რა დგას ევქარისტიის მიღმა

მთელ მსოფლიოში ხალხი არცთუ იშვიათად იღებს მონაწილეობას ამ რიტუალში; ზოგჯერ — წელიწადში რამდენჯერმე, ზოგჯერ — ყოველკვირეულად და ყოველდღიურადაც კი. მას წმინდა საიდუმლოს უწოდებენ, ამიტომ მისი მნიშვნელობის გაგებას არავინ ცდილობს. მათთვის ის იდუმალებით მოცული სასწაულია.

საუბარია ევქარისტიაზე *; კათოლიკური მესის მსვლელობისას მღვდელი აკურთხებს პურსა და ღვინოს და მორწმუნეებს ქრისტეს წმინდა ზიარების მისაღებად იწვევს. როგორც პაპმა ბენედიქტე XVI-მ აღნიშნა, ევქარისტია „ჩვენი რწმენის აზრი და არსია“. არც ისე დიდი ხნის წინ ეკლესიამ „ევქარისტიის წელი“ აღნიშნა იმისათვის, რომ ხალხში „მის მიმართ რწმენა კვლავ გაეღვივებინა“.

ევქარისტიას ის კათოლიკებიც კი თავგამოდებით იცავენ, რომლებსაც მტკიცე რწმენა არა აქვთ. მაგალითად, ახლახან დაბეჭდილ წერილში ჟურნალი „ტაიმი“ პროგრესულად მოაზროვნე კათოლიკეს უწოდებს ახალგაზრდა ქალბატონს და იქვე მოჰყავს მისი სიტყვები: „როგორიც უნდა იყოს ჩვენი დამოკიდებულება კათოლიკური ეკლესიის დოგმატების მიმართ, ერთი რამ მაინც გვაერთიანებს — ყველა ვიღებთ ზიარებას“.

რა არის ევქარისტია? უნდა მიიღონ ქრისტიანებმა ზიარება? მოდი, პირველ რიგში განვიხილოთ, როგორ ჩაეყარა საფუძველი ევქარისტიის ტრადიციას. შემდეგ შეგვეძლება ყურადღება გავამახვილოთ უფრო მნიშვნელოვან კითხვაზე: შეესაბამება ზიარების აღსრულება იმას, რაც იესო ქრისტემ დაახლოებით 2 000 წლის წინათ დააფუძნა?

ევქარისტია და ქრისტიანული სამყარო

რთული არ არის იმის დანახვა, რატომ მიიჩნევენ ევქარისტიას სასწაულად. ამ რიტუალის მსვლელობისას მნიშვნელოვანი მომენტი დგება მაშინ, როდესაც ლოცვას წარმოთქვამენ. ამ დროს, „კათოლიკური ეკლესიის კატეხიზმოს“ თანახმად, „სიტყვის ძალით, ქრისტეს ქმედებითა და სულიწმიდის ძალით“ ქრისტეს სხეული და სისხლი „საიდუმლო ძღვნად“ იქცევა. მღვდელი, პურისა და ღვინის მიღების შემდეგ, მორწმუნეებს იწვევს, ეზიარონ, ანუ მიიღონ მხოლოდ პური.

 კათოლიკური ეკლესია ასწავლის, რომ პური და ღვინო სასწაულით, პირდაპირი გაგებით, იქცევა ქრისტეს სხეულად და სისხლად. ამ დოგმას ტრანსუბსტანცია ეწოდება. ის დროთა განმავლობაში დადგინდა; ეს დოგმა პირველად XIII საუკუნეში განიმარტა და მისი ოფიციალურად გამოყენებაც მაშინ დაიწყეს. პროტესტანტი რეფორმატორების დროს ეჭვქვეშ დადგა კათოლიკური ევქარისტიის გარკვეული დეტალები. ლუთერმა ტრანსუბსტანციის დოგმა კონსუბსტანციის მოძღვრებით შეცვალა; მათ შორის განსხვავება ძნელად შესამჩნევია. ლუთერი ფიქრობდა, რომ პური და ღვინო იესოს ხორცად და სისხლად კი არ გარდაიქმნებოდა, არამედ უფლის ხორცი და სისხლი პურსა და ღვინოში არსებობდა.

დროთა განმავლობაში ქრისტიანული სამყაროს რელიგიებში ევქარისტიამ სხვადასხვა მნიშვნელობა შეიძინა; ამასთანავე, მას სხვადასხვა სახით და სხვადასხვა სიხშირით ასრულებდნენ. მიუხედავად ამისა, მთელი ქრისტიანული სამყარო ეთანხმება იმ აზრს, რომ ამ რიტუალში არის ის, რასაც ყველასთვის დიდი მნიშვნელობა აქვს. როგორ აღნიშნა იესომ ის დღე, რომელიც ამ რიტუალს დაედო საფუძვლად?

როგორ დააწესა იესომ უფლის გახსენების საღამო?

იესომ თავად დააწესა „უფლის ვახშამი“, ანუ მისი სიკვდილის გახსენების საღამო (1 კორინთელები 11:20, 24). მაგრამ დააწესა მან საიდუმლო რიტუალი, რომლის მსვლელობისას მისი მიმდევრები სინამდვილეში შეჭამდნენ მის სხეულს და დალევდნენ მის სისხლს?

იესომ იუდეველთა პასექი იზეიმა და გაუშვა იუდა ისკარიოტელი, მოციქული, რომელიც მალე გასცემდა მას. იქ დამსწრე 11 მოციქულთაგან ერთ-ერთი, მათე, გვეუბნება: «ისინი ჯერ კიდევ ჭამდნენ, როცა იესომ აიღო პური, ილოცა, დაამტვრია, მოწაფეებს მისცა და თქვა: „აიღეთ, ჭამეთ. ეს ჩემს სხეულს ნიშნავს“. აიღო სასმისი, ღმერთს მადლობა [ბერძნ. ევხარისტესას] გადაუხადა, მისცა მათ და უთხრა: ყველამ შესვით, რადგან ეს ჩემს სისხლს ნიშნავს, „შეთანხმების სისხლს“, რომელიც მრავალთათვის უნდა დაიღვაროს ცოდვების მისატევებლად» (მათე 26:26—28).

იესოსთვის, ისევე როგორც ღვთის ყველა მსახურისთვის, ჭამამდე ლოცვა ჩვეულებრივი რამ იყო (კანონი 8:10; მათე 6:11; 14:19; 15:36; მარკოზი 6:41; 8:6; იოანე 6:11, 23; საქმეები 27:35; რომაელები 14:6). იძლევა ეს სიტყვები რაიმე საფუძველს იმ დასკვნის გასაკეთებლად, რომ ლოცვაში მადლიერების გამოხატვით იესომ სასწაულიც მოახდინა, რის საფუძველზეც მის მიმდევრებს პირდაპირი გაგებით უნდა მიეღოთ მისი ხორცი და სისხლი?

„ეს . . . ნიშნავს“ თუ „ეს არის“?

ზოგ ბიბლიაში ეს სიტყვები ასეა ნათარგმნი: „მიიღეთ, ჭამეთ, ეს არის ჩემი ხორცი“ და „სვით ყველამ: ეს არის ჩემი სისხლი“ (მათე 26:26—28, საქართველოს საპატრიარქოს გამოცემა). მართალია, რომ ბერძნული სიტყვა „ესტინი“ არის იმ ბერძნული ზმნის საწყისი ფორმა, რაც ძირითადად „არის“-ს ნიშნავს, მაგრამ იგივე ზმნა შეიძლება „აღნიშვნასაც“ ნიშნავდეს. საინტერესოა, რომ ბიბლიის მრავალი თარგმანი ამ ზმნას ხშირად თარგმნის როგორც „ნიშნავს“ *. ის, თუ რომელი თარგმანია უფრო ზუსტი, კონტექსტი განსაზღვრავს. მაგალითად, ბიბლიის მრავალი თარგმანი მათეს 12:7-ში სიტყვა „ესტინს“ თარგმნის როგორც „ნიშნავს“: „რომ იცოდეთ, რას ნიშნავს [ბერძნ. ესტინ]: წყალობა მნებავს და არა მსხვერპლი, აღარასოდეს შეაჩვენებდით უცოდველთ“ (საქართველოს საპატრიარქოს გამოცემა).

მრავალი ავტორიტეტული ბიბლეისტის აზრით, სიტყვა „არის“ ზუსტად არ გამოხატავს იესოს ნათქვამს. მაგალითად, ჟაკ დიუპონმა მხედველობაში  მიიღო ის კულტურა და საზოგადოება, რომელშიც იესო ცხოვრობდა, და დაასკვნა, რომ ამ ზმნის „უფრო ბუნებრივი“ თარგმანი იქნებოდა: „ეს ნიშნავს ჩემს სხეულს“, ანუ „ეს წარმოადგენს ჩემს სხეულს“.

ნებისმიერ შემთხვევაში, იესოს შეუძლებელია, ეგულისხმა, რომ მის მიმდევრებს პირდაპირი გაგებით უნდა მიეღოთ მისი ხორცი და სისხლი. რატომ? ნოეს დროს, წარღვნის შემდეგ, როდესაც ღმერთმა ადამიანებს ნება დართო, ეჭამათ ცხოველის ხორცი, ღმერთმა პირდაპირ აუკრძალა ადამიანებს სისხლის „ჭამა“ (დაბადება 9:3, 4). ეს მითითება ღმერთმა თავის ხალხს მოსეს კანონში გაუმეორა, რომელსაც იესო სრულად ემორჩილებოდა (კანონი 12:23; 1 პეტრე 2:22). მოციქულები კი წმინდა სულით იყვნენ შთაგონებული, რომ განეახლებინათ სისხლის მიღების წინააღმდეგ კანონი, რომლის დაცვაც ყველა ქრისტიანს მოეთხოვებოდა (საქმეები 15:20, 29). განა იესო დააწესებდა ისეთ ღონისძიებას, რომელიც მისი მიმდევრებისგან ყოვლისშემძლე ღვთის წმინდა კანონის დარღვევას მოითხოვდა? რა თქმა უნდა, არა!

მაშასადამე, ცხადია, რომ იესომ პური და ღვინო სიმბოლოებად გამოიყენა. უფუარი პური იესოს უცოდველ სხეულს ნიშნავდა, რომელიც უნდა შეწირულიყო. წითელი ღვინო მის სისხლს ნიშნავდა, რომელიც ‘მრავალთათვის უნდა დაღვრილიყო ცოდვების მისატევებლად’ (მათე 26:28).

უფლის გახსენების საღამოს მიზანი

იესომ პირველი უფლის გახსენების საღამო ასეთი სიტყვებით დაასრულა: „ეს აკეთეთ ჩემ გასახსენებლად“ (ლუკა 22:19). ეს ღონისძიება გვეხმარება, გვახსოვდეს იესო და ყველაფერი, რაც მისი  სიკვდილით გახდა შესაძლებელი. ის გვახსენებს, რომ იესო მხარს უჭერდა მამის, იეჰოვას, უზენაეს მმართველობას. ის აგრეთვე შეგვახსენებს, რომ იესომ სრულყოფილი, უცოდველი, სიცოცხლის გაღებით „მისცა თავისი სული მრავალთა გამოსასყიდად“. გამოსასყიდი ნებისმიერ ადამიანს, რომელიც მის მიერ გაღებული მსხვერპლისადმი რწმენას გამოავლენდა, ცოდვისგან გაათავისუფლებდა და მარადიული ცხოვრების შესაძლებლობას მისცემდა (მათე 20:28).

მაგრამ პირველ რიგში უფლის გახსენების საღამო საზიარო ვახშამია. ამ ვახშმის მოზიარენი არიან: 1) იეჰოვა ღმერთი, რომელმაც იზრუნა შესაწირავზე; 2) იესო ქრისტე, „ღვთის კრავი“, რომელმაც გაიღო ეს შესაწირავი; 3) იესოს სულიერი ძმები. ეს უკანასკნელნი პურისა და ღვინის მიღებით ცხადყოფენ, რომ ქრისტესთან სრულ ერთობაში არიან (იოანე 1:29; 1 კორინთელები 10:16, 17). ისინი აგრეთვე ცხადყოფენ, რომ, როგორც სულითცხებული მოწაფეები, „ახალი შეთანხმების“ ერთი მხარის წარმომადგენლები არიან. ისინი ზეცაში ქრისტესთან ერთად მეფეები და მღვდლები იქნებიან (ლუკა 22:20; იოანე 14:2, 3; გამოცხადება 5:9, 10).

როდის უნდა აღინიშნოს გახსენების საღამო? ამ კითხვაზე ნათელ პასუხს მივიღებთ, თუ გავიხსენებთ, რომ იესომ ეს ღონისძიება კონკრეტულ დღეს — პასექის დღეს — დააწესა. ღვთის ხალხი პასექის დღესასწაულს 1 500-ზე მეტი წლის განმავლობაში ყოველწლიურად ებრაული კალენდრის მიხედვით 14 ნისანს აღნიშნავდა, რათა გაეხსენებინათ, რა სასწაულებრივად იხსნა იეჰოვამ ისინი. ცხადია, იესომ თავის მიმდევრებს უთხრა, ამ დღეს აღენიშნათ უფრო მნიშვნელოვანი ხსნა, რომელსაც ღმერთი ქრისტეს სიკვდილის საშუალებით გახდიდა შესაძლებელს. ამგვარად, იესოს ჭეშმარიტი მიმდევრები ყოვლწლიურად ებრაული კალენდრით 14 ნისანის შესაბამის დღეს ესწრებიან უფლის გახსენების საღამოს.

აკეთებენ ამას ისინი რიტუალის სიყვარულის გამო? გულწრფელად რომ ვთქვათ, სწორედ რიტუალი იზიდავს მრავალს, ვინც ევქარისტიაში იღებს მონაწილეობას. ზემოთ ხსენებულ „ტაიმში“ გამოქვეყნებული წერილის ავტორმა თქვა: „დიდი სულიერი სიმშვიდე მოაქვს ამ ძველ რიტუალს, რომელშიც მრავალი ადამიანი იღებს მონაწილეობას“. მრავალი დღევანდელი კათოლიკეს მსგავსად, ეს ავტორიც ამჯობინებს, რომ ევქარისტია ლათინურ ენაზე ჩატარდეს, ისე როგორც ეს წარსულში იყო. რატომ? ავტორი წერს: „მინდა, რომ მესის მსვლელობისას საგალობელი იმ ენაზე შესრულდეს, რომელიც არ ვიცი, რადგან ხშირად არ მომწონს ის, რასაც ინგლისურ ენაზე ვისმენ“.

იეჰოვას მოწმეები, სადაც უნდა ცხოვრობდნენ, მილიონობით დაინტერესებულ ადამიანთან ერთად სიამოვნებით ესწრებიან მშობლიურ ენაზე ჩატარებულ უფლის გახსენების საღამოს. ისინი სიამოვნებით იღრმავებენ ცოდნას ქრისტეს სიკვდილის მნიშვნელობის შესახებ. ამ სწავლებაზე ფიქრი და საუბარი მართებულია მთელი წლის განმავლობაში. გახსენების საღამოს აღნიშვნით მოწმეებს ყოველთვის ახსოვთ იეჰოვა ღმერთისა და მისი ძის, იესო ქრისტეს, მიერ გამოვლენილი დიდი სიყვარული. ეს მათ ეხმარებათ, აუწყონ „უფლის სიკვდილი . . . მის მოსვლამდე“ (1 კორინთელები 11:26).

[სქოლიოები]

[ჩანართი 27 გვერდზე]

როგორ აღნიშნა იესომ დღესასწაული, რომელიც დააწესა?

[სურათი 28 გვერდზე]

იესომ თავისი სიკვდილის გახსენების საღამო დააწესა

[სურათი 29 გვერდზე]

იესო ქრისტეს სიკვდილის გახსენების აღნიშვნა