1. Ẹkọ ti o mu ukuẹmi gbẹ ọnẹ bokọ wun Jihova kọ Abra-am?

 ỌDỌN gidijẹ ṣi ẹyin, Jihova lo amakaṣe ro gba gin gbẹ Abra-am gin won fẹ guo ode-aja Sodọm biri Gomora. Eyi roro Abra-am ninẹ oye ro, o wu gin o nẹ ukpeọrọnfọ ti o ni ni Oriṣẹ. O ka biirọ: “Wo wa ghele guo aghan ọlọgbarara biri aghan ọlibikadu ni ara? . . . Ọgbẹjọ ẹye dede wa ṣe ọgbarara.” Jihova gba ujinrin gba mu utiẹyin gbẹ Abra-am olukun ro ti o ghan gba kọ ẹkọ kpatakiri ọkan ti o wa mu ukuẹmi gbẹ ẹnẹ dede: Ee nẹ ira ti Oriṣẹ gba wa guo aghan ọlọgbarara.—Jẹn. 18:​23-33.

2. Nikọ re lẹghẹ ẹ da ẹnẹ eju gin Jihova ma gba ẹjọ irẹye, o ka ṣe urun ti o jọ biri gba ṣe aninọ ni ira dede?

² Nikọ re lẹghẹ ẹ da ẹnẹ eju gin Jihova ma gba ẹjọ irẹye, o ka ṣe urun ti o jọ biri gba ṣe aninọ ni ira dede? Teri ẹnẹ man gin “ỌLUWA ka . . . ṣọn inọ” irẹye. (1 Sam. 16:7) Ni ti ọrọnfọ, Jihova re man “uro ti o wi inọ irẹye” dede. (1 Ọla. 8:39; 1 Kro. 28:9) Jihova gban ju ẹnẹ ni ewe-ki-ewe dede. Teri ẹrẹn, o nemi maa ye ẹnẹ ni ira dede urun ti won ka ṣọn gba da ero bọbọ tan. Alẹọgua Pọl ka gin ni ubara Oriṣẹ Jihova gin: “Gho biri oye biri ọgban ro te jẹn to!”—Rom 11:33.

3-4. Ubirọ bokọ wun ẹnẹ nemi nẹ ni ira bọbọ, kẹnrẹn nikọ ẹnẹ wa ko ni uro ni oriẹkọ eyiwe? (Jọn 5:​28, 29)

³ O wu di ẹnẹ man gin Jihova ka ṣe urun ti o jọ ni ira dede, ẹnẹ nemi nẹ ubirọ ṣiṣi ti Abra-am. Ẹnẹ muẹwọ nemi birọ: ‘O nemi ṣi gin irẹye ti Jihova guo ṣiṣi aghan ti o wi Sodọm biri Gomora nemi datu do ẹye? O nemi ṣi gin a wa  ji aghan bọbọ ni ẹbu aghan sẹnji ni usẹnji aghan “ti o buru”?’—Uṣe 24:15.

⁴ Di ẹnẹ fẹnẹ urun ti o ye ẹnẹ ni ubara usẹnji kuri eri gho. Ti ee te kpẹ we, ẹnẹ wana oye ti ẹnẹ nẹ ni ubara usẹnji “wọ uye” biri usẹnji “ẹbi” ṣi. a (Rọ Jọn 5:​28, 29.) Oye titọn we kpe lẹghẹ ẹnẹ gba kpe yi urun bọbọ dẹ. Ẹnẹ wa fọ ni ubara urun ti a yidẹ ghaan ni oriẹkọ eyiwe biri ti o tiin. Ni ubara ẹjọ ọgbarara Jihova, ẹnẹ wa ṣọgua fọ ni ubara urun ti ẹnẹ ee man, kuro gba fọ ni ubara urun ti ẹnẹ man.

URUN TI ẸNẸ EE MAN

5. Nikọ iwe ẹkọ ẹnẹ ghaan gin ni ira ti o bọghọ ni ubara irẹye ti Jihova guo ni Sodọm biri Gomora?

⁵ Ni ira ti o bọghọ, iwe ẹkọ ẹnẹ ghaan gin irẹye ti Jihova guo kpa ṣiṣi aghan ti o wi Sodọm biri Gomora ee nẹ ugbejule usẹnji kuri eri. Dẹ, ti ọmẹnrẹn ọlirẹ gba guo iṣẹ biri gba jọlọ kọ ni ni ubara ọfọ eyiwe, o ṣe kpetekpete gin ẹnẹ ee wa nemi gin wẹrẹ daju-daju. Teri nikọ?

6. (a) Nikọ re ṣe ewe bọbọ biri Jihova te gba ẹjọ aghan are-ṣe ọgbarara ti Baibol gin gbẹ ẹnẹ? (b) Nikọ Baibol ee gin gbẹ ẹnẹ ni ubara ro?

⁶ O nẹ ita gidijẹ ni Baibol ti o lẹghẹ ẹnẹ man ni ubara ẹjọ-gbigba Jihova sin aghan are-ṣe ọgbarara. Ni ewe, Jihova guo irẹye dede, o ma se kuri Noa biri ẹbi ro ni ira Efo rẹn, kẹnrẹn Jihova lo aghan ọma Isrẹl gba guo irẹye ti o wi aja meeje ti o wi Alẹ Inaṣi we, biri gba lo amakaṣe ro ọkan gba kpa aghan ọja-ogun Asiria ẹbo maaru-le-ẹsan (185,000) sọnọ ni orun ọkan. (Jẹn. 7:23; Diut. 7:​1-3; Ais. 37:​36, 37) Ni ita ghaan we dede, di Baibol si gin gbẹ ẹnẹ kpetekpete gin Jihova da ẹjọ ira ghaan ọkan-ọkan gin aghan wa ku gbegberegbe, kẹnrẹn gin ee wa rere ji aghan sẹnji? In-in, ee gha wẹrẹ. Nikọ re lẹghẹ ẹnẹ gin wẹrẹ?

7. Nikọ wun ẹnẹ ee man ni ubara irẹye ti a guo kpa ni Efo rẹn, wẹrẹ aghan ti a guo kpa ni ira ti aghan ọma Isrẹl gba gba alẹ Kenan? (Ṣọn ifoto ti o wi iwe we.)

⁷ Ni ewe ti ẹnẹ mu arun to ghaan, ẹnẹ ee man biri Jihova te da ẹjọ irẹye unọkọkan ni ẹbu ira ghaan. Kẹnrẹn, ẹnẹ ee man tabi ira ghaan ti a guo kpa nẹ ẹwọ-ayẹ gba kọ ni ubara Jihova biri gba yi uro dẹ. Ni ubara Efo rẹn, Baibol gin Noa “ọnẹ ti o wowo iyẹn ọgbarara” rẹẹn. (2 Pit. 2:5) Dẹ, Baibol ee gin ni ira ti won gba kan ọkọ gbalaja rẹn, o kpe winọrọn wowo iyẹn rire we gbẹ unọkọkan ti o wi alẹ ẹye we dede. Ni ewe ọkan we, ẹnẹ ee man tabi ọlibikadu ghaan dede ti o kani alẹ Kenan nẹ ẹwọ-ayẹ gba kọ ni ubara Jihova biri gba yi uṣe dẹ.

8. Nikọ wun ẹnẹ ee man ni ubara ira Sodọm biri Gomora?

⁸ Irẹye ti o ku ti Jihova gba guo Sodọm biri Gomora dẹ? Lọt, ọnọkẹnrẹn ọlọgbarara ọkan kani ẹgbelemeeji ira Sodọm ghaan. Dẹ, o da ẹnẹ eju gin Lọt wowo iyẹn rire gbẹ aghan dede? In-in. Ọlibikadu owun aghan ṣe, dẹ di aghan ọkan-ọkan man urun ti o jọ biri ti ee jọ ti a ṣe? O ṣiṣi gin ee gha wẹrẹ. Ni ti ọrọnfọ, tigbi urun ti Baibol gin ni ubara urogho ẹkẹnrẹn ni aja rẹn ti o fẹ ṣi uli wọ ẹjoji Lọt ghaan. Baibol gin aghan ọmatietie muẹwọ wi ẹbu aghan. (Jẹn. 19:4; 2 Pit. 2:7) Di ẹnẹ ghele man gin Jihova, Oriṣẹ ọlaninọ, da ẹjọ uku gbegberegbe gbẹ ira ghaan ọkan-ọkan? In-in, ẹnẹ ee man ti o to wẹrẹ. Ọrọnfọ rẹn gin Jihova gin gbẹ Abra-am gin aa muẹwọ ri ti o to ẹkẹnrẹn mẹẹgua ti o ṣe ọlọgbarara ni aja rẹn. (Jẹn. 18:32) Eyi mughan gin aghan ee ṣe ọlọgbarara, teri ẹrẹn, urun ti o jọ  owun Jihova ṣe ti won gba guo aghan kpa. Dẹ, ẹnẹ wa nemi gin daju-daju gin ee nẹ ọkan ni ẹbu ira ghaan ti o wa ludẹ ni usẹnji aghan “ti o buru”? Ẹnẹ ee nemi gba ẹwọ kan ẹdọn gba gin wẹrẹ!

9. Nikọ wun ẹnẹ ee man ni ubara Solomọn?

⁹ O kpe nẹ ita Baibol bọbọ ni ubara irẹye ọlọgbarara ti o da are-ṣe ọgbarara ni ugbẹyin. Ọlaja Solomọn, ọkan ni ẹbu aghan rẹẹn. O man ọnẹ ti Jihova ṣe biri ewe ti won yẹle gba sẹẹn, kẹnrẹn Jihova jọlọ gba iṣẹ gbẹ ẹ. Dẹ, ni ugbẹyin, Solomọn ka winọrọn sẹn amajẹ. Eyi lẹghẹ inọ gba jọlọ bi Jihova. Teri ẹrẹn, ira Isrẹl dede jẹ uya gbẹ ọru ọdọn gidijẹ teri ẹrẹ Solomọn. Ti Solomọn gba ku, Baibol gin gbẹ ẹnẹ gin “a ka rii ni ode aja Defid,” ubo ti a ri ẹkẹnrẹn ọlukpeọrọnfọ ṣiṣi Ọlaja Defid ni. (1 Ọla. 11:​5-9, 43; 2 Ọla. 23:13) Di ubo ti a rii ni we si mughan gin Jihova wa jii sẹnji? In-in, Baibol ee gin wẹrẹ. Irẹye bọbọ nemi ro gin a wa ji Solomọn sẹnji kuri eri teri Baibol gin “ira ti oniye man ku, o kuri ẹwọ nini ẹrẹ rẹn.” (Rom 6:7) Dẹreke, eyi ee jẹ gin aghan dede ti o te ku owun a wa ji sẹnji. A ma gin di a gin ti ọrọnfọ, teri oniye ku, ee mughan gin ubo ro rẹẹn gba datu do ẹye. Usẹnji kuri eri we orire ọfẹ ti o ti ẹwọ Oriṣẹ ẹnẹ ọliwuwu wa rẹẹn. O ka muu gbẹ aghan ti won fẹ di o nẹ ẹwọ-ayẹ gba nemi sẹn wun gbegberegbe. (Jobu 14:​13, 14; Jọn 6:44) Solomọn wa ri orire eyiwe gba? Jihova nọkan re man iwanran ro. Ẹnẹ man dẹ gin Jihova wa ṣe urun ti o jọ.

URUN TI ẸNẸ MAN

10. Bokọ o te ṣe Jihova ni ara gba guo irẹye kpa? (Ẹsikiẹl 33:11) (Ṣọn ifoto kẹnrẹn.)

¹⁰ Rọ Ẹsikiẹl 33:11. Jihova gin gbẹ ẹnẹ biri o te ṣe wun ni ara ni won ma winọrọn gba ẹjọ irẹye. Ṣiṣi biri Ẹsikiẹl ya, alẹọgua Pita gin Jihova “ee fẹ di oniye-ki-oniye ku sọnọ.” (2 Pita. 3:9) Ọfọ ghaan we mu ukuẹmi gbẹ ẹnẹ. Ẹnẹ man gin Jihova ee wa guo oniye-ki-oniye gbegberegbe, kẹkẹnrẹn ọnẹ jọlọ ṣe urun ti o wa lẹghẹ ẹ ṣe wẹrẹ. Jihova kọn biri aninọ ṣiṣe, kẹnrẹn o ka ṣe aninọ ni ira dede ti o ma yẹle.

11. Nesin wun aa wa ji sẹnji, kẹnrẹn bokọ ẹnẹ te man eyiwe?

¹¹ Nikọ ẹnẹ man ni ubara irẹye ti aa wa ji sẹnji? Baibol fọ ni ubara irẹye tie wẹrẹ nọkan. b Jisọs mughan gin Judas Iskariọt wi ẹbu irẹye ti aa wa ji sẹnji. (Mak 14:21; kẹnrẹn ṣọn Jọn 17:12 biri study note.) Judas man gin urun ti won ṣe gbesin Oriṣẹ Jihova biri Ọtọn Ro, dẹ o kpe ṣe e. (Ṣọn Mak 3:29 biri study notes.) Ni ewe ọkan we, Jisọs gin aghan ọlọgua usẹn bọbọ ti o gbesin wun wa ku uku are-nẹ ugbejule usẹnji. (Mat. 23:33; ṣọn Jọn 19:11 biri study note “the man.”) Kẹnrẹn alẹọgua Pọl kan-ẹmọn gin aa wa ji aghan ti o mu ẹyin ja usẹn ọrọnfọ ti ee yi uro dẹ sẹnji.—Ibru 6:​4-8; 10:29.

12. Nikọ wun ẹnẹ man ni ubara aninọ ṣiṣe Jihova? Mu ewe bọbọ ṣi.

¹² Dẹreke, ṣiṣi biri a gin ni ẹkori ọkẹẹgua, Jihova kọn biri aninọ ṣiṣe, kẹnrẹn “ee fẹ di oniye-ki-oniye ku sọnọ”. Bokọ o te ṣe aninọ aghan bọbọ ti o ṣe ẹrẹ gbọnrọngbọnrọn? Ọlaja Defid ṣe ẹrẹ gbọnrọngbọnrọn ṣiṣi igbere ṣiṣe biri gba jorumẹde. Dẹ, Defid yi uro dẹ, teri ẹrẹn Jihova ṣe aninọ ro gba mujii. (2 Sam. 12:​1-13) Ọlaja Manasẹ ṣe urun gidijẹ ti o jọlọ buru ni ẹye ro. Ni ukalẹ ẹrẹn ti o jọlọ buru kiti, Jihova ṣe aninọ Manasẹ gba mujii teri o yi uro dẹ. (2 Kro. 33:​9-16)  Ewe ghaan tigbin ẹnẹ gin Jihova ka ṣe aninọ ni ira-ki-ira ti won ma ri gin o yẹle. O wa ji irẹye eju ighaan rẹn sẹnji teri gin aghan ri gin aghan ṣe ẹrẹ ti o jọlọ buru biri gba yi uro dẹ.

13. (a) Nikọ Jihova teri ro ṣe aninọ ira Ninefẹ? (b) Nikọ Jisọs gin ni ubara ira Ninefẹ ni ugbẹyin?

¹³ Ẹnẹ man ni ubara aninọ ṣiṣe Jihova gbẹ ira Ninefẹ kẹnrẹn. Oriṣẹ ka gin gbẹ Jona ni ubara ode-aja rẹn gin: “Ibikadu aghan wa ni ọguaju mi” rẹn. Ti aghan gba yi uro dẹ kuri ẹrẹ aghan, Jihova ṣe ayẹ gba muji aghan. Inọ bi Jona, gbẹ Oriṣẹ gba tigbin wun gin ira Ninefẹ “ee man ẹwọtọn aghan kuri ẹwosin.” (Jona 1:​1, 2; 3:10; 4:​9-11) Ni ugbẹyin, Jisọs lo ewe ẹrẹn gba kọ irẹye ni ubara ọgbarara biri aninọ ṣiṣe Jihova. Jisọs gin “ni ọjọ ugbẹjọ, irẹye ti o wi Ninefẹ wa soro,” teri aghan yi uro dẹ.—Mat. 12:41.

14. Ẹwọ-ayẹ bokọ wun ira Ninefẹ wa nẹ ni usẹnji “ẹbi” we?

¹⁴ Ni “ugbẹjọ” bokọ wun ira Ninefẹ kele “wa soro”? Jisọs gin ni ira ti o wa, a wa ji irẹye bọbọ sẹnji “gba da ẹbi gbẹ aghan.” (Jọn 5:29) O winọrọn fọ ni ubara Sisin Ẹbo Ọdọn Ọkan ro, ira ti a gba wa ji irẹye “ti o san, ti o buru dede” sẹnji. (Uṣe 24:15) Gbẹ aghan ti o buru, eyi wa ṣe usẹnji “gba da ẹbi gbẹ aghan.” Eyi jẹ gin, a ma ji ira ghaan sẹnji kuro, Jihova biri Jisọs wa ṣọn tabi aghan winọrọn da ẹsi ni biri gba mu urun ti aghan kọ ni uṣe. Ira Ninefẹ ti a ji sẹnji ma gin wun ee fẹ sẹn Jihova, Jihova ee wa juu ṣi di o kani ẹye. (Ais. 65:20) Dẹ, aghan dede ti o ma forijẹ gba sẹn Jihova ni ukpeọrọnfọ, wa nẹ ẹwọ-ayẹ gba kalẹ gbegberegbe!—Dan. 12:2.

15. (a) Nikọ ee gba yẹle di ẹnẹ gin ee nẹ aghan ti a guo kpa ni Sodọm biri Gomora ti a wa ji sẹnji? (b) Nikọ Judu winọrọn gba ọfọ ti won ya ni Judu 7 gba gin? (Ṣọn ẹkpetin we “ Nikọ Judu Gba Eyiwe Gin?”)

¹⁵ Ni ubara ira Sodọm biri Gomora, Jisọs ka gin “ni Ọjọ Ugbẹjọ” o wa rọ gbẹ aghan ju irẹye ti o kọkọ wun biri ẹkọ ro. (Mat. 10:​14, 15; 11:​23, 24; Liuk 10:12) Nikọ Jisọs gba eyi gin? Di Jisọs winọrọn gba ọfọ kporo we gba mughan gin irẹye ti o winọrọn ni ira ro muẹwọ buru ju ira Sodọm biri Gomora? Tigbi gin ira ti Jisọs gba gin ni ọjọ ugbẹjọ ira Ninefẹ wa soro, biri won gha gẹrẹrẹ  owun won gin. c O gha ṣiṣi gin Jisọs ee winọrọn kpa owe ni ubara ira Sodọm biri Gomora. “Ọjọ Ugbẹjọ” ti won fọ ọfọ ro ni ubowe biri ti won fọ ni ubara ira Ninefẹ, ọkan rẹẹn. Ṣiṣi ira Ninefẹ, ira Sodọm biri Gomora ṣe urun burukun gidijẹ. Dẹ, ira Ninefẹ nẹ ẹwọ-ayẹ gba yi uro dẹ; ẹwọ-ayẹ ti ee winọrọn gbẹ ira Sodọm biri Gomora. Gbadatuluu, tigbi gin Jisọs gin aghan ti a wa ji “gba da ẹbi gbẹ aghan” wa ṣe “aghan ti o ṣe ika.” (Jọn 5:29) Teri ẹrẹn o ṣiṣi gin ugbejule bọbọ nemi winọrọn gbẹ ira Sodọm biri Gomora. Aghan nemi wi ẹbu ira ghaan bọbọ ti a wa ji sẹnji, kẹnrẹn ẹnẹ nemi nẹ ẹwọ-ayẹ gba kọ aghan ni ubara Jihova biri Jisọs Kraist.

16. Nikọ Jihova wa ṣọn gba da ero ọnẹ ti won wa ji sẹnji? (Jẹrimaya 17:10)

¹⁶ Rọ Jẹrimaya 17:10. Ni ẹsẹn Baibol eyiwe, ẹnẹ rọ ewe biri Jihova te ka gba ẹjọ: Jihova “re ka fẹnẹ uro irẹye gba ka dan ẹdọn irẹye gho” ni ira dede. O ma winọrọn da ero ọnẹ ti won wa ji sẹnji, “biri udo ẹye oniye ọkan ọkan gha,” owun won wa ṣọn gba da ẹjọ aghan. Jihova wa lele ẹsi ọgbarara ro ni ira dede, kẹnrẹn o wa ṣe aninọ ni ira-ki-ira ti o ma yẹle. Teri ẹrẹn, di ẹnẹ maa rere gin a wa ji oniye eju eyiwe sẹnji, kẹkẹnrẹn o da ẹnẹ eju teri Baibol gin wẹrẹ!

“ỌGBẸJỌ ẸYE DEDE WA ṢE ỌGBARARA”

17. Ugbejule bokọ re winọrọn gbẹ irẹye ti o ku?

¹⁷ Kuri ira ti Adam biri Ifi gba biri Eṣu kolu gba ṣe ọtẹ sin Oriṣẹ Jihova, uma uma irẹye owun re te ku. Uku, “ọghanran” ti o jọlọ buru rẹẹn! (1 Kọr. 15:26) Nikọ re wa ṣi gbẹ ira ghaan dede? Aruka aghan tie wẹrẹ ti o ṣe ẹbo mẹẹrẹn-le-oje (144,000), ni ẹbu aghan Olele Kraist ọlukpeọrọnfọ owun Jihova mu ẹwọ-ayẹ usẹnji gba kani ọrọn gbegberegbe gbẹ. (Imu. 14:1) Urogho ẹkẹnrẹn biri ebirẹn ọlukpeọrọnfọ ti o nẹ wuwu gbẹ Jihova wa wi ẹbu aghan “ti o ṣe urun ti o san ti a wa . . . ji sẹnji,” kẹnrẹn aghan wa kani alẹ ẹye we gbegberegbe ni aghan  ma kpe winọrọn ṣe urun ti o san ni ira Sisin Ẹbo Ọdọn Ọkan Kraist biri ni ira udangho ti o tin ogun. (Dan. 12:13; Ibru 12:1) Kẹnrẹn ni ira Ẹbo Ọdọn Ọkan we, aghan “ti o buru”—ti o ṣe aghan ti ee sẹn Jihova ni ira-ki-ira, biri “aghan ti o ṣe ika” kiti owun a wa mu ẹwọ-ayẹ gbẹ gba yi uṣe dẹ gba da ọmẹnrẹn Oriṣẹ Jihova ọlukpeọrọnfọ. (Liuk 23:​42, 43) Dẹreke, irẹye bọbọ jọlọ nẹ ibikadu, gba ṣe ọtẹ sin Jihova ti o lẹghẹ ẹ da ero gin wun ee wa ji aghan sẹnji.—Liuk 12:​4, 5.

18-19. (a) Nikọ o gba nemi da ẹnẹ eju gin Jihova wa gba ẹjọ ti o jọ ni ubara aghan ti o ku? (Aisaya 55:​8, 9) (b) Nikọ ẹnẹ wa ko ni uro ni oriẹkọ ti o wa?

¹⁸ O nemi jọlọ da ẹnẹ eju gin Jihova ma gba ẹjọ irẹye, o ka da ero ti o jọ ni ira dede? In! Ṣiṣi biri Abra-am jọlọ nẹ oye ro, Jihova to tan, owun re gban ju, kẹnrẹn “Ọgbẹjọ ẹye dede” ti o ka ṣe aninọ rẹẹn. O kọ Ọtọn ro biri gba mu aṣẹ gbẹ ẹ di o gba ẹjọ irẹye dede rẹn. (Jọn 5:22) Jihova biri Jisọs man urun ti o wi ẹmi irẹye dede. (Mat. 9:4) Teri ẹrẹn, aghan ma gba ẹjọ irẹye ọkan-ọkan, aghan wa ṣe urun ti o jọ ni ira dede!

¹⁹ Di ẹnẹ forijẹ gin ẹnẹ wa ka gbiyẹle Jihova biri ero dede ti won da. Ẹnẹ man gin ẹnẹ ee kpe-uwan to gba ka gba ẹjọ, dẹ ọlara ro kpe-uwan to! (Rọ Aisaya 55:​8, 9.) Ẹrẹn re ṣe ti ẹnẹ gba gbiyẹle Jihova biri Ọtọn ro di aghan gba ẹjọ dede, kẹnrẹn ẹnẹ man gin Ọlaja ẹnẹ Jisọs wa yẹn ọgbarara biri aninọ ṣiṣe Ọwa ro gẹrẹrẹ. (Ais. 11:​3, 4) Nikọ ke owun ẹnẹ wa nemi gin ni ubara ewe biri Jihova biri Jisọs te wa gba ẹjọ irẹye ni ira ẹkpikpomẹ kporo we? Nikọ wun ẹnẹ ee man? Kẹnrẹn, nikọ wun ẹnẹ man? Oriẹkọ ti o wa wa gba iwanran ni ubirọ ghaan.