Ufuoma egagọ nọ Isẹri Jihova a wo evaọ Georgia nẹnẹ na u wo ohẹriẹ gaga no epanọ eware e jọ kẹ ae evaọ imikpe jọ nọ e vrẹ na. Obọnana egọmeti o kere i rai fihọ usu ahwo nọ uzi o kẹ uvẹ nọ a rẹ sai ru eware egagọ rai. Rekọ oghẹrẹ nọ eware e jọ no 1999 rite 2003 u wo ohẹriẹ gaga, oke yena egọmeti ọ kẹ ahwo ozighi uvẹ re a họre Isẹri Jihova, yọ a rọwo rehọ ae guẹdhọ họ.

Ukpokpoma nọ u te Isẹri Jihova evaọ etoke obẹbẹ yena, u ru nọ a ro tu edhọ buobu kpohọ European Court of Human Rights (ECHR). Usu edhọ na jọ họ orọ Tsartsidze and Others v. Georgia, ẹdhọ nana o dhesẹ eware esa jọ nọ e via evaọ Georgia evaọ ukpe 2000 gbe 2001 nọ otu ugbarugba a rọ wọ bru ae ze, nọ a jọ whaha ai iruẹru egagọ rai, raha eria nọ a rẹ jọ ru iwuhrẹ rai, gbe epanọ iporisi e rọ ta eme ẹsọ kẹ ahwo jọ je tube kpe ai ukpe igbabọ dede.

Evaọ Ọvo 17, 2017, Okọto (ECHR) o te bruoziẹ riẹ kpahe ẹdhọ Tsartsidze, jẹ ruẹ nọ a wọso udu nọ Isẹri Jihova a wo. Okọto (ECHR) o vuhumu nọ iporisi Georgia a wobọ kpahe oware nọ o via na hayo a rọwo ru oware ovo kpahe iẹe rọ thọ Isẹri Jihova ha. O tẹ jẹ ta nọ ekọto Georgia gbe ibruoziẹ rai a whaha ọwọsuọ nọ a be wọso Isẹri Jihova na ha fiki ọriẹwẹ hayo fikinọ a romatotọ kiẹ ẹme na riwi hi.

Onana họ oziẹ avesa nọ ECHR o brukpe Georgia nọ okọto na o jọ ta nọ “orẹwho na soso o họre Isẹri Jihova” evaọ etoke ikpe 1999 rite 2003. Evaọ iziẹibro esa na kpobi ECHR o jọ ta nọ Georgia ọ wọso ọtamuo nọ a re se European Convention on Human Rights keme a rọwo ho inọ Isẹri Jihova a wo udu nọ a rẹ rọ ruabọhọ egagọ rai, yọ a bi mukpahe ae.

Enẹ Okọto na o dhesẹ epanọ eware e jọ kẹ Isẹri Jihova evaọ Georgia oke yena, inọ: “Egọmeti Georgia o ru nọ a ro kpokpo Isẹri Jihova, o ru onana ẹkwoma ahwo rai nọ a jẹ họre Isẹri Jihova hayo nọ a rọwo fihọ ohọre na. Yọ a jẹ jọ obemu gba ẹgwae kugbe ahwo jọ re a ru eware iyoma nọ e rọwokugbe uzi hi, enana kpobi e jẹ wha ikpokpoma efa sa-sa te Isẹri Jihova evaọ orẹwho na soso.”

Evaọ eware esa nọ e via evaọ ẹdhọ Tsartsidze nọ ECHR ọ kiẹ riwi na, ahwo na a reoja fiki oghẹrẹ uruemu nọ iporisi na a dhesẹ.

• Evaọ edẹ ivẹ Azie, 2000, iporisi i mu ọzae nọ a re se Dzamukov kpobọ ogba iporisi evaọ ẹwho Kutaisi. A mi rie ebe egagọ riẹ nọ e jariẹ obọ, ta eme ẹsọ kẹe je kpei ukpe igbabọ. Ẹdẹ nọ o lele i rie, iporisi jọ ọ họre Gabunia, ọ tẹ bọwo iẹe eva jẹ bẹre ebe egagọ riẹ nọ e rrọ obọ riẹ.

• Evaọ edẹ udhegbezeza Akpe, 2000, evaọ ẹwho Marneuli, iporisi a wha ozighi họ egagọ ahwo nọ a kokohọ je mi ai ebe egagọ rai. A mu Mikirtumov nọ o je wuhrẹ ahwo kpahe Ọghẹnẹ avọ Aliev nọ o wo uwou nọ a kokohọ na kpobọ ogba iporisi. Uwhremu na iporisi na a te gele Mikirtumov họ evaọ omoto jẹ rọ omoto na wọe no eva ẹwho na, a tẹ vẹvẹ iẹe unu nọ o zihe ze vievie he. A tẹ jẹ vẹvẹ Aliev unu nọ ọ gbẹ kuvẹ re Isẹri Jihova a kokohọ uwou riẹ ru egagọ họ.

• Evaọ edẹ udhegbihrẹ Asa 2001, evaọ ẹwho Rustavi, otu ugbarugba egagọ Orthodox jọ a tẹ wọ ohọre ziọ uwou Gogelashvili okenọ a je ru iruẹru egagọ rai. A ta eme ẹsọ kẹ enọ e jọ uwou na je le ai ruọ otafe. Otu ozighi na a te mi ahwo na ebe egagọ rai jẹ jọ eki jọ nọ ọ kẹle etẹe mahe ebe na okiokiọ riẹ evaọ iraro ahwo kpobi. Iporisi a rọwo dhogbo ze ti fiobọhọ kẹ enọ a bi kpokpo na ha.

Enọ a kienyẹ na kpobi a wọ ẹme na kpohọ ekọto Georgia, rekọ a ru oware ovo ho. Wọhọ epanọ Okọto ECHR o muẹrohọ, fikinọ ibruoziẹ ekọto Georgia a rrọ abọ iporisi na, a romatotọ rri eware nọ ahwo nọ a bi kienyẹ a ta kẹ ae he. Nọ okọto ECHR o kiẹ ẹme na riwi, o ta kpahe ibruoziẹ na nọ:

A je rri ẹme na ehruehru yọ a whomahọ abọvo gaga evaọ ẹme na, yọ oware kpobi nọ iporisi a ta kẹ ae a jẹ rọwo, fikiere ma sae ta nọ eware nọ ahwo nọ a je kienyẹ na a ta nọ a daezọ rai hi na u dhesẹ nọ okọto na o jọ obemu lele ahwo ozighi gba ẹgwae no inọ jọ a gboja kẹ Isẹri Jihova.

Fikinọ okọto ECHR o ruẹ nọ a wọso udu nọ ahwo nọ a je kienyẹ na a wo, onọ uzi nọ o rrọ Articles 9 (udu nọ ohwo ọ rẹ rọ jọ egagọ nọ e were riẹ) gbe Articles 14 (omukpahọ ekueku) evaọ uzi European Convention on Human Rights, Okọto na o tẹ ta nọ a rẹ hwa eho $11,840 U.S. (enwenọ ₦4,300,000) rọkẹ araha ahwo nọ a je kienyẹ na gbe $10,762 U.S. (enwenọ ₦3,900,000) rọkẹ araha ẹdhoguo na.

Oziẹ nana nọ ECHR o bru na o wọhọ enọ a bru no vẹre evaọ ẹdhọ Gldani gbe ọrọ Begheluri enọ i no obọ Georgia ze gbe ẹdhọ Kuznetsov avọ ọrọ Krupko nọ i no obọ Russia ze. Egọmeti Georgia a muhọ erulele iziẹ yena no, yọ eva e were Isẹri Jihova obọ Georgia nọ a wo udu egagọ vi epaọ anwẹdẹ no, a be sai kokohọ kẹ egagọ jẹ vuẹ amọfa eware nọ a rọwo ababọ ukpokpoma.

André Carbonneau, ọriẹ-izi nọ o wuhrẹ kpahe izi erẹwho sa-sa nọ ọ jọ usu ahwo nọ a je gu ẹdhọ na evaọ Georgia je tu ẹdhọ na kpohọ okọto ECHR, ọ ta nọ: “Uvi oziẹ nana nọ ECHR o bru na u dhesẹ vevẹ nọ ọ te kẹ egọmeti ọvuọvo nọ ọ rrọ otọ riẹ uvẹ hẹ re o kienyẹ ahwo egagọ jọ. Eva e were Isẹri Jihova gaga inọ egọmeti Georgia o bi ru lele iziẹ nana nọ a bru na re a sae gọ Ọghẹnẹ ababọ ukpokpoma. Ma rẹro nọ erẹwho efa nọ e rrọ okugbe Europe wọhọ Russia a ti ru lele onana re.”

Oziẹ nana nọ ECHR o bru kẹle na o ti fiobọhọ kẹ ahwo kokohọ kẹ egagọ rai jẹ rọ edhere owowolẹ ta eware nọ a jọ egagọ rai rọwo kẹ erivẹ rai. Isẹri Jihova evaọ akpọ na soso a bi rẹro nọ emamọ oziẹ nana nọ a bru kpahe ufuoma egagọ na u ti fiobọhọ ku edhọ itieye nọ a wo kugbe Russia gbe Azerbaijan họ.