1, 2. (a) Gara atsam ningja nga ra ai kun? Hpa majaw kun? (b) Ndai sumhpa hta gara lam ni hpe hkaja mat na kun?

SHIGA ni hpe sawn maram chye nna, jaw ai hpe ginhka chye ai atsam nga hkra anhte yawng sharin la ra ai. (Ga Shagawp 3:21-23; 8:4, 5) Dai hku n galaw ai nga yang, Satan hte shi a mungkan a majaw, anhte a myit mang ai lam htenza mat chye ai. (Ehpesu 5:6; Kolose 2:8) Jaw ai hpe ginhka chye hkra, jaw ai shiga hpe lu la ra ai. Ga Shagawp 18:13 hta ndai hku tsun ai: “Naw n sagawn yu ai, ga htan ai wa gaw, Angawk ai mara hte kaya kahpa hkrum na ra ai.”

² Ndai sumhpa hta, jaw ai shiga hpe lu la na matu yak chye ai masa ni hpe bawng ban mat na re. Shiga ni hpe sawn maram ginhka chye hkra karum ya ai Chyum Laika npawt tara ni hte kasi ningli ni hpe mung hkaja mat na re.

3. Ga Shagawp 14:15 hpe anhte hpa majaw hkan sa ra ai kun? (Sumhpa shawng na sumla hpe yu u.)

³ Dai ni na aten hta, shara shagu kaw nna shiga ni hpe na la  lu nga ai. Internet, TV hte shawa matut mahkai ai lam ni hku nna re. E-mail, message ni kaw nna mung manaw manang ni gaw shiga ni sa ya nga ai. Kalang lang, shiga ni gaw hti n ma ai daram rai wa ai. Dai majaw, anhte sadi ra na re. Anhte a manang ni gaw, kaja ai yaw shada lam hte shiga ni sa ya ai rai na re. Raitim, shut ai shiga ni hpe dingsang shabra ai (sh) shiga hpe hpring tup jaw hkra n tsun ai masha ni nga ai. Anhte na ai shiga hpe ginhka lu hkra, gara Chyum Laika npawt tara gaw karum ya na kun? Ga Shagawp 14:15 hta ndai hku tsun ai: “Nyan tang ai wa gaw na mana kam nga ai; Myit su ai wa chyawm gaw tinang sa wa ai lam gawn yu nga ai.”

4. Anhte hti ai lam hpe atsawm lata lu hkra Hpilipi 4:8, 9 gaw gara hku karum ya ai kun? Jaw ai shiga hpe lu la na matu hpa majaw ahkyak ai kun? (“ Jaw Ai Shiga Lu Shangun Ai Lam Nkau Mi” ngu ai lawk hpe yu u.)

⁴ Kaja ai dawdan lam ni jahkrat lu na matu, kamhpa mai ai shiga ni ra ai. Dai majaw, anhte hti ai lam ni hpe atsawm lata na matu ahkyak ai. (Hpilipi 4:8, 9 hpe hti u.) Kamhpa n mai ai Internet shiga ni, n jaw ai shiga shabra ai e-mail hte message ni hti ai hta anhte a aten ni hpe n shama ging ai. Laksan hku nna gaw, makam masham htak mat ai ni a website ni hpe koi ra ai. Shanhte gaw, Karai a masha ni a makam masham hpe gawng kya shangun mayu nna teng man lam hpe jahten mayu ai. Kamhpa n mai ai shiga ni gaw, shut ai hku dawdan mat shangun ai. Shut ai shiga ni gaw, nang hpe hkra machyi shangun na n re ngu galoi mung hkum myit u.​—⁠1 Timohti 6:20, 21.

5. N jaw ai gara shiga hpe Israela ni na wa ai kun? Dai shiga gaw shanhte hpe gara hku hkra machyi shangun ai kun?

⁵ Shut ai shiga ni gaw, hkrit hpa manghkang ni byin shangun chye ai. Mawshe a aten hta, kin-yu 12 gaw Ga Sadi Tawn Da Ai Mungdan de sa sagawn ai. Kin-yu 10 gaw n kaja ai hku bai wa tsun dan ai. (Bu Hkawm 13:25-33) Shanhte mu wa ai lam hpe n kaja ai hku lai lai jan jan tsun ai majaw, Israela ni gaw myit daw nna hkrit mat ai. (Bu Hkawm 14:1-4) Israela ni hpa majaw dai hku byin mat ai kun? Kin-yu law malawng tsun ai ga hpe shanhte kam mat ai rai na re. Ga Sadi Tawn Da Ai Mungdan hte seng nna, kin-yu lahkawng a kaja ai shiga hpe gaw, shanhte nyet kau ai. (Bu Hkawm 14:6-10) Jaw ai shiga hpe madat nna Yehowa hpe kamhpa na malai, n jaw ai shiga hpe madat nna hpaji n rawng ai hku lata wa ai.

6. Yehowa a masha ni hte seng nna n teng n man ai shiga ni na ai shaloi anhte hpa majaw n mau ging ai kun?

⁶ Yehowa a masha ni hte seng nna shiga ni na ai shaloi, laksan hku nna anhte sadi ra ai.  Anhte a hpyen Satan gaw, “anhte a hpu nau ni hpe shani shana mara shagun” nga ai hpe dum ra ai. (Shingran 12:10) Ninghkap ai wa gaw anhte hpe “masu ai hku hkan let mara amyu myu shagun” na ngu nna Yesu sadi jaw da ai. (Mahte 5:11) Ndai sadi jaw ga hpe anhte chye da ai majaw, Yehowa a masha ni hte seng nna n teng n man ai shiga ni na ai shaloi mau sana n re.

7. E-mail (sh) message n sa shi yang, tinang hkum tinang gara ga san ni san ra ai kun?

⁷ Manang ni hpang de e-mail (sh) message sa ai hpe nang sharawng ai kun? Grai myit lawm hpa shiga ni (sh) laklai ai shiga ni nang na ai shaloi, kalang ta bai shabra mayu ai myit nga ai kun? E-mail (sh) message n sa shi yang, tinang hkum tinang ndai hku san u: ‘Ndai shiga gaw teng sha jaw ai kun? Kamhpa mai ai madi madun lam ni nga ai kun?’ Nang hkrak n chye ai sha, bai shabra na nga yang, masu ga shabra ai hte bung mat na re. Dai majaw, jaw ai, n jaw ai hpe nang n chye yang, shiga hpe bai hkum shabra u. 

8. Mungdan nkau hta ninghkap ai ni gaw gara lam ni hpe galaw chye ai kun? N yaw shada ai sha ninghkap ai ni hpe gara hku karum hkrup mat chye ai kun?

⁸ Myit yu ai lam n nga ai sha, e-mail, message ni hpe bai shabra ai gaw shoihpa nga ai. Mungdan nkau mi hta, anhte a bungli hpe pat shingdang da ai. Dai mungdan ni hta, anhte hpe ninghkap ai ni gaw shut ai shiga ni shabra nna, anhte hpe gasat na matu (sh) shada da ntsen ai myit nga wa na matu shakut nga ai. Moi, Sobiyet Yuniyan mungdan kaw byin wa ai mabyin hpe myit yu u. Lit kaba lu ai hpunau nkau gaw, hpunau nauna ni ntsa sadi n dung mat sai ngu n jaw ai hku KGB ngu ai pyada ni shiga shapoi ai. * Yawn  hpa gaw, hpunau nauna law law dai shiga hpe kam mat nna, Yehowa a uhpung kaw nna pru mat ai. Hpunau nauna nkau gaw bai shang wa tim, nkau mi gaw bai n shang wa sai. N jaw ai shiga hpe kam ai majaw, shanhte a makam masham hten mat ai. (1 Timohti 1:19, JCLB) Dai zawn mabyin hpe anhte gara hku koi lu na kun? N jaw ai shiga ni hpe hkum madat u. Nang na ai shiga yawng hpe hkum kam u. De a malai, jaw ai hpe chye hkra galaw u.

9. Tup hkrak teng ai shiga hpe chye na matu hpa majaw yak ai kun?

⁹ Kalang lang rai yang, ka-ang hkup sha jaw ai shiga hpe na na re. Shiga shapoi ai nkau gaw, shiga hpe hkum tsup hkra n tsun dan ai. Dai hku rai yang mung, tup hkrak teng ai hpe chye na matu yak chye ai. Daw mi sha jaw ai shiga hpe galoi mung n mai kam ai. Dai lam ni hku nna hkalem n hkrum na matu anhte hpa galaw mai na kun?​—⁠Ehpesu 4:14.

10. Israela ni gaw hpa majaw kahpu kanau shada hpe majan gasat na matu lajang wa ai kun? Dai hpe gara hku koi lu wa ai kun?

¹⁰ Yawshu prat hta, Yawdan Hka sinna maga hta nga ai Israela ni hkrum wa ai mabyin kaw nna sharin la lu ai lam nga ai. (Yawshu 22:9-34) Sinpraw maga hta nga ai Israela ni gaw, hkanu makau hta tawn hkungri kaba langai gawgap da sai ngu shanhte shiga na ai. Dai shiga gaw jaw ai. Raitim, n hkum tsup shi ai. Sinpraw maga hta nga ai hpunau ni Yehowa hpe gumlau sai ngu nna, sinna maga na ni shadu ai majaw, majan hpaw na matu lajang wa ai. (Yawshu 22:9-12 hpe hti u.) Raitim, shanhte n gasat shi yang, shiga hpe tup hkrak chye na matu masha nkau hpe sa sagawn shangun dat ai. Shanhte hpa chye wa ai kun? Sinpraw maga de nga ai Israela ni gaw, hpara shaje ni hpe nawku na matu tawn hkungri galaw ai n re. Yehowa hpe nawku ai lam masha yawng chye hkra, masat dingsat hku nna gawgap da ai re. Shanhte a kahpu kanau ni hpe n gasat shi yang, shiga hpe hkum tsup hkra chye na matu sagawn wa ai majaw shanhte grai kabu na re.

11. (a) Mehpiboshet gaw n tara ai lam gara hku hkrum wa ai kun? (b) Dai n tara ai lam n byin hkra Dawi hpa galaw wa ging ai kun?

¹¹ Anhte hte seng nna daw mi sha jaw ai shiga ni hpe masha ni tsun shabra ai shaloi, anhte myit n pyaw na re. Mehpiboshet dai hku hkrum wa ai. Hkawhkam Dawi gaw, Mehpiboshet hpe shi a kaji dwi Shawlu madu ai lamu ga yawng hpe jaw kau ai. (2 Samuela 9:6, 7) Raitim, hpang hta Mehpiboshet hte seng nna n kaja ai shiga hpe Dawi na ai. Dawi gaw shiga hpe n sagawn ai sha, Mehpiboshet a lamu ga yawng hpe bai zing la kau ai. (2 Samuela 16:1-4) Raitim, Mehpiboshet hte Dawi ga shaga ngut ai hpang, shi shut mat sai hpe Dawi chye dat ai. Dai majaw, Mehpiboshet hpe lamu ga bai jaw ai. (2 Samuela 19:24-29) Lama na Dawi gaw, shiga hpe hkum tsup hkra sagawn wa na nga yang, Mehpiboshet gaw n tara ai lam ni hkrum wa na n re.

12, 13. (a) Masha ni gaw shi a lam n teng n man ai hku tsun ai shaloi Yesu hpa galaw wa ai kun? (b) Anhte a lam hpe n teng n man ai hku tsun yang hpa galaw na kun?

¹² Nang hte seng nna marai langai ngai gaw, n teng ai hku tsun yang hpa galaw na kun? Yesu hte Baptisma sara Yawhan dai hku tsun hkrum wa ai. (Mahte 11:18, 19 hpe hti u.) Yesu gara hku galaw wa ai kun? Shut ai hku tsun ai ni a ga hpe bai htang na matu, n-gun atsam hte aten n jaw wa ai. De  a malai, shi a sharin achyin ai lam hte galaw ai lam hpe yu nna, jaw ai lam hpe chye hkra galaw na matu, masha ni hpe n-gun jaw wa ai. Shi ndai hku tsun ai: “Hpaji byeng-ya gaw, ding hpring ai hpe amu bungli hte sakse madun na re.”​—⁠Mahte 11:19, NW.

¹³ Grai manu dan ai kasi hpe Yesu kaw nna sharin la lu ai. Kalang lang rai yang, masha ni gaw anhte hte seng nna n tara ai hku (sh) n kaja ai hku tsun chye ai. Dai gaw anhte a sari sadang hpe hpoi mat shangun na ngu myit tsang chye ai. Raitim, anhte a sak hkrung hkawm sa lam hku nna, anhte kaning re ai masha re ai hpe masha ni chye hkra madun lu na re. Yesu madun wa ai zawn sha, anhte a kaja ai akyang lailen ni gaw, anhte hte seng nna masha ni tsun ai ga shut ai hpe sakse madun lu na re.

14, 15. Tinang a machye machyang hpe sha hpa majaw n kamhpa ging ai kun?

¹⁴ Kam mai ai shiga ni hpe lu la na matu yak ai hpe anhte chye wa sai. Kaga manghkang langai gaw, anhte a n hkum tsup ai lam re. Yehowa hpe shaning law law anhte magam gun wa nna, lam nkau hta grai kung hpan ai rai na re. Anhte grai byin ai majaw, kaga ni gaw anhte hpe hkungga ai mung rai na re. Dai lam gaw, manghkang byin shangun chye ai kun?

¹⁵ Byin shangun chye ai. Tinang a nyan hpaji hpe sha kamhpa wa chye ai. Anhte a myit mang ai lam hpe, anhte chye da ai lam ni hte hkamsha lam ni gaw, shingkang ka-up wa chye ai. Lam langai hte seng nna, shiga yawng hpe n lu da yang pyi, dai lam hpe atsawm chye ai ngu shadu wa chye ai. Dai gaw hkrit hpa re. Tinang a machye machyang hpe sha n kamhpa na matu, Chyum Laika hta sadi jaw da ai.​—⁠Ga Shagawp 3:5, 6; 28:26.

16. Ndai ga shadawn hku nga yang, lu sha seng hta hpa byin nga ai kun? Tom hpa myit wa ai kun?

¹⁶ Ga shadawn, mahkrum madup law ai myitsu salang Tom gaw, myitsu salang Jon hpe, kaga num langai hte arau lu sha seng hta mu dat ai ngu saga. Shan lahkawng hpe yu yang, grai pyaw nga ai zawn re. Mani nna, ahpum hkat nga ai hpe shi mu ai. Dai majaw, hpunau Tom grai myit tsang mat nna ndai  hku myit ai: ‘Hpunau Jon hte shi madun jan gaw, hka sana kun? Ma ni gaw gara hku kun?’ Ndai zawn masa hpe hpunau Tom moi mung hkrum ga sai. Nang gaw Tom rai yang, hpa galaw na kun?

17. Ndai ga shadawn hta, Tom gaw hpa hpe chye na mat ai kun? Anhte mung hpa sharin la lu ai kun?

¹⁷ Jon gaw shi a madu jan hpe sadi n dung ai ngu Tom shadu tim, dai hku hkrak lu tsun na lam yawng hpe shi chye da ai kun? Hpang shani hta, Tom hte Jon ga shaga ngut ai hpang she, dai num gaw grai tsan ai shara kaw nna Jon hpang de sa chyai ai shi a kana re ai hpe chye dat ai. Jon hte shi a kana n hkrum ai shaning grai na sai. Shi a kana aten nau n lu ai majaw, lu sha seng kaw sha sa hkrum ra ai re. Jon a madu jan gaw n lu sa jahkrum dat ai. Shi myit sawn la ai lam hpe kaga kadai hpe mung bai n tsun dan wa ai majaw, Tom grai kabu mat ai. Anhte hpa sharin la lu ai kun? Yehowa hpe anhte nawku ai shaning kade daram na sai raitim, lam langai hpe atsawm n chye ai sha n dawdan ging ai.

18. Hpunau nauna ni hte seng nna n kaja ai lam na ai shaloi, dai hpe kam mayu hkra hpa gaw shadut chye ai kun?

¹⁸ Nawku hpung hta nga ai hpunau nauna langai hte anhte n htuk hkat ai shaloi mung, jaw ai hku dawdan lu na matu yak chye ai. Dai hpunau nauna hte anhte a lapran n bung ai lam ni hpe sha myit maju jung nga yang, dai hpunau nauna a ntsa ntsen ai myit nga wa chye ai. Shi hte seng nna n kaja ai shiga na ai nga yang, jaw ai ngu hkrak n chye yang pyi, kam mayu ai myit nga wa na re. Anhte hpa sharin la lu ai kun? Hpunau nauna ni hte seng nna n kaja ai ningmu nga yang, shut ai hku dawdan hkrup chye ai. (1 Timohti 6:4, 5) Dai majaw, anhte a myit masin hta manawn masham myit zawn re ai n kaja ai myit ni n nga hkra shakut ra ai. Hpunau nauna ni hpe tsawra nna, shanhte a mara hpe myit masin kaw nna raw kau ya na matu, Yehowa ra sharawng ai hpe hkum malap u.​—⁠Kolose 3:12-14 hpe hti u.

19, 20. (a) Shiga ni hpe jaw ai hku dawdan lu hkra gara Chyum Laika npawt tara ni gaw karum ya na kun? (b) Hpang na sumhpa hta hpa lam hkaja na kun?

¹⁹ Dai ni na aten hta, jaw ai shiga lu la na matu hte jaw ai hku dawdan lu na matu grai yak nga ai. Hpa majaw kun? Anhte lu la ai shiga law malawng gaw n hkum tsup ai (sh) daw mi sha jaw ai. Anhte mung n hkum tsup ai. Hpa gaw anhte hpe karum ya na kun? Chyum Laika npawt tara ni gaw anhte hpe karum ya na re. Ga shadawn, npawt tara langai hta, yawng n sagawn yu ai sha bai tsun na nga yang, angawk ai wa re ngu tsun da ai. (Ga Shagawp 18:13) Kaga langai hta gaw, jaw ai lam hpe n sagawn yu ai sha, na ai yawng hpe hkum kam ngu nna tsun da ai. (Ga Shagawp 14:15) Dai majaw, Yehowa hpe nawku wa ai shaning kade daram na sai raitim, tinang a chye chyang ai nyan hta n mai shamyet shanat ai. (Ga Shagawp 3:5, 6) Hpaji rawng nna jaw ai hku dawdan lu hkra, Chyum Laika npawt tara ni gaw anhte hpe karum ya mat na re.

²⁰ Mabyin masa langai hte seng nna jaw ai hpe chye na matu hpa majaw yak chye ai kun? Shinggyim masha ni gaw, tinang a ningmu hta madung nna alawan dawdan chye ai. Hpang na sumhpa hta, dai zawn galaw hkrup chye ai masa lam ni hte gara hku koi yen mai na hpe hkaja lu na re.