•  Oware nọ u fo nọ whọ rẹ riẹ

•  Oware nọ whọ rẹ sai ru

•  Ẹme nọ esẹgbini a ta

 Evaọ eria jọ, esẹgbini avọ emọ rai a kpekpe gaga. Yọ oware nọ esẹgbini a ta, oye emọ na a re ru. Rekọ evaọ eria efa, emọ buobu a tẹ gwọlọ ru oware, egbẹnyusu rai a rẹ nyae nọ.

 Emọ itiena nọ i re lele ehrẹ egbẹnyusu rai na a rẹ daezọ ẹme nọ esẹgbini rai a ta kẹ ae he. Nọ emọ na a te te oware wọhọ ikpe ikpegbesa no, o vẹ te wọhọ ẹsenọ a va esẹgbini rai abọ no. Ẹvẹ o gbẹ jọ ere he na? Whaọ emọboba ibe rai a be mae jọ kugbe. Ae a bi wuhrẹ ai oghẹrẹ nọ a re yeri akpọ orọnikọ esẹgbini rai hi.

 Eme ọ rẹ whae ze nọ emaha a rẹ rọ mae kẹle emọ ibe rai vi esẹgbini rai? Joma fodẹ eware jọ nọ e rẹ whae ze.

•   Isukulu. Nọ emọ e tẹ be hae jọ kugbe emaha ibe rai gaga, epanọ a re ro ru eva were ehwa rai o rẹ mae jarae oja vi esẹgbini rai nọ a re ru eva were. Nọ emọ na e be rro ze na, ẹsiẹe a rẹ mae tubẹ gwọlọ ru oware nọ o rẹ were ehwa rai.

•   Esẹgbini a gbẹ be jọ kugbe emọ rai tere he. Evaọ iwou buobu, emọ i re no isukulu ze di esẹgbini rai họ uwou hu. Ẹsejọhọ fikinọ esẹgbini rai a rrọ obọ iruo.

•   Oheri oge na. Emọ umuo ikpe ikpegbesa kpohọ ehru a rẹ gwọlọ ru eware nọ ehwa rai a bi ru. A rẹ gwọlọ sẹ osẹ nọ o rẹ were egbẹnyusu rai. A rẹ jẹ ta ẹme, je ru eware efa wọhọ e rai. Oware nọ o rẹ were ehwa rai o rẹ mae jarae oja vi onọ o rẹ were esẹgbini rai.

•   Eware nọ i kieze nọ a be zẹ. Eware buobu nọ a bi ru ze, te ifimu gbe ile, oge na a be mai ru ai kẹ. Yọ eware nana buobu nọ e be were oge na, e rẹ were esẹgbini rai hi. Ọzae jọ nọ a re se Dr. Robert Epstein, nọ o wuhrẹ kpahe uruemu ohwo-akpọ o kere nọ: “Enẹ yọ ekọmpene ilogbo buobu i kie no o gbẹ rrọ oge na nọ a be dẹ eware nọ a bi ru ze he.” a

•   Hae daoma jọ kugbe emọ ra ziezi re who je wuhrẹ ai.

   Ebaibol na ọ ta nọ: “Eme nana nọ me bi ro jie uzi kẹ owhai nẹnẹ na e rẹ jọ udu rai hrọ, who re fi ae họ udu emọ ra hrọ, jẹ ta kpahe ae okenọ wha tẹ keria evaọ uwou rai, okenọ wha tẹ be nya evaọ edhere, okenọ wha kiẹzẹ gbe okenọ wha kpama.”—Iziewariẹ 6:6, 7.

   O thọ họ re emọ ra a wo egbẹnyusu. Rekọ whai esẹgbini na u fo nọ wha re wuhrẹ emọ rai orọnikọ egbẹnyusu rai hi. Iruo nana e rro vi owhai abọ họ, keme ahwo nọ a wuhrẹ kpahe emaha a ta nọ emọ buobu a rẹ kẹ esẹgbini rai adhẹẹ, a rẹ gwọlọ ru oware nọ o rẹ were ae. Whọ tẹ be hai bigba emọ ra je wuhrẹ ai, ẹme ra a te mae rehọ vi orọ egbẹnyusu rai.

   “Daoma hae jọ kugbe emọ ra, re wha hai ru eware kugbe kẹdẹ kẹdẹ. Wha hai there emu kugbe, ru orufuọ, re wha jẹ hai lele ai ru ihomwhọko rai. Hai lele ai zaharo. Wha sae fa igemu kugbe, rri ifimu gbe etẹlẹvisiọno. Who du roro nọ omoke kakao nọ a re ro wuhrẹ ọmọ ziezi u te he. O gwọlọ nọ whọ rẹ jọ kugbe ai ziezi.”—Lorraine.

•   Jọ emọ ra a wo egbẹnyusu nọ e rrọ ikpe sa-sa orọnikọ ehwa rai ọvo ho.

   Ebaibol na ọ ta nọ: “Ugheghẹ o vọ udu ọmaha.”—Itẹ 22:15.

   Eva e rẹ were esẹgbini jọ nọ a tẹ ruẹ nọ ọmọ rai o wo egbẹnyusu buobu. Onana o rẹ sae lẹliẹ ai roro nọ emọ rai a bi lele amọfa yeri ziezi. Rekọ orọnọ ehwa rai ọvo u fo nọ e rẹ jọ egbẹnyusu rai hi. O gwọlọ nọ a rẹ nyusu kugbe ahwo nọ a kpako vi ai. U te no ere no, esẹgbini nọ i you emọ rai ae a rẹ sai fiobọhọ kẹ emọ rai jọ emamọ ahwo. Ehwa rai a sai ru onana ha.

   “Ehwa emọ ra a rẹ sae riẹ eware jọ, rekọ a re riẹ oghẹrẹ nọ u fo nọ a re yeri akpọ họ. Yọ a ri wo areghẹ te epanọ a sai ro fiobọhọ kẹ emaha efa jẹ emamọ iroro ho. Nọ esẹgbini a te bi wuhrẹ emọ rai, emọ na a re wo areghẹ ziezi nọ a be rro ze na.”—Nadia.

•   Fiobọhọ kẹ ae wo areghẹ.

   Ebaibol na ọ ta nọ: “Ọnọ o bi lele iwareghẹ nya usu o re wo areghẹ.”—Itẹ 13:20.

   Nọ emọ ra a tẹ maki te ahwo no, a rẹ sai wuhrẹ eware buobu mi owhẹ nọ whọ tẹ be hae jọ kugbe ai. Fikiere, daoma wo emamọ uruemu nọ emọ ra a rẹ sae rọ aro kele.

   “Ahwo nọ u fo nọ emọ a rẹ mae rọ aro kele họ esẹgbini rai. Nọ emọ a tẹ be kẹ esẹgbini rai adhẹẹ je bi rri rai ghaghae, a rẹ gwọlọ rọ aro kele ai.”—Katherine.