Ẹdẹ avọ 25 Asoi, 2023 họ ẹdẹ nọ o ru rie te ikpe ọgba anwẹnọ okọto nọ a re se European Court of Human Rights (ECHR) o ro bruoziẹ ẹdhọ Kokkinakis v. Greece. Ahwo nọ a riẹ kpahe izi gaga a ta nọ ẹdhọ nana ọ rrọ usu edhọ nọ e mai wuzou nọ a gu no evaọ okọto na. Ẹdhọ nana họ ẹdhọ ọsosuọ nọ okọto ECHR ọ jọ brukpe orẹwho soso inọ a kienyẹ ohwo jọ fiki egagọ riẹ. Anwọ 1993 ze, oziẹ nana o fiobọhọ kẹ ahwo buobu wo ufuoma egagọ no evaọ usu erẹwho udhuvẹ gbe ezeza nọ e rrọ ogbẹgwae nọ a re se Council of Europe. Fikinọ egọmeti erẹwho jọ a gbe bi kienyẹ omai fiki egagọ mai, oziẹ nọ a bru evaọ ẹdhọ Kokkinakis na o gbe bi fiobọhọ kẹ okọto ECHR bruoziẹ edhọ efa nẹnẹ.

Makọ rite enẹna, a jọ oria itanẹte ogbẹgwae Council of Europe dhesẹ oghẹrẹ nọ ẹdhọ Kokkinakis na o gbe bi ro fiobọhọ kẹ ahwo nọ a tẹ be ta kpahe izi nọ a fihọ kpahe ufuoma nọ ohwo kpobi o wo evaọ Europe, ọnọ a re se European Convention on Human Rights. A rẹ rọ ẹdhọ Kokkinakis na wuhrẹ emọ-isukulu evaọ isukulu elọya, jẹ fodẹ ẹdhọ nana evaọ okenọ ahwo a tẹ kpare ẹdhọ kpohọ okọto ECHR na.

Ahwo a rẹ fodẹ ẹdhọ Kokkinakis na keme a jariẹ dhesẹ vevẹ nọ, “notọ avọ otọ ze, eware nọ ohwo o bi wuhrẹ evaọ egagọ riẹ i te mu ei ẹro, ọ rẹ ta ae kẹ amọfa, yọ i re dhesẹ oma via evaọ uruemu riẹ.” A jọ oziẹ nọ a bru na dhesẹ nọ, “re a sae ta nọ ohwo o wo ufuoma egagọ, . . . ohwo na ọ sae daoma vuẹ amọfa kpahe eware nọ ọ rọwo, yọ edhere jọ nọ ọ sai ro ru onana họ, o re ‘wuhrẹ’ ahwo.”

Obruoziẹ jọ nọ a re se De Meyer, nọ ọ jọ usu ibruoziẹ izii okọto ECHR nọ i bruoziẹ na, ọ ta kpahe ẹdhọ na inọ: “‘Nọ ohwo ọ tẹ be rọ ọwhọ ta eware nọ ọ rọwo kẹ amọfa re a kurẹriẹ,’ o thọ họ, yọ a re bruoziẹ kpei hi. Edhere nana yọ emamọ edhere nọ ohwo ọ sai ro ‘dhesẹ egagọ nọ ọ rrọ via.’”

Taure a te ti bruoziẹ nana kẹ Brọda Minos Kokkinakis, o te enwenọ ikpe udhuvẹ gbikpe no nọ ẹdhọ na o bi ro si otọ. Ahwo egọmeti Greece a mu Brọda Minos evaọ 1938 inọ o kie uzi osu Greece nọ a re se Ioannis Metaxas. O fi uzi họ inọ “ohwo ọ rẹ ta usi uwoma kẹ amọfa kpahe egagọ riẹ hẹ.” Evaọ oke yena, Brọda Minos ọ jọ ikpe ọgba, yọ ọye họ ohwo ọsosuọ nọ a mu inọ o kie uzi na. No umuo 1938 rite 1992, a mu Isẹri Jihova nọ i bu te idu ikpegbizii, gbe udhuhrẹ gbe ihrẹ (19,147). Evaọ etoke ikpe yena, a je kpokpo Isẹri Jihova gaga, a ruẹ uye, yọ a jẹ họre ae.

Rekọ ozọ u mu Brọda Minos ho, ọ gbẹ jẹ ta usi uwoma ghele. Fikiere a mu rie te isia udhosa soso, a tu rie ẹdhọ kpohọ ekọto Greece te isia ikpegberee, ọ jọ uwou-odi gbe ikoliko sa-sa vrẹ ikpe ezeza, yọ ọ hwa eho buobu.

Ukuhọ riẹ evaọ 1993, okọto ECHR o te bruoziẹ kẹ Brọda Minos. Evaọ oke yena, ọ kpako te ikpe udhone-gbene no. Okọto na o bruoziẹ nọ egọmeti Greece o kienyẹe, inọ Brọda Minos o wo ufuoma nọ ọ sae rọ vuẹ amọfa kpahe egagọ riẹ. Okọto ECHR na o ta nọ jọ egọmeti Greece ọ wha igho kẹ Brọda Minos fiki uye nọ ọ be ruẹ anwẹdẹ gbe igho nọ ọ be raha ro gu ẹdhọ na. Ukoliko Crete Brọda Minos ọ jẹ rria uwhremu na. O whu evaọ 1999 nọ ọ kpako te ikpe udhone-gbikpe no.

Obruoziẹ nọ a re se De Meyer na ọ ta nọ Brọda Minos o ru oware ovo thọ họ, rekọ “a je brukpei keme ọ jẹ rọ ọwhọ vuẹ amọfa kpahe egagọ riẹ, orọnikọ fiki oware jọ nọ o gine ru thọ họ.”

Elọya Isẹri Jihova nọ a re se Philip Brumley ọ ta kpahe epanọ ẹdhọ nana o bi ro fiobọhọ evaọ edhọ efa nọ a bi gu nẹnẹ. Ọ ta nọ: “Oziẹ nọ a bru kẹ Kokkinakis na u ru nọ ahwo a ro wo ufuoma gbe udu nọ a be sae rọ vuẹ amọfa kpahe eware nọ a rọwo. Ẹdhọ ECHR nana ahwo a rẹ mae fodẹ, yọ ọye a rẹ mae fievahọ nọ a tẹ be ta kpahe ufuoma egagọ, makọ evaọ erẹwho efa nọ e rrọ Europe hu.”

Ma yere Jihova nọ ma sae rọ kparobọ evaọ ẹdhọ Kokkinakis na gbe epanọ o bi ro fiobọhọ evaọ edhọ efa. Ma te je yere Jihova nọ ọ be rọ kpọ omai jẹ kẹ omai ereghẹ evaọ “ẹthọ usi uwoma na je bi ru ei dikihẹ evaọ abọ egọmeti.”—Ahwo Filipai 1:7.