1. Nikọ wun ọnẹ ti o yi uro dẹ ka ṣe?

 ẸNẸ ma ṣe urun ti ee jọ, o ṣe kpatakiri di ẹnẹ yi uro dẹ. Baibol gin oniye winọrọn yi uro dẹ ni o ma winọrọn binọ urun ti ee jọ ti won ṣe, le uṣe we sin, biri gba forijẹ gin wun ee wa datu ṣe e.—Mat. 3:8; Uṣe 3:19; 2Pit. 3:9.

 2. Nikọ o gba yẹle di ẹnẹ dede kọ ni ubara yiyi uro dẹ? (Neimaya 8:​9-11)

² Irẹye dede ni alẹ ẹye we yẹle gba kọ ni ubara yiyi uro dẹ. Teri nikọ? Teri ẹnẹ dede ka ṣe ẹrẹ kpọjọ. Teri Adam biri Ifi re bi ẹnẹ, ẹnẹ ọkan-ọkan jẹ ogun ẹrẹ biri uku rẹn. (Rom 3:23; 5:12) Ẹnẹ dede ọlẹrẹ ti o yẹle gba yi uro dẹ rẹẹn. Gbẹ irẹye ṣiṣi alẹọgua Pọl ti o nẹ ukpeọrọnfọ ti o ni kiti, ee ya gba kọkọ uro burukun. (Rom 7:​21-24) Di eyi si jẹ gin ẹnẹ yẹle gba ka ṣikuọni ni ira dede teri ẹrẹ ẹnẹ? Ee gha wẹrẹ. Ọlaninọ owun Jihova ṣe, kẹnrẹn o fẹ di ẹnẹ nẹ ọyọ. Ro ni ubara urun ti o ṣi gbẹ aghan ira Ju ni ira Neimaya. (Rọ Neimaya 8:​9-11.) Jihova ee fẹ di aghan wi ukalẹ ararirọ kporo teri ẹrẹ ti aghan ṣe ni ira ti o bọghọ. Okpinju, o fẹ di aghan gba ọyọ gba sẹn wun. Jihova man gin ẹnẹ ma yi uro dẹ, eyi wa tin ẹnẹ ẹyin gba nẹ ọyọ. Teri ẹrẹn, o kọ ẹnẹ ni ubara ro. Ẹnẹ ma yi uro dẹ kuri ẹrẹ ẹnẹ, o nemi da ẹnẹ eju gin Ọwa ẹnẹ ọlaninọ wa muji ẹnẹ.

 3. Nikọ ẹnẹ wa kọ ni oriẹkọ eyiwe?

³ Ni oriẹkọ eyiwe, ẹnẹ wa kọ ni ubara yiyi uro dẹ. Ẹnẹ wa fọ ni ubara urun mẹẹta. Ọṣọgua, ẹnẹ wa man urun ti Jihova kọ ira Isrẹl ni ubara yiyi uro dẹ. Kuro, ẹnẹ wa man biri Jihova te tin irẹye ẹyin gba yi uro dẹ. Ni ogun ro, ẹnẹ wa ri urun ti Jisọs Kraist kọ aghan olele ro ni ubara yiyi uro dẹ.

 URUN TI JIHOVA KỌ IRA RO NI UBARA YIYI URO DẸ

 4. Nikọ Jihova kọ ira Isrẹl ni ubara yiyi uro dẹ?

⁴ Ti Jihova gba mu ẹsi ro gbẹ ira Isrẹl, aghan naṣi gin aghan wa daani. Kẹnrẹn Jihova na aghan gin aghan ma da ẹsi ghaan ni, o wa kighi biri gba gba iṣẹ gbẹ aghan. O gin gbẹ aghan ni ubara ẹsi ro gin: “Ẹsi ti mo winọrọn mu gbẹ aghan ni onuwe we ee ṣe urun ti o ni ti aghan ee nemi da ni.” (Diut. 30:​11, 16) Dẹ, aghan ma ṣe are-maa lele ẹsi ro, wẹrẹ aghan ma forijẹ gba sẹn umalẹ, ee si wa kighi aghan, kẹnrẹn aghan wa jẹ uya. Dẹ, ẹrẹn ee jẹ gin Jihova mu ẹyin ja aghan fẹnẹfẹnẹ rẹn. Aghan kpe nemi “yidẹ buru ỌLUWA aghan, gba da ẹsi ro ni.” (Diut. 30:​1-3, 17-20) Gba giin ni ewe mirẹn, o jẹ gin aghan nemi yi uro dẹ. Aghan ma ṣe wẹrẹ, Jihova wa sọ kpinma aghan gba datu gba iṣẹ gbẹ aghan.

 5. Bokọ Jihova te mughan gin won nẹ ujinrin ti ira ro gba ṣe are-maa da ẹsi ro ni? (2 Ọlaja 17:​13, 14)

⁵ Ira Jihova ti won fẹsẹn gbẹ ṣe are-gbọnrọn gba mu ẹyin ja a ugba gidijẹ. Aghan sẹn umalẹ biri gba ṣe urun mirẹn mirẹn ti o jọlọ buru. Aghan jẹ uya teri ro. Dẹ, Jihova dumunẹ ugba gidijẹ gba tin ira ro ẹyin gba datu sẹn wun. O ran aghan ukọ ro ugba gidijẹ gbẹrẹ ira ro gba gin gbẹ aghan di aghan yi uro dẹ gba gba ẹmi aghan dede sẹn wun.—Rọ 2 Ọlaja 17:​13, 14.

 6. Bokọ Jihova te lo ukọ ro ghaan gba kọ ira ro urun ti o lẹghẹ ẹ ṣe kpatakiri di aghan yi uro dẹ? (Ṣọn ifoto kẹnrẹn.)

⁶ Ira Jihova ma ṣe are-gbọnrọn, kpira owun won gba ran ukọ ro ghaan ra kan-ẹmọn gbẹ aghan ni ubara urun ti o wa ṣi ni ira ti aghan ee yi uro dẹ, biri gba bi aghan soro. Ni ewe, Oriṣẹ gin gbẹ Jẹrimaya di o gin gbẹ ira ro gin: “Uwọ Isrẹl, are-ṣe-ọgbarara, ludẹ buru mi wa, ọlaninọ mo ṣe, mee wa ṣe ebinọ; inọ rẹ ee wa bi mi gbegberegbe. Tabi forijẹ gin wo jẹbi teri wo ṣe ọtẹ sin ỌLUWA, Oriṣẹ rẹ.” (Jẹr. 3:​12, 13) Jihova gin gbẹ Joẹl di o gin gbẹ ira ro gin: “Aghan yidẹ  buru mi wa ni inọ ẹdọn aghan dede.” (Joẹl 2:​12, 13) O gin di Aisaya wowo gin: “Aghan guẹ ara aghan fẹn. Aghan mu ẹwọ kuri urun burukun ti mo ri aghan gba ṣe ghaan. Iin, aghan ju ẹrẹ ṣi ṣiṣe.” (Ais. 1:​16-19) Kẹnrẹn Jihova lo Ẹsikiẹl gba birọ gin: “Di aghan ro gin inọ wa san mi ni oniye burukun ọkan man kuu? . . . In-in, o kpe wu mi gin di o yurodẹ gba ye ju ti wan gba ku sọnọ. Mee fẹ uku oniye-ki-oniye. . . . Aghan yidẹ kuri ẹrẹ aghan di aghan gba rubo ye.” (Ẹsi. 18:​23, 32) Jihova ka jọlọ nẹ ọyọ ni irẹye ma yi uro dẹ kuri ẹrẹ aghan teri o fẹ di aghan kalẹ gbegberegbe! Dẹ, Jihova ee ka de di oniye yi uro dẹ tẹnrẹn di wun e si tin ọnẹ ẹyin. Di ẹnẹ ṣọn ewe mirẹn mirẹn ni ubara eyiwe.

 7. Nikọ Jihova kọ ira ro ti ubara ita ukọ Oriṣẹ Osia biri aya ro?

⁷ Daju urun ti Jihova kọ ira ro ti ubara ita ukọ Oriṣẹ Osia biri aya ro Goma. Ti won gba ṣe igbere kuro, o ka ju ọkọ ro ṣi gba lele ẹkẹnrẹn mirẹn. Nikọ Jihova si ṣe? Jihova, ọnẹ ti o man urun dede ni ubara oniye ka gin gbẹ Osia: “Re datu fẹ ọfọ aya re, kurodẹ ọnọkẹnrẹn mirẹn fẹ ẹ; gbẹ o gba ṣe igbere rẹn. Fẹ ọfọ ro eju biri ỌLUWA fẹ ọfọ ira Isrẹl, kurodẹ aghan mu eju ja umalẹ gba sẹn.” (Osia 3:1; Owe 16:2) Daju gin aya Osia kpe winọrọn ṣe ẹrẹ gbọnrọngbọnrọn. Dẹreke, Jihova gin gbẹ Osia di o mujii gba datu gba a ṣe obirẹn. a Jihova lo ewe we gba jẹ di ira ro man eju ti won gba ṣọn aghan. O wu gin aghan kpe winọrọn ṣe urun ti o jọlọ buru, o kpe fẹ ọfọ aghan. O ran ukọ ro ghaan gbẹrẹ aghan ugba gidijẹ, gin di aghan yi uro biri urun mirẹn ti o yẹle dẹ ni udoẹye aghan. Ewe we kọ ẹnẹ gin Jihova man urun dede ni ubara oniye, kẹnrẹn gin o wa mu utiẹyin gbẹ ọnẹ ti o kpe winọrọn ṣe ẹrẹ gbọnrọngbọnrọn gba yi uro dẹ. (Owe 17:3) Di ẹnẹ ri biri Jihova te ṣe eyiwe.

BIRI JIHOVA TE MU UTIẸYIN GBẸ IRẸYE GBA YI URO DẸ

 8. Nikọ Jihova ṣe gba mu utiẹyin gbẹ Ken di o gba yi uro dẹ? (Jẹnẹsis 4:​3-7) (Ṣọn ifoto kẹnrẹn.)

⁸ Ken re ṣe akọbi Adam biri Ifi. Ṣiṣi ọma mirẹn dede ti Adam biri Ifi bi, Ken jẹ ogun agbigbẹn ṣiṣe urun ti ee jọ ni ẹwọ ọwa ro biri iye ro. Dẹ, Ken ee kpaṣẹ gbẹ uro ghaan. Baibol gin: “Urun ti Ken ṣe ee jọ.” (1 Jọn 3:12) O nemi ṣe eyi re nẹ ẹ ti Jihova gba “kọkọ Ken biri ọsẹn ro” ti won gba gba ọsẹn gbẹ wun. Okpinju di o yi uṣe ro dẹ, “inọ ka bi Ken, o ka ghọnghọnrọn.” Nikọ Jihova si ṣe? O ka biri Ken fọ. (Rọ Jẹnẹsis 4:​3-7.) Daju gin Jihova biri Ken fọ ni ewe kpẹtẹkpẹtẹ, gba gin gbẹ ẹ gin won wa gba iṣẹ gbẹ ẹ ni o ma ṣe urun ti o san. Jihova kpe kan-ẹmọn gbẹ Ken gin ebinọ ro nemi lẹghẹ ẹ ṣe urun burukun. O ṣe ararirọ gin Ken ee rentin. Ken ee forijẹ di Jihova tin wun ẹyin gba yi uro dẹ. Teri Ken ee rentin Oriṣẹ, di Jihova si da ero gin wun ee wa dumunẹ gba mu utiẹyin gbẹ oniye-ki-oniye mirẹn gba yi uro dẹ? Ee gha wẹrẹ!

 9. Bokọ Jihova te mu utiẹyin gbẹ Defid gba yi uro dẹ?

⁹ Jihova jọlọ fẹ ọfọ Ọlaja Defid. O muẹwọ gin ni ubara Defid gin “ọnọkẹnrẹn ti o wa ṣe urun ti mo ma fẹ di o ṣe rẹẹn.” (Uṣe 13:22) Dẹ, Defid ṣe urun  bọbọ ti o jọlọ buru, ṣiṣi igbere biri gba jorumẹde. Ṣiṣi biri Ẹsi Mosis gin, o yẹle di a kpa Defid sọnọ. (Lẹf. 20:10; Nọm. 35:31) Dẹ, Jihova fẹ mu utiẹyin gbẹ Defid gba yi uro dẹ. b O ran ukọ ro Natan gbẹrẹ ọlaja we, o wu gin Defid ee te yi uro dẹ kuri ẹrẹ ro. Natan lo ita ti a gba wewe urun gba jẹ di Defid man gin won ṣe ẹrẹ burukun rẹn. O ka ra ye Defid gin urun ti won ṣe jọlọ buru ni ọguaju Jihova, teri ẹrẹn o ka yi uro dẹ. (2 Sam. 12:​1-14) O ya Sam 51 gba mu ararirọ ro ghan ni ubara urun ti won ṣe. Irẹye gidijẹ ti o ṣe ẹrẹ ri ukuẹmi gba ti aghan gba rọ sam we biri gba yi uro dẹ. Ẹnẹ jọlọ dọkpẹ gin Jihova tin Defid ẹyin gba yi uro dẹ.

10. Bokọ o te ṣe ẹ ni ara gba man gin Jihova nẹ ujinrin gbẹ ẹnẹ biri gba muji ẹnẹ?

¹⁰ Jihova binọ ẹrẹ-ki-ẹrẹ dede. (Sam 5:​4, 5) Dẹ Jihova fẹ ọfọ ẹnẹ, teri ẹrẹn ẹnẹ ma ṣe ẹrẹ, o fẹ tin ẹnẹ ẹyin. Ira dede owun won gba dumunẹ gba mu utiẹyin gbẹ ọlẹrẹ ti o muẹwọ buru ju gba yi uro dẹ, biri gba sọ kpinma a. Ẹnẹ ma ro ni ubara ujinrin Jihova biri mumuji ro, eyi wa mu oruru gbẹ ẹnẹ gba da ukpeọrọnfọ ẹnẹ ni wun ni biri gba tete yi uro dẹ ni ẹnẹ ma ṣe ẹrẹ. Biri-ọjọ-ghawe, ẹnẹ wa man urun ti Jisọs kọ aghan olele ro ni ubara yiyi uro dẹ.

URUN TI JISỌS KỌ AGHAN OLELE RO NI UBARA YIYI URO DẸ

11-12. Ita ti a gba wewe urun bokọ wun Jisọs lo gba kọ ẹnẹ gin Jihova jọlọ numuara gba muji ẹnẹ? (Ṣọn ti o wi ọgua iwe we.)

¹¹ Ni ọru ọdọn ọṣọgua, ira ti Mesaya gba wa mu ara lẹfun to rẹn. Ṣiṣi biri a gin ni oriẹkọ ti o bọghọ, Jihova lo Jọn Ọgbomi biri Jisọs Kraist gba kọ irẹye biri o te ṣe kpatakiri to gba yi uro dẹ.—Mat. 3:​1, 2; 4:17.

¹² Ti Jisọs gba wi alẹ ẹye we, o kọ irẹye gin Ọwa ro numuara gba muji ẹnẹ ni ẹnẹ ma ṣe ẹrẹ. Ewe ọkan ti Jisọs lo gba ṣe eyiwe ka ṣe ita ọkan ti won kpa ni ubara ọsa ọkan biri ọtọn ro ọnọkẹnrẹn.  Ọmọṣọn ọnọkẹnrẹn we ka nọkan da ero gba kuri inọli biri gba ṣe urun bọbọ ti o jọlọ buru. Ni ugbẹyin, “irẹ ro kaa to alẹ” gbẹ o gba ludẹ re uli. Nikọ ọwa ro si ṣe? Jisọs gin ọma ọnọkẹnrẹn we “kpe wi ọna riri ti ọwa ro gba kpeju ri i; aninọ ro ka ṣe e, o ka sa ogure, o ka din man ọtọọn we gba mọmọn wun igbẹn.” Ọma we ee leju gin ọwa ro wa muji wun, teri ẹrẹn o ka bi ọwa ro rọ tabi o wa jẹ di won ṣe uṣẹ ọmẹnrẹn ni inọli we. Dẹ, ọwa ro numuara gba mujii. O ka kpe wun “ọtọn mi eyiwe” gba gba a ludẹ wọ ẹbi we. Ọwa ro ka gin: “O nọ ṣi, kẹnikẹn biri-ọjọ-ghawe, a ri i rẹn.” (Liuk 15:​11-32) Ti Jisọs gba wi ọrọn, ee nẹ iyan gin o rii ugba gidijẹ biri Ọwa ro te nẹ didọn gbẹ irẹye to, biri gba tete muji aghan ti o yi uro dẹ. Ita ti Jisọs kpa we jọlọ mu ukuẹmi gbẹ ẹnẹ biri gba mughan ẹnẹ biri Jihova, Ọwa ẹnẹ, te ṣe aninọ to!

13-14. Nikọ wun alẹọgua Pita kọ gbẹ ni ubara yiyi uro dẹ, kẹnrẹn nikọ won kọ aghan mirẹn ni ubara ro? (Ṣọn ifoto kẹnrẹn.)

¹³ Alẹọgua Pita kọ ẹkọ kpatakiri ni ẹwọ Jisọs ni ubara biri Jihova te muji aghan ti o yi uro dẹ. Pita ṣe iṣẹwọṣe gidijẹ, kẹnrẹn Jisọs numuara gba mujii. Ni ewe, ti Pita gba sẹ ugba mẹẹta gin wun ee man Ọluwa ro, o jọlọ ṣikuọni teri urun ti won ṣe we. (Mat. 26:​34, 35, 69-75) Dẹ, ti a gba ji Jisọs sẹnji kuro, o ka mu ara ghan Pita ni ubo ti irẹye mirẹn ee gha di o gba biri o fọ. (Liuk 24:​33, 34; 1 Kọr. 15:​3-5) Ee nẹ iyan gin Jisọs man ni ira ẹrẹn gin Pita yi uro dẹ rẹn, kẹnrẹn o fẹ di o da wun eju gin won mujii rẹn.

¹⁴ Pita man biri o te ṣe oniye ni ara ni o ma yi uro dẹ, biri ni a ma mujii. Teri ẹrẹn, o ka nemi kọ aghan mirẹn ni ubara urun ghaan we. Ira bọbọ ni ẹyin uge Pẹntikọs we, Pita ka wewe gbẹ urogho ira Ju gin aghan re kpa Mesaya we. Dẹ, o ka  gin gbẹ aghan “Teri ẹrẹn, aghan yi uro dẹ gba ludẹ buru Oriṣẹ, di o gba yẹ ẹrẹ aghan dede eju.” (Uṣe 3:​14, 15, 17, 19) Pita kọ irẹye gin ọlẹrẹ ka yi uro dẹ ti ubara yiyi uṣe dẹ. Eyi jẹ gin o wa yi uro ti ee jọ ti won nẹ dẹ, le ṣiṣe urun burukun sin, biri gba ka ṣe urun ti o wu Oriṣẹ. Alẹọgua we kpe mughan aghan gin Jihova wa muji aghan fẹnẹfẹnẹ. Di o ṣiṣi gin Jihova sin amẹn ni ẹrẹ we gba kpa a kuri inọrọn fẹnẹfẹnẹ. Kẹnrẹn, ọdọn gidijẹ ni ẹyin ẹrẹn, Pita lẹghẹ ẹ da aghan Olele Kraist eju gin: Jehovah ‘nẹ ujinrin gbẹ aghan teri ee fẹ di oniye-ki-oniye ku sọnọ, kẹnikẹn o fẹ di ẹye dede mu ẹwọ kuri ẹrẹ ṣiṣe.’ (2 Pit. 3:9) Ẹnẹ ma yi uro dẹ kuri ẹrẹ ẹnẹ, o ma muẹwọ ṣe ẹrẹ gbọnrọngbọnrọn, o ka mu ukuẹmi gbẹ ẹnẹ gba man gin Jihova ka muji ẹnẹ fẹnẹfẹnẹ!

15-16. (a) Bokọ alẹọgua Pọl te kọ ni ubara mumuji? (1 Timoti 1:​12-15) (b) Nikọ ẹnẹ wa kọ ni oriẹkọ ti o wa?

¹⁵ Pọl ti o ti Tasọs wa nẹ ṣe urun burukun gidijẹ. O gba uya jẹ aghan Olele Kraist gidigbo. Olele Kraist gidijẹ ee lele ro gin o wa yi uṣe dẹ. Dẹreke, Jisọs man gin Pọl nemi yi uro biri uṣe dẹ. Owun biri Ọwa ro ri ara-uṣe ti o san ni ara Pọl. Jisọs gin: “Mo fẹsẹn ẹ gbẹ gin di o ṣe uṣẹ gbẹ mi rẹn.” (Uṣe 9:15) Jisọs muẹwọ lo uṣẹ ẹbobo gba mu utiẹyin gbẹ Pọl gba yi uro dẹ. (Uṣe 7:58–8:3; 9:​1-9, 17-20) Pọl yi uro dẹ gba ra da Olele Kraist. Jisọs mu uṣẹ alẹọgua gbẹ ẹ ṣe. Pọl dọkpẹ gbẹ Jihova biri Jisọs ugba gidijẹ teri aninọ ti aghan mughaan biri ayẹ ti aghan ṣe gbẹ ẹ. (Rọ 1 Timoti 1:​12-15.) Pọl gin: “Oriṣẹ ṣe aninọ teri o fẹ sin aghan di aghan gba yi uro dẹ.”—Rom 2:4.

¹⁶ O nẹ ira ọkan ti Pọl gba gbọ gin ujọ ti o wi Kọrint ee kpanran eju sin ọnọkẹnrẹn ọkan ti o winọrọn ṣe igbere, gba kpe jẹ di o kani ujọ we. Nikọ Pọl gin di aghan ṣe? Kuri urun ti won gin, ẹnẹ kọ biri Jihova te mu wuwu ghan ni won ma kpanran eju sin ọmẹnrẹn ro, biri gba mu aninọ ghaan ni o ma yi uro dẹ. Kẹnrẹn ẹnẹ wa kọ biri ẹnẹ te nemi yẹn Jihova. Ni oriẹkọ ti o wa, ẹnẹ wa fọ ni ubara urun ti o ṣi ni ujọ ti o wi Kọrint.