Evaọ Ọvo 16, 2017, Isẹri Jihova nọ e rrọ Russia a te wariẹ gu ẹkẹ-unu rai kpahe ufuoma egagọ rai nọ a be gwọlọ mi ai anwọ ikpe ikpe ze na. A te ta kẹ okọto okpẹwho Moscow re u zihe unuovẹvẹ nọ a kẹ kpahe oria nọ u wuzou iruo Isẹri Jihova evaọ Russia, keme yọ omukpahọ ekueku nọ o wọso uzi. Evaọ Asa 2, 2016, V. Ya. Grin, ethabọ ọnọ o wuzou eme-ifihọ okọto evaọ orẹwho na soso ọ kẹ unuovẹvẹ inọ evaọ etoke ukpe ọvo, otẹrọnọ a jọ oria nọ u wuzou iruo Isẹri Jihova evaọ orẹwho na ruẹ imuẹro eware i ru vrẹta, a ti mi ai oria na no.

Enọ i re fi ẹme họ ekọto Russia a be rehọ uzi egọmeti orẹwho Russia kpahe eware i ru vrẹta kpokpo Isẹri Jihova. Anwọ 2006 nọ a rọ jọ uzi nana nwene eme jọ no, ogbẹrọnọ eware nọ e rẹ sae wha ozighi ze a bi se eware nọ a ru vrẹta ha, rekọ te “eware nọ e rẹ sae wha ababọ ọrọwokugbe fihọ egagọ.” Otofa okẹkẹe nana o kẹ isu na uvẹ nọ a bi ro se oware kpobi nọ o rọwokugbe iwuhrẹ egagọ rai hi hayo nọ u wo ohẹriẹ no oware nọ a rọwo inọ yọ oware nọ o rẹ wha omukpahọ egagọ ze. Gregory Allen, ọriẹ-izi nọ ọ jọ usu ahwo nọ i guẹdhọ kẹ Isẹri Jihova evaọ obọ Russia ọ ta nọ: “Isu Russia a be rehọ otofa okẹkẹe nana ro dhesẹ egagọ kpobi nọ iwuhrẹ rai e rọwokugbe iwuhrẹ nọ ahwo a rọwo no vẹre he inọ ‘a bi ru eware vrẹta.’”

A mu imuẹro eware i ru vrẹta họ ẹgwọlọ evaọ egagọ sa-sa nọ e viodẹ hẹ evaọ Ọvo 2007 nọ V. Ya. Grin, ethabọ ọnọ o wuzou eme-ifihọ okọto evaọ orẹwho na soso o kere ileta kpahe onana se ohwo kpobi nọ o re se ahwo ẹdhọ okọto evaọ orẹwho na. Ileta yena nọ a jọ vuẹ ae nọ a kiẹ egagọ Isẹri Jihova riwi na, o wha riẹ ze nọ a ro vi ahwo nyae kiẹ ikoko Isẹri Jihova riwi bu vi isia udhusoi taure ukpe yena u te ti re.

A ru ekiakiẹ nana jọ evaọ okpẹwho Taganrog, nọ o rrọ obọze ẹkpẹlobọ ovatha-ọre unueri Abade Azov. Evaọ usu eware nọ e wha riẹ ze nọ a be rọ ta nọ Isẹri Jihova a bi ru eware vrẹta evaọ Russia, ekiakiẹ nana họ oware nọ o mae whae ze. Evaọ Akpe 2007, ọfisi ahwo nọ i re se ahwo ẹdhọ evaọ okọto Rostov o te ku otokiẹ rai họ je kere unuovẹvẹ kpahe ukoko Isẹri Jihova nọ o rrọ Taganrog, kẹsena evaọ ukpe nọ u lele i rie a te kere nọ a gbẹ gwọlọ egagọ na evaọ ẹwho na ha. Rekọ ọfisi ahwo nọ i re se ahwo ẹdhọ na a ruẹ uziothọ ovuovo evaọ obọ Isẹri Jihova nọ a sai ro ru onana ha, fikiere a tẹ ta kẹ okọto Rostov nọ o ru ọruẹrẹfihotọ nọ “egbaeriariẹ” a rẹ rọ kiẹ ebe nọ Isẹri Jihova a bi ro ru egagọ rai riwi.

Okọto na o rehọ “egbaeriariẹ” mu re a ru ekiakiẹ na dede nọ Isẹri Jihova a rọwo fihọ oziẹ yena ha, yọ okọto na o rọwo kẹ ae he inọ a kẹ amọfa nọ a rrọ abọ ọvuọvo ho uvẹ re a ru ekiakiẹ na. Egbaeriariẹ nọ a ro mu na kpobi a niyẹrẹ nọ ebe egagọ Isẹri Jihova i re gele ahwo ru ozighi vievie he. Rekọ, okọto na o tẹrovi oware nọ egbaeriariẹ na a ta inọ evaọ eriwo rai, iwuhrẹ nọ e rrọ ebe Isẹri Jihova e “rẹ sai ru ahwo nọ a gbe ro wo adhẹẹ kẹ” egagọ efa ha.

Ẹkwoma otofa uzi kpahe eware nọ a re ru vrẹta nọ a ru kẹre gaga evaọ Azie 11, 2009, okọto Rostov o te whowho ebe ọgbagbene Isẹri Jihova nọ yọ ebe nọ u fo nọ ahwo a re se vievie he, kẹsena a te kere edẹ ebe na kugbe eware nọ uzi orẹwho Russia u rri nọ a ru vrẹta. Okọto na o tẹ jẹ ta nọ ukoko Isẹri Jihova evaọ Taganrog ọ rrọ usu enọ i re ru eware vrẹta jẹ ta kẹ egọmeti inọ ọ gbẹ kuvẹ re a jọ ẹwho na ha, inọ jọ a whaha ai iruẹru rai kpobi, je kere odẹ rai kugbe edẹ ikoko nọ i re ru eware vrẹta, re a je mi ai ebe nọ a re ro ru egagọ rai, jẹ rọ iwou egagọ rai kẹ egọmeti Russia. Evaọ Akpegbivẹ 8, 2009, okọto nọ o mai kpehru evaọ Russia o tẹ whobọhọ oziẹ yena. *

Evaọ emuhọ ukpe 2016, ekọto efa a ru oware ovona, a kere edẹ ebe 88 erọ egagọ Isẹri Jihova fihotọ inọ yọ ebe nọ e rẹ lẹliẹ ahwo ru eware vrẹta, a te je mi ai iwou egagọ esa. A tẹ be jẹ kiẹ ikoko ikpegberee riwi re. Ofariẹ, egọmeti Russia o fi awhaha họ oria evuẹ jw.org orọ Isẹri Jihova no, jẹ whaha ae ebe rai nọ a rẹ fa ziọ orẹwho na, a tẹ jẹ ta nọ a kiẹ Ebaibol na riwi keme yọ obe nọ o rẹ lẹliẹ ahwo ru eware vrẹta.

Evaọ Asa 2016, ọfisi ọnọ o wuzou ẹme-ofihọ okọto evaọ orẹwho na soso o te koko eware buobu họ nọ ọ rẹ rọ kẹ imuẹro inọ fiki eware nana a ti mi Isẹri Jihova oria nọ u wuzou iruẹru rai onọ a re se Administrative Center of Jehovah’s Witnesses evaọ Russia nọ o kẹle St. Petersburg. Ọnọ o re se ahwo ẹdhọ na o dhesẹ nọ oria nọ u wuzou iruẹru Isẹri Jihova na u wobọ kugbe ebe egagọ nọ a fi awhaha họ no na gbe ikoko nọ a be kiotọ rai na hayo nọ a fi awhaha họ no na, ọ ta nọ: “A gbẹ be ruẹ eka eware sa-sa nọ a bi ru vrẹta evaọ iwou egagọ nọ Administrative Center na ọ be rẹrote na.”

Nọ unuovẹvẹ na o nwani te Isẹri Jihova obọ no, a te kere se ọnọ o wuzou ẹme-ofihọ okọto evaọ orẹwho na soso, Yuriy Yakovlevich Chayka, inọ o zihe ẹme na. Rekọ ọ rọwo ho, ọ tẹ ta nọ “eme nọ a be ta nọ eware imuẹro nọ a ruẹ na yọ enọ elakpa na ọvo a wha ziọ eria nọ a jẹ kiẹ na, gbe nọ ahwo nọ a vi na a ru eware jọ nọ i fo ho evaọ oke ekiakiẹ na u te oware nọ a rẹ rọ fiki riẹ zihe unuovẹvẹ na ha, keme okọto o bruoziẹ nọ a kẹ unuovẹvẹ na.” Mr. Allen o muẹrohọ nọ: “O wọhọ nọ ọnọ o wuzou ẹme-ofihọ okọto evaọ orẹwho na soso ọ riẹ nọ okọto Russia ọ rẹ sae jẹ oware kpobi nọ o rrọ uzẹme he rehọ, onọ elakpa egọmeti ọvo a wha ziọ okọto na te rọ kẹ imuẹro inọ ohwo jọ ọ thọ uzi. Mẹ kareghẹhọ nọ okejọ okọto Moscow o bruoziẹ nọ o rọwokugbe uzi hi inọ a whaha Isẹri Jihova egagọ rai evaọ okpẹwho yena, kẹsena okọto nọ a re se European Court of Human Rights o te brukpe ai inọ oziẹ na o woma ha.” *

Nọ ọnọ o wuzou ẹme-ofihọ okọto evaọ orẹwho na soso ọ rọwo zihe ẹme na ha, Isẹri Jihova a te siobe kẹe fiki ẹme na re a gu ẹdhọ na evaọ Tverskoy District Court orọ Moscow. Evaọ Akpe 12, 2016, obruoziẹ nọ a re se M. S. Moskalenko ọ rọwo kẹ Osẹri Jihova hayo ọgbaeriariẹ ọvuọvo uvẹ re o se isẹri evaọ ẹdhọ na ha, yọ ọ rọwo ho re a tubẹ wariẹ gu ẹdhọ na dede.

Nọ orọnọ a wariẹ gu ẹdhọ na ha na, u dhesẹ nọ a ti ru oware nọ okọto na o vẹvẹ unu riẹ na. A ti mi omai oria nọ u wuzou iruẹru Isẹri Jihova evaọ orẹwho na otẹrọnọ ọnọ o wuzou ẹme-ofihọ okọto evaọ orẹwho na soso ọ sai ru ekọto na rọwo nọ (1) ukoko Isẹri Jihova a gbẹ be thọ uzi eware i ru vrẹta na, hayo (2) egọmeti ọ ruẹ “eware ekpokpọ efa nọ i dhesẹ oka eware i ru vrẹta” evaọ oma Isẹri Jihova evaọ etoke ukpe ovo muhọ no okenọ a rọ kẹ unuovẹvẹ na ze.

Anwẹnọ okọto o rọ kẹ unuovẹvẹ na evaọ Asa 2, 2016, egọmeti Russia ọ be daoma vi epaọ anwẹdẹ re o ru eware jọ rọ kẹ “imuẹro ekpokpọ” nọ i dhesẹ nọ Isẹri Jihova a be thọ uzi. Anwọ 2012, o vrẹ isia udhosa no nọ ahwo egọmeti a fi ebe nọ Isẹri Jihova a seba eroruiruo no họ oria egagọ rai re a ro ru ai “kie uzi egọmeti,” yọ a kere eware itienana nọ e via fihotọ isia ọgbagbisoi no. Ẹsibuobu iporisi gbe utu iporisi jọ nọ a wuhrẹ ziezi nọ e kiẹ “eware imuẹro” itieye na via na, a rehọ edhere ozighi ru onana no.

• Evaọ Ahrẹ 28, 2016, itu ahwo ivẹ jọ a vẹruọ Isẹri Jihova evaọ Republic of Karelia. Evaọ Petrozavodsk, utu iporisi jọ nọ a wuhrẹ ziezi nọ i kru igbeke je si eware ruru ovao rai a wọ ziọ Ọgwa Uvie Isẹri Jihova jẹ wha ozighi họ egagọ rai. Iporisi na a lẹlẹ fi ebe isoi nọ a re se Eme Ebaibol na O Gine Wuhrẹ? họ uwou egagọ rai kẹsena ae ọvo a tẹ gwọlọ ku ai evaọ oke ekiakiẹ rai. A rehọ obe ovuovo no obọ okọto se Isẹri Jihova ha inọ a vi rai ze te kiẹ Ọgwa Uvie na. Evaọ Kostomuksha, isoja Federal Security Service (FSB) gbe Center for Counteracting Extremist Activity a wha ozighi fihọ egagọ Isẹri Jihova nọ i kokohọ. Nọ a jẹ kiẹ Ọgwa Uvie na a “ruẹ” ebe esa nọ e rrọ usu ebe nọ a kere fihọ usu eware nọ egọmeti ọ whaha ahwo inọ a wo ho no.

• Evaọ Aria 20, 2016, elakpa a wha ozighi fihọ egagọ Isẹri Jihova evaọ okpẹwho Mayskiy, evaọ Republic of Kabardino-Balkaria. Nọ a le ohwo kpobi no Ọgwa Uvie na no, elakpa na a tẹ “ruẹ” ebe nọ e rrọ usu eware nọ egọmeti ọ whaha ahwo nọ a wo ho no, nọ ae ọvo a lẹlẹ fihọ Ọgwa na. Elakpa na a dhesẹ ebe evo nọ e kẹ rai udu nọ a re ro ru onana ha.

• Evaọ Azie 20, 2016, utu iporisi jọ nọ a wuhrẹ ziezi nọ i kru igbeke je si eware ruru ovao rai a wọ ziọ Ọgwa Uvie Isẹri Jihova evaọ ohiohiẹ evaọ ẹwho Nezlobnaya, Stavropol. A kpare ethẹ rueva jẹ lẹlẹ fi ebe nọ e rrọ usu eware nọ egọmeti ọ whaha ahwo nọ a wo ho no họ Ọgwa Uvie na. Uwhremu na ae ọvo a tẹ kiẹ eware nana nọ ae ọvo fihọ etẹe na via.

Oghẹrẹ ovona a bi ru eware kpobi nọ a rọ ta nọ Isẹri Jihova a kie uzi eware i ru vrẹta na, oware nọ o via evaọ okpẹwho Birobidzhan nọ ma be te ta kpahe na u dhesẹ onana:

1. Orọ Ọsosuọ: Elakpa a re kpohọ uwou egagọ Isẹri Jihova a vẹ lẹlẹ fi ebe nọ e rrọ usu eware nọ egọmeti ọ whaha ahwo nọ a wo ho họ etẹe.

   Iporisi gbe utu isoja nọ a re se FSB a wha ozighi họ egagọ Isẹri Jihova no evaọ etoke egagọ rai, inọ o rọwokugbe uzi hi re a ru egagọ rai kẹsena a ve whowho nọ a gwọlọ kiẹ gwọlọ “ebe nọ i dhesẹ nọ a bi ru eware vrẹta.”

2. Orọ Avivẹ: Elakpa a rẹ kiẹ Ọgwa Uvie na a ve “duku” ebe nọ egọmeti ọ ta nọ a gbe se he.

   Elakpa na a “ruẹ” ebe ikpegbivẹ nọ e rrọ usu eware nọ egọmeti ọ whaha ahwo nọ a wo ho. Uwhremu na Isẹri Jihova a tẹ ruẹ oware nọ o kẹ imuẹro nọ ọrara jọ ọ nyaze Ọgwa na ti fi eware jọ họ iẹe taure oke egagọ rai o te ti te.

3. Orọ Avọ Esa: Ọnọ o re fi ẹme họ okọto na ọ tẹ ta nọ ukoko Isẹri Jihova hayo ohwo-agbara rai a thọ uzi nọ a be rọ ghale eware nọ egọmeti ọ whaha ahwo no fikiere a re ho ai.

   Okọto ubrotọ na o te bruoziẹ nọ ohwo-agbara ukoko na ọ thọ uzi egọmeti fikiere o te hoi 4,000 rubles (enwenọ ₦25,000.00).

4. Orọ avọ Ene: Ọnọ o re fi ẹme họ okọto na ọ tẹ vẹvẹ ukoko na unu kpahe oware nọ a ti ru ai otẹrọnọ a wariẹ thọ uzi nọ a ta nọ a thọ na evaọ etoke emerae ikpegbivẹ.

   Ọnọ o re fi ẹme họ okọto na o te kere obe unuovẹvẹ se ai inọ a kẹnoma kẹ “eware nọ a re ru vrẹta” nọ egọmeti ọ whaha no na.

5. Orọ avọ Isoi: Nọ oke jọ o vrẹ no, elakpa na a te zihe ziọ oria egagọ na, a tẹ lẹlẹ fi ebe Isẹri Jihova nọ egọmeti ọ whaha ahwo ewo no họ oria na, kẹsena a vẹ gwọlọ ae via.

   Elakpa a wha ozighi họ egagọ Isẹri Jihova fikinọ a gwọlọ kiẹ uwou na riwi sọ “eware nọ egọmeti o fi awhaha họ” e riẹe eva. Rekọ Isẹri Jihova a jọ uwou na ruẹ ebe jọ nọ a whaha no nọ ahwo jọ a lẹlẹ fihọ iẹe, a te si ai no, fikiere nọ elakpa na a nyaze evaọ Akpe 2015 a gbẹ ruẹ oware ovo ho nọ a rẹ rọ kẹ okọto na imuẹro inọ ma thọ uzi. Evaọ Ọvo 21, 2016 a ruẹrẹ oma kpahe ze vi epaọ ọsosuọ. Iporisi nọ a wuhrẹ ziezi, gbe elakpa efa, avọ isoja FSB a wariẹ whaha Isẹri Jihova egagọ rai je whowho nọ a gwọlọ kiẹ uwou na gwọlọ “eware nọ egọmeti o fi awhaha họ no.” Omọvo Isẹri Jihova jọ nọ ọ nyaziọ egagọ na ọ ruẹ uko ebe evaọ obọ alakpa jọ. Alakpa ọfa ọ tẹ nyae kiẹ oria nọ a kiẹ no vẹre ababọ Osẹri Jihova nọ ọ jọ etẹe kugbe, ọ tẹ jọ etẹe “ruẹ” uko ebe yena.

6. Orọ avọ Ezeza: Nọ a jẹ rehọ eware imuẹro ekpokpọ ze no, ọnọ o re fi ẹme họ okọto hayo utu iruo ẹdhoguo orẹwho na (Ministry of Justice) o ve tu ẹdhọ fihọ okọto inọ u fo re a fi awhaha họ iruẹru ukoko Isẹri Jihova.

   Okọto ubrotọ na o te bruoziẹ nọ ohwo-agbara ukoko na ọ thọ uzi egọmeti fikiere o te hoi 3,000 rubles (enwenọ ₦18,000.00). Evaọ Akpe 3, 2016, okọto ubrotọ na o te bruoziẹ nọ “eware ekpokpọ nọ a ruẹ i dhesẹ nọ ukoko Isẹri Jihova nọ o rrọ ẹwho na u gbe bi ru eware vrẹta” fikiere a rehọ uzi eware i ru vrẹta nọ a thọ bi ro fi awhaha họ iruẹru ukoko Isẹri Jihova nọ o rrọ Birobidzhan.

Ukuhọ riẹ, okọto nọ o mai kpehru evaọ Russia o whobọhọ oziẹ nọ okọto osese na o bru inọ a fi awhaha họ iruẹru ukoko Isẹri Jihova nọ e rrọ okegbe yena fikinọ a bi “ru eware vrẹta,” ikoko nana i kugbe enọ e rrọ Belgorod, Stariy Oskol, Elista, gbe Orel. Isẹri Jihova a wariẹ tu ẹdhọ na, yọ ẹdhọ ukoko Isẹri Jihova evaọ Birobidzhan o gbẹ rrọ okọto nọ o mai kpehru evaọ orẹwho na.

Vasiliy Kalin, nọ o dikihẹ kẹ oria nọ u wuzou iruẹru Isẹri Jihova evaọ Russia ọ kareghẹhọ okenọ a rọ kwa ahwo uviuwou riẹ kpohọ Siberia evaọ etoke esuo Soviet Union fiki egagọ rai nọ a je ro kpokpo ai, ọ ta nọ: “Okenọ mẹ jọ ọmaha, ahwo egọmeti a jẹ hae kpohọ iwou Isẹri Jihova nyae gwọlọ ebe egagọ rai. Rekọ evaọ oke yena a riẹ nọ ae ọvo a rẹ sai fi ebe họ iwou mai kẹsena a vẹ kiẹ ae via ro kru omai hi. Oware okpokpọ nana nọ elakpa Russia a roro ku na u dhesẹ nọ makọ rite inẹnẹ na a re sae ruẹ ugogo ovo ho nọ a rẹ rọ fiki riẹ ta nọ Isẹri Jihova a bi ru eware nọ e wọso uzi egọmeti.”

Evaọ Ọvo 16, 2017, okọto okpẹwho Moscow o ti ro gu ẹdhọ nọ Isẹri Jihova a wariẹ tu kpahe unuovẹvẹ ọnọ o wuzou ẹme-ofihọ okọto evaọ orẹwho na soso kẹsena a ve bruoziẹ na. Kọ okọto okpẹwho Moscow o ti vuhumu nọ ọnọ o wuzou ẹme-ofihọ okọto evaọ orẹwho na soso o wo ẹjiroro ọvo nọ ọ rẹ rọ ta nọ a bi ru eware vrẹta evaọ oria nọ u wuzou iruo Isẹri Jihova evaọ orẹwho na ha, re a ta nọ unuovẹvẹ nọ ọ kẹ na u wiruo ho? Isẹri Jihova gbe ahwo Russia nọ a rri udu nọ ohwo kpobi o wo ghaghae gbe akpọ soso a bi rẹro nọ okọto okpẹwho Moscow o ti ru ere.