Skip to content

Skip to table of contents

WAN TUORI BOUT SUMADI LAIF

Mi Mek Jeuova Shuo Mi Wa Fi Du Wid Mi Laif

Mi Mek Jeuova Shuo Mi Wa Fi Du Wid Mi Laif

WEN mi a tiinieja, mi did waahn du mi uona ting. Mi did av wan wok we mi did riili lov fi du. Bot Jeuova aks mi fi du sitn difrant. Im se: “Mi a-go mek yu waiz, an mi a-go mek yu nuo di wie ou fi liv yu laif.” (Sa. 32:8) Kaa mi mek Jeuova tel mi wa fi du wid mi laif, mi get fi du som uol iip a nais nais sitn fi im an mi get nof nof blesn. An wan a dem big ting de a dat mi get fi wok fi Jeuova fi 52 ier iina Afrika.

FRAM DAALASTAN TU AFRIKA

Mi did baan iina 1935 a wan plies we dem kaal Daalastan. Da plies de a wan paat a Ingglan we dem kaal di Blak Konchri, chuu nof blak sumuok di de kaaz a di uol iip a fakchri dem we de de. Wen mi did a bout fuo ier uol, mi mada an faada did staat fi stodi di Baibl wid di Jeuova Witnis dem. Wen mi a tiinieja, mi did si se a di chuut dis so mi get baptaiz wen mi a 16 iina 1952.

Roun dem siem taim de, mi did get wan wok iina wan big fakchri we mek tuul an kyaar paats. An dem did staat fi chrien mi fi bi wan a di tap man dem iina di bizniz, an mi did riili lov dat.

Bot ier wa apm nou: Wan sorkit uovasiya did kom a wi kanggrigieshan an mi did afi staat tingk bout sortn an sortn tingz. Im aks mi ef mi kuda go du di Buk Stodi fi di kanggrigieshan wich paat mi mada an faada liv. Bot dat a did wan big prablem kaa dem taim de a tuu kanggrigieshan mi did a go. Iina di wiik, mi ga’a di Bromzgruov kanggrigieshan we de nier tu wich paat mi wok, we de bout 20 mail fram mi yaad. An pan di wiiken dem wen mi go chek mi mada an faada a dem yaad, mi wuda ga’a miitn a Wilenaal.

Kaa mi did waahn fi du tingz fi elp Jeuova aaganaizieshan, mi du wa di sorkit uovasiya aks mi fi du iivn duo mi wuda afi lef di work we mi did riili lov. Kaaz mi mek Jeuova tel mi wa fi du wid mi laif, dat mek mi get fi du som uol iip a ada tingz fi Jeuova an mi a tel yu, bwai mi no sari ataal ataal.

An mi se, wen mi did a ga’a miitn a Bromzgruov, mi miit wan swiit, priti sista we lov Jeuova we niem Anne. Di tuu a wi marid iina 1957, an wi get fi du uol iip a tingz fi Jeuova. Laik wi paiyanier tugeda, wi did a speshal paiyanier, shi get fi kom wid mi wen mi a sorkit uovasiya, plos wi get fi wok a Betel. Bwai, mi a tel yu man, yu si Anne, da uman de mek mi laif swiit.

An ges wa? Iina 1966, wi did api so til wen wi get fi go klaas nomba 42 a Giliyad. Wen wi don, dem sen wi go a Malaawi. Malaawi a wan konchri iina Afrika we dem se di piipl dem nais an lov fi chriit piipl gud. Bot wi neehn nuo se iina no taim dem wuda tap chriit wi gud.

WI A DU GAD WOK WEN BIE TINGZ A GWAAN A MALAAWI

Di big jiip we wi did yuuz wen wi did a du di sorkit wok iina Malaawi

Febiweri 1, 1967, wi kech a Malaawi. Yu si di fos mont, wi spen muos a wi taim a lorn di langwij, an afta dat wi staat fi go roun a di difrant difrant kanggrigieshan dem. Dem taim de, wi did a jraiv wan big jiip we piipl did fiil se kuda jraiv go eniwe. Dem did aal tingk it kuda jraiv chuu riva waata. Bot wi si se a neehn so it go ataal kaaz wi kuda onggl jraiv chuu likl bit a waata. Muowail, wi did afi sliip iina som tach ot we mek outa mod, an wen a rieni taim wi did afi put op chrapaalin so dat waata no kom chuu di ous tap an wet wi op. Bwai, fi wi mishineri wok did staat wan wie, bot mi did lov it so til!

Iina Iepril, mi get fi si se a bie prablem staat op iina di konchri. Di prezident a Malaawi, wan man we niem Dr. Hastings Banda, did go pan di riediyo go taak som tingz bout Jeuova Witnis. Im se wi no pie taks an dat wi did a kaaz bie prablem fi di govament. Bot wi don nuo se notn neehn go so, an im did a du dis kaaz wi no miks op miks op iina palitiks an kaa wi did mek dem nuo se wi neehn did a-go bai non a di kyaad dem we piipl bai fi shuo se dem a sopuot di govament.

Iina Septemba, wi si iina di nyuuzpiepa se di prezident fi di konchri kliem se di breda an sista dem a kaaz bie prablem evriwe dem go. Im did a kip wan a im rali dem an im tel aal a di piipl dem se fi’im govament a-go mek wan laa we a-go lakdong aal a di wok we di Jeuova Witnis dem du. So pan Aktuoba 20, 1967, a dat dem du. Likl afta dat, di poliis dem an som piipl fram imigrieshan kom a di branch afis kom lak it dong an dem se dem a-go ron out aal a di mishineri dem we iina di konchri.

Wen dem did a lak wi op an ron wi out a Malaawi iina 1967, an Jack an Linda Johansson, tuu a wi mishineri fren dem did de de tu

Dem lak wi op fi chrii die bifuo dem ron wi out a di konchri. An dem sen wi go a wan konchri niem Marishos, an a Britn did a ruul da konchri de. Bot di govament a Marishos se wi kudn tan de so langks wi a mishineri. So, di breda dem sen wi go Rodiizha (da konchri de niem Zimbabwe nou). Wen wi kech a Rodiizha nou, wan man we did wok iina imigrieshan we neehn a tek no taak, tel wi se wi kyaahn kom iina di konchri. Im se tu wi se: “Dem naa mek unu tan iina Malaawi, an dem naa mek unu tan iina Marishos niida. An nou unu waahn kom ya kaaz unu fiil se evriting gweehn aarait ya-so.” Anne staat fi baal. It did komiin laik nobadi neehn waahn wi fi kom iina dem konchri! Mi did jos fiil laka se it beta mi jos gu bak a Ingglan yaa man. Afta aal a dat, dem se wi kyan go tan a di branch bot onggl fi di nait an wi did fi kom bak a dem ed afis di neks die. Wi did taiyad bad, bot wi jos gwaan bil an chos iina Jeuova. Di neks aftanuun, wi did shak so til wen wi ier se wi wuda get fi tan a Zimbabwe. Mi naa go eva figet ou mi did fiil da die de. Mi did nuo fi shuor se a Jeuova a mek wi nuo wa wi fi du wid wi laif.

WI GET WAN NYUU WOK FI STIE IINA ZIMBABWE AN ELP DI BREDA DEM IINA MALAAWI

Mi an Anne de a Betel iina Zimbabwe iina 1968

Wen mi go a di Zimbabwe branch afis, dem put mi fi wok iina di Sorvis Dipaatment. A da branch afis de did a luk out fi di breda dem we did iina Malaawi an Muozambiik. Paat a di wok we mi did av fi du a fi put di ripuot dem we kom fram di sorkit uovasiya dem iina Malaawi iina wan neda langwij so dat di breda dem a di branch kuda andastan it. An dem ripuot de mek wi si se di govament did a diil wid di breda an sista dem wikid dong de. Wan iivnin wen wi did de de an a wok pan wan a di ripuot dem, mi se mi staat baal wen mi si di wikid sitn dem we dem did a du tu wi breda an sista dem. * Bot it did riili toch mi aat fi si ou dem did a tan op chrang an a shuo se dem chos iina Jeuova an a stik tu im no mata wa.​—2 Kor. 6:4, 5.

Wi did du evriting we wi kuda du fi mek shuor se wi breda dem we stil de a Malaawi, an di wan dem we did ron we go a Muozambiik kaaz a di wikid sitn dem we dem a du tu di breda dem, did av di buk an pamplet dem we dem niid fi kip dem kluos tu Jeuova. Chichewa a di langwij we muos a di piipl dem iina Malaawi chat, so wi did av som breda we put wi buk an pamplet dem iina da langwij de. Ier wa did gwaan wid dem: Dem did afi muuv go a wan big faam we wan breda iina Zimbabwe did av. Da breda de bil op som ous pan it an wan afis fi dem an a so kom dem get fi gwaan du di wok we dem did a du.

Wi did set op tingz so dat evri ier di sorkit uovasiya dem we did stil iina Malaawi kuda get fi ga’a wan kanvenshan we did iina di Chichewa langwij iina Zimbabwe. Wen dem go de, dem get di taak dem fi di kanvenshan, an den wen dem a go bak a Malaawi dem tap a som difrant difrant plies fi gi di siem taak dem tu di breda an sista dem uu kudn go a di kanvenshan. Wan ier wen dem did kom a Zimbabwe, wi did kip wan Kingdom Ministry School fi elp di sorkit uovasiya dem fi gwaan tan op chrang an du Gad wok.

Mi a gi wan taak iina di Chichewa langwij a wan kanvenshan iina Zimbabwe we did a kip iina di Chichewa an Shuona langwij

Iina Febiweri 1975, mi did go luk fi di breda an sista dem we did afi ron we fram Malaawi an did a liv iina som kyamp iina Muozambiik. Dem breda de did a kip op wid wa a gwaan iina Jeuova aaganaizieshan, kaa dem did aal staat yuuz wan gruup a elda fi ron tingz iina di kanggrigieshan insted-a jos wan breda. Dem elda de did a du uol iip a tingz fi elp di breda an sista dem fi kip kluos tu Jeuova. Laik dem did a gi Baibl taak, dem wuda go chuu Di Wachtowa an di skripcha fi di die wid di breda an sista dem, an dem did aal a kip sorkit miitn. Pan tap a dat, dem did set op di kyamp dem laka ou dem wuda set op wan kanvenshan we dem av difrant difrant gruup a breda we du tingz laik kliin di plies, gi out fuud, an kip di breda an sista dem sief. Wen mi si ou dem breda de a shuo se dem chos iina Jeuova an a du so moch tingz an ou Jeuova a bles dem, wen mi lef de mi fiil gud yu si!

Iina di laas paat a di 1970’z, a di branch afis we de a Zambiya staat luk afta di wok we did a gwaan iina Malaawi. Nof a wi did stil a tingk bout di breda an sista dem we did de de an wi did aalwiez a prie fi dem. Dem taim de mi did de pan di Branch Komitii a Zimbabwe, an nof a di taim mi wuda miit op wid di breda dem fram Worl Ed Afis an som ada breda fram Malaawi, Sout Afrika, an Zambiya. Evritaim wen wi taak, a di sed kwestiyan wi aalwiez a aks: “Wa els wi kyan du fi elp di breda an sista dem we de iina Malaawi?”

Wi get fi si se likl bai likl, dem staat iiz op di presha pan wi breda an sista dem, an so som a dem staat go bak a Malaawi. An fi di wan dem we did tan de, tingz did a get likl beta fi dem. Di konchri dem we did de nier Malaawi did staat frii op di wok, an so dem breda an sista de kuda staat priich an ga’a miitn agen. A dat did gwaan iina Muozambiik iina 1991. Bot wi did stil a wanda, ‘A wen dem wuda frii op evriting iina Malaawi fi di Jeuova Witnis dem?’

WI GU BAK A MALAAWI

Tingz did staat fi chienj fi di beta iina Malaawi, an iina 1993 di govament frii op di wok we di Jeuova Witnis dem a du. Likl bit afta dat, wan breda we a wan mishineri aks mi, “Yu wuda go bak a Malaawi?” Dem taim de mi did a 59, an so mi tel im se, “Nuo sa! Yu no si ou mi uol!” Bot yu waahn nuo se da sed die de wi get wan mesij fram di Govanin Badi a aks wi fi go bak a Malaawi.

Bwai, dis neva iizi ataal kaa wi did lov di wok we wi did a du iina Zimbabwe. Wi did de de fi wan lang taim an wi did av som gud gud fren de. Bot di breda dem pan di Govanin Badi did nais tu wi. Dem tel wi se wi kuda go bak ef wi waahn ar wi kuda tan a Zimbabwe. Bot den mi did tingk bout ou Iebriyam an Siera did lef dem nais nais yaad aalduo dem did op iina iej. Dem dwi’it kaaz a dat Jeuova did aks dem fi du.​—Jen. 12:1-5.

So wi mek op wi main fi du wa Jeuova aaganaizieshan waahn wi fi du an wi go bak a Malaawi pan Febiweri 1, 1995. An yu waahn nuo se da die de wuda mek it 28 ier sins wi did ga’a Malaawi di fos taim! Dem set op wan Branch Komitii wid mi an tuu ada breda an wi staat fi set op bak di wok iina Malaawi.

A JEUOVA KAAZ IT FI GRUO

Mi a tel yu se mi glad fi si ou Jeuova bles di wok iina Malaawi kaa iina 1993, a dis 30,000 breda an sista did iina di konchri an bai yu kwint yu yai, iina 1998, a 42,000 Jeuova Witnis de de. * Kaaz di wok did a tek aaf so moch, di Govanin Badi se wi kuda mek wan nyuu branch afis an kaaz a dat wi bai wan 30-ieka piis a lan iina wan plies we niem Lilongwe, an dem did put mi pan di kanschrokshan komitii.

Iina Mie 2001, wan breda we de pan di Govanin Badi we niem Guy Pierce did gi di taak fi get Jeuova blesn pan di nyuu branch afis we dem mek. A uova 2,000 breda an sista get fi kom a da miitn de, an nof a dem did baptaiz fi muo dan 40 ier. Dem breda an sista de did go chuu som uol iip a sofarieshan wen di wok did anda lakdong, bot dem neehn gi op. Aalduo dem did puor, dem did riili shuo se dem chos iina Gad an dem an Jeuova did kluos kluos, an nou dem did api so til fi get fi si dem nyuu branch afis. Evriwe iina Betel we dem go, dem pudong wan piis a singin a di Kindom sang dem. Mi a tel yu se a wan a di naisis ting dem mi eva si iina mi laif. Aal a dis jos shuo wi se Jeuova bles di wan dem we eng aan an tan op chrang wen dem a go chuu dem prablem dem.

Afta dem don bil di branch afis, dem staat fi bil som Kindom Aal iina Malaawi kaa di aaganaizieshan did set op tingz so das konchri laik Malaawi we no av no uol iip a moni kuda get elp fi bil dem Kindom Aal dem kwik kwik. An mi did api se dem did aks mi fi go gi di taak fi aks Jeuova fi bles dem Kindom Aal de. Kaa wa yuus tu apm ino, a dat som a di kanggrigieshan dem yuus tu bil som ot anda di yuukaliptos chrii dem. An den dem wuda yuuz graas mat fi di ruuf an som lang mod bench fi sidong pan. Dem de diez de did gaan. Nou, di breda dem did api fi mek brik fi bil dem nais, nyuu priti Kindom Aal dem. Bot dem did stil waahn dem bench dem sa, kaaz az dem aalwiez se, wen yu av wan bench, sumadi els kuda aalwiez uol pan it.

Wan neda ting we mek mi fiil gud a wen mi si ou Jeuova piipl dem a gwaan gud iina di chuut. It riili nais fi si ou di yong breda dem a Afrika jos kom kom du Jeuova wok an dem lorn ou fi du uol iip a tingz so dat dem kyan sorv Jeuova beta. Wi si ou dem a du nof nof muo sitn a Betel an iina di kanggrigieshan dem. Wan neda ting a dat di kanggrigieshan dem kuda get som nyuu sorkit uovasiya we kom fram fi dem ieriya, an nof a dem did marid. Iivn duo dem wuda waahn fi av pikni, an piipl iina dem fambili an dem ieriya mait-a a presha dem fi du dat, wi si se dem a du evriting we dem kyan du fi wok fi Jeuova rait ya nou.

MI FIIL GUD BOUT WA MI DU WID MI LAIF

Mi an Anne de a Betel iina Britn

Afta aal dem 52 ier de we mi did tan a Afrika, mi did staat fi get siki-siki. So di breda dem we de pan di Branch Komitii did aks di breda dem pan di Govanin Badi ef it aarait fi wi go baka Britn. An dem did aarait wid it so dem sen wi go baka Britn. Wi did fiil a wie fi lef di wok we wi did a du we wi lov so moch. Bot wen wi go baka Betel iina Britn, wi riili si ou di breda an sista dem tek kier a wi nou dat wi op iina iej.

Di bes ting mi eva du a wen mi mek Jeuova tel mi wa fi du wid mi laif. Ef mi did du wa mi did waahn fi du an tek da big jab de, mi no nuo we mi wuda de rait ya nou. Jeuova did aalwiez nuo wa mi did niid fi du so dat mi kyan liv mi laif iina di bes wie. (Pr. 3:5, 6) Wen mi did yong, mi did wel waahn lorn ou wan a dem big bizniz de wok. Bot nou, wen mi luk pan ou Jeuova aaganaizieshan elp mi fi du aal kain-a tingz fi Jeuova, it mek mi api kyaahn don. Mi naa tel yu no lai, fi yuuz mi laif fi sorv Jeuova a di bes ting mi kuda eva du!

^ Fi si wa did gwaan iina Malaawi wid di breda an sista dem, yu kyan luk iina di 1999 Yearbook of Jehovah’s Witnesses, pp. 148-223.

^ A uova 100,000 breda an sista iina Malaawi ya nou.