1. A ou wan Kristiyan kyan komiin laik wan chrii? (Luk pan di picha tu.)

 WEN wan chrii kyan ben iizi, it naa go iizi fi briiz bluo an tier it dong. A siem so fi wan Kristiyan kyan tan op chrang wen tingz chienj op iina dem laif, dem afi redi fi chienj op ou dem du tingz fi diil wid it. An dem fi rispek ou ada piipl fiil bout tingz an wa dem mek op dem main fi du.

2. Wen tingz chienj op chienj op iina wi laif, wa kain-a wiez wi fi av we a-go elp wi fi diil wid dem, an wa wi a-go luk pan iina da lesn ya?

² Aal a wi we a sorv Jeuova waahn fi tek taim wid piipl. An wi waahn fi du tingz fi shuo se wi kier bout dem, an wi waahn fi shuo se wi ombl an fiil it fi ada piipl wen dem a go chuu dem prablem dem. Iina da lesn ya, wi a-go si ou kaa som breda an sista av dem wiez ya it elp dem fi tan op chrang wen tingz chienj op chienj op iina dem laif. An wi a-go si ou dem wiez de kyan elp wi tu. Bot di fos ting wi a-go luk pan a ou Jeuova an Jiizas tek taim wid piipl an ou dem shuo se dem kier bout dem.

3. Wa an wa mek wi nuo se Jeuova tek taim wid piipl an im kier bout dem?

³ Di Baibl se Jeuova “komiin laik wan rak” kaa im tan op chrang an nobadi kyaahn mek im du wa im no fi du. (Dyuu. 32:4) Bot im tek taim wid piipl an du tingz fi shuo se im kier bout dem tu. So wen taim tingz iina da worl ya chienj op, Jeuova chienj op di wie ou im du tingz so das wa im waahn fi apm apm. An wen Jeuova mek piipl, im did mek dem wid di wiez dem we im av. So dat miin se wi kyan chienj op di wie ou wi diil wid tingz wen taim tingz chienj op iina wi laif. Iina di  Baibl, Jeuova gi wi difrant difrant tingz we wi kyan riizn pan we kyan elp wi fi mek op wi main fi du tingz iina wan waiz wie no mata wa a gwaan iina wi laif. Wen wi luk pan wa Jeuova du an di sitn dem we iina di Baibl we im gi wi we wi kyan riizn pan, it shuo wi se aalduo Jeuova “komiin laik wan rak,” im tek taim wid piipl tu an shuo se im kier bout dem.

4. Tel wi bout wan taim wen Jeuova did tek taim wid piipl. (Livitikos 5:7, 11)

⁴ Jeuova porfek an im tek taim wid piipl. So im no aad an faas wen im a diil wid piipl. Tingk bout ou Jeuova did tek taim wid di Izrelait dem an shuo se im kier bout dem. Im neva tel di rich piipl dem an di puor piipl dem fi gi op di siem kain-a sakrifais. An som a di taim im tel dem fi jos gi wa dem kuda gi.​—Riid Livitikos 5:7, 11.

5. Tel wi bout wan taim wen Jeuova did shuo se im ombl an im did fiil it fi piipl.

⁵ Kaa Jeuova ombl an im fiil it fi piipl, a dat mek im tek taim wid dem. Laik wi did si se Jeuova ombl wen im did bout fi kil aaf di wikid piipl dem iina Sadam. Wa did apm ino, a dat Jeuova did yuuz im ienjel dem fi tel Lat se im fi go op iina di mountn dem. Bot Lat did fried fi go op iina di mountn dem, so im beg Jeuova fi im an im fambili go a wan likl toun we niem Zoar. Bot di ting a dat Jeuova did plan fi mash op Zoar tu, so Jeuova kuda did tel Lat se, ‘A op a di mountn mi se yu fi go, an a de-so mi miin se yu fi go!’ Bot a no dat Jeuova did du. Im neehn mash op Zoar so das Lat kuda ron go de. (Jen. 19:18-22) Uol iip a ier afta dat, Jeuova shuo di piipl dem we liv a Ninive se im fiil it fi dem. Kaa im did sen di prafit we niem Juona fi tel dem se im a-go mash op dem siti an kil aaf di wikid piipl dem iina it. Bot kaa di piipl dem fram Ninive did sari fi wa dem did du an tap du di bad sitn dem we dem did a du, Jeuova did fiil sari fi dem an so im no bada mash op di siti.​—Juona 3:1, 10; 4:10, 11.

6. Tel wi bout som a di taim dem wen Jiizas did du laik Jeuova an shuo se im a tek taim wid piipl an se im kier bout dem.

⁶ Jiizas did du laik Jeuova an tek taim wid piipl. Gad did sen im kom a ort fi priich tu “di shiip dem fram Izrel we laas.” Bot wen im did a du dat, im shuo se im did a tek taim wid piipl an se im kier bout dem tu. Laik wen wan uman we a neehn Izrelait aks im fi iil ar daata we did “ful op a diiman bad bad,” Jiizas did fiil it fi ar an du wa shi se. (Mat. 15:21-28) An wan neda taim wen Jiizas did jos staat di wok we Gad sen im fi kom du, im did se: “Enibadi we tel ada piipl se dem no nuo mi. . . , mi a-go du di sed ting tu dem.” (Mat. 10:33) Bot wen Piita did se im neehn nuo Jiizas chrii taim, Jiizas neehn rait im aaf. Kaa Jiizas kuda si se Piita did sari fi wa im du an im neehn tap chos iina Jiizas. So wen Jiizas kom bak alaiv, im go luk fi Piita an mek im nuo se im paadn im an lov im tu.​—Luuk 24:33, 34.

7. Azkaadn tu Filipiyan 4:5, wa wi wuda waahn piipl fi se bout wi?

⁷ So wi si se Jeuova an Jiizas tek taim wid piipl an dem kier bout dem. An Jeuova waahn di uol a wi fi stie so tu. (Riid Filipiyan 4:5.) A Filipiyan 4:5 iina wan neda  Baibl it se: “Piipl fi nuo se yu tek taim wid piipl an yu kier bout dem.” So wi kyan aks wiself se: ‘Wen piipl luk pan mi, dem wuda se mi tek taim wid piipl an shuo se mi kier bout dem? Ar dem wuda se mi aad an faas an lov mi uona wie? Mi lisn tu piipl an wok wid wa dem a se wen notn no rang wid it? Ar mi mek piipl nuo se no mata wa, dem afi du tingz di wie ou mi waahn dem fi dwi’it?’ Di muor wi tek taim wid piipl a di muor wi a shuo se wi a du laik Jeuova an Jiizas. Wi a-go luk pan chrii wie ou it kyan elp wi wen wi tek taim wid piipl: (1) wen tingz chienj op iina wi laif, (2) wen ada piipl luk pan tingz difrant fram wi, an (3) wen ada piipl mek op dem main fi du sitn difrant fram wa wi wuda du.

8. Wen tingz chienj op chienj op iina wi laif, wa an wa kyan elp wi fi diil wid it? (Luk pan di said paint tu.)

⁸ Ef wi a-go tek taim wid wiself wen tingz chienj op iina wi laif, wi afi redi fi chienj op ou wi du tingz. Kaa wen tingz chienj op iina wi laif, it kyan aad fi wi diil wid it. Laik wi mait-a sik an afi go aspital. Ar kaaz a tingz we a gwaan iina di konchri, wi mait no av uol iip a moni laik we wi yuus tu av wan taim. Ar kaaz a palitiks an dem sopm de, tingz kyan chienj op iina di konchri we wi liv an mek tingz aad fi wi. (Iik. 9:11; 1 Kor. 7:31) Aal wen wi get wan nyuu wok fi du fi Jeuova, di ting dem we wi afi chienj op kyan mek it aad fi wi. Bot it no mata wa chienj op iina wi laif, wi kyan diil wid it ef wi du dem fuor sitn ya: (1) jos nuo se a so laif go, (2) tingk bout wa a-go gwaan iina di fyuucha, (3) tingk bout di gud sitn dem we a gwaan iina yu laif rait ya nou, an (4) du tingz fi elp ada piipl. b Wi a-go luk pan wa did gwaan wid som breda an sista fi si ou dem did du dem sitn ya an ou it kyan elp wi ef wi du dem sitn ya tu.

9. Wa did elp wan ozban an waif we a did mishineri fi go chuu dem prablem dem?

⁹ Jos nuo se a so laif go. Emanuele an Francesca did a mishineri iina wan konchri we dem neehn kom fram. Wen dem did jos staat fi lorn di langwij a di kanggrigieshan we dem staat fi go, KUOVID staat go roun so dem did afi kip we fram ada piipl. Den aal av a sodn Francesca mada ded, so shi did wel waahn go luk fi ar fambili. Bot kaaz a KUOVID shi kudn go. Wa did elp ar fi diil wid aal a dem sitn ya? Di fos ting we did elp ar a dat Emanuele an Francesca prie tu Jeuova, an aks im evridie fi nuo wa dem fi du. Jeuova ansa dem prieya dem an gi dem di ting dem we elp dem fi kip kluos tu im. Laik dem did wach wan vidiyo, we iina it di breda se: “Ef wi no wies no taim an jos tel wiself se a jos so di ting set, wi kyan api an wi kyan yuuz wa wi a go chuu fi du sitn gud fi Jeuova.” c Di sekan ting we did elp dem a dat di tuu a dem did mek op dem main fi du beta wen dem a priich tu piipl pan di fuon, an dem aal staat wan Baibl stodi tu. An di tord ting we elp dem a dat di breda dem fram di kanggrigieshan did elp fi push dem fi go chuu, an dem tek di elp we di breda an sista dem gi dem. An fi wan uol a ier wan sista sen dem wan likl mesij fram di Baibl evridie. So yu si wen tingz chienj op iina yu laif an wi se a jos so laif a go ya nou, wi a-go aarait kaa wi a du wa wi kyan du.

10. Wa did elp wan sista fi diil wid sitn big we did chienj op iina ar laif?

¹⁰ Tingk bout wa a-go gwaan iina di fyuucha, an tingk bout di gud sitn dem we a gwaan iina yu laif rait ya nou. Wan sista we kom fram Ruomieniya we niem Christina  we liv iina Japan ya nou, did fiil a wie wen dem did lak dong di Ingglish kanggrigieshan we shi did a go. Bot shi neva kip ar main pan dat. Insted-a dat, shi chrai fi du wa shi kuda du fi elp out iina di Japaniiz kanggrigieshan we shi staat go, an fi du ar bes iina fiil sorvis tu. An shi aks wan a di uman dem we shi did wok wid fi elp ar fi taak Japaniiz beta. Di uman mek shi nuo se shi wuda elp ar an shi wuda aarait fi yuuz di Baibl an di Yu Kyan Bi Api Nou An Fi Eva! pamplet fi tiich Christina Japaniiz. So a no onggl se Christina did lorn fi taak Japaniiz beta, bot di uman did staat fi shuo se shi lov di ting dem we shi did a lorn tu. So wen tingz apm iina wi laif we wi neehn tingk wuda apm, bot wi gwaan tingk bout wa a-go gwaan iina di fyuucha an kip wi main pan di gud sitn dem we a apm ya nou, wi a-go get som blesn we wi neehn de tingk bout.

11. Wa wan ozban an waif did du wen tingz did get aad iina di konchri we dem liv?

¹¹ Du tingz fi elp ada piipl. Wan ozban an waif we liv iina wan konchri we di priichin wok anda lakdong did luuz dem wok wen tingz did staat get aad iina di konchri. Bot a ou dem did diil wid it? Di fos ting we dem du a dat dem kot dong di mount a moni we dem a spen a mont taim. Den insted-a a tingk bout dem prablem dem, dem staat fi tingk bout ou dem kyan yuuz di priichin wok fi elp ada piipl. (Aks 20:35) Di ozban se, “Kaa wi did bizi a du di priichin wok, wi neehn av nof taim fi a tingk bout tingz we wuda mek wi fret an wori wori op wiself. Bot wi did a yuuz muor a wi taim fi tingk bout di sitn dem we Gad waahn wi fi du.” So wen taim tingz chienj op iina wi laif, wi fi memba fi elp ada piipl. An wan big wie wi kyan du dat a wen wi priich tu dem.

12. Wa Paal did du we kyan elp wi fi chienj op di wie ou wi du tingz wen wi a priich tu piipl?

¹² Wen wi a priich an tiich, som a di taim wi a-go niid fi chienj op ou wi du tingz, kaa wi miit piipl we biliiv difrant difrant tingz, an piipl we gwaan difrant difrant wie, an we kom fram difrant difrant plies. Wen Paal did a priich, im did chienj op di wie ou im du tingz tu. An wi kyan lorn fram wa im did du. Memba se Jiizas did pik im fi bi “di apasl we Gad sen fi priich tu di piipl we a no Juu.” (Ruo. 11:13) An kaa Paal did get da wok de fi du, im did priich tu piipl we a Juu, an piipl we a neehn Juu. An im did priich tu piipl we stodi an nuo nof tingz, an piipl we puor, an impuotant piipl, an som we a king tu. So fi toch dem difrant difrant piipl de aat, Paal did afi “chienj ou [im] liv so dat [im] wuda du aal we [im] kuda du fi elp siev som a dem.” (1 Kor. 9:19-23) So Paal did tingk bout ou piipl liv an we dem kom fram an di ting dem we dem biliiv, an den im chienj op ou im du tingz so das im kuda elp dem. A siem so wi kyan priich beta ef wi du laik Paal an tingk bout piipl an chienj op di wie ou wi priich fi elp dem.

13. Azkaadn tu 1 Korintiyan 8:9, wen wi rispek di wie ou piipl luk pan tingz, wa dat a-go mek wi no du?

¹³ Wen wi tek taim wid piipl, it elp wi fi rispek di wie ou dem luk pan tingz. Laik som a wi sista dem lov fi wier miekop, an som no wier non. An som a di breda an sista dem lov fi jringk likl lika, an som a dem mek op dem main no fi jringk non. An di uol a wi waahn fi aati an fiil gud iina wi badi, an fi du dat wi chrai difrant difrant tingz. Bot ef wi tingk se evribadi iina di kanggrigieshan fi fala di sitn dem we wi mek op wi main fi du, an aal a push it pan dem tu, wi mait staat fi plit op plit op di breda an sista dem an aal mek dem sin tu. An non a wi no waahn fi du dat! (Riid 1 Korintiyan 8:9; 10:23, 24) Wi a-go luk pan tuu sitn fi si ou wen wi riizn pan di skripcha dem an du wa it se, it kyan elp wi fi luk pan tingz iina di rait wie an fi liv iina piis wid wi breda an sista dem.

14. Wa a som a di sitn dem we de iina di Baibl we wi kyan riizn pan we kyan elp wi fi nuo wa kain-a kluoz fi wier an wa kain-a ier stail wi fi av?

 ¹⁴ Di kluoz we yu wier an di ier stail we yu av. Jeuova no aad an faas wen it kom aan tu di kluoz dem we wi wier, bot im gi wi tingz iina di Baibl we wi kyan riizn pan. Yu si di kluoz dem we wi wier, dem fi mek piipl nuo se wi a worship Gad, so das wai wi fi “jres prapa.” (1 Tim. 2:9, 10; 1 Pii. 3:3) So wi no jres op wiself iina wan wie we evribadi afi de luk pan wi. An di sitn dem we de iina di Baibl we wi kyan riizn pan kyan elp di elda dem fi no set wan bag a ruul wen it kom aan tu di kluoz we piipl wier an di ier stail we dem av. Laik iina wan kanggrigieshan, yu did av som yong breda we did a wier wan ier stail we nof piipl a wier, we aalduo dem ier did kot luo, it neehn kuom non taal. So di elda dem did waahn fi elp dem fi du sitn bout it bot dem neehn waahn fi mek no ruul. So di sorkit uovasiya tel di elda dem fi tel di breda dem se, “Ef yu de pan di platfaam an di breda an sista dem a luk pan ou yu luk an naa tingk bout di sitn dem we yu a se, sitn rang wid di kluoz dem we yu av aan ar di ier stail we yu av.” Wen dem tel dem dis, it did elp dem fi chienj an di elda dem neehn afi mek no ruul. d

15. Wa a som a di laa dem we de iina di Baibl an tingz we wi kyan riizn pan we kyan elp wi fi mek op wi main fi nuo wa kain-a chriitment wi fi tek wen wi sik? (Ruoman 14:5)

¹⁵ Wa wi du wen wi sik. Evri Kristiyan fi mek op dem uona main az tu ou dem a-go tek kier a demself wen dem sik. (Gya. 6:5) Iina di Baibl, yu onggl av wan an tuu laa we tel wi wa wi afi du wen it kom aan tu di sitn dem we wi mek op wi main fi du wen taim wi sik. Laik di wan we tel wi se wi no fi tek blod, an di wan we se wi no fi get miks op iina uobiya an dem sitn de. (Aks 15:20; Gya. 5:19, 20) Wen it kom aan tu ada tingz we av fi  du wid wen wi sik, a wi afi mek op wi main bout dat. Wen som a wi breda an sista dem sik, dem onggl go dakta fi get elp, bot som ada breda an sista wi chrai som ada kain-a chriitment. Bot it no mata ou wi fiil iina wi aat bout di difrant difrant kain-a chriitment dem, wi afi mek shuor se wi rispek wa wi breda an sista dem mek op dem main fi du wen dem sik. Wen it kom aan tu dis, wi fi memba dem fuor sitn ya: (1) A onggl Gad Kindom govament a-go iil wi an tap wi fram sik. (Aiz. 33:24) (2) Evri Kristiyan fi “mek op dem uona main” bout wa dem waahn fi du. (Riid Ruoman 14:5.) (3) Wi no joj wi breda an sista dem ar du notn fi kaaz dem fi sin. (Ruo. 14:13) (4) Aalduo aal a wi frii fi mek op wi main fi du wa wi waahn fi du wen wi sik, wan Kristiyan we lov im breda an sista dem a-go aalwiez chrai fi du di sitn dem we a-go mek di ada breda an sista dem iina di kanggrigieshan wok tugeda az wan. (Ruo. 14:15, 19, 20) Yu si ef wi memba dem sitn ya, wi aalwiez a-go stik kluos tu wi breda an sista dem, an dat a-go elp wi fi liv iina piis iina di kanggrigieshan.

16. Ou wan elda kyan shuo se im a tek taim wid piipl wen im a diil wid di res a di elda dem? (Luk pan di picha dem tu.)

¹⁶ Di elda dem fi shuo se dem riili a tek taim wid piipl an se dem kier bout dem. (1 Tim. 3:2, 3) Laik ef wan elda uolda dan di ada elda dem, im no fi aalwiez fiil laik se wa im se a dat dem fi du. Kaa im nuo se Jeuova uoli spirit kyan mek eni wan a di ada elda dem se sitn we a-go elp dem fi du di rait sitn. An wen muos a di elda dem kom tugeda an mek op dem main bout sitn we naa go gens notn we di Baibl se, wan elda we a tek taim wid piipl a-go wok wid it aal ef im did waahn fi du sitn els.

17. Wa a som a di blesn dem we wi get wen wi tek taim wid piipl an shuo se wi kier bout dem?

¹⁷ A nof blesn wi get wen wi tek taim wid piipl an shuo se wi kier bout dem. Wi an wi breda an sista dem a-go get kluosa an wi a-go liv iina piis iina di kanggrigieshan tu. An wi a-go get fi lov di difrant difrant wiez dem we wi breda an sista dem av an ou dem du tingz tu. An muor dan dat, it a-go mek wi fiil gud fi nuo se wi a du laik Jeuova, di Gad we tek taim wid piipl an we du tingz fi shuo se im kier bout dem.