unu, ọ vẹ rehọ oma.” Otẹrọnọ ohwo na ọ gbẹ seba ha, kru unu ga, who fi oma họ otọ họ. Ma tẹ rẹriẹ ovao dhe oware nọ o rẹ lẹliẹ omai thọ uzi Ọghẹnẹ, Ebaibol na ọ vuẹ omai nọ: “Dikihẹ ga ziezi.”​—Ahwo Kọlọsi 4:12

 Kọ ẹvẹ otẹrọnọ ohwo nọ ọ be gwọlọ bẹlẹ owhẹ na o bi seha kẹ owhẹ? O tẹ rrọ ere, whẹ ọvo whọ dadamu ei hi. Ukpoye gwọlọ epanọ whọ rẹ rọ dhẹ no etẹe vẹrẹ vẹrẹ, jẹ vuẹ ohwo jọ nọ ọ kpako vi owhẹ nọ ọ rẹ sai fiobọhọ kẹ owhẹ.

 EPANỌ O SAE RỌ VIA:

“Ẹdẹjọ evaọ obọ isukulu, emetẹ ivẹ jọ a tẹ nyaze jẹ vabọ tu omẹ. Ọjọ evaọ usu rai o re lele emetẹ ibe riẹ wezẹ, yọ ọ gwọlọ nọ mẹ avọ iẹe ma ru oware utioye re. Dede nọ mẹ se thahe thahe, kẹdẹ kẹdẹ aimava na a jẹ hai kpokpo omẹ evaọ eklase. Evaọ ẹdẹjọ dede, a tubẹ duọ omẹ ba ugbẹhẹ!”​—Victoria, nọ ọ rrọ ikpe 18.

 Victoria ọ sai roro nọ: ‘Mẹ tẹ vuẹ ohwo jọ kpahe oware nọ o be via na, a ti roro nọ me wo udu hu, hayo a sae tubẹ rọwo ẹme mẹ na dede he.’

 Oware nọ iroro itieye i gbe ro woma ha: Whọ gbẹ vuẹ ohwo ọvo ho, ohwo nọ o bi dhesẹ uruemu yena ọ rẹ ruabọhọ iẹe je tube ru ei kẹ amọfa dede.​—Ọtausiuwoma Na 8:11.

 Dawo onana: Ta kẹ ohwo jọ re o fiobọhọ kẹ owhẹ. Ọsẹgboni ra hayo iticha isukulu ra a sai fiobọhọ kẹ owhẹ ta kẹ ohwo na nọ ọ siọ uruemu yena ba. Kọ eme who re ru otẹrọnọ ahwo nọ whọ ta kẹ na a ru oware ovo ho? Dawo onana: Oke kpobi nọ o te kpokpo owhẹ, kere epanọ o rọ via họ otọ. Kere ideti na, oke nọ oware na o rọ via, oria nọ oware na o jọ via gbe ẹme nọ ohwo na ọ ta. Daoma kere eware na fihọ eria ivẹ, kẹsena whọ vẹ rehọ ojọ kẹ ọsẹgboni ra hayo iticha ra. Ahwo buobu a rẹ mai se oware nọ a kere fihotọ gboja vi onọ a rọ unu ọvo ta.

 EPANỌ O SAE RỌ VIA:

“Ozọ ọmọzae jọ nọ ma gbẹ jọ isukulu u je mu omẹ gaga; keme ọ jọ thethei, yọ ọ rrọ goba! Ọ gba riẹ mu nọ oghẹrẹ kpobi nọ o rrọ kẹhẹ, ‘o re lele omẹ wezẹ.’ Enwenọ kẹdẹ kẹdẹ ọ jẹ hai kpokpo omẹ, yọ o kpokpo omẹ te ẹgbukpe soso. Ẹdẹjọ nọ mai imava ọvo ma kiọkọ eklase, ọ tẹ be rọ ẹmẹrera si kẹle omẹ. Mẹ tẹ sa kpama, jẹ dhẹ ruọ otafe.”​—Julieta, nọ ọ rrọ ikpe 18.

 Julieta ọ sai roro nọ: ‘Ere emezae na e rrọ.’

 Oware nọ iroro itieye i gbe ro woma ha: Who te bi roro ere, ohwo nọ ọ be gwọlọ dhesẹ uruemu obẹlẹ na o ti nwene he, keme o re roro nọ oware ovo o thọ kugbe uruemu nana ha.

 Dawo onana: Whọ rọ oware na ru emiehwẹ vievie he. Ukpoye, rọ ẹmeọta ra gbe ovao ra dhesẹ nọ oware nọ ohwo na o bi ru na o be dha owhẹ eva.

 OWARE NỌ O GINẸ VIA 1:

“Mẹ rẹ gwọlọ wharo kẹ ahwo ho. Fikiere nọ emezae a tẹ be maki kpokpo omẹ, mẹ rẹ ta kẹ ae nọ a seba ọvo, rekọ seba mẹ na o je wo ẹgba ha, keme mẹ be ta kẹ ae na, yọ mẹ be hwẹ. A te je roro nọ o be were omẹ.”—Tabitha.

•   O hae jọnọ whẹ họ Tabitha, ẹvẹ whọ hai ru ohwo na? Kọ fikieme?

•   Eme ọ rẹ sae lẹliẹ ohwo nọ ọ be gwọlọ bẹlẹ owhẹ na roro nọ oware nọ o bi ru na o be were owhẹ?

 OWARE NỌ O GINẸ VIA 2:

“Emọ jọ evaọ eklase mẹ a jẹ hae ta eme kpahe owezẹ ọzae-avọ-aye evaọ eklase. Rekọ mẹ jẹ hae kpunu fihọ eme rai hi, ghele na, u je dhe ẹgẹga. U te oria jọ no, emezae na a vẹ nyaze te keria gba omẹ je fi abọ họ omẹ ẹkoko. Me ve tu ai no oma, rekọ a re yo ghele he. Ẹdẹjọ, ọmọzae jọ evaọ usu rai ọ tẹ kẹ omẹ ẹwẹ-obe jọ nọ a kere eme etọtọ họ. Mẹ tẹ rọ ẹwẹ-obe na kẹ iticha mai. Kẹsena a te si ọmọzae na no isukulu. Mẹ riẹ mẹ hae nyabru iticha na anwẹdẹ!”—Sabina.

•   Eme who roro nọ o wha riẹ ze nọ Sabina ọ gbẹ rọ kake nyabru iticha na anwẹdẹ hẹ? Kọ who roro nọ oware nọ o ru na u woma manikọ u woma ha? Fikieme who ro roro ere?

 OWARE NỌ O GINẸ VIA 3:

“Ẹdẹjọ nọ oniọvo ọmọzae mẹ nọ a re se Greg ọ jẹ họ evaọ ebafrumu, ọmọzae ọfa jọ ọ tẹ nyabru ei ze. Ọmọzae na ọ nya kẹle Greg ọ tẹ ta kẹe nọ, ‘Viọlọ omẹ unu.’ Greg ọ tẹ ta kẹe nọ ijo mẹ se, rekọ ọmọzae na ọ rọwo nyavrẹ hẹ. Kẹsena Greg o te tu ei no oma inọ ọ nyavrẹ.”—Suzanne.

•   Kọ who roro nọ ẹbẹlẹ ọmọzae na ọ jẹ gwọlọ bẹlẹ Greg na manikọ ẹbẹlẹ hẹ? Fikieme who ro roro ere?

•   Eme who roro nọ o rẹ whae ze nọ emezae jọ a gbẹ rọ kake ta via ha nọ ọmọzae ibe rai ọ tẹ bẹ gwọlọ bẹlẹ ae?

•   Kọ oghẹrẹ nọ Greg o ru na o were owhẹ? Kọ o hae jọnọ owhẹ, ẹvẹ whọ hai ru?