1-3. (a) Masha law malawng gaw shanhte a bungli hte seng nna gara hku hkam sha ai kun? (b) Chyum Laika gaw bungli hpe gara hku mu mada na matu n-gun jaw da ai kun? Ndai daw hta gara ga san ni hpe maram yu na kun?

DAI NI mungkan ntsa hta, bungli galaw ai gaw masha law malawng a matu, ngwi pyaw hpa n rai sai. Grau nna, tinang n ra sharawng ai bungli hpe shani shagu, hkying hkum law law galaw ai aten hta hki ba lit li wa ai. Dai majaw, tinang a bungli hta myit lawm nna ngwi pyaw lu na matu, gara hku galaw mai ai kun?

² Chyum Laika hta, bungli shakut ai lam hpe, kaja ai hku mu mada na matu n-gun jaw da ai. Bungli shakut nna lu wa ai akyu gaw, shaman chyeju langai re ai lam tsun da ai. Shawlumon gaw “langai hte langai lu sha nna, tinang a amu bungli a akyu hta pyaw nga lu ai gaw, Karai Kasang a chyeju kumhpa rai nga ai” nga nna ka wa ai. (Hpaji 3:13) Anhte hpe tsawra nna, anhte a akyu hpe sha myit ya ai Yehowa gaw, anhte galaw ai lam shagu hta myit dik ai hte ngwi pyaw lam lu shangun mayu ai. Yehowa a tsawra myit hta agrin nga na matu, bungli hpe shi mu mada ai hku mu nna, shi a tara ni hte maren hkan sa ra ai.​—Hpaji 2:24; 5:18 hpe hti u.

³ Ndai daw hta ga san mali hpe maram yu ga: Bungli shakut ai kaw nna, ngwi pyaw lam gara hku lu mai na kun? Gara bungli ni hpe teng man ai Hkristan ni n galaw ging ai kun? Kan bau bungli hte nawku daw jau lam hpe rap ra hkra gara hku galaw na kun? Anhte galaw lu ai ahkyak htum bungli gaw hpa  rai kun? Shawng nnan, ninggawn tawa hta grau htum bungli galaw ai wa Yehowa hte Yesu a kasi ningli hpe hkaja yu ga.

4, 5. Yehowa gaw, grau htum ai bungli galaw ai wa re ai lam Chyum Laika hta gara hku tsun da ai kun?

⁴ Yehowa gaw grau htum bungli galaw ai wa re. Ningpawt Ninghpang 1:1 hta “Shawng ningpawt e Karai Kasang gaw sumsing lamu hte ginding aga hpe hpan da wu ai” nga nna tsun da ai. Karai Kasang gaw, mungkan ga hpe hpan ngut ai hpang, “nachying kaja nga ai” nga nna tsun wa ai. (Ningpawt 1:31) Dai re ai majaw, mungkan ga hte seng nna shi galaw ai lam ni yawng hpe grai myit dik ai. “A rawng ai Karai Kasang” Yehowa gaw, awng dang ai bungli galaw ai wa re ai majaw grai pyaw na re.​—1 Timohti 1:11.

⁵ Anhte a Karai Kasang gaw, n sim n sa bungli hpe shakut shaja galaw nga ai. Mungkan ga hte seng ai, yawng mayawng hpe hpan ngut nna aten grai na ai shaloi, “Nye Wa gaw ya du hkra pyi amu a galaw nga ai” nga nna Yesu tsun wa ai. (Yawhan 5:17) Wa gaw hpa ni galaw nga ai kun? Karai Wa gaw sumsing lamu kaw nna, shinggyim masha ni hpe lam matsun ya ai, lanu lahku ya ai. Sumsing lamu hta Yesu hte arau uphkang na matu, namman chya hkrum ai Hkristan ni hpe mung “ningnan hpan” ya ai. (2 Korinhtu 5:17) Shinggyim masha ni hte seng nna, Yehowa a yaw shada lam hpring tsup wa na matu hte shi hpe tsawra ai ni mungkan nnan hta, htani htana asak hkrung lu ai du hkra, shi bungli galaw nga ai. (Roma 6:23) Yehowa gaw, ndai bungli a akyu majaw grai pyaw na re. Karai Kasang lau la ai majaw, masha wan law law gaw Mungdan shiga hpe hkap la nna, Karai Kasang a tsawra myit hta agrin nga na matu, shanhte a prat hpe galai shai wa sai.​—Yawhan 6:44.

6, 7. Yesu gaw bungli shakut ai wa re ai lam Chyum Laika hta gara hku tsun da ai kun?

⁶ Yesu hpe moi kaw nna, bungli shakut ai wa ngu ka matsing da ai. Shi gaw masha langai hku nna, mungkan ga de n  du wa shi yang, “sumsing lamu hte ginding aga” hta nga ai, yawng mayawng hpe hpan ai shaloi, “hpaawn wa” hku nna Karai Kasang a magam gun wa ai. (Ga Shagawp 8:22-31; Kolose 1:15-17) Mungkan ga hta du wa ai shaloi mung, matut nna bungli shakut wa ai. Shi gaw kaji ai aten kaw nna lasama hpaji hpe sharin la wa ai majaw, “lasama” langai hku nna masha ni chye ma ai. * (Marku 6:3) Dai prat na lasama bungli hta, hpun pyen jak ni, hkingrai ni, myihprap wan ni n nga ai majaw, n-gun shadat galaw ra ai hta n-ga, atsawm mung chye galaw ra ai. Bungli a matu shi nan nam de sa, hpun ni hpe kran nna hpai wa ai hpe nang myit yu ga ai kun? Nta gap ai shaloi shi nan galup, chyinghka ni galaw shakap, ra ai hkingrai mahkra hpe mung, shi nan galaw la ai hpe shingran mu ai kun? Yesu gaw shi nan bungli shakut nna, atsawm galaw ai majaw teng sha ngwi pyaw lu na re.

⁷ Yesu gaw hkaw tsun magam hta mung, grai ningtawn ai hte shakut ai wa re. Ndai ahkyak htum bungli hpe myit maju jung let, masum ning chyen tup shang lawm wa ai. Masha law law hpe hkaw tsun mayu ai majaw, jahpawt jau jau kaw nna shana jan du hkra bungli galaw wa ai. (Luka 21:37, 38; Yawhan 3:2) “Karai Kasang a Mungdan lam hkaw dan ai hte, kabu gara shi ga tsun shana ya let, mare mi kaw nna mare mi, kahtawng mi kaw nna kahtawng mi de” bu hkawm wa ai. (Luka 8:1) Masha ni hpang de kabu gara shiga du na matu, nhpu htat ai lam hta deng tsa hku nna lam hkawm wa ai.

8, 9. Yesu gaw bungli shakut ai kaw nna ngwi pyaw lam gara hku lu wa ai kun?

⁸ Yesu gaw hkaw tsun bungli hta shakut ai majaw, ngwi pyaw lam lu wa ai kun? Lu wa ai. Mungdan tara ngu ai nli hpe shi gat hkai wa ai majaw, hkauna hta mam ni gaw dan na matu myin htoi nga sai. Yesu gaw Karai Kasang a magam gun ai kaw nna, n-gun atsam law law lu ai majaw, shi a bungli ngut kre na matu, kaw si hpang kara ai hpe pyi hkam jan lu wa ai.  (Yawhan 4:31-38) Mungkan ntsa magam gun ngut ai shaloi, shi a Kawa hpe “Ngai gun hpai na matu, nang ngai e ap ya ai amu hpe, ngai gun hpai ngut se ai rai nna, ga ningtsa e na a hpung shingkang shapraw da ya se ai” nga nna tsun ai shaloi, shi kade daram pyaw na hpe myit yu u.​—Yawhan 17:4.

⁹ Bungli shakut ai wa gaw, ngwi pyaw lam lu mai ai hpe Yehowa hte Yesu a kasi kaw nna chye lu ai. Anhte ni Yehowa hpe tsawra yang, “Karai Kasang a samnang ai ni tai” na re. (Ehpesu 5:1) Yesu hpe tsawra yang, “shi a hkang hta hkan nang” na matu anhte hpe shadut ya ai. (1 Petru 2:21) Dai majaw, anhte mung bungli shakut ai kaw nna, ngwi pyaw lam gara hku lu mai ai lam yu yu ga.

10, 11. Anhte a bungli hta kaja ai ningmu nga hkra hpa gaw karum ya lu na kun?

¹⁰ Teng man ai Hkristan ni a prat hta, kan bau bungli galaw ai lam mung lawm ai. Anhte a bungli kaw nna, myit pyaw myit dik ai lam lu mayu ga ai. Raitim, anhte n ra sharawng ai kan bau bungli rai yang, myit dik na matu grai yak ai. Ndai zawn masa ni hta, tinang galaw ai bungli kaw nna, ngwi pyaw lam gara hku lu na kun?

¹¹ Kaja ai myit jasat nga hkra galaw ai hku nna. Anhte a masa ni hpe ayan n galai shai lu tim, myit jasat hpe gaw galai shai lu ai. Karai Kasang a ningmu hpe myit sawn sumru ai gaw, anhte galaw ai bungli hta kaja ai ningmu nga hkra karum ya ai. Ga shadawn, nang gaw dinghku hpe woi awn nga ai rai yang, na a bungli gaw grit nem ai bungli raitim, na a nta masha ni hpe gara hku madi shadaw ya lu ai lam myit yu u. Tinang tsawra ai ni hpe yu lanu lahku ai lam gaw, Karai Kasang a man hta ahkyak ai lam re. Tinang a nta masha hpe n bau ai wa gaw “n kam n sham ga ai wa hta grau nna n hkru nga ai” ngu Karai a Mungga hta tsun da ai. (1 Timohti 5:8) Na a kan bau bungli a majaw, Karai Kasang jaw ai lit ni hpe galaw lu ai re ngu hkam la yang, bungli manang ni n lu ai ngwi pyaw lam hpe lu la na re.

12. Bungli hpe shakut nna ding man ai lam madun ai gaw hpa akyu nga ai kun?

 ¹² Shakut shaja ai hte ding man ai hku nna. Bungli shakut nna, grau chye galaw wa na nga yang, akyu law law hkam sha na re. Bungli shakut nna atsam hpring ai bungli masha ni hpe, bungli madu gaw grai manu shadan ai. (Ga Shagawp 12:24; 22:29) Teng man ai Hkristan ni gaw, bungli madu a aten, gumhpraw, arung arai ni hpe n lagu ai hku nna, ding man ai lam madun ra ai. (Ehpesu 4:28) Shawng na daw hta hkaja ngut sai hte maren, ding man ai gaw akyu nga ai. Ding man ai wa ngu mying lu da ai wa hpe masha ni kam ai. Bungli shakut ai  hpe bungli madu mu tim n mu tim, anhte a “myit” asan sha hte Yehowa ra sharawng ai hpe, galaw nga ai majaw myit dik lu na re.​—Hebre 13:18; Kolose 3:22-24.

13. Bungli hta kaja ai kasi madun yang hpa akyu lu na kun?

¹³ Anhte a ngasat ngasa gaw Karai Kasang a hpung shingkang hpe dan hkung shangun ai. Anhte a bungli hta, madang tsaw ai Hkristan lailen ni ayan madun ai hpe, kaga masha ni sadi hkrup na re. Hpa akyu lu na kun? “Anhte a hkye hkrang la ai Madu Karai Kasang a sharin shaga mung ga hpe, lam magup hta mawn sumli nga lu na” re. (Titu 2:9, 10) Anhte a arawn alai ni gaw, anhte a nawku daw jau lam hpe madun dan nna, dai hpe kaga masha ni mu ai shaloi myit shang sha wa na re. Bungli rau galaw ai manang ni gaw, na a kaja ai kasi hpe mu nna, teng man ai tara hpe myit lawm wa ai rai yang, nang gara hku hkam sha na hpe myit yu u. Grau ahkyak ai gaw, na a kaja ai kasi ningli a majaw, Yehowa hpe shagrau nna shi hpe myit pyaw shangun ai n rai ni?​—Ga Shagawp 27:11; 1 Petru 2:12 ni hpe hti u.

14-16. Bungli hte seng nna dawdan ai shaloi, ahkyak ai gara ga san ni hpe myit yu ra ai kun?

¹⁴ Kan bau bungli hte seng nna, gara bungli hpe galaw ra na, n galaw ra na ngu ai hpe Chyum Laika hta tup hkrak n tsun da ai. Dai majaw, bungli yawng hpe mai galaw ai lachyum gaw n re. Chyum Laika gaw, ding man ai bungli hpe lata lu na matu, Karai Kasang n ra sharawng ai bungli hpe n galaw na matu karum ya lu ai. (Ga Shagawp 2:6) Bungli galaw na matu dawdan ai shaloi, ahkyak ai ga san lahkawng hpe myit yu ra ai.

¹⁵ Ndai bungli hpe galaw yang, Chyum Laika hte nhtan shai ai hpe galaw ai zawn byin na kun? Chyum Laika hte nhtan shai ai lam ni hta lagu ai, masu ai, gawng-ngu sumla  nawku ai lam ni lawm ai. (Pru Mat 20:4; Kasa 15:29; Ehpesu 4:28; Shingran 21:8) Dai zawn galaw ra na bungli yawng hpe anhte koi na re. Yehowa hpe tsawra yang, Chyum Laika hte nhtan shai ai bungli ni hpe galaw na n re.​—1 Yawhan 5:3 hpe hti u.

¹⁶ Ndai bungli hpe galaw yang, mara galaw ai (sh) n-gun jaw ai hte bung na kun? Ga shadawn, manam tau bungli galaw ai gaw n shut ai. Raitim, Hkristan langai gaw, ma shabrai  ya ai tsi gawk hta galaw mai na kun? Shi gaw, ma shabrai ai hta ding tawk karum ya ai gaw n re. Raitim, dai tsi gawk hta galaw nga ai gaw, Chyum Laika hte nhtan shai ai bungli hpe n-gun jaw ai hte bung ai. (Pru Mat 21:22-24) Yehowa hpe tsawra ai ni gaw, Chyum Laika hte nhtan shai ai bungli ni hta, shang lawm mayu na n re.

17. (a) Bungli hte seng nna dawdan lam ni galaw ai shaloi gara lam ni hpe myit yu ra na kun? (“ Ndai Bungli Hpe Ngai Hkap La Ging Ai Kun?” ngu ai lawk hpe yu u.) (b) Karai ra sharawng ai dawdan lam ni jahkrat lu hkra, anhte a myit nsam gaw gara hku karum ya lu na kun?

¹⁷ Bungli hte seng nna dawdan lam ni jahkrat ai shaloi, laika pang 15 hte 16 hta lawm ai ahkyak ai ga san lahkawng a mahtai hpe atsawm myit yu ra ai. Atsawm myit yu ra na lam ni naw nga ai. * Sadi dung ai hte myitsu ai mayam gaw, byin  wa chye ai masa ni hte seng nna, tara ni jahkrat ya na re ngu anhte n mai myit mada ai. Ndai lam hta anhte a sawn maram chye ai atsam hpe jailang ra ai. Ndai laika buk a Daw 2 hta chye wa sai hte maren, anhte a prat hta Chyum Laika tara ni hpe gara hku hkan sa mai ai lam hpe hkaja la nna, anhte a myit nsam hpe shaman shakyang ya ging ai. Anhte a “sawn maram chye ai atsam” hpe shaman da na nga yang, anhte a myit nsam gaw, Yehowa ra sharawng ai dawdan lam ni hpe galaw na matu karum ya lu ai. Karai Kasang a tsawra myit hta mung agrin nga lu na re.​—Hebre 5:14, NW.

18. Yehowa ra sharawng ai hku dawdan nna galaw na matu hpa majaw ayan n loi ai kun?

¹⁸ “Yak la ai aten” re ai, “hpang jahtum na nhtoi” ni hta, Yehowa ra sharawng ai hku dawdan na matu ayan n loi ai. (2 Timohti 3:1) Bungli langai lu na, dai hta grin nga na matu grai yak na re. Hkristan langai hku nna, tinang a dinghku hpe madi shadaw na matu bungli shakut galaw ai gaw, ahkyak ai lam re ai hpe chye ga ai. Raitim, anhte n sadi yang, bungli kaw na dip n-gun (sh) ndai mungkan a arung arai ra marin ai myit ni gaw, nawku daw jau ai lam ni hpe shing dang kau ya chye ai. (1 Timohti 6:9, 10) Anhte ni gaw, “hpaji rawng ai ni zawn hkawm nga” let, rap ra hkra gara hku galaw mai ai lam maram yu ga.​—Ehpesu 5:15.

19. Yehowa hpe myit masin mahkra hte hpa majaw kamsham ging ai kun? Dai zawn kamsham yang gara lam ni hpe koi yen lu na kun?

¹⁹ Yehowa hpe myit masin mahkra hte kamsham u. (Ga Shagawp 3:5, 6 hpe hti u.) Dai zawn kamsham ging ai n rai ni? Yehowa gaw, anhte hpe teng sha lanu lahku nga ai. (1 Petru 5:7) Yehowa gaw, anhte ra kadawn ai lam ni hpe anhte hta grau chye nna jaw mung jaw mayu ai. (Shakawn 37:25) Dai majaw, “gumhpraw marin ai lam hkum hkan myit; nanhte lu ai made hte myit dik nga mu: kaning rai nme law, Ngai nang hte teng teng n hka na nngai, gaja wa teng teng n kau da na nngai” ngu, Karai Kasang tsun da ai hpe anhte myit dum ra ai. (Hebre 13:5) Karai Kasang gaw, prat a matu ra kadawn ai  lam ni hpe jaw ya lu ai lam, aten hpring magam gun ai ni gaw sakse madun nga ai. Yehowa gaw anhte hpe lanu lahku ya ai lam, myit masin mahkra hte kamsham yang, dinghku hpe madi shadaw ai lam hte seng nna, grai myit tsang na n re.  (Mahte 6:25-32) Anhte a kan bau bungli a majaw, zuphpawng lung ai lam, kabu gara shiga hkaw tsun ai lam ni zawn, wenyi lam hte seng ai ni hpe n galaw ai sha nga na n re.​—Mahte 24:14; Hebre 10:24, 25.

20. Langai hpe sha myit maju jung ai a lachyum gaw hpa rai ai kun? Gara hku matut galaw mai na kun?

²⁰ Langai hpe sha myit maju jung nna yu u. (Mahte 6:22, 23 hpe hti u.) Lachyum gaw, prat hpe asan sha tawn ai hpe tsun ai re. Hkristan langai gaw, Karai a magam gun ai yaw shada lam langai hpe sha azi yu ai. Anhte dai hku azi yu yang, gumhpraw law law lu ai bungli, arung arai hpang hkan ai prat hpe sharawng nga na n re. Ndau shana ai masha ni tsun ai zawn, ngwi pyaw lam lu na matu, ra ahkyak ai prat dep rai ni (sh) kaja htum arung arai ni a hpang de hkan na n re. Na a myi hpe gara hku hkang na kun? N ahkyak ai sha hka kap ai hpe koi u. Aten hte grai yu lajang ra ai arai ni hpe mahkawng ai ni hkum galaw. “Lu sha hte hpun palawng” nga ai daram hte myit dik na matu, Chyum Laika tsun ai hpe hkan sa u. (1 Timohti 6:8) Mai byin ai daram na a prat hpe asan sha tawn u.

21. Ahkyak shatai ra na lam ni hpe hpa majaw masat da ra ai kun? Anhte a prat hta gara hpe shawng tawn ging ai kun?

²¹ Nawku daw jau lam hte seng ai ni hpe ahkyak shatai nna, galaw nga u. Anhte gaw shadawn sharam sha dang di lu ai majaw, ahkyak shatai ra na lam ni hpe masat da ra ai. Rai yang she, grau ahkyak ai ni a matu aten law law lu jaw nna, n ahkyak ai lam ni a majaw a aten majoi byin mat na n re. Anhte a prat hta gara lam ni hpe ahkyak shatai ging ai kun? Ndai mungkan na masha law law gaw, gumhpraw law law lu ai bungli lu na matu, madang tsaw hpaji sharin ai hta aten law law jailang nga ma ai. Raitim, Yesu gaw shi a sape ni hpe, “Mungdan . . . hpe shawng tam nga mu” nga nna n-gun jaw wa ai. (Mahte 6:33) Teng man ai Hkristan ni hku nna, anhte ni gaw Karai a Mungdan hpe prat hta shawng tawn ai. Karai Kasang a Mungdan akyu a matu magam gun ai gaw, arung arai ni, kan bau bungli ni hta grau ahkyak ai hpe anhte lata ai, galaw ai hte bandung ni hta dan dawng ging ai.

22, 23. (a) Teng man ai Hkristan ni a ahkyak ai magam bungli gaw hpa rai kun? Dai gaw anhte a matu ahkyak ai hpe gara hku madun na kun? (“ Ngai Ndai Zawn Dawdan Wa Ai Majaw Prat Hta Ngwi Pyaw Myit Dik Wa Ai” ngu ai lawk hpe yu u.) (b) Na a kan bau bungli hte seng nna gara hku dawdan da ai kun?

²² Jahtum nhtoi htum wa mahka hta, asak hkrung nga ai hpe chye da ai majaw, teng man ai Hkristan ni gaw, hkaw tsun bungli hte sape shatai ai bungli hpe, myit maju jung let galaw ma ai. (Mahte 24:14; 28:19, 20) Anhte a Kasi Ningli Madu Yesu zawn, asak hkye ai bungli hta amu law mayu ga ai. Ndai bungli gaw, anhte a matu ahkyak ai hpe gara hku madun mai ai kun? Karai Kasang a masha law malawng gaw, nawku hpung hta hkaw tsun masha ni hku nna, myit masin mahkra hte hkaw tsun bungli hta shang lawm ma ai. Nkau mi gaw, lam woi ningshawng (sh) sasana hku nna, magam gun ma ai. Wenyi bandung ni tawn ai gaw ahkyak ai lam, Kanu Kawa law law sadi hkrup nna, kasha ni hpe aten tup magam bungli hta shang lawm na matu n-gun jaw wa ai. Mungdan kabu gara shiga hpe, myit rawt let hkaw tsun ai ni gaw, ngwi pyaw lam lu ai kun? Lu ai. Yehowa a magam hpe myit masin mahkra hte gun hpai ai gaw, ngwi pyaw myit dik ai prat hte shaman chyeju law law lu shangun ai.​—Ga Shagawp 10:22 hpe hti u.

²³ Anhte law malawng gaw, dinghku a matu kan bau bungli hpe ahkying aten law law galaw ra ai. Yehowa gaw anhte bungli shakut ai lam hta, ngwi pyaw shangun mayu ai hpe myit dum nga u. Anhte a myit jasat, arawn alai ni hpe Karai Kasang mu mada ai hku, shi a tara ni hte maren hkan sa yang, bungli hta myit dik lam lu na re. Kan bau bungli a majaw, Mungdan kabu gara shiga hkaw tsun ai bungli hta n shang lawm lu hkra, n byin na matu dawdan da ga. Dai bungli hpe anhte a prat hta ahkyak shatai nna, Yehowa hpe tsawra ai lam hte shi a tsawra myit hta matut agrin nga mayu ai hpe madun mai ai.